بیماری آنفلوآنزای طیور ) Avian Influnza ( اثرات اقتصادی زیانباری بر صنعت طیور و همچنین سلامت و بهداشت عمومی جامعه دارد. بیماری آنفلوآنزا در اصل به تب نزله ای حاد و به شدت واگیردار در انسان و حیوانات مختلف اشاره دارد. این بیماری تنفسی توسط ویروسی از خانواده اورتومیکسو ویریده (Orthomyxoviridae) ایجاد می شود . آنفلوآنزا یکی از مهم ترین بیماریهای صنعت طیور می باشد و باعث همه گیری ) Epidemicity ( متعدد در کشورهای مختلف شده، کشور ما نیز از این امر مستثنی نبوده است. ویروس های این خانواده در دستگاه تنفس، گوارش و اعصاب جایگزین شده، در کنار سایر علایم بالینی، باعث کاهش تولید می شوند.

طبقه بندی ویروس های آنفلوآنزا
ویروس های آنفلونزا بر اساس پروتئین های موجود در ساختمان ، در دو گروه زیر طبقه بندی می شوند:
1 ویروس های آنفلوآنزای گروه - B و A
2 ویروس های آنفلوآنزای گروه - C
ویروس های گروه B و C به طور عمده از انسان جدا می شوند و ویروس آنفلوآنزای A باعث بروز بیماری در طیف وسیعی از میزبانها ) مانند انسان ها ، حیوانات و پرندگان( میشود

مخزن اصلی و اولیه بیماری برای سایر گونه ها ، که میزبان طبیعی ویروس آنفلوآنزا نیز هستند، پرندگان مهاجر آبزی ) به ویژه اردک وحشی ( می باشند، که این پرندگان فاقد هر گونه علایم بالینی بوده، ویروس در روده های پرنده تجمع یافته، از راه مدفوغ دفع می شود. این ویروس به مدت طولانی به ویژه در درجه حرارت های پایین در مدفوع زنده می ماند. تماس مستقیم با پرندگان اهلی حساس موجود در واحدهای پرورش، از طریق دفع ترشحات تنفسی، ملتحمه و مدفوع آلوده به ویروس پرندگان وحشی، باعث انتقال بیماری خواهد شد. از راه های دیگر انتقال آلودگی ، آب آشامیدنی و غذای طیور است.
همچنین تماس غیرمستقیم از طریق وسایل و تجهیزات آلوده به قطرات و ترشحات تنفسی که این قطرات حاوی حجم زیادی از ویروس می باشند، از راه های دیگر انتقال محسوب می شود. باید به انتقال بیماری از واحدهای پرورش آلوده به واحدهای سالم نیز توجه بسیار داشت. اصلی ترین راه این انتقال، جابه جایی فضولات آلوده می باشد. کفش ها، لباس ها و سایر وسایل آلوده مربوط به افراد و کارکنان واحد های پرورشی، وسایل نقلیه و سایر تجهیزات، جعبه ها و سطوح تخم مرغ ها و مصرف نامناسب لاشه آلوده، از دیگر راه های ورود بیماری به گله سالم است. بازارهای پرندگان زنده ) به عنوان مخزن
آلودگی و انتقال آن به انسان ها و سایر پرندگان( و حضور پرندگان زینتی در قفس نیز در این امر دخیلند. انتقالویروس از هوا به واحدهای پرورش، در مقایسه با انتقال مکانیکی، نقش مهمی در انتشار بیماری ندارد، مگر اینکه این واحدها در نزدیکی یکدیگر بنا شده باشند

دوره کمون این بیماری در اشکال مختلف متفاوت است و به عواملی همچون تیپ ویروس ، حدت ویروس ، راه آلوده شدن ، دزویروس ، آلودگی های همراه با بیماری، جنس و سن و گونه پرندگان ، عوامل محیطی مانند گرد وغبار و آمونیاک بستگی دارد. در شکل انفرادی ، این دوره از چند ساعت تا 3 روز و در گله حدود 11 روز به طول می انجامد. علایم بالینی در LPAI , MPAI , HPAI به شرح زیر است :

الف ( HPAI ) آنفلوآنزا با بیماریزایی فوق حاد ( : بیماری فوق ، شروعی ناگهانی دارد و دارای دوره ای کوتاه ، حداکثر 3 تا 5 روز می باشد. آمار مرگ و میر ) به ویژه مرگ های ناگهانی ( بسیار بالا و گاهی تا 111 درصد نیز گزارش شده است. خیز )ادم( در سر و صورت پرنده به شکل تورم سر، سینوزیت و تورم اطراف چشم ) تورم سینوس زیرچشمی( مشهود است. تاج و ریش ، سیاه نوزه )به رنگ آبی متمایل به ارغوانی( شده ، گاهی جراحات اکیموتیک و نکروتیک مشاهده می شود. تورم و احتقان ملتحمه نیز به همراه ریزش وجود دارد. پلک ها ملتهب شده گاهی جراحات نکروزه شده بر روی آنها ایجاد می گرددعلایم تنفسی به شکل سرفه و عطسه ، جیغ کشیدن ، بلع هوا و اشکال در تنفس به همراه رال های تنفسی مشاهده می شود. گاهی پرندگان بیمار دچار اسهال به شکل مدفوع سبز ، شل و کف آلود می شوند. تورم و احتقان ملتحمه نیز به همراه ریزش وجود دارد. پلک ها ملتهب شده ، گاهی جراحات نکروزه شده بر روی آنها ایجاد می گردد. خونریزی نقطه ای در اندام های احشایی و خونریزی زیر جلدی به شکل قلم مویی به ویژه در ساق پاها و پاها از نشانه های بارز بیماری است. همچنین علایم عصبی شامل لرزش ) Tremor ( سروگردن ، عدم توانایی در ایستادن و حالت ستاره نگری ) targazing ( وجود داردسکوت غیر طبیعی پرندگان، بدون هرگونه فعالیت و سروصدا، به همراه کاهش مصرف غذا و دان نیز از علایمی است که در گله بیمار مشهود است. لازم به ذکر است که علایم ذکر شده ، مربوط به آسیب حاصله ازهجوم ویروس به اندام های احشایی ، قلب، عروق و اعصاب می باشد.

ب( MPAI )آنفلوآنزا با بیماریزایی حاد و متوسط( :
آمار مرگ و میر در این بیماری بالا است. در این شکل از بیماری ، پرها ژولیده شده ، افسردگی و بی حالی شدید تا حالت خواب آلودگی در پرنده ها ، به همراه کم تحرکی در گله کاملا مشهود است. کپه شدن پرندگان روی هم از علامت دیگر مشاهده شده در این شکل از بیماری است. عدم تعادل در هنگام حرکت که گاهی با علایم عصبی همراه می شود، نیز رخ می دهد. بی اشتهایی سبب کاهش ناگهانی و شدید مصرف آب و غذا شده، در نهایت کاهش وزن و لاغری پرندگان را در پی دارد. در صورت پیشرفت بیماری، پرندگان توانایی ایستادن را نیز از دست می دهند. در صورت خاموش شدن چراغ ها صدای تنفسی پرندگان شنیده می شود. تولید تخم مرغ نیز کاهش می یابد. علایم بالینی مربوط به این شکل از بیماری، به علت اثرات نامطلوب بیماری فوق بر اندام های تنفسی، هاضمه، ادراری و تناسلی می باشد

.ج( LPAI )آنفلوانزا با بیماریزایی خفیف(:
در شکل LPAI ، افسردگی واضح پرندگان به صورت سکوت و عدم آواز خواندن نمود پیدا می کند. این حالت به مدت یک هفته بدون هیچ گونه علامت واضح در پرندگان باقی می ماند. در صورت خاموش شدن چراغ ها صدای تنفسی پرندگان شنیده می شود.