ورم پستان تحت بالینی يكی از داليل اصلی حذف حیوانات از گله میباشد. همانطور كه از نام آن پیداست اين حالت فرمی از ورم پستان يا التهاب غده شیری میباشد كه در آن قابلیت تولید دام به طرز قابل توجهی كاهش پیدا میكند. ورم پستان تحت بالینی در گوسفند و بزها توسط باكتریهای مختلفی ايجاد میشوند كه 1 ، ایكالی 2 شامل گونههای باسیلوسها، استرپتوكوكوس اپیدرمیديس ، 2 سودوتوبركلوزيس 3 ، اومايسزها و ساير عوامل بیماريزی محیطی میباشد.

عالئم درمانگاهي ورم پستان تحت بالینی ممكن است توسط بره ضعیف و يا رشد ضعیف بره، سوء تغذيه نوزادان و مرگ نوزاد ناشی از گرسنگی در نژادهای گوشتی تشخیص داده شود. در نژادهای شیری تولید كم شیر، معمولترين يافته بالینی است. آبسه غدد شیری با مشاهده تورم، ادم يا پارگی و ترشحات چركی پس از آن مشخص میشود.

پیشگیري اقدامات پیشگیرانه شامل خشک و تمیز نگه داشتن كلیه محلهای نگهداری و اجتناب از گل آلوده شدن آنها است. در هنگام خشک كردن و يا در زمان از شیرگرفتن، دامدار يا دامپزشک میتواند برای خشک كردن هر يک از پستانها از تركیباتی كه برای خشک كردن گاو به كار میرود، استفاده نمايد. اگر غده پستانی در دوران شیردهی تحت درمان قرار گرفته باشند، بايد برای خشک كردن از خانواده آنتی بیوتیكی ديگری برای خشک كردن استفاده شود.

درمان درمان با پني سيلين در موارد ورم پستان توكسیک يا قانقاريايی، درمان شامل به تعادل رساندن وضعیت هیدراتاسیون بوسیله مايعات آشامیدنی يا سرم داخل وريدی و يا سالین هايپرتونیک 4 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن بصورت داخل وريدی است.

 تجويز ضد التهاب غیراستروئیدی؛

 فلونكسین مگلومین 1-2 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن

 شیردوشی و دور ريختن شیر هر 2 تا 3 ساعت

 آنتی بیوتیک وسیع الطیف

 تزريق داخل كارتیه پستانی.

ماهی شناسی (Ichthyology (شاخه ای از علم جانورشناسی است )متشکل از دو واژه یونانی Ichthys : ماهی+ logous: دانش ( که به مطالعه و بررسی ماهیها می پردازد. ماهی ها جزو شاخه طنابداران و زیر شاخه مهره داران می باشند. امروزه ماهی به مهره داران آبزی خونسردی اطالق می شود که واجد آبشش بوده، بسیاری از آنها ضمائمی به نام باله دارند و معموال واجد فلس در پوست خود هستند. ماهی ها حدود 40 درصد مهره داران را به خود اختصاص می دهند و موفق ترین مهره داران در زیستگاه های آبی مختلف شامل دریاها، دریاچه ها و رودخانه ها هستند. حدود 28500 گونه ماهی در آبهای جهان زندگی می کنند که حدود 108 گونه ماهیان بدون فک )هگ فیش و المپری(، 970گونه به ماهیان غضروفی )کوسه و سپرماهیان( و بیش از 27000 گونه به ماهیان استخوانی اختصاص دارد. ماهی ها از ارتفاعات حدود 4500 متری باالی سطح دریا تا عمق حدود 10900 متری اقیانوس ها دیده شده اند، به عبارت دیگر پراکنش عمقی یا ارتفاعی ماهی ها حدود 15000 متر است. ماهیان در مناطق وسیعی از آبهای شیرین و شور ونیز لب شور جهان پراکنش دارند . که از بین کلل ماهیلان 58 %آنهلا در دریلا و 41 %در آبهای شیرین و 1 %بقیه در بین دو محیط مهاجر هسلتند. ماهیلان دریلایی 44 %آنهلا در آبهلای سلاحلی )فلالت قلاره ( و 13 %در آبهلای اقیانوسی پراکنش دارند که از این 13 - %1 %در ناحیه اپی پالژیک ، 5 %در ناحیه فروتلاکی سلتون آو و 7 %در ناحیله کلف ) Benthic ) هستند . البته بیشتر ماهیان هم در آبهای شور و هم شیرین در جایی که نوسانات حرارتی سالیانه حداقل است ) مناطق گرمتر( یافلت ملی شوند. ماهیان ایران در سه حوزه تقسیم بندی می شوند:1-ماهیان خلیج فارس و دریای عمان،2-ماهیان دریای خلزر و3-ماهیلان آو هلای داخلی که تنوع ماهیان در خلیج فارس و دریای عمان نسبت به ماهیهای دریای خزر و آبهای داخلی بیشتر است.

خصوصیات ماهیان: 1-ماهیان خونسرد (Poikilotherm (هستند، یعنی درجه حرارت بدنشان ثابت نبوده و با محیط تغییر می کند و بر این اساس فعالیتهای فیزیولوژیک و متابولیک ماهی نیز تنظیم می گردد یعنی با کاهش درجه حرارت فعالیتهای ماهی کاهش و با افزایش درجه حرارت فعالیتهای ماهی افزایش می یابد. 2-وزن مخصوص ماهی برابر محیط می باشد در نتیجه ماهی ها برای حفظ خود در محیط نیاز به صرف انرژی قابل توجهی ندارند. 3-ضریب تبدیل غذایی(FCR:Ratio Conversion Feed (آنها نسبت به سایر حیوانات کمتر است یعنی تبدیل غذایی یا خاصیت ترمیمی در ماهیان بیشتر است. 4-میزان انرژی مورد نیاز ماهی نسبت به سایر حیوانات کمتر است.

واکسن کشته آگالاکسی
این واکسن از مایکوپلاسماي کشته در فرمالدئید تهیه شده جهت ایمن سازي فعال علیه بیماري آگالاکسی در گوسفند و بز استفاده می شود .
دز و ن حوه م صرف :
دو تزریق زیر جلدي و هر تزریق به مقدار 1 میلی لیتر با فاصله 2 هفته ، گوسفند و بز را براي مدت تقریبا 6 ماه ایمن می سازد . براي کسب بهترین نتایج ، حیوانات باید از 3 ماهگی به بعد سالی دو بار واکسینه شوند . واکسیناسیون میش هاي آبستن 2 ماه پیش از بره زایی توصیه می شود . به هنگام واکسیناسیون شیشه محتوي واکسن باید بخوبی تکان داده شود . ویالهاي خالی یا ویالهایی که باز شده ولی بطور کامل خالی نشده اند را باید معدوم کرد .

واکسن آبله بزي
این واکسن جهت ایمن سازي فعال علیه بیماري آبله بزي در نژادهاي بومی ایران مصرف می شود . مصونیت این واکسن در صورت استفاده صحیح یک سال می باشد .
دز و ن حوه م صرف :
واکسن لیوفیلیزه را در 100 میلی لیتر حلال خنک (محلول نمک فیزیولوژیک ) حل کرده و بطري را بخوبی تکان 0 میلی لیتر آن را از راه زیر جلدي تزریق کنید . / داده و 5 حیوانات آبستن نباید در آخرین ماه آبستنی واکسن زده شوند . توصیه میشود واکسن در نژادهاي غیر بومی ایران مورد استفاده قرار نگیرد .

واکسن آبله گوسفندي36
این واکسن جهت ایمن سازي فعال علیه آبله گوسفندي مصرف می شود . مصونیت این واکسن در صورت استفاده صحیح یک سال می باشد .
دز و ن حوه م صرف :
0/ واکسن لیوفیلیزه را در 100 میلی لیتر حلال خنک ( محلول نمک ) حل کرده و بطري را بخوبی تکان داده و 5 میلی لیتر آن را به طریق زیر جلدي تزریق می کنند . حیوانات آبستن نباید در آخرین ماه آبستنی واکسن زده شوند .

واکسن زنده آنتراکس ( شاربن )
این واکسن محتوي اسپور باکتري باسیلوس آنتراسیس بوده و جهت ایمن سازي فعال علیه بیماري آنتراکس در گاو ، گاومیش ، گوسفند ، بز و دیگر حیوانات حساس به شاربن استفاده می شود .
دز و ن حوه م صرف :
0 میلی لیتر در گوسفند و بز در پشت ناحیه کتف ، این / تزریق زیر جلدي 2 میلی لیتر واکسن در حیوانات بزرگ 5 حیوانات را تقریبا به مدت یک سال در برابر بیماري مصون می سازد . واکسیناسیون سالیانه حیواناتی که بالاتر از 3 ماه سن دارند توصیه می شود . در مناطقی که درصد بروز بیماري بالاست ، دوبار واکسیناسیون در سال توصیه می شود . حیوانات آبستن نباید در ماه آخر آبستنی واکسن زده شوند . واکسن شاربن علامتی این واکسن جهت ایمن سازي فعال علیه بیماري شاربن علامتی در نشخوارکنندگان کوچک و بزرگ استفاده می شود
.
دز و ن حوه م صرف :
دو تزریق زیر جلدي ( 2 میلی لیتر براي گوساله و گوسفند و 3 میلی لیتر براي گاو ) به فاصله 2 هفته مصونیتی به مدت تقریبی 10 الی 12 ماه در این دام ها بوجود می آورد

واکسن مشترك شاربن علامتی – سپتی سمی هموراژیک
این واکسن جهت ایمن سازي فعال علیه شاربن علامتی و سپتی سمی هموراژیک استفاده می شود .
دز و نحوه مصرف :
تجویز واکسن با تزریق زیر جلدي در یک طرف گردن انجام می پذیرد . دز واکسن از 2 میلی لیتر براي گوساله ها تا 3 میلی لیتر براي گاوها و گاومیش ها متفاوت است . این واکسن مصونیت 6 ماهه می دهد .، در نتیجه دوبار واکسیناسیون در سال توصیه می شود . از واکسیناسیون حیوانات آبستن در آخرین ماه آبستنی خودداري شود

واکسن بروسلا آبورتوس سویه 19
سویه 19 می باشد و جهت ایمن سازي Brucella abortus این واکسن محتوي اجرام زنده و لیوفیلیزه باکتري فعال علیه بیماري بروسلوز در گوساله ها استفاده می شود .
دز و نحوه مصرف :
یک دز واکسن ( 5 میلی لیتر ) را در ناحیه پشت کتف تلیسه ها در سن 3 الی 6 ماهگی تزریق می شود . این واکسن 60 میلیارد جرم زنده موجود است - در تلیسه هاي جوان استفاده میشود . در یک دز کامل ( 5 میلی لیتر ) معادل 80 3 ماه انجام می گیرد و - که در زیر جلد ناحیه خلفی کتف گوساله تزریق می گردد . مایه کوبی در گوساله هاي 6 10 دز می باشد که باید بطور - یکبار تزریق براي طول دوره اقتصادي دام کافی می باشد . هر فلاکن محتوي 20 50 میلی لیتر مایع حلال مخلوط شود تا شیرابه یکنواختی بدست آید . در یک دز کاهیده ( 2 میلی - سترون با 100 لیتر براي دام بالغ ) معادل 300 میلیون تا 3 میلیارد جرم زنده موجود است که در زیر جلد ناحیه خلفی کتف دام تزریق می گردد . همچنین هر فلاکن واکسن دز کاهیده براي گاو بالغ محتوي 50 یا 100 دز بوده که باید بطور سترون با 100 یا 200 میلی لیتر مایع حلال مخلوط شود تا شیرابه یکنواختی بدست آید . این واکسن باید حداکثر تا دو ساعت پس از حل مورد استفاده قرار گیر

واکسن بروسلا آبورتوس سویه 19
سویه 19 می باشد و جهت ایمن سازي Brucella abortus این واکسن محتوي اجرام زنده و لیوفیلیزه باکتري فعال علیه بیماري بروسلوز در گاو ها استفاده می شود .
دز و ن حوه م صرف :
یک دز واکسن ( یک میلی لیتر ) در ناحیه پشت کتف تزریق به روش زیر جلدي تزریق می شود . توصیه می شود که گاوهاي آبستن پیش از پنجمین ماه آبستنی واکسینه شوند . در گوساله هاي کمتر از 6 ماه استفاده نشود . واکسن باید حداکثر ظرف 2 ساعت پس از حل شدن در حلال همراه به مصرف برسد . از آنجایی که واکسن محتوي ارگانیسم زنده است ، ویالهاي خالی و ویالهایی که درب آنها باز شده ولی محتویات آنها بطور کامل به مصرف نرسیده است را کاملا معدوم کنید .

واکسن بروسلا آبورتوس ایریبا براي گوساله(زنده – لیوفلیزه)
ترکیب :
-34× لین واکسن محتوي باکتري تخفیف حدت یافته بروسلا آبرتوس سویه آیربیا که هر دز واکسن داراي 109 10 جرم باکتري زنده میباشد. واکسن در شرایط خلأ لیوفلیزه شده است.
موارد مصرف:
تجویز زیر نظر دامپزشک و طبق دستورالعمل ذیل انجام گیرد: هر ویال حاوي 10 یا 20 دوز واکسن لیوفلیزه میباشد ( با توجه به برچسب سري تولید ) که باید به ترتیب در 50 یا 100 میلی لیتر مایع حلال استریل ( سرم فیزیولوژي یا آب مقطر ) کاملاً حل گردد تا شیرابه یکنواختی بدست اید . 4 ماهگی تزریق - واکسن به میزان 5 میلی لیتر بصورت زیر جلدي در ناحیه خلفی کتف گوساله ه ا در سنین 12
میگردد

واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
این واکسن محتوي باکتري تخفیف حدت یافته بروسلا آبورتوس سویه ایریبا بوده و جهت ایمن سازي فعال علیه بیماري بروسلوز در گاوهاي بالغ استفاده می شود .
44
شکل و نوع واکسن :
واکسن زنده تخفیف حدت یافته ، بصورت لیوفیلیزه و با دز کاهیده می باشد .
دز و ن حوه م صرف :
هر ویا ل واکسن 100 میلی لیتر مایع حلال استریل ( سرم فیزیولوژي یا آب مقطر ) کاملاً حل گردد تا شیرابه یکنواختی بدست اید . واکسن به میزان 2 میلی لیتر بصورت زیر جلدي در ناحیه خلفی کتف گاوهاي بالغ تزریق میگردد.

واکسن 51 شیشه حاوي 10 میلی لیتر واکسن می باشد. 2 درجه سانتیگراد - شرایط نگهداري: 8
دز و نحوه مصرف:
4 ماهگی تزریق - واکسن به میزان 5 میلی لیتر بصورت زیر جلدي در ناحیه خلفی کتف گوساله ها در سنین 12 میگردد. در هنگام کشیدن واکسن بداخل سرنگ تهیه سوسپانسیون و خارج کردن هواي مازاد واکسن احتیاط کامل بعمل آید که به سر و صورت نپاشد. در صورت وقوع فورا با مایع ضد عفونی کننده با آب و صابون شسته شود.

بسیار شبیه به آمینوگلیکوزیدها می باشد و فقط از لحاظ ساختار شیمیایی نوع قندی که در این ها به کار رفته با هم متفاوت است. از مهم ترین آن ها می توان داروی Espectinomycin را نام برد. این دارو هم محل اتصال آن همان ریبوزوم 35S می باشد و از سنتز پروتئین جلوگیری می کند اما اثر آن به صورت باکتریواستاتیک می باشد و تفاوت آن با آمینوگلیکوزیدها همین است. معموال این داروی اسپکتومایسین در انسان به صورت تزریقی و به شکل یک تک دوز استفاده می شود و کارایی بسیار خوبی دارد و عوارض جانبی خاصی از آن گزارش نشده است چون معموال زمانی می توان در مورد عوارض داروها صحبت کرد که مصرف آن یا طوالنی و یا به صورت دوره ای باشد و تنها عارضه ی کوچکی که می توان از آن نام برد درد در محل تزریق می باشد. در دامپزشکی این دارو را به خاطر این که روی باکتری های گرم منفی و روی مایکوپالسماها تاثیرگذار است در طیور استفاده می کنیم. در CRD طیور که بیماری تنفسی مزمن می باشد، در اسهال سفید جوجه ها، در وبای مرغ ها می توان از اسپکتینومایسین به وفور استفاده کرد و یکی از مسائلی که در هنگام استفاده از این دارو برای ما اهمیت دارد آلرژی می باشد که ممکن است نسبت به دارو وجود داشته باشد. معموال اسپکتومایسین با لینگومایسین با هم استفاده می شود که در حیوانات مجموعه ی این دو دارو اثربخشی بهتری دارد.

آبشش و ساختمان آن ٔ 

. ٔ دهانی آبششها در قسمت عقبی حفره واقع شده اندو بسرپوش آبششی حفظ میشونده وسيله  جنس سرپوش آبششی، استخوانی است.

تعداد آبششها در ماهيان، متفاوت است. بهطوری که تعداد آن در ماهيان دهانگرد (لامپری ٧ جفت ودرماهيان غضروفی بين ٥ تا ٧ جفت ودرماهيان استخوانی ٤ جفت میباشندکه درقسمت عقبی حفره دهانی واقع شدهاند. آبششها، از يک کمان آبششی و صفحات ظريف آبششی، تشکيل شدهاند. ً آب را در مجاورت آبششها ّبا ماهی، با باز و بسته کردن دهان و حرکات سرپوش آبششی، مرت قرار میدهدتا تبادلات گازی صورت گيرد.

آسیب های ناشی از بندپایان به دو دسته آسیب های مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی 1 بندپایان با توجه به اندازه کوچک به تنهایی مقدار کمی از خون میزبان را می بلعند، اما به دلیل تعداد و دفعات زیاد خونخواری سبب کمخونی در میزبان می شوند. برای مثال آلودگی بچه گربه با حدود دو هزار کک منجر به از دست دادن حدود 10% از خون حیوان در عرض چند روز می شود. همچنین یک بررسی در ایاالت متحده نشان می دهد که حدود 90 کیلوگرم از خون یک گاو در طول یک فصل فعالیت کنه ها به هدر میرود. 2-مسمومیت ناشی از بندپایان Toxicosis بسیاری از بندپایان در قسمت های مختلف بدنشان از جمله بزاق دارای مواد سمی هستند که می تواند در پرندگان و دام های مختلف ایجاد مسمومیت شدید کنند. برخی از گونه های کفشدوزک در مرحله شفیره ای به پشت برگ های اکالیپتوس میچسبد و نشخوارکنندگان با خوردن انها مسموم می شوند. Skin inflammation and pruritus پوست عفونت و التهاب-3 استقرار برخی از بندپایان بر روی بدن میزبان با التهاب، ریزش مو و پشم، خارش و ضخیم شدگی پوست همراه است. 4-پاسخ های آلرژی responses Allergic بسیاری از بندپایان ) از جمله برخی جرب ها مانند mite Dust و Dermatophagoides ) به طور مستقیم، توسط پوسته های دفع شده Exovia و یا ترشحات بزاقی )در بندپایان خونخوار مانند کک ها( سبب آلرژی در میزبان خود می گردند. Myiasis میازیس-5 آلودگی بافت های زنده به الروهای برخی از مگس ها را میاز میگویند و به این مگس ها، مگس های عامل میاز گویند. این مگسها بر روی بافت های میزبان تخم و یا الرو گذاشته که رشد و تغذیه الروها سبب آسیب پوست و الشه دامها می شوند. 4 6-ایجاد عوارض روانی Entomophobia برخی از افراد با دیدن برخی از بندپایان دچار ترس و وحشت غیر معقول می شوند. گاهی این ترس و تخیل توام با وحشت زیاد نیاز به مراجعه به روانپزشک دارد. 7-مزاحمت و اغتشاش Disturbance بسیاری از مگس ها و پشه در تالش برای تغذیه از میزبان سبب آشوب واغتشاش، ترس و رم کردن دام ها میشوند و حیوانات با تکان دادن سر، حرکات دم، خاراندن بدن و کوبیدن پاها واکنش نشان می دهند. این گونه رفتارها سبب کاهش چرا و استراحت دامها شده که در نهایت با کاهش رشد و تولید همراه است. Self- wounding آسیبی خود- 8 خودآسیبی در پاسخ به فعالیت بندپایان مزاحم صورت می گیرد برای مثال گاهی خاراندن بدن با زخم و آلودگی ثانویه همراه می شود. 9-آسیب های اجتماعی nuisance Social از جمله آسیب های اجتماعی می توان به تجمع مگس و پشه ها در اطراف دامداری ها اشاره کرد که سبب آزار مردم و کارگران دامداری و ظاهر نامناسب مناظر عمومی می گردد. 10 -انتقال اجرام پاتوژن توسط بندپایان Disease transmission بندپای ناقل، انگل یا عامل بیماریزا را از یک میزبان به میزبان دیگر منتقل می کند. تیلریوز، بابزیوز، آناپالسموز و بیماری ویروسی CCHF( تب خونریزی دهنده کریمه کنگو( از جمله بیماری های مهمی هستند که توسط کنه ها منتقل میشوند. انتقال عوامل پاتوژن توسط بندپایان به اشکال مختلف صورت می گیرد.

وظیفه دستگاه گوارش:

1 -دریافت غذا 2 -آسیاب کردن 3 -بلع غذا 4 -هضم مواد غذایی 5 -جذب مواد غذایی 6- دفع مواد زائد خود دستگاه گوارش به طور کلی از حفره دهان، لوله گوارش و غدد ضمیمه گوارشی تشکیل شده است. Basic organization: 1-Mouth 2-Esophagus 3-Stomach 4-small intestine 5- Large intestine 6- Anus

غدد ضمیمه شامل: پانکراس، کبد، گال بلدر و سالیبري گلند

طرح کلی دستگاه گوارش (بجز استثناها که ذکر خواهد شد): از داخل به خارج، لوله گوارشی چهارلایه دارد: 1 -لایه مخاط (Mucosa (2 -لایه زیر مخاط(Submucosa( 3 -لایه عضلانی (Muscularis (4 -لایه سِروز (Serosa (یا ادوانتیک

1 -لایه مخاط (Mucosa :( الف) داخلی ترین لایه اي که دارد و با مواد غذایی در تماس است، لایه اپی تلیوم (epithelium Lining (است (بافت پوششی). ب) زیر آن طبق معمول بافت همبند است که به آن لامینا پروپِدیا یا پارین (propria Lamina (که عروق و همچنین سلول هاي ایمنی هم در آن وجود دارد. ممکنه در آن غدد (glands (و بافت لنفاوي lymphoid associated-mucosa – MALT( (tissue وجود داشته باشد. ج) زیر آن هم یک لایه عضلانی داریم به نام ماهیچه ي مخاطی (mucosa Muscularis .(ماهیچه ي مخاطی معمولا از دولایه عضله صاف تشکیل شده است (ولی در بعضی قسمت ها یک لایه و در بعضی قسمت ها هم اصلا وجود ندارد.) . حرکات ظریف مخاط را انجام میدهد.

2 -لایه زیر مخاط (Mucosa Sub:( بسته به قسمت آن در لوله گوارش، ممکن است loose یا dense) tissue connective (باشد. البته در بعضی جاها در زیر مخاط، غدد یا فولیکول هاي لنفاوي (مثل پلاك پایر) داشته باشد.

3 -لایه عضلانی(Muscularis: ( عمدتاً از عضله ي صاف و در دولایه دیده میشود (طولی و حلقوي). اما مثلا در معده سه لایه عضله صاف داریم. یا در انتهاي آنوس، عضلات به مخطط تبدیل شده است. بین دو لایه عضلانی معمولا شبکه عصبی داریم به نام میانتریک آئرباخ، که حرکات این عضله ها را به صورت سمپاتیک و پاراسمپاتیک کنترل میکند.

4 -لایه سِروزا یا ادوانتیک (Serosa:( دور لایه ي عضلانی را یک بافت همبند میگیرد به نام ادوانتیس یا ادوِنتیشیا. یه وقت هایی روي این بافت همبند، یک لایه سلول هاي سنگفرشی می آید. در آنصورت، ادوانتیس تبدیل به سِروز می شود. حالا چه فرقی با هم دارند؟ لایه ي سنگفرشی همان سفاق است. وقتی روي اعضا قرار می گیرد، باعث میشود که عضو به عضو هاي اطرافش نچسبد.

سوء هضم اصطلاحی کلی است و به گروهی از بيماریهـا اطلاق ميشود که بـا اخـلال در عملکـرد شـکمبه و نگـاری مشخص ميشوند. عامل سوء هضمهای شکمبه ـ نگاری ميتواند اوليه و يا ثانويه(وابسته به بيماریهای عمومی) باشد. الف) سوء هضمهای اوليه: 1ــ اخـتلالات حرکتـی شـکمبه و نگـای ـ بيماريهـای ديواره شکمبه 2ـ تورم ضربهای نگاری و صفاق 3ـ نفخها 4ـ تورم نگاری ـ تورم شکمبه 5ـ پاراکراتوز شکمبه 6ـ سوء هضم واگ 7ـ انسداد کارديا 8ـ انسداد منفذ نگاری هزارلايی 9ـ فتق ديافراگمی 10ـ اختلالات تخميری (ميکروبی / بيوشيميايی) شکمبه 11ـ عـدم فعاليـت فلـور ميکروبـی شـکمبه ناشـی از علوفه کم کيفيت ـ انباشتگی شکمبه 12ـ سوء هضم ساده 13ـ اسيدوز لاکتيک حاد شکمبه 14ـ اسيدوز مزمن شکمبه 15ـ آلکالوز شکمبه 16ـ گنديدگی مواد غذايی در داخل شکمبه ب) سوء هضمهای ثانويه: 1ـ عدم فعاليت ثانويه حرکتی نگاری و شکمبه 2ـ عدم فعاليت ثانويه ميکروفلور نگاری در شکمبه 3ـ برگشت مواد از شيردان 1ـ جسم خارجی = تورم ضربهای ـ نگاری: اين عارضه به معنی تورم نگاری به دنبال خوردن يک جسم فلزی زخم کننده و يا قطع کننده و يا نفوذ کننـده ميباشد. اين اجسام اغلب کوچک و تيز ميباشند و گاهی ممکـن است مدتها در دستگاه گوارش بماننـد بـدون اينکـه موجـب تورم و درد شوند. ولی بـه طـور کلـی نـشانههـای ايـن عارضه به سرعت بعد از خوردن جسم فلزی نمايان ميشود. اين حيوانات از خـوردن و نـشخوار کـردن خـودداری ميکنند و به طور ملايم دچار نفخ ميشوند، پشتشان حالـت کمانی پيدا ميکنـد و اگـر دام را بـا فـشار دادن روی ستون فقرات پشت مجبور کنند که خود را به حالـت طبيعـی در بياورند، ناله ميکنند. جهت تشخيص ميتوان از فلزياب و يـا از وارد کـردن يک ميله فلزی به زير ناحيه شکم و فشار به سمـت بـالا و رها کردن (به صورت يک مرتبه) استفاده نمود.

پيشگيری: به علت اينکه احتمال خوردن اجـسام فلـزی کوچـک و نوک تيز(مانند خوردن ميخ، سيم و...) در گاوان بـسيار زياد است، بهترين روش پيشگيری رعايـت نکـات مـديريتی و خوراندن مگنت ميباشد. اين مگنتها تا زمان ذبح حيـوان در دستگاه گوارش دام باقی ميماند.

درمان: اگر بلافاصله پس از خوردن جسم خارجی فلـزی عارضـه تشخيص داده شود، درمان ساده و بر اساس خوراندن مگنـت (آهن ربا) ميباشد. که پس از يک پرهيز غذايی بـه مـدت 48-24 ساعت اين عمل انجام ميشود. روش ديگر جراحی ميباشد ولی اگر جـسم فلـزی نفـوذ کرده باشد و به قلب رسـيده باشـد بهتريـن پيـشنهاد بـه دامدار ذبح حيوان ميباشد. 2ـ نفخها: در اثر تخميرهای گوارشی بوسـيله ميکروارگانيـسمهای زنده موجود در شکمبه، مقدار زيادی گاز آمونياک، گـاز کربنيک و متان ايجاد ميشـود. ايـن گازهـا معمـولا بـه قسمت بالای شکمبه ميآيند که بوسيله رفلکس آروغ بيـرون رانده ميشوند. آروغ عبارت است از باز شدن اسـفنکتر کارديـا (محـل اتصال مری به شکمبه) و خروج مقداری از گازهای توليـد شده در شکمبه بوسيله مری و دهان که اگر اين عمـل بـه هر علتی قطع شود، باعث انباشتگی اين گازها در شـکمبه شده و در نتيجه ايجاد نفخ ميشود. ـ دو نوع نفخ وجود دارد: الف) نفخ گازی: اين نوع نفخ به علت فلج شـدن اسـفنکتر کارديـا در اثر مواد سمی موجود در بعضی از گياهـان (ماننـد اسـيد سيانيدريک) و يا بسته شدن آن بوسـيله انباشـتگی غيـر طبيعی شکمبه، گاز توليد شده در قسمت بالای شـکمبه جمـع شده و قادر به خروج نمیباشد. ب) نفخ کفی: در اين نوع نفخ، گاز به شکل حبابهای کوچک به صورت کف در وسط تودههای غذايی در حال هضم محبوس ميباشد. ـ در هر دو شکل، نفخ بـه وسـيله بـاد کـردن غيـر طبيعی تهيگاه چپ (flank Left (مشخص ميشـود. حرکـات تنفـسی افزايش مييابد و به 60 حرکت در دقيقه ميرسـد. حيـوان سرپا است ولی بد تنفس ميکند و مخاطات آبی رنگ ميشود. مرگ ممکن است خيلی زود و در اثر فشار خيلـی زيـاد شکمبه روی ديافراگم بوجود آيد. قبـل از مرحلـه حـاد، حيوان ناآرام به نظر ميرسد، از ساير دامها جـدا شـده و از خـوردن خـودداری مـيکنـد و نـشخوار و آروغ قطـع ميشود.

عوامل ايجاد کننده نفخ: اين عوامل عبارتند از: 1ـ عوامل غذايی: غذاهای اشتها آور ولی فقير از نظر فيبرهای سلولزی و غنی از گلوسيدها و يا غنی با قابليـت تخميـری زيـاد که به سرعت مصرف شدهانـد در حاليکـه ترشـح بـزاق کـم بوده است. ـ در صورت فقدان فيبرها و يا ريز بودن بيش از حد آهنا، تحريک گيرندههای شکمبه جهـت ايجـاد عمـل نـشخوار صورت نخواهد پذيرفت و در نتيجه ترشـح بـزاق کـه دارای اثرات تامپون و ضد کف ميباشد، کاهش مييابد. اثر بزاق بر ضد تغييرات ناگهـانی PH شـکمبه عمـل نموده و اثر ضد کف آن، تشکيل کف را خنثی مـيکنـد ايـن اثرات بوسيله ترشح بيکربنات و موسين موجـود در بـزاق تأمين ميشوند. اين نوع اختلال ميتواند در اثر مصرف جيرههای غنـی از نظر کنسانتره (کـه بـسيار خـرد شـده باشـند) و يـا گلومينه خيلی جوان که دارای فيبر کمی هستند و غـذاهای آبکی غنی از ازت رخ ميدهد. همچنين مصرف گياهان کم آب زياد خرده شده و انبـار شده و يا جيرههای حاوی کلم و يا چغندر علوفهای زيـاد نيز ميتواند اين حالت را بوجود آورد. بعلاوه برخی از گياهان ماننـد شـبدر سـفيد و يـا يونجه دارای عوامل کف زا ميباشند. عمده ترين عامل ايجاد کننده نفخها، يـک پـروتئين بزرگ قابل حل بنام پـروتئين 18s اسـت کـه در يونجـه و شبدر به ميزان 5-4 درصد در ماده خشک وجود دارد. 2ـ عوامل ژنتيکی: 3ـ عوامل آب و هوايی: هوای سرد بويژه بارانی و پرباد، باعـث اخـتلال در تنظيم حرارت بدن حيوان ميشود و باعث ايجاد زمينههـای مناسب جهت ايجاد نفخ در حيوان ميشود.

پيشگيری از بروز نفخ: جهت پيشگيری ميبايست تغيير يک جيره غذای به جيره غذايی ديگر به آرامی صورت پذيرد و در هنگـام انتقـال دامها از چراگاه بدون لگومينه به چراگاههـای غنـی از آن، ميبايست از علوفه با کيفيت خـوب اسـتفاده شـود و از چراندن گاوها در چراگاههـای حـاوی مـواد لگومينـه خيلی جوان پرهيز شود. همچنين در هوای بـد و بـارانی بهـتر اسـت از بـردن دامها به چراگاه پرهيز شود. و پس از بردن دامهـا بـه چراگاههای لگومينه، بايد آهنا را تحت کنترل قرار داد

 درمان: اولين اقدام جهت درمـان خـروج گازهـای موجـود در شکمبه ميباشد کـه مـيبايـست اينکـار بـه سـرعت انجـام پذيرد. اين عمل بوسيله يک سوند مری و يا يـک تروکـار (که در تهيگاه چپ و اندازه يکدسـت عقـب تـر از آخـرين دنده و بر روی بر آمده ترين قـسمت تهيگـاه فـرو بـرده ميشود) انجام ميگيرد. اين عمل در مورد نفخ گازی خيلی خوب موثر است ولی در مورد نفخ کفی ناکافی است. در اين مورد همزمـان بـا عمل خروج گاز از شکمبه ميبايـست از داروهـای ضـد کـف مانند روغن پارافين (مخلـوطی از نـيم لـيتر پـارافين و نيم ليتر آب) و سيليکوهنا و يا ساير داروهـای اختـصاصی نيز استفاده نمود. در موارد حاد ميبايست اقدام به لاپارتومی نمود. 3ـ اسيدوز شکمبه: اسيدوز شکمبه بيماری است که در اثر کاهش با دوام PH شکمبه (به پايين تر از 6( رخ ميدهد. PH شکمبه، نتيجه مقدار اسيدهای تخميری در پايـان هضم گلوسيدها، آمونياک و مواد تامپون ميباشد. اسيدوز شکمبه به دو صورت ديده ميشود: الف) شکل حاد يا فوق حاد: اين حالت در دامهايی که بـه طـور اتفـاقی مقـدار زيادی آرد و يا دانههای غلات را طی زمان کوتاهی مـصرف ميکنند اتفاق ميافتد. اولين نشانه های بـالينی 24 سـاعت پـس از خـوردن اين مواد آشکار ميشود که عبارت است از بـی اشـتهايی، حرکات غير قابل کنترل دام و بـه زمـين افتـادن گـاوان مبتلا. ريتم قلب افزايش يافته و به 100 تا 110 ضربان در دقيقه ميرسد. تعداد حرکات تنفسی نيز افزايش مييابـد. و تهيگاه سمت چپ به علـت جمـع شـدن آب در شـکمبه متـورم ميشود. PH شکمبه به تدريج پايين ميافتد و بـه 5 مـيرسـد که در اين مرحله نشخوار قطع شده و نفخ خفيفـی ايجـاد ميشود. در PH پايين باکتريهای لاکتيکوليتيـک ديگـر فعـال نيستند و لاکتات ديگر متابوليزه نمیشـود. در نتيجـه در اثر انباشته شدن اسيد لاکتيک در شـکمبه موجـب افـزايش فشار اسمزی و دهيدراتاسيون ميشـود. ورود اسـيد لاکتيـک به مقدار زياد در جريـان خـون، اسـيدوز خـونی بوجـود ميآيد که در صورت عدم درمان مرگ اتفاق ميافتد. ب) شکل مزمن و يا تحت درمانگاهی: اين فرم اتفاقی نمیباشد و در اثر عدم تعادل مـزمن بين توليد اسيدهای چرب فرار و تامپوهنای بزاقی ايجـاد ميشود و به طور فراوان در نتيجه توزيع مقـدار زيـادی غذاهای غنی از مواد قندی با قابليت تخميـر بـالا,زمـان خوردن خيلی کوتاه و نشخوار خيلی کم اتفاق ميافتد کـه علت آن فقدان فيبر در غذاست. اندازهگيری PH مايعات شکمبه (6-5/5 (امکان تـشخيص آن را فراهم ميآورد. در گاو شيری، پيکا و کاهش توليد شير از عوامل ظن به اين بيماری ميباشند. در گاوهای گوشتی، کـاهش رشـد و اخـتلالات دسـتگاه حرکتی مانند لنگش از عوارض آن ميباشند. از عــوارض اسيدوز،آبــسههــای کبــدی و آنتروتوکــسمی هستند آه آبسههای کبدی ميتوانند موجب ترومبـوز وريـد ميان خلفی فوقانی شوند. در صورت عدم تشخيص به موقع و درمان آن، اسـيدوز مزمن، پيشرفت کرده و حال عمومی دام برتر مـيشـود کـه از مشخصات آن کاهش توليد شير است. در بعضی از گلهها پرخونی سم (فوربـور) از نـشانه- های بارز اسيدوز مزمن ميباشد. در هنايت در بعضی از دامها که (بخـاطر داخـل شـدن اسيدلاکتيک در خون) آب زيادی مينوشند، اتـساع شـيردان رخ ميدهد و به دنبـال آن شـيردان بـه طـرف چـپ جابجـا ميشود و پيچ ميخورد. چرخش، جريان خون عـضو را بـه طـور نـسبی مـسدود ميکند و به سرعت باعث خونريزی آن ميشـود کـه در ايـن حالت تنها راه درمان جراحی ميباشد.

پيشگيری از اسيدوز: پيشگيری از اسيدوز عبارت است از اجتناب از کاهش PH شکمبه: 1ـ افزودن غذاهای با جويدن طولانی به غذاهايی کـه احتياج به جويدن زيادی ندارند. توليد بزاق در هنگام نشخوار و جويدن بـسيار مهـم ميباشد. گاو در هنگام خـوردن 200 تـا 300 ميلـی لـيتر بزاق در دقيقه، به هنگام نشخوار 150 تا 200 ميلی ليتر در دقيقه و در هنگام استراحت 20 تـا 70 ميلـی لـيتر در دقيقه توليد ميکنند. 2ـ استفاده از علوفههـای حـاوی فيـبر بـا انـدازه مناسب (بيش از 5 ميلی متر) 3ـ متعادل کردن ميزان گلوسيدها (مـواد قنـدی) در جيره جهت جلوگيری از تغييرات ناگهانی PH شکمبه 4ـ تغيير تدريجی از يک جيره غذايی به جيره غذايی ديگر

درمان: استراتژی درمان در اسيدوز حاد به صورت زير است: 1ـ درمان کم آبی و مبارزه با اسيدوز متابوليک که اين عمل با تجويز وريدی 5 ليتر محلول بيکربنـات سـديم 5 درصد و مايع درمـانی (بـر اسـاس شـدت دهيدراتاسـيون) انجام ميشود. 2ـ تخليه محتويات شکمبه بوسيله لوله مـری يـا عمـل جراحی 3ـ شستشوی شکمبه با آب ولرم و برقرار کردن فلـور ميکروبی طبيعی 4ــ تجـويز ويتامينـها مخـصوصا ويتـامين B1 و آنتـی هيستامينها و آنتی بيوتيکها 4(آلکالوز شکمبه: الکالوز شکمبه در اثر تجمع آمونياک در شـکمبه بـه دنبال خـوردن زيـاد ازت قابـل حـل موجـود در گياهـان مانند علوفه بهاره يا اوره بوجود ميآيد. توليد زياد آمونياک، PH شـکمبه را بـه بـالای 2/7 ميرساند که به علت عدم توانـايی ميکروارگانيـسمها در استفاده کامل از آمونياک ، اين ماده از جـدار شـکمبه جذب خون شده و در کبد تبديل بـه اوره مـيشـود کـه از راه بزاق و ادرار دفع ميشـود. در صـورتيکه مقـدار آن از ظرفيت و توانايی کبـد بيـشتر شـود، اخـتلالات نمايـان ميشود. در وحله اول حيوان نفخ ميکنـد و کمـی بعـد دچـار اسهال سبز تيره يا سياه ميشود. سپس هنگامی که ميـزان ازت آمونياکی در خون از يک ميلی گرم در 100 ميلی ليتر تجاوز کند (آلکالوز خونی)، مـسموميت کـشنده بـه وقـوع ميپيوندد. مسموميت در اثر اوره، شکل ويژهای از آلکالوز است و به سرعت حيوان را به طرف مرگ سوق ميدهد.علائم عبارتند از لرزش سر و گوش، ترشح زياد بزاق، تنفس سريع و دفع مـدفوع و ادرار زيـاد کـه در مراحـل انتهايی انقباضات انـدامهای حرکتـی خلفـی، انقباضـات تنفسی و فلجی شکمبه بـه آن اضـافه شـده و مـرگ 3-5/1 ساعت پس از بروز علائم رخ ميدهد. ايـن عارضـه دام را مـستعد بـه ابـتلا بـه کمبـود ويتامين B1 همراه بـا تظـاهرات اخـتلالات عـصبی و حالـت ديوانگی ميکنند.

پيشگيری: اصول پيشگيری بـه اسـاس تعـادل بـين نـسبت ازت و انرژی ميباشد به صورتی که منابع ازت غيـر پروتئينـی، اوره يا آمونياک فقط بايد با جيرههـای فقيـر از نظـر پروتئينهای قابـل هـضم در روده کوچـک مـورد اسـتفاده قرار گيرند. به هيچ وجه نبايد از اوره، يا آمونياک همـراه بـا سيلوی غنی از ازت استفاده شود. ميزان بی خطر اوره که روزانه مـيتـوان بـه جيـره اضافه نمود عبارت است از 25 گرم برای 100 کيلوگرم وزن در گاوهای شيری و 30 گرم بـراي 100 کيلـوگرم وزن در گاوهای گوشتی.

درمان: درمان عبارت است از تجويز يک ليتر سرکه (اسيداستيک 5 درصد) برای 100 کيلوگرم وزن زنده در 25 تـا 50 لـيتر آب سرد به وسيله سوند مری

دامی که وضعيت مساعد داشته باشد، یا دچار بيماری قابل درمان باشد یا درمان آن از لحاظ مقررات مملکتی یا بهداشت انسان، اشکال نداشته باشد و صرفه اقتصادی و امکانات مناسب موجود باشد، مورد درمان قرار می گيرد. درمان در حقيقت اداره و مراقبت از بيمار و مبارزه با بيماری و اختلال می باشد

١- درمان اختصاصی يا اتيولوژيک
در این حالت، اقدامات درمانی عليه علت دقيق بيماری انجام می شود. به طور مثال اگر علت ایجاد بيماری باکتری انجام ( Streptomycin ) استرپتومایسين ( Drug of choice ) باشد، درمان با داروی انتخابی ( Leptospira ) لپتوسپيرا خواهد شد. گاهی نيز به علت کمبود امکانات پاراکلينيکی ( آزمایشگاه و ...) علت بروز بيماری، چند عامل تشخيص داده می شود و ( Babesia ) درمان با دقت کمتر و با مصرف و تنوع بيشتر دارو، همراه خواهد بود. مثلاً اگر علت بيماری لپتوسپيرا یا بابزیا تشخيص داده شود و نتوان آنها را تفریق کرد، ناچار درمان شامل برخورد با دو عامل می باشد.

٢- درمان علامتی
در این حالت، بيماری برای کلينيسين ناشناخته یا پيچيده می شود و یا با توجه به شرایط زمانی و مکانی، بيماری قابل تشخيص نيست. در این جا متناسب با نشانه های بيماری، برخورد لازم صورت می گيرد. به طور مثال در دامی که مبتلا به اسهال می باشد، اگر علت تشخيص داده نشد، دامپزشک مجبور است روش های مهم برخورد و درمان سندرم اسهال را در پيش گيرد و از این لحاظ، ممکن است فهرست مفصلی از داروهای گوناگون، نسخه وی را تشکيل دهد

٣- درمان نگهدارنده يا تسکينی
این نوع درمان، برای مواردی است که علت تشخيص داده شده، ولی تا شروع درمان، بيماری اثر خود را به جا گذاشته است. در این حالت یا دامدار به دلایل عاطفی اصرار فراوانی برای درمان دارد یا اینکه می توان برای حفظ منافع دامدار، دام را تا مدتیزنده نگه داشت و بعد از آن، دام را به کشتارگاه فرستاد. مثلاً در مسموميت مزمن با فلوئور که دندان های گوسفند شکننده شده و به آسانی خرد می شوند، از یک طرف مواد سمی را دور کرده و داروی لازم را تجویز می کنيم و از طرف دیگر غذای نرم در اختيار بره می گذاریم، تا بعد از پروار شدن کشتار شود.

۴- درمان حمايتی
این نوع درمان،عمدتاً شامل داروهای تقویت کننده می باشد که برای کمک به بهبود وضعيت دام تجویز می گردند. گفته می شود، که اولاً Mono-pharmacy approach اگر دامپزشک برای درمان فقط از یک قلم دارو استفاده کند، به آن هزینه ای ک برای دامدار دارد و ثانياً، اثر درمانی فقط به داروی مصرف شده، منتسب می گردد. به طور مثال در گاوی که تازه دام بهبود یافته و از جای خود ،( CBG ) زایمان کرده و زمين گير است، اگر بعد از تجویز مقدار توصيه شده بروگلوکونات کلسيم انجام شده را، می توان تائيدی مثبت به تشخيص بالينی بيماری هيپوکلسمی ( Response to treatment ) برخيزد، پاسخ به درمان
دانست. ( Milk fever – زایمانی ( تب شير انجام پذیرفته است. در این حالت نمی توان بهبود Poly-pharmacy approach ، اگر چند قلم داروی اصلی در نسخه باشد دام را با اطمينان به یک دارو نسبت داد. البته اگر یک داروی اصلی و چند داروی فرعی استفاده شده باشد، چند درمانی انجام نشده است.

1-مرحله اول رشد يكسان يا هماهنگ: در گوسالههای جوان رشد و توسعه پستان مشابه رشد ساير قسمتهای بدن با نظم و هماهنگ صورت میگیرد.

2-مرحله اول رشد سريعتر غده پستانی يا رشد غیر يكنواخت: اين مرحله افزايش ناگهانی رشد غدۀ پستانی است بطوريكه غدۀ پستانی رشد سريع تری در مقايسه با رشد بدن دارد.اين مرحله تقريباً" در 4 الی 8 ماهكی که نزديك زمان بلوغ است شروع میشود و خصوصاً" همراه با افزايش استروژن خون در اثر هر بار فحلی ،دنبال میشود در اين مرحله رشد مجاری و نفوذ چربی به داخل بافت پستانی را داريم و تغذيه بیش از حد در اين مرحله و قبل از آن سبب نفوذ بیشتر چربی شده و توان تولید شیر دام در مراحل بعدی کاهش میيابد.و در تغذيه مناسب نه تنها وزن پستان بیشتر است بلكه بافت ترشحی نیز به خوبی رشد میکند البته حضور 18 %پروتئین خام در جیره سبب تحريك رشد پستان میشود

3-مرحله دوم رشد يكنواخت: از شروع بلوغ تا آبستن شدن دام رشد غدۀ پستانی با رشد بدن به صورت يكنواخت و همگن صورت میگیرد.

4-مرحله دوم رشد سريع پستان يا رشد غیر يكنواخت در مقايسه با رشد بدن: به دنبال آبستنی رشد غدۀپستان سريعتر میشودو بیشترين میزان آن از میانةآبستنی به بعد صورت میگیرد و طی اين مرحله خصوصا"سلولهای آلوئولی بیشتر رشد کرده و تمايز بیشتری در جهت تبديل شدن به بافت ترشحی پیدا میکنند.

1.کره تازه متولد شده در ظرف 30 دقیقه از جا بلند میشود و در ظرف 1 تا 2 ساعت باید بدون کمک روی پای خود بایستد.در ظرف 20 دقیقه بعد از تولد رفلکس مکش بر قرار میشود.در ظرف 3 ساعت باید پستان مادر را بگیرد. • 2.بند ناف 3تا 4 بار در روز بمدت 3 روزبا محلول 2درصد ید یا 5.0درصد کلر هگزدین شتشو شود. • 3.درجه حرارت طبیعی کره 5/37تا 9/38 است.درجه کمتر از 2/37 هیپوترمیک وباالی 4/39 هیپرترمیک میباشد. • 4.تعداد ضربان قلب در چند روز اول تولد بین 80تا100ضربه در دقیقه میباشد وتعداد حرکات تنفس تا 60 حرکت در قیقه طبیعی میباشد. • 5.کره موکونیوم را در ظرف 4ساعت بعد از تولد دفع مینماید.اگر دچار یبوست باشد باید توسط آب صابون ولرم یا پارافین تنقیه شود.

آغوز • 1.بطور متوسط آغوز مادیان حاوی 70 گرم IgG در هر لیتر است) 120 to 30 L/g )آغوزمناسب مادیان باید ایمنوگلوبولین هایش بیشتر از30 گرم درلیتر باشد. • 2.مقدار ایمنوگلوبولین خون 24 تا48 ساعت پس از صرف آغوز باید بین4تا8گرم درلیترخون باشد بین2تا4گرم دچار FPTنسبی و کمتر از 2 گرم در لیترکره دچار FPT است.کره های دچارFPT 75درصد وFPT نسبی 50 درصد شانس ابتال به بیماریهی عفونی را دارا میباشند. • 3.کره در 12 ساعت اول بعد از تولد احتیاج به 2 لیتر آغوز دارد.بهتر است در 6ساعت اول هر ساعت 300 تا 250 سی سی آغوز دریافت کند.اگر بعد از 6 تا 12ساعت FPTمشاهد شد باید آغوز خورانده شود.در این حالت 2 لیتر آغوز را4 قسمت نموده هر ساعت نیم لیتر میخورانیم. • 4.اگر 24 ساعت بعد ازتولد FPTتشخیص داده شد باید بآن پالسما تزریق شود.تزریق الیتر پالسما در یک کره 45 کیلوئی2تا3 گرم در لیتر ایمنوگلوبولین خون را باال میبرد.برای اینکه ایمنوگلوبولین به 8 برسد به تزریق 2تا4 لیتر پالسما احتیاج است.2لیتر پالسما را میتوان در ساعت تزریق کرد. 5.یک مادیان 450 کیلوئی 3درصد وزن بدنش)12تا13 لیتر ( شیر تولید میکند.کره باید روزانه 20تا27درصد وزن بدن شیر دریافت نماید یعنی یک کره 50 کیلوئی بین 10تا 13 کیلو شیر در روز احتیاج دارد.بهتر است در هفته اول 10 درصد وزن واز هفته دوم ببعد بر میزانش افزوده میشود تا به 25تا27 درصد وزن برسد که تا زمان از شیر گرفتن ادامه دارد.کره باید در روز 1کیلو اضافه وزن داشته باشد.یک کره در 2هفته اول بعد از تولد در روز هر 2ساعت یکبار و در شب هر 3ساعت یکبار شیر مینوشد.از هفته دوم ببعد هر 3تا4ساعت یکبار در روز وهر 4ساعت یکبار در شب شیرمیخورد و از ماه اول ببعد هر 6ساعت یکبار تغذیه صورت میگیرد.6.اگر شیر مادر در دسترس نبود میتوانید از شیر گاو یا بز در تغذیه کره استفاده نمائید. شیر گاو 2تا3 برابر شیر مادیان چربی دارد ولی قند شیر مادیان بمراتب بیشتر از قند شیر گاو است.چون شیر گاو برای کره چرب است بهنگام استفاده باید آنرا رقیق نمود )2قسمت شیر+1قسمت آب (و چون قند آن نسبت به شیر مادیان کمتر است باید بآن قند اضافه نمود، برای اینکار 40 سی سی دکستروز 50درصد)یا20 گرم پودر دکستروز( یا 4 قاشق چایخوری پودر دکستروز را به یک لیتر شیر رقیق شده گاو اضافه نمائید ودر اختیار کره قرار دهید.هیچگاه بجای دکستروز از شکر)سوکروز(استفاده نکنید.

علاوه بر مسیر کلاسیک که در آن فعال شدن کمپلمان، نیازمند حضور آنتی بـادي و یا کمپلکس آنتی ژن آنتی بادي است، عوامل دیگري همچون لیپوپلی سـاکارید باکتریها، اندوتوکسین دیواره باکتریهاي گرم منفی، دیواره بعضـی مخمرهـا تجمـع IgA ،و سم مارکبري نیز قادرند کمپلمان را در مسیر فرعی فعال نمایند. در حالت طبیعی C3 بآهستگی و بطور خودبخودي در پلاسما میشکند و بـدین ترتیـب در یک سرم طبیعی C3b بطور مداوم تولید میشود. C3b در سـرم در حضـور یـون منیزیم بـا پـروتئین دیگـري بنـام فـاکتور B کمپلکسـی تشـکیل داده و بصـورت C3bBدرمـی آیـد(شـکل 3-5 .(پیونـد تیواسـتر داخلـی در C3 اصـلی، مسـتعدهیدرولیز خودبخودي توسط آب است که در نتیجه ایـن هیـدرولیز، شـکل فعـال شدهاي از C3 ،بنام C3i یا همان C3H2O تولید میشود. C3i بعنوان نقطه اتصال براي فاکتور B عمل نموده که در نتیجه این اتصال، C3IB بوجـود مـیآیـد. ایـن واکنش مشابه اتصال C2 به C4b است. در مرحله بعد، فاکتور B متصل شـده بـه C3I توسـط فــاکتور D شکسـته شــده و قطعــه کــوچکی از آن بنـام Ba جــدا میشود(شکل3-5 .(باقیمانده مجموعه، یعنی C3iBb که در اصـل همـان C3bBb است بعنوان مبدل فاز مایع C3 در مسیر فرعـی عمـل مـیکنـد(C3 کونورتـاز راه فرعی).b متصل به غشاء، ناپایدار بوده و خیلی زود تجزیه مـیگـردد. اتصـال ایـن مجموعه به پروپردین و تشکیل C3bBbp باعث پایداري مجموعـه خواهـد شـد. C3bBbp تعداد بیشتري از مولکولهاي C3 در سطح مربوطـه ایجـاد مـیکنـد. بـااتصال یک مولکول C3b به مجموعـه قبلـی، ترکیـب جدیـد C3bBb3b بوجـود مــیآیــد کــه بــه آن C5 کونورتـاز و یــا آنـزیم مبـدل C5 در مسـیر آلترنـاتیو میگویند

در گوساله ها امکان حذف شاخ، به محض لمس جوانه شاخی، وجود دارد. بطور کلی قبل از عمل در همه روشها، باید اقدام به تراشیدن موهاي موضع نمود.بهترین زمان حذف شاخ در گوساله ها، 3-1 هفتگی پس از تولد است که به دو دلیلمی باشد: 1 (انرژي صرف رشد شاخ نخواهد شد. 2 (کار راحت تر صورت می گیرد چون حتی تا 2 ماهگی جوانه شاخی به استخوان جمجمه اتصال ندارد و برداشت آن راحت تر می باشد.

الف) برداشت شاخ به روش شیمیایی براي گوساله هاي جوان، مناسب است. 1 – 2 سانتی متري نوك جوانه شاخی،باید با اسکالپل برداشته شود، سپس پماد شاخ سوز دور جوانه شاخی می مالیم. ترکیبات مورد استفاده عبارتند از: - قلم هاي سوزاننده: یک قطره آب روي نوك قلم ریخته، با فشار روي موضع بصورت نیم دایره، شاخ از بین می رود. به عبارت دیگر سلول هاي زایاي جوانه شاخی را نکروز می کند.

آسم بیماریی است التهابی و مزمن که بیمار از اپیزوئیدهاي انسداد قابل بازگشت مجاري هوائی ناشی از حساسیت و پاسخ دهی مفرط دستگاه تنفسی به محرکها رنج می برد. علل انسداد مجاري هوائی در مبتلایان به آسم عبارتند از : 1 -التهاب سلولهاي مجاري هوائی. 2 -افزایش و وجود ترشحات بیش از حد در مجاري هوائی 3 -انقباض عضلات صاف مجاري هوائی D نشانه هاي آسم : 1 -خس خس سینه 2 -تنگی نفس 3 -سنگینی و سفتی قفسه سینه 4 -سرفه - نشانه هاي آسم هنگام شب، مواجه شدن با محرك ها، فعالیت فیزیکی و ورزش تشدید می شوند. - فاکتورهاي ژنتیک و محیطی هر دو در شروع و پیشرفت بیماري موثرند. بعنوان مثال کودکانی که هر دو والد آنها به آسم مبتلا هستند احتمال ابتلا به آسم در آنها تا سه برابر افزایش می یابد یا اینکه کودکانی که به بیماریهاي عفونی تنفسی (ویروسی) زیاد مبتلا می شوند، احتمال ابتلا آنها به آسم در آینده افزایش می یابد. 57 - آتوپی بزرگترین ریسک فاکتور ابتلا به آسم است (آتوپی حساسیتی است ژنتیکی که فرد با هر آلرژنی که مواجه می شود آنتی بادي بر علیه آن تولید می کند). - تخمین زده می شود در ایالات متحده 4 تا 5 درصد جمعیت به این بیماري مبتلا هستند که این میزان نیز در حال افزایش است. این میزان در کودکان بیشتر بوده و تا 10 درصد را شامل می شود. - نیمی از بیماران زیر سن ده سالگی به این بیماري مبتلا می شوند و 3/1 بیماران زیر سن 40 سالگی.

طبقه بندي داروهاي مورد استفاده در درمان آسم : این داروها دو دسته اند : الف – کنترل کننده ها : به منظور پروفیلاکسی بکار می روند تا شدت و دفعات حملات را کاهش دهند نظیر کورتیکواستروئیدها، کرمولین، آنتاگونیست هاي کلوترین و .... ب – تسکین دھنده ھا (Relievers : (داروهایی که هنگام حملات بکار می روند .مهمترین این دسته آگونیست هاي β2 کوتاه اثرند.

گوسفند و بز حیواناتی مقاوم هستند و می توانند در هوای آزاد و بدون استفاده از جایگاه زندگی کنند. اما در برخی از مناطق و یا در فصول معینی از سال بهتر است جایگاه مناسبی برای گله فراهم شود تا سوددهی این شغل به حداکثر برسد. برخي از شرایط محل جایگاه گوسفند و بز به شرح زير است:
1 محل جایگاه دام باید از زمین هایاطراف آن بلندتر باشد تا از ورود آب های جاری به محل نگهداری دامها جلوگیری شود. گوسفند نسبت به دماي بالاي محيط، کوران باد و رطوبت هوا حساسيت بيشتری دارد؛ ولي بز به خاطر پوشش مو و کرک در سطح بدن خود نسبت به سرما داراي حساسيت بيشتري است.
٢ محل جایگاه باید از خانه های مسکونی فاصله داشته باشد، اما این فاصله نباید به اندازهای باشد که دامدار در نگهداری دام دچار مشکل شود. شیوع ناگهانی بیماری بین حیوانات اهلی می تواند به بیماری آن در انسان و حتی منجر به مرگ شود. متداول ترین بیماری های مشترک بین انسان و دام در کشور ما، هاری، کیست هیداتیک، تب مالت، سیاه زخم، سل و برخی بیماری های عفونی دستگاه تنفس است . بهداشت و سلامت
٣ در مناطق سردسير جايگاه بايد رو به آفتاب و بر خلاف جهت وزش بادهاي غالب منطقه باشد.
٤ جهت وزش بادهای فصلی باید از مناطق مسکونی به سمت دامداری باشد.

5زمین باید دارای یک شیب مناسب برای هدایت آب های جاری و فاضلاب های تولیدشده از دامداری باشد )شكل 1 1(.
٦ ساختمان جایگاه دام باید طوری باشد که از نور خورشید به مقدار زیادی استفاده شود )شكل 2 1(.
٧ ظرفيت مورد نظر بر اساس مساحت آغل تع يين مي شود.
٨ دیوار، سقف و کف جایگاه باید محکم و بادوام، غیر قابل نفوذ، غیر لغزنده، قابل شست وشو و ضدعفونی باشد )شكل هاي3 1و 4 1(.
٩ از آنجا که گوسفند و بز جزء دامهای متکی به مرتع هستند، لذا بهتر است محل نگهداری دائم یا موقت آنها نیز در نزدیکی مراتع قرار گيرد.

معرفــي و بيمــاريزايي : ايــن انگــل از راســته برانــشيورا بــوده و قــادر بــه زنــدگي در آبهــاي شــور و شــيرين (غالبـــاً) مـــي باشـــد. آرگولـــوس تمايـــل زيـــادي بـــه آبهـــاي بـــا درجـــه حـــرارت بـــالا و شـــفافيت زيـــاد مـي باشـد ولـي كـاهش اكـسيژن تـأثير زيـادي بـر روي آن نـدارد. چرخـه زنـدگي انگـل مـستقيم بـوده و انگـل مـاده بـالغ پــس از تـرك ميزبـان تخمهـا در آب گذاشـته و مـي ميـرد و تخمهـا را در حـدود يـك مـاه پـس از رهـا شـدن تفـريح مـي شـوند. ايـن انگـل قـادر اسـت بعـضي از عوامـل باكتريـايي و ويروسـي را از يـك مـاهي بـه مـاهي ديگـر منتقـل كنـد. از جملـه ايـن بيماريهـا بـه انتقـال ويـروس عامــل بيمـاري دراپـسي مـي تـوان اشـاره كـرد. ايـن انگــل بــسيار خطرنــاك بــوده و در حــين خونخــواري باعــث ايجــاد التهــاب موضــعي در محــل و نيــز نفــوذ عوامــل عفــوني ثانويـه ماننـد باكتريهـا بـه بـدن مـاهي مـي شـود . يـك انگـل آرگولـوس مـي توانـد باعـث مـرگ يـك بچـه مـاهي كپـــــــور 2-3 گرمـــــــي و تعـــــــداد بيـــــــشتر آن حتـــــــي مـــــــي توانـــــــد باعـــــــث مـــــــرگ ماهيـــــــان 2-3 . تابستانه شوند 

پيـشگيري: الـف) برداشـتن انگـل از سـطح بـدن مـاهي بـه وسـيله بـي حـس كـردن بـا يـك يـا دو قطـره نمـك طعام ب) مبـارزه زيـستي بـا معرفــي ماهيــان از قبيـل گامبوزيـا و مــاهي سـه خـاره كـه از مراحــل لاروي انگـل تغذيـه مــي نمايند. ج) آمــاده ســازي مناســب اســتخرها از قبيــل خــشك كــردن, آهــك پاشــي و جلــوگيري از ورود ماهيــان آلــوده بــه استخر و يا اشكال آزاد انگل

درمان : الف) پرمنگنات پتاسيم : lit/mg 4-5 به صورت حمام و تكرار 10 روز ديگر ب) نگوون : ppm 2-3/5 حمام به مدت 60-50 ثانيه يا ppm- 0/5 25 0 /به صورت حمام طولاني مدت

بیگانه خواري و التهاب- باکتریهاي خارج سلولی میتوانند به صـورت عـادي و بدون واسطه توسط سلولهاي بیگانه خوار بلعیـده شـوند. آنهـا همچنـین پـس از پوشیده شدن با عواملی نظیر اجزا کمپلمان و یـا آنتـی بـادي – از طریـق گیرنـده مخصوص موجود در سطح سلولهاي بیگانه خوار بلعیده میشوند. ماکروفـاژهـاي بافتی – و نوتروفیل ها فاگوسیتهاي عمده بدن هستند. ماکروفازهـا پـس از بلـع باکتري – پس از یک سري وقایع داخل سلولی و خارج سلولی تحریـک شـده و سایتو کاینهایی نظیر اینترلـوکین – 1 و اینترلـوکین – 6 بـا خاصـیت التهـابی راترشح میکنند. اثرات موضـعی ایـن فرآینـد – فعـال شـدن انـدوتلیوم عروقـی – افزایش نفوذ پذیري عروق و ورود کمپلمان و آنتی بادیها به محل عفونـت اسـت. این امر همچنین باعـث افـزایش ورود مایعـات و سـلولها بـه گـرههـاي لنفـاوي میشـود. فـاکتور نکـروز کننـده تومـور ( a–TNF (و اینترلـوکین – 1 موجـب افزایش بروز مولکولهاي چسبان بر روي اندوتلیوم عروق میشـوند. بـا ایـن کـار چسبندگی اندوتلیوم عروق را به نوتروفیل ها و پس از آنها، به لنفوسـیتهـاي T فعال، افزایش میدهند. اثرات سیستیمک این سایتو کاین ها، اثر بر روي هیپوتالاموس است کـه موجـب القاي تب براي کاهش میزان رشد میکروارگانیسم ها شده و همچنین باعث القاي تولید پروتئینهاي مرحله حاد توسط هپاتوسیتهاي کبد میشـود. در طـی فـاگو سـیتوز، ماکروفازهـا، اینترلـوکین- 8 را نیـز ترشـح مـیکننـد کـه سـایتو کـاینی کموتاکتیک براي نوتروفیل ها است. از دیگر ترشحات ماکروفاژها، پـروتئینهـاي کمپلمان است که به برداشت میکروبها و افزایش التهاب کمک میکنند. در طـی مرحلـه حـاد التهـاب، توسـط سـایتوکاینهـاي مترشـحه از ماکروفازهـا نوتروفیل ها به محل جذب میشوند. در مرحله بعدي التهـاب، منوسـیت هـا بـه محل التهاب ارتشاح یافته و در آنجا به مـاکرو فاژهـاي بیشـتري تکثیـر و تمـایز مییابند. بسیاري از عوامل بیماریزا بطور مستقیم بوسیله فاگوسیتهایی کـه داراي گیرندههاي ذاتی بـراي اجـزاي دیـواره سـلولی میکـروب هـا هسـتند، شناسـایی میشوند، نظیر گیرنده سه کمپلمـان (CR3 (و گیرنـده مـانوز کـه هـر دو بطـورمستقیم به ساختارهاي موجود بر روي سطح بسیاري از میکروارگانیزم ها متصـل میشوند. با این وجود این روش روندي نسبتا غیر موثر بـراي اتصـال بـه میکـرو ارگانیزم ها میباشد. شیوه موثر دیگر، برداشت میکروب اپسونیزه شده اسـت کـه در این صورت اویدیتی میان کنش بین میکروب اپسونیزه شده و فاگوسیت واجـد گیرنده مناسب اپسونین، افزایش مییابد. سه دسته اپسـونین وجـود دارد کـه هـر کدام در مراحل مختلفی در طول یک پاسخ ایمنی تولید میشوند. الف – اپسونینهایی که بدنبال فعال شدن آبشار کمپلمان حاصل میشوند. نظر به اینکه اجزاي آبشار کمپلمان از پیش ساخته شده میباشند، لذا اپسونینهاي مشـتق شده از کمپلمان اولین نوعی از اپسونین ها هستند که نمایان میشوند. ب- پروتئینهاي مرحله حاد در پاسخ به سایتو کاینهاي التهاب (نظیر اینترلوکین – 1 ،اینترلوکین –6 ،و فاکتور نکروز کننده تومور) توسط کبد سـاخته مـیشـوند. 1 این پروتئین ها عبارتنـد از: الـف پـروتئین واکنشـی CRP( C )کـه بـه لیپـویلی سارکارید (LPS (میکروبی متصل میشود. پروتئین اتصالی بـه مـانوز کـه نـوعی لکتین است و به بنیانهاي مانوز در دیواره سلولی با کتریها اتصال مییابد. هـر دو پروتئین اپسونین بوده و توانایی فعال سازي آبشار کمپلمان را دارند. ج – سومین دسته اپسونین ها، آنتی بادیها میباشند. چندین زیـر کـلاس از آنتـی بادیها بعنوان اپسونین عمل نموده و از طریق گیرندههاي FC خود به بیگانه خوار اتصال مییابند. اما در مجموع شناسایی از طریق اپسونین، تنها راه شناسـایی نمـیباشـد. در بـدن لنفوسیتهاي B اختصاصی علیه هر آنتی ژن وجود دارد. اگر چـه ممکـن اسـت روزها یا هفته ها براي گسترش پاسخ آنتی بادي اولیه زمان نیـاز باشـد، امـا آنهـا سبب میشوند تا هر میکروبی که توسط اپسونینهاي ذاتی شناسایی نشـدهانـد – سر انجام توسط گیرندههاي سیستم ایمنی اکتسابی شناسایی میشوند. علاوه بر این گروهی از باکتریها داراي کپسول پلی ساکاریدي ضخیم هسـتند کـه مانع شناسایی باکتریها توسط سیستم ایمنی ذاتی میشوند، مگر اینکه بوسیله آنتی بادي اپسونیزه شوند. از طرفی عمل فاگوسیتوز توسط نوتروفیـل و ماکروفاژهـا سـبب تحریـک رونـد متابولیکی بنام انفجار تنفسی میشود که طی آن چندین فرآورده متـابولیکی سـمی اکسیژن و نیتروژن تولید میشـود. ایـن ترکیبـات بـر فرآینـد کشـته شـدن عامـل میکروبی همکاري میکنند.

عامل اين بيماری ويروسی است بنام ارتوپکس ويروس. آبله انـسان، گـاو و اسـب از يکـديگر متمايزنـد. عوامل اين سه بيمـاری بـسيار بـه يکـديگر نزديکنـد و تفاوتی که در حدت آهنا ديده ميشود، دراثر عـادت کـردن به ميزبان مخصوص در آهنا ايجاد شده است. امروزه از ميزان پراکندگی آبـه گـاوی بـه مقـدار زيادی کاسته شده است و بيشتر واگيریها مربوط به آبلـه کاذب گاوی يا تورم بافت پـستان قرحـهای مـيباشـد کـه علايمی شبيه به آبله گاوی دارند. خسارات اين بيماری مربـوط بـه نـاراحتی حاصـل در موقع شيردوشی به علت مجروح بودن نـوک پـستان و يـا در اثر اورام پستانی است که در اثر سرايت جراحـات آبلـه به عضلات اسفنکتر نوک پستان بوجود مي آيد. شير گاوان مبتلا برای مصرف انـسان مناسـب و بـدون خطر است.

راه انتقال و طرز ايجاد بيماری: بيماری بوسيله افقی و از گاوی به گـاو ديگـر بـه وسيله دست آلوده و دسـتگاههای شيردوشـی و يـا حـشرات منتقل ميشود. پس از يک دوره کمون 3 تا 6 روزه، پرخـونی در نـوک پستان ايجاد ميشود، سپس دانههای سفيد، برجـسته و کـم رنگی توليد ميشود که اطراف آهنا را پرخونی فرا گرفتـه است. آنگاه دانهها تبديل به طاول زردرنگی ميشوند کـه وسط آهنا کمی فرورفته است. در اثر ترکيدن طاولها، قرحه بوجود ميآيد که پس از خشک شدن، دلمه کلفت ، ضـخيم، قرمـز و محکمـی روی آنـرا ميپوشاند.

علائم بالينی: جراحات مشخص بيماری در مرحله خـشک شـدن جراحـات، بيشتر جلب نظـر ميکنـد. زيـرا طاولهـا اغلـب در هنگـام شيردوشی ميترکنند. قطر دلمههای آبله در حدود 1 تا 2 سانتی متر است کـه عموما ضخيم، محکم و به رنگ قهـوهای مايـل بـه زرد تـا قرمز ميباشند. محل اين جراحات معمولا محـدود بـه نـوک و قسمت پائين غده پستاني است. نوک پستان مجروح ميگردد و اين امـر در خـروج شـير هنگام دوشيدن پستان اثـر مـيگـذارد و گـاو در هنگـام دوشيدن ناراحت است. جراحات ظرف 2 هفته التيـام مـييابنـد ولـی اگـر تودههای جراحات به طور مجتمع باشند گاهی تـا يکمـاه و يا بيشتر نيز باقی ميمانند. در گوسالههای شير خوار ممکن است جراحات در اطـراف دهان ايجاد شوند و در گاوان نر در غلاف بيضه بروز مـي کنند.

تشخيص تفريقی: آبله گاوی شيوع چندانی ندارد و جراحـات حاصـل از آن محدود ولی شديد مي باشد. اين جراحات دردناک هـستند و معمولا ظرف 3-2 هفته بهبود مييابند. جراحات آبله کاذب گاوی معمولا بزرگتر و نـسبت بـه آبله گاوی متعددتر هستند و معمولا با درد کمـتر و دوام بيشتری همراه مي باشند. بيماری را ميبايست از بيمـاریهـايی ماننـد تـورم بافت پستان قرحهای ـ زخـم زرد پـستان ـ تـب برفکـی ـ حساسيت به نور و آبله سياه تفريق داد. تشخيص قطعی بيماری بر اساس بررسیهای آزمايـشگاهی بر روی نمونههای تهيه شده است.

پيشگيری: ويروس عامل آبله گـاوی بـه سـرعت و در اثـر تمـاس مستقيم انتقال مـييابـد. پـس رعايـت نکـات بهداشـتی و مديريتی مخصوصا در زمان شيردوشی ميتواند موثر باشد. همچنين ميتوان نوک پـستاهنا رادر محلولهـای الکلـی و مواد گندزدا مانند املاح چهارتايی آمونيوم فرو برد.

درمان: جهت درمان ميتوان از داروهای مـسکن بـرای تـسکين درد استفاده نمود. همچنـين مـيتـوان پـستان را بوسـيله روغنهای نرم کننده (قبل از شيردوشـی) مـالش داد و از پمادهای قابض پس از اين عمل استفاده نمود. پماد حاوی 10 درصد سـولفاتيازول و يـا روغنـی کـه حاوی 5 درصد اسيد ساليسيليک است بـرای درمـان توصـيه شده است.

این بیماری در اواخر آبستنی و بالفاصله پس از زایمان رخ می دهد و سبب تلفات سنگینی در دامداری می شود.درانگلستان حدود 9 %از میش های بالغ آنتی بادی برعلیه interogans.L سروواریته ی Hardjo دارند. معموالً این عفونت طی دو مرحلۀ زمانی رخ می دهد که گوسفندان از نظر ایمونولوژی ضعیف اند که این زمان یکی در میش هایی می باشد که دوهفته به زایمانشان مانده و دیگری در بره هایی که در هفتۀ اول زندگی شان هستند.

اپیدمیولوژی و روش انتقال : بیماری معموالً در گله هایی که در مناطق کوهپایه ای و مرتفع نگهداری می شوند، دیده نمی شود ولی معموالً زمانی رخ می دهد که گله ها را به مناطق پایین تر و متراکم تر و در سیستم های بسته نگهداری کنند.تلفات تولید مثلی طی اولین فصل بره زایی رخ داده و میزان یکنواختی در سالهای بعدی ندارد. هنوز در مورد اینکه گوسفندان برای آلوده شدن نیاز به منبع عفونی که از گاوهای آلوده به وجود آمده باشد داشته باشند جای شک و تردید است.به هرحال در کنترل بیماری به حداقل رساندن ارتباط بین این دو گونه باید انجام شود.

نشانه های بالینی : در میش های بالغ تلفات تولید مثلی شامل سقط جنین در آخر آبستنی ، مرده زایی و تولد بره های ضعیف می باشد.

تشخیص لپتوسپیروز: در موارد سقط جنین، تشخیص براساس جداسازی عامل از جنین های سقط شده و یا جفت بوده و می توان از تکنیک FA( آنتی بادیهای درخشان( برای تشخیص استفاده کرد.

کنترل: واکسیناسیون با 1/4 دُز واکسن گاوی )لپتوسپیرا هارجو( قبل از قوچ اندازی و با تکرار 1 الی 4 هفته انجام می شود.زمانی که طوفان سقط در گله مشاهده می شود می توان میش های آبستن باقی مانده را با دی هیدرواسترپتومایسین و به میزان 12 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، درمان کرد. )عالیم لپتوسپیروز در گاو خون شاشی است که ممکن است کمبود فسفر بعد از زایمان نیز خون شاشی بدهد.(

IBR بيشتر در دامهای بالای 6 ماه بروز مـيکنـد. هـر چند که اين بيماری جزء بيماريهای فصلی محـسوب نمـیشـود ولی بيشتر در پاييز و زمستان، گاوان را درگير ميکند. در گاوان شيری ميزان واگيری در حدود 8 درصد و در گاوان پرواری و گوشتی تا حدود 4 درصد هم می رسد. عامل بوجود آورنده ايـن بيمـاری يـک نـوع هـرپس ويروس ميباشد و دوره کمون آن در دامداریهـا در حـدود 20-10 روز است. علت اصلی تلفات، نفوذ باکتريها و توليد برونشيت و برونکوپنومونی ميباشد. منبع عمده عفونت، ترشحات بينی و قطراتی اسـت کـه ذر هنگام سرفه به خارج پرتاب ميشوند. همچنـين ترشـحات مهبل، اسپرم و ترشحات بافتهای جنينی سـقط شـده دارای اين ويروس ميباشند. در نتيجه اين بيماری به هـر دو طريـق تنفـسی (از طريـق هـوا) و تناسـلی (از طريـق جفـت گيـری) منتقـل ميشود. تزريــق کورتيکواســتروئيدها باعــث فعاليــت بيــشتر ويروسها و عود بيماری ميشود. پاتوژنز: در شکل تنفسی، در اثر تکثير و افزايش ويروسها در بينی و قسمتهای ابتدايی دسـتگاه تنفـسی، موجـب تـورم بينی و حلق وحنجره و نای ميشود و مژکهـای ياختـههـای نای به طور وسيعی از بـين مـيرونـد. در نتيجـه تـنفس دشوار ميشود و ميزان Co2 در خون افزايش مييابد که آن هم باعث افزايش بيشتر تعداد تنفس ميشود. انتقال ويروس از بينی به چشم از طريق مجاری اشـکی صورت ميگيرد و باعث ورم ملتحمه همراه با ادم ميشود. همچنين ممکن اسـت در اثـر انتقـال ويـروس از طريـق اعصاب به مغز، آنسفاليت غير چرکی بـروز نمايـد. گـاهي ممکن است ويروس به جفت برسد و به جنين نيز منتقل شـود آه باعث سقط جنين مي گردد. علائم بالينی: در فرم حاد، علائم عبارتند از پرخـونی شـديد مخـاط بينی و خروج ترشـحات لـزج از چـشم و بينـی و افـزايش بزاق و تب و بی اشتهايی. تعداد تنفس افزايش مييابد ولی عمق آن کم ميشـود و صدادار است. ناراحتیهای تنفسی معمولا پس از حرکـت و فعاليت ، بيشتر به چشم ميخورد. اغلب بيماری در گاوهای گوشتی طولانی تر است و تـب دوام بيشتری دارد و ترشحات بينی زيـاد و چرکـی اسـت و دوره نقاهت طولانی تر است و در بعضی اوقات تورم بافـت ملتحمه چشم وجود دارد. گاهي يکي و گاهی هر دو چشم مبتلا ميشـوند و ممکـن است بـه تـورم قرنيـه و ملتحمـه واگيـر (کـه در اثـر مورکسلا بوويس ايجاد ميشود)، بسيار شـبيه باشـد. ولـی در IBR تورم ملتحمه به بافت قرنيه سرايت نمیکند. گوسـالههـای جـوان کمـتر از 6 مـاه ممکـن اسـت بـه آنسفاليت دچار شوند که از علائم مشخصه آن عـدم تعـادل و وجود حالت تحريک اسـت کـه منجـر بـه نـاتوانی و بـی حالی، نعره کشيدن و تشنج ميشود. سقط جنين از عوارض عادی اين بيماری است وبيشتر در 3 گاوان در اواخر آبستی ديده ميشود کـه پـس از سـقط 1 اغلب جفت ماندگی هم وجود دارد. در شکل تناسلی بيماريی، تورم عفونی فـرج و مهبـل چرکی (IPV (رخ مي دهد که بيشتر در گـاوان شـيری بـروز مينمايد و علائم آن با تب، بی اشتهايی، ضعف و بی حـالی آغاز ميشـود و اغلـب دام، دم خـود را بـه طـوری نگـه ميدارد که به فرج مجروح خود تماس پيدا نكند. دفع ادرار مکرر و دردناک است. لبهای فرج متورم و ترشحات مختصری در گوشه آن وجود دارد. مخاط مهبل قرمز و حاوی تعداد زيادی قرحههای کوچک است که در اغلب مواقع بـه علـت چـسبندگی آهنـا، غـشاء کاذب فيبرينی توليد ميشود. در گاوان نر جراحات به صورت تورم قضيب و غـلاف آن ديده ميشود. تشخيص تفريقی: بيماری IBR را ميبايست از موارد زير تفريق داد: 1ـ ذات الريه پاستورلايی؛ 2ـ اسهال ويروسی گاو و تب نزلهای بدخيم؛ در اين دو عارضه علاوه بر جراحـات بينـی، جراحـات دهانی نيز وجود دارد. 3ـ کراتيت عفونی؛ 4ـ ديفتری گوسالهها؛ 5ـ ذات الريه ويروسی گوساله؛ پيشگيری: مهمترين وسيله پيشگيری، واکسيناسيون ميباشد. دو نوع واکسن وجود دارد: الف) واکسن داخل عضلانی که در اثر کشت مکرر ويروس به دست ميآيد. ب) واکسن که داخل بينی چکانده ميشود. در عمل بيـشتر از واکـسنهای داخـل بينـی اسـتفاده ميکنند زيرا واکسنهای عضلانی ممکن است ايجاد سقط جنـين بکند. گوسالههای گوشتی را 3-2 هفتـه قبـل از گـرفتن از شير مادر و تليسههاو گـاوان نـر را دو هفتـه قبـل از جفت گيری واکسينه مي نمايند. همچنين گوسالههای پرواري را حداقل يک هفته قبل از ارسال به محل پرواربندی ميبايست واکسينه کرد. درمان: به طور کلی اين بيماری فاقد درمان خاصی مـيباشـد ولی به طور کلی استراتژی درمان به شرح زير است: 1ـ تجويز يک داروی ضد التـهاب: ماننـد فلونيکـسين مگلومين به مدت 3-4 روز