*ویتامین ھااجزای کلیدی وضروری متابولیسم ھستندکھ علاوه بر شرکت درفعالیت ھای مربوط بھ رشد وتولید مثل، حیات پرنده راحفظ مکنند *ویتامین ھا دربسیاری از واکنشھای بیوشیمیایی شرکت دارند ودر متابولیسم موادغذایی حاصل از ھضم پروتیین ھاوکربوھیدراتھا وچربیھانیز دخالت دارندووجود ویتامین برای کارکردھای سلولی لازم است ویک ویتامین ممکن است در چندین کارکرد فیزیولوژیک دخیل می باشد *ویتامینھا مواد مغذی وضروری در تغذیھ انسان ودام بشمار می روند'ھمانطوریکھ اشاره شد در وظایف حیاتی بدن از جملھ نگھداری، رشد،سلامت وتولید مثل نقش کلیدی دارند *ویتامینھا دو ویژگی مھم دارند: ١ (احتیاج روزانھ بھ ھر ویتامین ناچیز بوده واز این رو بامواد مغذی پر مصرف مثل پروتیینھا،چربیھاوکربوھیدراتھا متفاوت میباشند.ویتامینھا در فرایند ساخت وتجزیھ نقش واسطھ دارند بدون انکھ بعنوان ترکیب ساختاری عمل کنند ٢(ویتامینھا ترکیبات آلی بوده واز این نظر از موادمعدنی کم مصرف مثل آھن،منگنزو....کھ آنھا جز ترکیبات ضروری می باشند متمایز می گردنند....ھدف کلی صنعت طیور،دستیابی بھ بھترین سرعت رشد،ضریب تبدیل مناسب،کسب عملکرد مطلوب و سلامت گلھ می باشد.تمام مواد مغذی شامل پروتیینھا،کربوھیدراتھا،چربی ھا ومواد معدنی و اب برای اعمال حیاتی ضروری می باشند.اما ویتامینھا یک ویژگی اضافی دارند وآن اینکھ حیوان برای مصرف موثرسایر مواد مغذی دان،نیاز بھ مقدار کافی از ویتامینھا دارد.بنابراین تغذیھ بھینھ تنھا زمانی رخ میدھد کھ دانی کھ بھ پرنده میدھیم، مخلوطی مناسب ازموادمغذی کم مصرف و پرمصرف باشد بطوریکھ مواد مغذی آن بتواند بھ نحوه موثر برای رشد،سلامت وتولید مثل بھ مصرف برسد. امروزه بااعمال شیوه ھای نوین تولید در صنعت طیور، بھ گزینی ھای مستمر ژنتیکی وپیشرفتھای ژنتیکی در سویھ ھای تجارتی،اصلاحات تغذیھ ای وبھبود تجھیزات وبرنامھ ھای مدیریتی و.....جھت بدست آوردن عملکردمطلوب از گلھ ھا، نیاز بھ ویتامین ھا بھ میزان قابل توجھی افزایش یافتھ.علاوه براین پرورش متراکم، استرسھای متابولیکی ومحیطی،آلودگیھای دان با مایکوتوکسینھا،بیماریھاواستفاده ازداروھاو.....می تواندموجب محدودیت یا حتی ممانعت ازعمل بعضی از ویتامینھا شود. باتوجھ بھ اینکھ تھیھ ومصرف ویتامینھا ازمنابع طبیعی بخاطر اختلافات موجود درمقدارویتامینھا درعلوفھ ومواداولیھ دان(بستھ کھ احنیاجات ویتامین طیور از طریق مکمل ھای غذایی و...تامین بشھ. بھ شرایط کاشت،زمان برداشت،فرآوری، نقل وانتقال وذخیره و...) قابلیت دسترسی بھ ویتامینھا غیرقابل پیشبینی ھست.لذا بھتره (١(ویتامینھا محلول در چربی **ویتامینھا. براساس قابلیت حل در چربی یا آب بھ دو گروه تقسیم می شوند : K ,E ,D ,A ویتامینھا شامل ویتامینھا محلول درچربی دارای کربن، ھیدروژن واکسیژن می باشند وبرای متابولیز شدن بھ مقداری چربی نیاز دارند.این ویتامینھا معمولا بصورت پروویتامین درگیاه وجوددارند کھ دربدن طیوربھ سرعت تبدیل بھ ویتامین حقیقی می شوند. درچربی موجب ذخیره سازی در کبد و بھ مقدار کمتر در سایر بافتھای بدن می شود. این ویتامینھا درسلولھای چربی پرنده ذ خیره میشوندواضافی ازطریق مدفوع دفع میگردد ومصرف بیش از نیاز ویتامینھا محلول از بین ویتامینھا محلول درچربی، ویتامین K در دستگاه گوارش(سکوم وروده بزرگ) بوسیلھ میکروامرگانیسم ساختھ می شود ویتامینھا محلول درچربی، در متابولیسم اجزای ساختاری بدن نقش دارند.مثلا ویتامین A در حفظ ونگھداری یافتھای اپیتلیوم وچشم،ویتامین D در متابولیسم استخوان،وینامین E در نگھداری بافتھای پیوندی و ویتامین K در انعقاد خون نقش دارد. (٢ (ویتامینھا محلول درآب شامل ویتامینھا گروه B: تیامین( ١B،(ریبوفلاوین(٢B،(اسیدپانتوتنیک،پیریدوکسین(۶B ،(نیاسین، اسید فولیک، بیوتین، کوبالامین (١٢B،(ویتامین C و کولین ویتامینھا محلول درآب دارای کربن، ھیدروژن، اکسیژن بھ اضافھ نیتروژن و کبالت یاگوگرد ھستند.وبرای انتقال انرژی مورد نیاز میباشند. ویتامینھا محلول درآب دربافت بدن ذخیره نمی شوند(بجز ویتامین ١٢B (بنابراین باید از طریق جیره بطور روزانھ تامین شوند. ویتامینھا محلول درآب جزو کوآنزیم ھای دخیل در متابولیسم مواد مغذی ھستند وباتوجھ بھ نقش اساسی آنھا در متابولیسم انرژی وپروتیین، نیاز بھ آنھا بطور مستقیم تحت تاثیر مصرف انرژی وپروتیین است.. "روشھای مصرف ویتامینھا درگلھ ھا مرغ مادر!" میشود. اصولا ویتامینھا بصورت مکمل ھای ویتامینھ وپرمیکسھا دردان ویا بشکل محلول در آب بھ روش آشامیدنی برای گلھ ھا مصرف روشی کھ خودم فعلادر گلھ ھای مرغ مادر گوشتی انجام میدھم بدین ترتیب است کھ: در دوره پر ورش تا ھفتھ ۶ از مکمل دوره پرورش براساس نیازمندی سویھ مربوطھ بادوز ۴.Kg۵/tوادامھ تا ھفتھ ١۵ بھ میزان kg۵/t واز ھفتھ ١۶ بھ بعد از مکمل دوره تولید براساس نیازمندی سویھ مربوطھ تاھفتھ ٢١ میزان مصرف kg۵/t واز ھفتھ ٢٢الی حدودا ھفتھ ٣٧_ ۴٠ مقدار ۴.kg۵/t وادامھ آن با دوز kg۵ تا۴.kg۵/t می باشد

ویتامینھا از سھم اندک اما بھ شدت تاثیرگذاری در تغذیھ حیوانات تک معده ای برخوردار میباشند. این سھم برای خوک و طیور صنعتی در حدود 50/5 درصد وزنی و 1 تا 2 درصد ھزینھ تمام شده خوراک میباشد. افزودن ویتامینھا بھ خوراک مازاد بر نیاز گلھ، در بسیاری از موارد راھگشا بوده اما در اغلب موارد بھ دلیل دانش کم و عدم تشخیص عامل بروز مشکلا ت در گلھ رخ داده و ھزینھ ھای قابل توجھی را بھ خود اختصاص میدھد. اھمیت تامین سطح مطلوب ویتامینھا در گلھ ھای مادر در مطالعات علمی متعددی تایید شده است اما در مورد اثرات تامین مازاد بر نیاز ویتامینھا اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و تنھا اثرات سودمند تامین مازاد بر نیاز ویتامینھای E و D3) بھ ھمراه ترکیبات ھم خانواده آن) از نظر علمی تایید شده است. این اثر در مورد ویتامین E کاملا مشھود است و غلظتھای بالای آن در جیره مرغھای مادر، نھ تنھا سبب بھبود قابلیت جوجھ- درآوری و قدرت بقای جوجھ ھا میشود بلکھ واجد اثرات مثبت بر توان ایمنی پرنده میباشد. در مورد ویتامین A ،اثرات نامطلوب بھ دلیل مصرف مازاد بھ کرات گزارش شده است کھ جدیدترین آن مربوط بھ تشدید پراکسیداسیون چربیھای کبدی در گلھ ھای مادر گوشتی در اثر مصرف سطوح باالی 13555 واحد بین المللی در ھر کیلوگرم خوراک است. در مورد مکمل مازاد بر نیاز ویتامین K در گلھ ھای مادر، اثر قابل توجھی مشاھده نشده است و در مطالعھ ای کھ توسط الول و ھمکاران(1991 (صورت گرفت، تنھا اثر کمبود مختصر ویتامینK ،افزایش زمان انعقاد خون بود. در مورد بیوتین اغلب مطالعات در رابطھ با کمبود آن بوده (کراونز و ھمکاران، 1911 و وایت ھد و ھمکاران، 1950 (کھ علایمی چون مشکلات پا، کاھش رشد و توان بقای جوجھ ھا و وزن پایینتر جوجھ ھا گزارش شده است و تنھا ھارنر و ھمکاران (1999 (نشان دادند کھ مصرف بیوتین مازاد میتواند سبب امتیاز بھتر پا از نظر ابتال بھ FPD شود. مصرف مقادیر باالی ویتامین D) تا Kg/IU 0555 (بھ طور قابل ملاحظھ ای سبب افزایش وزن، کاھش نرخ بروز ریکتز، افزایش ذخیره فسفر تیبیا و کاھش تلفات در جوجھ ھا میشود. در این میان گاه با وجود مکملسازی جیره ھا، علایم کمبود ویتامین ھا مشاھده میشود. فارغ از مبحث تشخیص درست کمبود ویتامینھا و لزوم مکملسازی آن کھ بھ نظر اینجانب نیازمند بررسی موشکافانھ در ایران است و بسیاری از موارد تجویز ویتامینھا بھ علت تشخیص نادرست است مھمترین فاکتورھای موثر بر بروز کمبود ویتامینھا در گلھ شامل موارد زیر است: ١(کیفیت اقالم اصلی خوراک: با وجود اینکھ در اغلب موارد ویتامینھای موجود در اقلام اصلی خوراک منجملھ ذرت، کنجالھ سویا و غیره در نظر گرفتھ نمیشود اما نمیتوان از سھم آنھا در تامین نیاز مواد معدنی و ویتامینھا چشم پوشی کرد. در این ارتباط بھ عنوان مثال ھنگامی کھ غلات در مرحلھ داشت دچار استرس سرمایی میشوند (اتفاقی کھ در مورد ذرت اکراین و گندم قزاق بسیار اتفاق میافتد)، ضمن افزایش رطوبت دانھ ھای برداشت شده، سطوح ویتامینھا بھ خصوص ویتامین E و کریپتوگزانتین دچار افت قابل توجھی می- شود. در این رابطھ، ارتباط بسیار نزدیکی بین دانسیتھ ذرت و مواد مغذی آن بھ ویژه ویتامینھا و انرژی وجود دارد و کاھش دانسیتھ نشانھ افت این مواد مغذی است. ٢ (اثر عمل آوری و انبارداری: بخش قابل توجھی از ویتامینھا میتواند بھ دلیل انبارداری یا عمل آوری نامناسب در خوراک یا پرمیکس نابود شود و لزوم مکملسازی مازاد بر نیاز پرنده را اجتناب ناپذیر کند. عوامل مخرب ویتامینھا شامل رطوبت، فشار (پلت)، گرما، نور، اکسیداسیون- احیا، فساد اکسیداتیو چربیھا، عناصر معدنی کم نیاز، اسیدیتھ، اثرات متقابل با سایر ویتامینھا، آنزیمھا، نوع کریر مکمل و نوع افزودنیھا میباشند. در این ارتباط، رطوبت بیشترین اثر تخریبی را روی ویتامینھای موجود در پرمیکسھا و مواد غذایی دارد و بھ عنوان مثال در مورد ویتامین A سبب افزایش حساسیت آن بھ تخریب اکسیداتیو میشود. اثر تخریبی اسیدھا، بازھا، کولین کلراید و عناصر معدنی صرفا در حضور رطوبت انجام میپذیرد. اثر منفی رطوبت روی ویتامینھای موجود در مکمل خالص، پرمیکسھا و خوراک کامل ادامھ پیدا میکند و با عث تخریب بخش قابل توجھی از ویتامینھای حساس بھ رطوبت بھ ویژه اسیدفولیک، B6 ،A و D3 میشود. این آسیب تا این حد جدی است کھ سطح ویتامین A پس از سھ ماه در پرمیکس ویتامینھای کھ در شرایط مرطوب نگھداری میشود، از 155 بھ کمتر از 2 درصد افت میکند. این در حالی است کھ افت ویتامین A در مدت مشابھ در پرمیکسی کھ در شرایط خشک نگھداری میشود، تنھا 12 درصد است