مقدمه بروسلوزبيماري عفوني مشترك وقابل انتقا ل بـين انسـان ودام مـي باشـد،كه يكـي ازمواردپيشـگيري ازايـن بيمـاري واكسيناسـون فراگيرومستمربرعليه بيماري درجمعيت دامي ميباشدكه درقالب يـك برنامـه زمانبنـدي ومشـخص جهـت كنتـرل وكـاهش بيمـاري درجمعيت دامي دركشور بايدبه اجراءدرآيد. روش كار در اين طرح رخداد هاي ميزان شيوع مواردابتلابه تب مالت طي سه سال بـا در صـد پوشـش واكسيناسـون دامـي درسـطح اسـتان مقايسه و موردارزيابي قرار گرفت و تاثير روند واكسيناسيون دامي بر ميزان شيوع بيماري تب مالت درانسان بررسي ومقايسه گرديد. يافته ها ونحوه ارزيابي درطي سه سال(84-86 (مايه كوبي فراگيروشناسائي دامها به روش تكه برداري گوش انجام گرفت و براساس دسـتورالعمل سـازمان دردامهاي بالغ نيزبرخلاف سالهاي قبل كه ازواكسن D.F دردامهاي نابالغ استفاده ميگرديددرسالهاي اخيرواكسن D.Rدردامهاي بالغ مورداستفاده قرارگرفت وهرساله نيزاين عمليات تكرارگرديدكه بااين روش هـم تعـدادقابل تـوجهي دام تحـت پوشـش مايـه كـوبي قرارگرفت وهم ايمنيت نسبتاًپايداردردام ايجادگرديدازطرفي درمدت سه سال آمارمبتلايان به بروسلوزازمركزبهداشت(به روشSPSS( اخذگرديد و مقايسه نسبي انجام گرفت. نتيجه گيري باتوجه به ايمن بودن اكثريت دامهاوازطرفي براساس گزارش مركزبهداشت استان تعدادمبتلايان به تب مالت نسـبت بـه سالهاي قبل كاهش معنادارنشان ميدهد،بطوريكه تعدادمبتلايان از1037مورددرسال84به402مورد(39%كاهش)درسال86رسيد.

مقدمه تبمالت يك بيماري زئونوز بوده كه توسط ميكروبهاي جنس بروسلا ايجاد شده و ابتلاي انسان نشان دهنده آلودگي دامهاست. اين بيماري در اغلب نقاط دنيا به عنوان يك مشكل بهداشت عمومي محسوب شده و خسارات جبران ناپذير اقتصادي و اجتماعي را در جوامع انساني و دامي ايجاد نموده است. استان همدان در مقايسه با ساير استانهاي كشور جزء استانهاي با ميزان بروز بالا طبقه بندي شده است. هدف تعيين وضعيت بيماري تبمالت در استان همدان طي 5 سال مواد و روشها اين مطالعه از نوع توصيفي مقطعي (Sectional Cross (بوده و اطلاعات مربوط به كليه بيماران مبتلا مورد بررسي قرار گرفت. نتايج طي 5 سال تعداد 4552 مورد تبمالت در استان گزارش شده كه متوسط ميزان بروز در مناطق روستائي 2/104 ،شهرها 1/14 و در مجموع 9/50 در يكصد هزار مي باشد. 84 %مربوط به روستاها و 16 %مربوط به مناطق شهري است. 4/54 %مرد و 6/45 %زن ميباشد. بشترين موارد (1/41 (%در بين زنان خانهدار و (4/31 (%در بين كشاورزان و دامداران مشاهده گرديد. حدود 67 %موارد در بين گروههاي سني 49-10 سال گزارش گرديد. طبق آمار استخراج شده در سال 1389 6/12 %از موارد بيماري عود يا شكست درمان بوده و 4/87%مورد جديد بيماري مي باشد.حث و نتيجه گيري روند ميزان بروز بيماري تبمالت در استان همدان از سال 1384 روند كاهشي داشته به نحوي كه اين ميزان از2/94 در يكصدهزار در سال 1385 به 5/31 در يكصد هزاردرسال 1388 كاهش يافته است كه مهمترين علت آن واكسيناسيون فراگير دامي توسط سازمان دامپزشكي و بسيج آموزش عمومي از طريق مراكز بهداشت به ويژه در مناطق روستائي بوده است. ولي در سال 1389 مجددا شاهد افزايش بروز(7/36در يكصدهزار)در سطح استان مي باشيم كه دليل عمده آن تغيير سياستهاي سازمان دامپزشكي در واكسيناسيون فراگير دامي مي باشد كه اين موضوع نقش بسيار مهم واكسيناسيون دامي در كنترل تب مالت انساني را نشان مي دهد، افزايش پوشش واكسيناسيون دامي با استفاده از واكسنهاي مؤثر و تشديد فعاليت هاي آموزشي در سطح جامعه جهت كنترل بيماري مورد تاكيد كارشناسان است. 

در اين مطالعه ميزان بروز موارد انساني بيماري از سالهاي 87 لغايت 90و ارتباط آن با سن, جنس,تماس با دام و فرآورده هاي لبني ,راهكارهاي مبارزه اي شبكه دامپزشكي و... مورد تجزيه و تحليل آماري و اپيدميولوزيك قرار گرفتكه نشان دادميزان بروز از 33 مورد در سال 87 به 4 مورد در 6 ماهه اول سال90 كاهش يافته است . همچنين دوره اطمينان بيماري در طول اين سالها مورد تحليل اپيدميولوزيك قرار گرفت و مشخص شد كه بيشترين ميزان بروز در كليه سالها خرداد ماه هر سال بوده است. در نهايت نتيجه بررسي هاي اپيدميولوزيك نشان مي دهد كهكاهش چشمگير ميزان بروز بيماري در جمعيت انساني شهرستان ,باراهكارهاي مبارزه اي شبكه دامپزشكي شهرستان ني ريزشامل واكسيناسون دامها در كانون ها و مناطق پرخطر و آموزش بهره برداران ,ارتباط مستقيم و معني داري دارد.

بيماري بروسلوز يكي ازمهمترين بيماريهاي قابل انتقال بين انسان وحيوان در ايران بوده وازجنبة اقتصادي وبهداشت عمومي مورد توجه ويژه ميباشد.بروسلوز در انسان نشان دهندة گسترش بيماري در حيوانات است .معمولاًعفونت درانسان به تماس مستقيم با حيوانات آلوده يا فراورده هاي آن وابسته است تماس با حيوانات دچار سقط جنين ومصرف شير آلوده يا فراورده هاي آن مخاطرات اصلي ميباشند. طبق هماهنگي هاي بعمل آمده از ابتداي سال1387در سطح شهرستان گزارش گيري هفتگي نظام مراقبت آزمايشگاهي بيماريها از بخش دولتي وخصوصي درحال اجراميباشد. باتوجه به اينكه در سال 1387 تعداد بيماران بروسلوز (تيتر رايت مساوي يا بيشتر از80/1(گزارش شده از آزمايشگاهاي بخش دولتي وخصوصي بيش ازحد انتظار و423مورد و به ميزان 262دريكصدهزارنفر جمعيت بود. احساس خطرنموده ودرصدد كنترل آن برآمديم.تابه ياري خداوند ،پشتيباني مسئولين وتلاش همكاران بخش بهداشت ودامپزشكي شهرستان بتوانيم در سال 1388موارد بروسلوز انساني را كاهش دهيم. استراتژيها 1 -طرح موضوع زيادبودن موارد بروسلوز انساني در شهرستان اهر علي رغم اظهار مسئولين دامپزشكي مبني بر انجام واكسيناسيون دامها در همايش استاني بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوان درسال87 و حساس سازي مسئولين استاني وشهرستاني 2 -هماهنگي تنگاتنگ با شبكة دامپزشكي شهرستان وتوجيه آنان مبني بر زياد بودن موارد بروسلوز انساني درسطح شهرستان و.... 3 -ترغيب مسئولين شبكة دامپزشكي براي واكسيناسيون كامل ،فراگيروموثر(بارعايت دقيق زنجيرةسرد) 4 -ترغيب بهورزان براي جلب مشاركت روستائيان جهت واكسيناسيون دامهاي واجد شرايط عليه بيماري بروسلوز5 -ترغيب بهورزان ومربيان جهت مساعدت در فراهم آوردن يخ، كيسه يخ وپايش مستمررعايت زنجيرة سرددر زمان انجام واكسيناسيون دامها 6 -ترغيب پزشكان وبهورزان براي آموزش راههاي پيشگيري از بيماري به مردم 7 -تقويت نظام گزارش گيري آزمايشگاهي درنتيجة تلاش مجموعة شبكه بهداشت ودرمان ودامپزشكي، پيگيريهاي مستمر و بكار گيري استراتژي هاي فوق درسال 88 جمع كل بيماران بروسلوز انساني به 145مورد يا89 دريكصدهزارنفر كاهش يافت.به عبارتي 66 %بيماري راكاهش داديم. درادامة سير نزولي ،بيماري درسال89 به140مورديا8/87دريكصدهزار نفررسيد كه نسبت به سال قبل5/3%كاهش نشان ميدهد.سيرنزولي درسال90نيزادامه داردبه طوري كه تاشهريورسال جاري،بيماري نسبت به مدت مشابه سال قبل2/28%كاهش نشان ميدهد. 

مقدمه بروسلوز به عنــوان يكي از مهمترين بيماريهاي مشترك انسان و دام محسوب مي گردد . عوامل شناخته شده بيماري ، طيف وسيعي از پستانداران اهلي و وحشي را مبتلا مي سازند . اين بيماري به علت ايجاد سقط جنين در دام ، كاهش توليد شير ، عقيمي و نازايي و از دست رفتن ارزشهاي اقتصادي دامهاي مبتلا و همچنين به علت ابتلاي انسان به بيماري تب مالت ، همواره از دو بعد اقتصادي و بهداشتي مورد توجه قرار مي گيرد . دامهاي مبتلا به بروسلوز ، معمولاً در اولين دوره آبستني سقط جنين نموده و در هنگام سقط و تا مدتي پس از آن ، با دفع ترشحات به شدت آلوده رحمي ، باعث آلودگي محيط ، مزارع و مراتع گرديده كه خود زمينه آلودگي را براي ساير حيوانات گله و نيز انسان فراهم مي سازد . باتوجه به آمارارائه شده توسط وزارت بهداشت، درسال 1389 دركشور11هزارو 700نفرمبتلابه تب مالت شناسائي شده اند(15نفربه ازاي هر100هزارنفر كه نسبت به سالهاي قبل آمار مبتلايان كاهش داشته است ) كه 81درصدمبتلايان ازطريق تماس مستقيم با دام به بيماري آلوده گرديدهاند كه اين موضوع نشان مي دهد در صورتي كه سازمان دامپزشكي كل كشور مورد حمايت و توجه بيشتري قرار گيرد و برنامه هاي كنترلي بروسلوز با امكانات و اعتبارات بيشتري ادامه يابد دامپزشكي ميتواند درپيشگيري وكنترل بيماري درجمعيت دامي وبه تبع آن درجمعيت انساني نقش موثرتري داشته باشد. موادوروش كار اين بررسي براساس مقايسه تعداد دام مايه كوبي شده برعليه بيماري بروسلوز باتعدادمبتلايان انساني به بروسلوز در7 سال متوالي از سال 1383 الي 1389 دراستان مركزي صورت گرفته استدراين مطالعه ازسال 1383 لغايت 1389 مشخص شدكه سيربيماري وميزان مبتلايان انساني رابطه معني داري با تعدادواكسيناسيون انجام شده درجمعيت دامي استان(گاووگوسفند)دارد بطوري كه درسالهايي كه مايه كوبي دام ها عليه بيماري بروسلوزافزايش يافته متعاقب آن درسال بعدكاهش مبتلايان انساني راشاهدبوده ايم . وباتوجه به آمارگزارش شده توسط مركزبهداشت استان، تعدادمبتلايان انساني از 979 نفردرسال 1383 به 517 نفردرسال 1389 رسيده است و نمودارمربوط به 7 سال اين موضوع راكاملا توجيه ميكند. نتايج و بحث بيماري بروسلوز علاوه برواردآوردن خسارات اقتصادي فراوان به دامدار، طبق برآوردهاي بين المللي به ازاء هر100هزارنفر، رقمي حدود500ميليون دلارهزينه جهت درمان مبتلايان بردوش دولت هاقرارمي دهد(يعني به ازاء هرنفر5ميليون تومان) وباعنايت به اينكه اين بيماري دردامهاعلامت خاصي بجزسقط جنين ندارد (آنهم يك بار در طول عمر دام سقط رخ مي دهد)، ممكن است بسياري دامهاآلوده وفاقدعلائم باشند و باعث انتشارميكروب درمحيط گردند لذاكنترل بيماري درجمعيت دامي بعنوان يك اصل بايستي انجام گيردومايه كوبي دامهاعليه بروسلوزيكي ازمهمترين، عملي ترين وارزانترين روش پيشگيري ازبيماري درحال] ٨١ مركز تحقيقات بيماريهاي عفوني و گرمسيري دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي – درماني شهيد بهشتي | Infectious Disease & Tropical Medicine Research Center Shaheed Beheshty University of Medical Sciences and Health Services چهارمين همايش كشوري بروسلوز 24 -22 آذرماه سال 1390 4 th National Iranian congress of Brucellosis (13-15 December 2011) حاضراست ودراين مطالعه نقش دامپزشكي ازجنبه پيشگيري بيماري بوسيله مايه كوبي دامها جهت كنترل بيماري درجمعيت دامي وبه تبع آن كاهش تعداد مبتلايان انساني به بيماري بروسلوزكاملاً مشهود است ومقايسه آمارمبتلايان انساني باآمارواكسيناسيون جمعيت دامي، نشان مي دهدكه همواره باافزايش پوشش واكسيناسيون دامها عليه بروسلوز، بيماري در جمعيت انساني كاهش يافته است. بنابراين باعنايت به مشكلات عديده مبارزه با اين بيماري ونبودامكانات واعتبارات لازم جهت ريشه كني بيماري، آموزش عمومي مردم وبويژه دامداران، پرداخت به موقع وكافي غرامت به صاحبان دامهاي راكتور، تأمين به موقع واكسنهاي بروسلوزوافزايش پوشش ايمني جمعيت دامي وبرنامه ريزي جهت ارتقاء سطح بهداشتي دامداريها و كشتارگاههاي دام مي تواند آمارمبتلايان انساني رابيش ازپيش كاهش دهد

موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودي خود نیروي مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را می نامند . اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاري از « بیماریهایی که از ویروس پدید می آیند، اگر انسان یکبار آن بیماري را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند. مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماریهایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد، براي همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند. یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت . اما بیماریهاي دیگري مانند آنفلوانزا ممکن است چند بار به سراغ انسان بیایند . پس براي رهایی از چنگ آنها ، بطور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند . بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماري را به بدن تزریق کرده، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماري می نمایند . ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودي بهبود می یابد و پس از بهبودي کامل براي یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت پیدا می کند .بمنظور پیشگیري از بروز و شیوع بیماریهاي عفونی و مسري مابین انسانها و یا دامها و نیز اجراي برنامه ری شه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماري می بایست از واکسن استفاده نمود . ناگفته پیداست که اثرات و فواید حاصل از واکسیناسیون علیه یک بیماري خاص بقدري بالاست که هرگز نباید به بهانه تحم یل هزینه، از انجام آن سرباز زد . در این بین خطرات عوارض ناشی از بروز و شیوع آن بیماري و تحمیل هزینه هاي گزاف را نیز نباید فراموش کرد . از اینرو واکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاري مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه به تنهایی « پیشگیري مقدم بر درمان است » ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریهاي قل مداد می گردد . جمله مشهور بهترین توجیه گر استفاده از واکسن می باشد.