تا چند دهه گذشته، پرورش طيور در ايران به صورت كاملاً روستايي و اوليه صورت ميگرفت، بدينترتيب كه هر خانواده روستايي تعداد معدودي مرغ و خروس و ساير طيور اهلي از قبيل اردك و غاز و ندرتاً بوقلمون را براي مصرف خود نگهداري مينمودند. اغلب منظور اصلي از نگهداري اين تعداد معدود طيور بومي نيز تهيه تخم مرغ مصرفي خانواده بوده و كمتر پرورش از نظر گوشت مرغ مورد توجه قرار ميگرفت، فقط نيمچه خروسهاي اضافي و مرغهاي پير را كه از تخم رفته بودند به عنوان گوشت به مصرف ميرساندند. ،در شهرها مصرف گوشت طيور بسيار پائين بود و از مازاد توليد در روستاها تامين ميگرديد و آنهم به عنوان غذاي مخصوص مهمانيها و بيماران استفاده ميشد . از اينرو گوشت طيور نقش قابل توجهي در غذاي روزمره مردم نداشت، به علاوه از نظر پرورش اقتصادي و اصلاح نژاد و تشخيص مرغهاي بومي نيز هيچگونه اقدامي صورت نميگرفت، حال آنكه در كشورهاي ديگر از دهها سال پيش به پرورش طيور تجارتي و علمي پرداخته و قسمتي از مصرف پروتئين حيواني آنها را توليدات طيور تشكيل ميداده است. به عنوان مثال از سال 1873 ميلادي يعني بيش از يك 1 قرن قبل، در آمريكا براي شناسايي و توليد نژادهاي اصيل و تجارتي مرغ، اتحاديه پرورش طيور آمريكا 2 تشكيل گرديد و مقارن با آن نژادهاي اقتصادي مانند پليموت راك 3 ، ويندوت و رد آيلند رد شكل گرفت . 4 اولين گام در مورد توسعه مرغداري و دامپروري جديد در ايران در سال 1309 با تاسيس بنگاه دامپروري كشور برداشته شد. هدف از تاسيس اين بنگاه ترويج دامپروري و مرغداري به صورت صحيح و تجارتي در كشور بوده است. در سال 1314 موسسه دامپروري حيدرآباد در كرج تشكيل گرديد و در مورد دام هاي بومي و اصيل داخلي و خارجي فعاليت خود را آغاز كرد. در سال 1333 كه ميتوان ادعا نمود سال پايه گذاري مرغداري نوين در ايران كشور است، بنگاه دامپروري مبادرت به وارد نمودن 60000 قطعه جوجه يكروزه از ، پليموت روك و رد آيلند به مركز تحقيقات دامپروري حيدرآباد نمود. تا سال 1334 5 نژادهاي نيو همشاير در سازمان دامپرور ،ي جوجه كشي توسط ماشينهاي ساخت داخل صورت ميگرفت كه نتايج آن رضايت بخش نبود تا اينكه در سال مزبور دستگاه جوجهكشي آمريكايي برقي اتوماتيك به ظرفيت 450000 عدد تخم مرغ در سال به بنگاه دامپروري آورده شددر سال 1339 بنگاه دامپروري اقدام به ساختن كارخانه جوجهكشي بزرگي در نارمك با ظرفيت 2 ميليون تخم مرغ در سال نمود كه در سال 1340 به پايان و بهرهبرداري رسيد و در سال 1348 ظرفيت آن به 11ميليون تخم مرغ رسانده شد. تخممرغ جوجهكشي مورد احتياج ماشينهاي مزبور ابتدا از خارج تامين ميشد، از سال1342 وزارت كشاورزي و همچنين بخش خصوصي به جاي ورود تخم مرغ جوجه كشي كه اغلب مستلزم پرداخت مبالغ زيادي ارز و اشكالات ديگر بود، شروع به تهيه گلههاي مرغ مادر نمود. اين گلهها از نژادهاي اصيل و خالص به صورت جوجه يكروزه از مزارع بزرگ خارجي خريداري و در ايران پرورش داده ميشد و از آنها تخم مرغ جوجهكشي تهيه ميگرديد. در سال 1346 صنعت توليد خوراك دام در ايران پا گرفت و كارخانه خوراك طيور توسط وزارت كشاورزي در سعيدآباد كرج تاسيس گرديد. در سال 1348 به منظور حمايت از توليد كننده و تثبيت قيمتها، توسط دولت يك واحد كشتارگاه در سعيدآباد به ظرفيت 600 مرغ در ساعت تاسيس گرديد. در سالهاي 1350 تا 1354 مجتمعهاي بزرگ مرغداري توسط بخش دولتي و خصوصي تاسيس و شروع به فعاليت و بهرهبرداري نمودند. در سال 1355 كشتارگاه و تشكيلات بستهبندي و ذخيره تخم مرغ پرديس در كرج با ظرفيت توليد 45 تن گوشت مرغ در روز و ذخيره 60 تن تخم مرغ به وجود آمد و بدين ترتيب قدم اساسي در مورد رفع نارسائي بازاريابي (ماركتينگ) توليدات طيور برداشته شد . در سال 1356 براي اولين بار اجداد تخمگذار توسط شركت مرغك وارد ايران گرديد و مورد بهره برداري قرار گرفت و بدين ترتيب قسمتي از گلههاي مرغ مادر تخمگذار در ايران توليد گرديد . در سال 1361 جهت توليد گلههاي مرغ اجداد و مرغ مادر گوشتي، تشكيلات توليد لاينهاي گوشتي توسط وزارت كشاورزي در بابل كنار مازندران شروع به فعاليت نمود كه اين طرح در سال 1370 به بهره برداري رسيد. صنعت نوين مرغداري در كشور در دهه 30 شروع شده و رشد نموده است، بطوريكه در سال 1339 مصرف سرانه گوشت مرغ 765 0 /كيلوگرم و تخم مرغ 124 2 /كيلوگرم بوده و پس از گذشت 46 سال ميبينيم كه در سال 1385 مصرف سرانه گوشت مرغ به 30/19 كيلوگرم و تخم مرغ به 19 9 /كيلوگرم رسيده است. آمار توليدات گوشت طيور در كشور حاكي از آن است كه در سالهاي اخير توليد گوشت مرغ در ايران افزايش قابل توجهي داشته و همچنين مصرف سرانه گوشت مرغ افزايش يافته است بطوري كه به مرور گوشت مرغ جايگزين گوشت قرمز شده است. در سال 1385 عملكرد توليد گوشت مرغ /4 1360 هزار تن و گوشت قرمز 829 هزار تن و مصرف سرانه گوشت مرغ 30/19 كيلوگرم و گوشت قرمز 44/12 كيلوگرم گزارش شده است. همچنين عملكرد 77 موسسه جوجهكشي در سال 1377 ، تعداد 358 ميليون قطعه جوجهگوشتي و تعداد 12 ميليون قطعه جوجه تخمگذار . بوده است

بطوركلي صنعت مرغداري شامل : شش فعاليت اصلي پرورش مرغ لاين، پرورش مرغ اجداد، توليد جوجه يكروزه تجارتي، توليد تخم مرغ خوراكي، پرورش مرغ گوشتي و شامل يك فعاليت جنبي پرورش پولت مي باشد . مرغ لاين داراي برخي صفات ممتاز بوده كه طي سالهاي متمادي با سرمايهگذاري زياد و استفاده از روشهاي علمي و پيچيده به دست ميآيد. امروزه فقط چند كشور مانند آلمان، هلند، آمريكا و ... موفق به پرورش آن شدهاند و اطلاعات آنرا به صورت محرمانه حفظ ميكنند . مرغ و خروس اجداد از مرغ و خروس لاين به دست ميآيد كه در ايران نيز يك لاين گوشتي با نام هلندي ميباشد. از تخم مرغهاي 1 تجارتي آرين طي سالهاي اخير پرورش مييافته كه مبدا آن نژاد هيبرو نطفهدار گله اجداد (نژادهاي گوشتي يا تخمگذار) مرغ مادر به وجود ميآيد. مرغهاي مادر و خروسهاي پدر در موسسات پرورش دهنده مرغ مادر پرورش داده ميشوند.

پرورش مرغ مادر (توليد تخم مرغ نطفهدار): اينگونه مزارع، مرغهاي مادر را به صورت جوجه يكروزه تهيه ميكنند. اين جوجهها سويههاي اصلاح ژنتيكي شده هستند كه شامل جوجههاي نر و ماده ميباشند. اين جوجهها تا سن بلوغ كه 5 حدود ماهگي است پرورش داده ميشوند و بعد از آن پس از جفتگيري، تخم مرغهاي نطفهدارشان را به موسسات جوجهكشي ارسال مينمايند. گلههاي مرغ مادر يا از نژاد گوشتي جهت توليد جوجههاي گوشتي و يا از نژاد تخمگذار جهت توليد پولتهاي تخمگذار هستند .

موسسه جوجه كشي (توليد جوجه يكروزه) در اين موسسات تخممرغهاي نطفهدار از مزارع پرورش مرغ مادر تامين ميشود و توسط ماشينهاي جوجهكشي، تخممرغها را به جوجه تبديل ميكنند. در اين موسسات محيط مناسب رشد جنين در تخممرغ 1 توسط ماشينهاي جوجهكشي فراهم ميشود كه اين ماشينها از دو قسمت ستر و يا انكوباتور 2 و هچري تشكيل ميگردند. تخممرغهاي نطفهدار براي توليد جوجه يكروزه ابتدا به مدت 18 روز تحت شرايط خاصي در دستگاه ستر و سپس به مدت 3 روز در دستگاه هچر نگهداري ميشوند .

پرورش جوجه گوشتي (توليد گوشت مرغ) در اين مزارع جوجههاي يكروزه نژاد گوشتي خريداري شده و بمدت 42 روز پرورش داده مي شوند كه به عنوان نيمچه گوشتي به بازار عرضه ميگردند .

پرورش مرغ تخمگذار (توليد تخم مرغ خوراكي) در اين مزارع جوجه يكروزه نژاد تخمگذار خريداري شده و طي دو مرحله پرورش داده ميشوند. دوره نام دارد كه جوجههاي يكروزه را تا سن بلوغ يعني شروع تخمگذاري 3 اول، پرورش پولت ( 5 ماهگي و يا 20 هفتگي) يا بر روي بستر و يا در قفسهاي كف تخت مخصوص جوجه پرورش ميدهند. در مرحله دوم يعني دوره تخمگذاري، پولتها به سالن ديگري براي توليد تخممرغ منتقل ميشوند. مرغهاي تخمگذار يا بر روي بستر با لانههاي تخمگذاري و يا در سيستم پرورش در قفس كف شيبدار مخصوص تخمگذاري 1 2 تا سال جهت توليد تخم مرغ خوراكي نگهداري ميشوند. در اين گلهها خروس نگهداري نميشود . بعضي از پرورش دهندگان ً، مستقيما پولتهاي 5 ماهه آماده تخمگذاري را خريداري كرده و شروع به توليد تخم مرغ مينمايند. از 5 ماهگي كه تخمگذاري شروع مي ،شود در ماه هفتم درصد تخمگذاري به اوج خود يعني 90 -95 %توليد ميرسد و در صورتيكه شرايط پرورش مناسب باشد اين درصد توليد 8 به مدت ماه يعني تا 16 ماهگي ادامه مييابد، از اين زمان به بعد تخمگذاري اندكي كاهش مييابد تا در سن 18 ماهگي به 50 %توليد ميرسد كه در اين حالت نگهداري گله مقرون به صرفه نيست .ه طور كلي پس از گذشت يك سال تخمگذاري، يا مرغهاي تخمگذار را جهت استفاده از گوشت شان روانه كشتارگاه مي كنند (كه بيشتر در كالباس سازي استفاده ميشود) يا مدت 2 ماه تولكبري اجباري (پرريزي و استراحت تخمدان) اعمال مينمايند و در سال دوم از گله، تخممرغ به دست ميآورند. البته اوج درصد تخمگذاري در سال دوم بيشتر از 80 %نخواهد شد.