درمانیسوس گالینه یا جرب قرمز طیور، از مهم ترین انگل های خارجی تاثیر گذار بر مرغ های تخمگذار می باشد که بیشتر عمر خود را در بین شیارها و شکاف ها به طور مخفیانه زندگی می کند و تنها برای تغذیه در شب بیرون می آید. این انگل با قابلیت تولید مثل بسیار باال قادر به دو برابر کردن جمعیت خود در 6 روز تحت شرایط مطلوب می باشد، اما تعداد کمی از آن ها موفق به بلوغ کامل و قابلیت ایجاد عفونت می شوند. به عالوه، این انگل قادر به ایجاد کم خونی و حتی مرگ، کاهش تولید تخم مرغ و افزایش تخم مرغ های خونی در پرندگان میزبان می شود. مطالعات نشان دادند که جرب قرمز باعث افزایش کانی بالیسم و خودخوری در پرنده میزبان شده بود که متعاقب آن کاهش تولید تخم مرغ را در پی داشت. هم چنین گزارش کردند که شرایط محیطی سالن های پرورش طیور بسیار مناسب برای رشد و تولید مثل این انگل می باشد و اگر شرایط ایده آل نباشد، سرعت تولید مثل این انگل کاهش پیدا کرده ولی قادر است که به مدت طوالنی بین 8 تا 10 ماه بدون غذا در محیط شکاف ها و شیارهای سالن زنده بماند. آقای کوالسکی و همکاران در طی تحقیقات خود گزارش کردند که اثرات منفی جرب درمانیسوس گالینه و کنه طیور بر روی مرغ های تخم گذار بسیار زیاد می باشد و حتی به انتقال غیر مستقیم بیماری های باکتریایی و ویروسی نیز کمک می کند. ایشان گزارش کردند از مهم ترین خسارات ناشی از این انگل ها می توان به کم خونی، افزایش استرس، افزایش کانی بالیسم، کاهش تولید تخم مرغ حتی تا 20 درصد، کاهش پاسخ های ایمونولوژیکی و کاهش تولید آنتی بادی و تیتر پس از واکسیناسیون و هم چنین انتقال بیماری های مهم باکتریایی مانند سالمونال، پاستورال، کالمیدیا و بیماری های ویروسی مانند نیوکاسل اشاره کرد. آنتي آمونيوم اکسترا شامل ترکيبات گياهي، اسيدهاي ارگانيک و ترکيبات معدني خاص در دوزهای مخصوص مي باشد که به دلیل فرموالسیون مخصوص و پروسه تولیدی پیشرفته، عالوه یر داشتن خواص آنتي باکتريال و ضد قارچي خوراک، باعث نامطلوب شدن خون مرغ شده و از چسبیدن کليه ي انگل ها نظير کنه و جرب به بدن مرغ ممانعت کرده و سمپاشي سالن و قفسه ها را آسان تر می کند که بهترین روش جهت کنترل کنه و مایت در مرغداری ها می باشد.

انگل خارجی و خونخوار پرندگان است و به جرب سرخ mite Red نیز معروف است. میزبان: ماکیان، کبوتر، قناری و پرندگان قفس. سگ ها و گربه و همچنین انسان نیز در تماس با پرندگان به انگل مبتال می شوند. جایگاه: جرب ها شب ها روی بدن میزبان خونخواری کرده و روزها در شکاف و درزهای مرغداری پنهان میشوند. سیر تکاملی جرب های ماده پس از خونخواری در مخفیگاه تخم گذاری میکنند. دو تا سه روز بعد نوزادان سه پا از تخم خارج شده و بدون 32 خونخواری به نوچه تبدیل می شوند. دو روز بعد نوچه ها پوست اندازی کرده و به جرب بالغ تبدیل می شود. در شرایط مساعد کل چرخه زندگی یک هفته طول می کشد. جرب ماده گرسنه قادر است تا 9 ماه زنده بماند و سالن های آلوده حتی پس از تخلیه تا مدت ها آلوده باقی می مانند. آسیب شناسی انگل سبب کم خونی در پرندگان مبتال می شود. پرندگان مبتال مضطرب شده و تخمگذاری کاهش پیدا میکند. جوجه های تازه از تخم خارج شده در اثر آلودگی به سرعت می میرند. پوستههای ناشی از پوست اندازی انگل سبب آلرژی و آسم در کارگران مرغداری می شود. تشخیص 1-گذاشتن تکه های کارتن در النه های طیور و جستجو انگل در بین الیه های آن 2 -جستجوی انگل بر روی تخم مرغ ها و نیز در بین و زیر مدفوع سفت و سخت شده پرندگان 3-جستجوی انگل بروی بدن پرندگان با استفاده از چراغ قوه در محل تاریک و مشاهده حرکت انگل کنترل کار بسیار مشکلی است و معموال تنها راه حذف گله مبتال، شستشو و سمپاشی سالن می باشد.

تا این زمان هیچ راه حل مناسب و قطعی جهت مبارزه با این انگل خارجی وجود نداشته است. رعایت همیشگی بهداشت و پاکسازی واحد های طیور و وسایل و تجهیزات جزو شرایط اساسی پیشگیری و مبارزه با هرگونه بیماری است. شستشو با آب و مواد شوینده می تواند تا حدی جرب ها و تخم آنها را از محیط مرغداری خارج کند حتی در روش های سنتی استفاده از گازوئیل و یا شوینده ها مرسوم بوده است.

به طور کلی روش های کنترل جرب درمانیسوس به دو دسته روش های سنتی و روش های آلترناتیو تقسیم بندی می شود.

روش های کنترل جرب درمانیسوس: 1 -روش های سنتی 2 -روش های آلترناتیو

روش سنتی خود شامل دو روش فیزیکی و شیمیایی است.

روش فیزیکی : الف: دمای باال دمای باال یکی از روش های فیزیکی مبارزه با این انگل خارجی می باشد. در کشور های چون هلند ونروژ با افزایش دما و رساندن آن به باالی 48 درجه سانتیگراد سعی در از بین بردن جرب شده است. این عمل معموال بین دو سیکل تولید انجام می شود. از معایب این روش عالوه بر هزینه باال و امکان آسیب به تجهیزات سالن مرغداری در حرارت باال، عدم رسیدن یکنواخت حرارت مورد نظر به تمام نقاط سالن خصوصا شکاف ها و درزهایی است که محل اختفای جرب می باشد. ب: روشنایی نوردهی و تاریکی ها پشت سر هم به عنوان مثال 4/1 زمان روشنایی و 4/3 زمان خاموشی به طوری که سیکل تغذیه جرب درمانیس بهم بخورد ولی این روش نیز در شرایط فارمی به صورت عملی غیر قابل انجام است. ج: استفاده از مواد معدنی از دیگر روش ها ی فیزیکی مبارزه با این جرب، استفاده از Silica ،خاک دیاتومه و کائولین چه به شکل پودر و چه به شکل مایع می باشد. استفاده از Silica ها موجب اختالل حرکت در جرب ها می شود. همچنین این مواد موجب جذب لیپید سطح جرب و آسیب به کوتیکول محافظت کننده آن و در ادامه با بر هم زدن باالنس آب و دهیدراته شدن جرب، موجبات مرگ آنها را فراهم می کنند. اما کارآمدی این روش وابسته به کیفیت Silica و همین طور شرایط محیطی است . به طوری که رطوبت باال تاثیر آن را کم می کند که این مورد با توجه به رطوبت باالی سالن های مرغداری دردسر ساز است و یا استفاده از فرم پودری این مواد به صورت گردپاشی در سالنهای در حال تولید غیر ممکن بوده و مشکالت تنفسی و استرس زیادی را ایجاد می نماید.

روش شیمیایی: از دیگر روش های سنتی مبارزه با جرب درمانیسوس استفاده از انواع مختلف سموم شیمیایی است. در صنعت طیور، گاها از سموم کشاورزی نظیر گروه پرمترین ها جهت سم پاشی النه ها و یا موجود زنده استفاده می شود. سمومی از خانواده کاربامات ها ، ارگانوفسفره ها، آمیتراز و Pyrethroids به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. این سموم توانایی از بین بردن تخم انگل را نداشته و پس از مدتی مجددا جمعیت انگل افزایش می یابد. عالوه بر این وجود باقی مانده این سموم و یا متابولیت های آنها در تخم مرغ، گوشت و به تبع آن خطر سالمت انسان ها، موضوعی است که می بایست بسیار جدی تلقی گردد. همچنین گزارشات متعدد از ایجاد مقاومت علیه سموم مختلف شیمیایی وجود دارد و این سموم به دلیل ایجاد مقاومت پس از مدتی کارایی خود را از دست می دهند و عمال بی اثر می گردند. متاسفانه بر طبق گزارشات در سال های اخیر درصد باالیی از مقاومت نسبت به این سموم مشاهده شده است. به عنوان مثال سم سنتتیک جدیدی به نام فوکسیم که در برهه ای از زمان مدعی اثر بخشی علیه جرب ها تا 07 %نیزبوده نتوانست راهکار مناسبی باشد. سم فوکسیم در سال 2111 به صورت تجاری گسترده به بازار آمد و در سال 2111 اولین گزارش از ایجاد مقاومت به آن گزارش شد.)0) از روش های دیگر مبارزه با جرب قرمز طیور، روش های آلترناتیو یا روش های جایگزین می باشد.

روش های آلترناتیو: 1 -واکسن تحقیقات زیادی در خصوص یافتن واکسن مناسب و ایجاد ایمنی در بدن مرغان صورت گرفته است. به عنوان مثال تالش هایی در ایمنی زایی درپرندگان علیه آنتی ژن های سوماتیک درمانیسوس گالینه و یا پروتئین های همولوگ مشترک در سایر گونه های جرب انجام شده است اما نتایج حاصل از آنها بسیار متغیر بوده است. به طوری که مرگ جرب ها در شرایط آزمایشگاه هنگامی که جرب ها از خون مرغ های ایمن شده با آنتی بادی های ضد جرب تغذیه کرده اند از 8/7 % تا 0/81 %متغیر بوده است. همینطور هیچگونه مرگ و میر قابل توجهی در جرب هایی که از خون مرغان ایمن شده با پروتئین های جرب صورت گرفته است دیده نشد و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.)11 )به نظر می رسد راه درازی تا رسیدن به نتیجه مطلوب و تجاری شدن و استفاده گسترده از این واکسن ها در پیش است. :Natural predator -2 از دیگر روش های آلترناتیو، استفاده از دشمنان طبیعی جرب قرمز در فارم ها می باشد. منظور از دشمنان طبیعی، جرب ها و یا قارچ هایی است که از جرب قرمز طیور به عنوان طعمه استفاده می کنند. برخی از جرب هایی که از درمانیسوس گالینه به عنوان طعمه و منبع غذایی استفاده می کنند عبارتند از: Androlaelaps casalis, Hypoaspis aculeifer, Hypoasois miles , Stratoiolaelaps scimitus… استفاده از این جرب های شکارچی نیز سختی های مختص به خود را دارد. به طوری که رفتار این جرب ها نیز مانند جرب درمانیسوس گالینه باید طوری باشد که روزها در درزها و شکاف های سالن مرغداری مخفی شده و شب ها فعال باشند زیرا در غیر این صورت توسط مرغ ها شکار و خورده خواهند شد. همچنین تحقیقات آزمایشگاهی بر روی گونه های خاصی از قارچ ها نیز صورت گرفته است که جرب درمانیسوس در غلظت های باالی conidia های این قارچ ها در محیط آزمایشگاه از بین می رود. این نوع قارچ ها قادر به آلوده کردن و کشتن جرب ها می باشند. اسپور های قارچ بر روی کوتیکول جرب تکثیر و تزاید می یابد، به داخل آن نفوذ می کند و در تمام بدن جرب گسترش می یابد و آن را از بین می برد. برخی از این قارچ ها عبارتند از: Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae, Paecilomyces album, Trichoderma fumosoroseus, ….. نکته اساسی در رابطه با این روش این است که نتایج فیلدی به موفقیت نتایج آزمایشگاهی نبوده است. نتایج نشان می دهد که تنها در دزهای باال این روش اثر بخشی نسبی داشته است و در دزهای پایین عمال این روش ناکارآمد است. همچنین قارچ ها نیاز به شرایط اختصاصی محیطی دارند تا بتوانند عملکرد مناسبی از خود نشان دهند از جمله رطوبت باال و آب . در شرایط فارمی تکثیر قارچ ها در محیط کند است و نمی توانند جلوی تولید مثل و تزاید سریع جرب ها را بگیرند و موثر واقع شوند. 3 این دسته از مواد بر اساس فرآورده ها و متابولیت های طبیعی باکتری ها تولید می شوند. به عنوان مثال Thuringiensin که از باکتری thuringiensis Bacillus تولید می شود، از گذشته دور برای کنترل حشرات استفاده می شود. )11 .)اما این ماده برای مهره داران نیز بسیار سمی است بنابراین نمی توان آن را علیه جرب درمانیسوس گالیناروم به کار برد. در سال 2111 ماده دیگری تولید شد. این ماده بر پایه Spinosad است که در نتیجه یکسری واکنش های تخمیری از باکتری spinosa Saccharopolyspra تولید می شود. نام برند تجاری این ماده (Indiana, Greenfield, Elanco (Elector است که گفته می شود برای پستانداران و پرندگان سمیت کمی دارد. با این حال همچنان بحث بر روی بی ضرر بودن آن برای موجود زنده وجود دارد. همچنین توانایی این جرب در ایجاد مقاومت نسبت به این ماده پس از مدت طوالنی مواجهه و مصرف جای شک و تردید های زیادی را بر جای گذاشته است. در مجموع تمام روش های شرح داده شده در باال محدودیت های مخصوص به خود را دارا می باشند. :Plant derived products -4 عصاره های گیاهی یک روش جایگزین مناسب برای مبارزه با انگل های خارجی به خصوص جرب قرمز طیور است و محصوالت گیاهی در مقایسه با سموم و حشره کش های شیمیایی بی خطر تر هستند. تحقیقات نشان داده است که بیش از 811 گونه انگل خارجی و جرب وجود دارد که به حشره کش های شیمیایی مقاوم شده اند. وقوع مقاومت همزمان به بیش از چند حشره کش شیمیایی نیز رو به افزایش است. با توجه به اینکه استفاده از محصوالت ضد انگل و سموم شیمیایی در دامپزشکی و پزشکی مشکالتی را به طور فزاینده ایجاد می کند، همواره نیاز به یک روش جایگزین کارآمد احساس می شود. به طوری که امروزه مشکالتی چون مقاومت به مواد شیمیایی، وجود باقی مانده در گوشت وتخم مرغ تولیدی، باقی ماندن سم یا متابولیت های ناشی از آن در محیط، ریسک و خطر فراوان برای جمعیت غیر هدف خصوصا انسان، توجهات را به سمت محصوالت گیاهی معطوف کرده است. گیاهان از حشره کش های بسیار قدیمی هستند. گیاهان از دیرباز به خاطر حفظ سالمت و بقای خود در برابر عوامل آسیب رسان از خود متابولیت های ثانویه ای تولید می کنند که موجب محافظت و پایداری آنها در برابر آفات، حشرات و انگل های خارجی می شود. محصوالت گیاهی به دلیل خواص طبیعی ضد انگلی ، تجزیه بیولوژیک سریع در محیط، عدم سمیت یا سمیت بسیار پایین برای انسان و حیوانات بسیار مورد توجه هستند. گیاهان با مصارف دارویی، مواد شیمیایی زیستی فعال دارند. کمپلکس های شیمیایی پیچیده مواد موثره در گیاهان احتمال خطر ایجاد مقاومت نسبت به آنها را بسیار پایین آورده است. تاریخچه استفاده از گیاهان و اثر ضد انگلی آنها به بیش از 3111 سال پیش بر می گردد. اولین محصول تجاری یعنی گیاهی که خاصیت حشره کشی داشته است در قرن 17 ام میالدی بود که نشان از سمیت برگ های نیکوتین و توانایی آن در از بین بردن سوسک های درخت آلو می داد. 9 عصاره های گیاهی در تحقیقات متعدد نتایج بسیار بهتری را نسبت به سموم شیمیایی از خود نشان دادند. با این حال جداسازی و تشخیص ماده ی موثره ی عصاره های گیاهی پروسه ای دشوار و زمان بر محسوب می شود. زیرا این مواد به میزان بسیار جزئی در گیاهان وجود دارند. همین طور مراحل عصاره گیری و خالص سازی گیاهان نیز بسیار پر اهمیت می باشد. محصول حاصل از نظر میزان ماده ی موثره با توجه به روش عصاره گیری و خالص سازی گیاهان بسیار متغیر می باشد و این مسئله بستگی به روش عصاره گیری، بخش مورد استفاده از گیاه مورد نظر ) ریشه، ساقه، برگ، گل( ، سن گیاه، منشا جغرافیایی گیاه، آب و هوا، شرایط رشد و سالمت گیاه دارد. مواد موثره در عصاره های مختلف گیاهی به طور عمده شامل آلکالوئیدها، فنول ها، پلی فنول ها و ترپنوئید ها و ...... می باشد. عصاره های گیاهی علیه برخی انگل های خارجی و کنه ها در شرایط آزمایشگاهی پاسخ بسیار مناسبی داده است. از حدود 17811 گیاه آروماتیک موجود تقریبا بیش از 311 عدد از آنها وارد صنعت داروسازی، حشره کشی، طعم دهندگی یا عطر سازی شده اند. بنابراین این گیاهان از طرف سازمان غذا و دارو به طور کلی بی خطر محسوب می شوند. برای برخی از گیاهان دارویی با سابقه طوالنی ، مکانیسم عمل دقیق آنها در بدن مشخص است اما در مورد برخی دیگر از گیاهان دارویی مسیرهای دقیق واکنش آنها در بدن شناخته نشده است و توضیحات در حد نامطلوب بودن تغذیه از آنها برای انگل خارجی، جلوگیری از تکثیر و تزاید و تخم گذاری انگل ها و جلوگیری از رشد آنها بیان شده است. ماده موثره داخل گیاهان دارویی می تواند به طرق مختلف به انگل حمله کند. همچنین در مورد اثر افزایشی یا سینرژیستی عصاره ها در هنگام استفاده از دو یا چند عصاره گیاهی به صورت همزمان نیز بسیار صحبت شده است. همینطور دانشمندان نتیجه گرفتند که مصرف خوراکی عصاره های گیاهی میتواند تاثیر بهتری داشته باشد . به طوری که مواد موثره موجود در عصاره های گیاهی خون حیوان را برای انگل خارجی غیر قابل قبول می کند و در تغذیه انگل تداخل به وجود می آید. به عنوان مثال فنول ها ترکیباتی هستند که از اتصال یک گروه هیدروکسیل به یک گروه هیدروژن آروماتیک حاصل می شوند. در گروه فنول، فالونوئیدها دارای خاصیت حشره کشی هستند. و یا روغن ها ی ضروری با منشا گیاهی چربی دوست هستند و بنابراین در متابولیک های پایه و عملکردهای رفتاری، فیزیکی و بیوشیمیایی حشرات تداخل ایجاد می کنند. از دیگر مواد موثره موجود در گیاهان تیمول می باشد. تیمول بالک کننده رسپتورهای اکتوپامین و GABA در بدن انگل های خارجی است. 11 در مورد محصوالت این چنینی خصوصا در مورد جرب درمانیسوس گالینه بسیار مهم است که جرب از محیطی که از آن تغذیه می کند دور بماند. چون قسمت اعظم آسیب جرب درمانیسوس گالینه خونخواری از مرغ و سلب آسایش حیوان است که به صورت غیر مستقیم بر روی رفتار پرنده، تولید، وزن گیری و در نهایت بازده گله تاثیر می گذارد. دانشمندان نتیجه گرفتند که مصرف خوراکی عصاره های گیاهی میتواند تاثیر بهتری بر روی انگل های خارجی داشته باشد به طوری که مواد موثره موجود در ترکیبات گیاهی خون حیوان را برای انگل خارجی غیر قابل قبول کرده و در تغذیه انگل تداخل به وجود می آید.