عامل اين بيماری ويروسی است بنام ارتوپکس ويروس. آبله انـسان، گـاو و اسـب از يکـديگر متمايزنـد. عوامل اين سه بيمـاری بـسيار بـه يکـديگر نزديکنـد و تفاوتی که در حدت آهنا ديده ميشود، دراثر عـادت کـردن به ميزبان مخصوص در آهنا ايجاد شده است. امروزه از ميزان پراکندگی آبـه گـاوی بـه مقـدار زيادی کاسته شده است و بيشتر واگيریها مربوط به آبلـه کاذب گاوی يا تورم بافت پـستان قرحـهای مـيباشـد کـه علايمی شبيه به آبله گاوی دارند. خسارات اين بيماری مربـوط بـه نـاراحتی حاصـل در موقع شيردوشی به علت مجروح بودن نـوک پـستان و يـا در اثر اورام پستانی است که در اثر سرايت جراحـات آبلـه به عضلات اسفنکتر نوک پستان بوجود مي آيد. شير گاوان مبتلا برای مصرف انـسان مناسـب و بـدون خطر است.

راه انتقال و طرز ايجاد بيماری: بيماری بوسيله افقی و از گاوی به گـاو ديگـر بـه وسيله دست آلوده و دسـتگاههای شيردوشـی و يـا حـشرات منتقل ميشود. پس از يک دوره کمون 3 تا 6 روزه، پرخـونی در نـوک پستان ايجاد ميشود، سپس دانههای سفيد، برجـسته و کـم رنگی توليد ميشود که اطراف آهنا را پرخونی فرا گرفتـه است. آنگاه دانهها تبديل به طاول زردرنگی ميشوند کـه وسط آهنا کمی فرورفته است. در اثر ترکيدن طاولها، قرحه بوجود ميآيد که پس از خشک شدن، دلمه کلفت ، ضـخيم، قرمـز و محکمـی روی آنـرا ميپوشاند.

علائم بالينی: جراحات مشخص بيماری در مرحله خـشک شـدن جراحـات، بيشتر جلب نظـر ميکنـد. زيـرا طاولهـا اغلـب در هنگـام شيردوشی ميترکنند. قطر دلمههای آبله در حدود 1 تا 2 سانتی متر است کـه عموما ضخيم، محکم و به رنگ قهـوهای مايـل بـه زرد تـا قرمز ميباشند. محل اين جراحات معمولا محـدود بـه نـوک و قسمت پائين غده پستاني است. نوک پستان مجروح ميگردد و اين امـر در خـروج شـير هنگام دوشيدن پستان اثـر مـيگـذارد و گـاو در هنگـام دوشيدن ناراحت است. جراحات ظرف 2 هفته التيـام مـييابنـد ولـی اگـر تودههای جراحات به طور مجتمع باشند گاهی تـا يکمـاه و يا بيشتر نيز باقی ميمانند. در گوسالههای شير خوار ممکن است جراحات در اطـراف دهان ايجاد شوند و در گاوان نر در غلاف بيضه بروز مـي کنند.

تشخيص تفريقی: آبله گاوی شيوع چندانی ندارد و جراحـات حاصـل از آن محدود ولی شديد مي باشد. اين جراحات دردناک هـستند و معمولا ظرف 3-2 هفته بهبود مييابند. جراحات آبله کاذب گاوی معمولا بزرگتر و نـسبت بـه آبله گاوی متعددتر هستند و معمولا با درد کمـتر و دوام بيشتری همراه مي باشند. بيماری را ميبايست از بيمـاریهـايی ماننـد تـورم بافت پستان قرحهای ـ زخـم زرد پـستان ـ تـب برفکـی ـ حساسيت به نور و آبله سياه تفريق داد. تشخيص قطعی بيماری بر اساس بررسیهای آزمايـشگاهی بر روی نمونههای تهيه شده است.

پيشگيری: ويروس عامل آبله گـاوی بـه سـرعت و در اثـر تمـاس مستقيم انتقال مـييابـد. پـس رعايـت نکـات بهداشـتی و مديريتی مخصوصا در زمان شيردوشی ميتواند موثر باشد. همچنين ميتوان نوک پـستاهنا رادر محلولهـای الکلـی و مواد گندزدا مانند املاح چهارتايی آمونيوم فرو برد.

درمان: جهت درمان ميتوان از داروهای مـسکن بـرای تـسکين درد استفاده نمود. همچنـين مـيتـوان پـستان را بوسـيله روغنهای نرم کننده (قبل از شيردوشـی) مـالش داد و از پمادهای قابض پس از اين عمل استفاده نمود. پماد حاوی 10 درصد سـولفاتيازول و يـا روغنـی کـه حاوی 5 درصد اسيد ساليسيليک است بـرای درمـان توصـيه شده است.