جدای از موارد استثناء مثل سل و لپتوسپیروز، بقیه عوامل ایجاد کننده ورم پستان از طریق کانال سرپستانک وارد پستان میشوند. گاوها دارای چندین اهرم بسیار موثر برای کاهش ریسک ورود عفونت از طریق سرپستانک میباشند. حتی عفونتهایی که با وجود فاکتورهای دفاعی کانال سرپستانک وارد پستان میشوند، معموال بوسیله سیستمهای دفاعی داخل در داخل پستان مغلوب میگردند. اگر شما بدانید که چند بار و چگونه سرپستانکها بخصوص نوک سرپستانکها با باکتریها آلوده میشوند، میتوانید میزان شیوع ورم پستان را در اکثر گلهها در حد نسبتا پایین نگه دارید. اگرچه بدون شک بسیاری از گاودارها ترجیح میدهند که از این حد هم میزان ورم پستان در گله کمتر باشد. در این بخش از کتاب راههایی که گاو با عفونت ورم پستان مقابله میکند توضیح داده میشود. بعد از آن درک دالیل انجام روشهای مقابله و کنترل ورم پستان که در سالن شیر دوش انجام میشود، آسان میشود. این روشها در آخر این بخش مورد بحث قرار میگیرد. مکانیسمهای دفاعی در برابر عوامل ایجاد کننده ورم پستان هم شامل عوامل دفاعی سرپستانک و هم عوامل دفاعی خود پستان است که عبارتند از: عوامل دفاعی سرپستانک از طریق جلوگیری از ورود عفونت به داخل پستان عمل میکنند: 1 -پوست سالم پستان دارای شرایطی است که مانع تکثیر باکتریها میشود. 2 -مکانیسمهای بسته شدن کانال سرپستانک ریسک ورود میکروب را در بین فواصل شیردوشی کاهش میدهد. 3 -باکتریها به دلیل چسبیدن به بافت کراتینی داخل کانال سرپستانک، در شیردوشی بعدی شسته شده و از پستان خارج میشوند. سیستمهای دفاعی خود پستان قادر است که میکروبهایی که از راه کانال سرپستانک وارد پستان شدهاند را دفع و یا سرکوب نماید. این سیستمها عبارتند از: 1 -ذاتی )Intrinsic :)مکانیسمهایی که همیشه وجود دارند. 2 -اکتسابی )Induced :)مکانیسمهایی که در پاسخ به تهاجم باکتریها وارد عمل میشوند. سیستمهای دفاعی سرپستانک پوست سرپستانک پوست سرپستانک دارای یک سری سلولهای پوششی ضخیم مطبق سنگفرشی )squamous stratified epithelium )میباشد که سطح آن دارای سلولهای مردهای است که از کراتین پر شده است. بنابراین به دلیل ایجاد یک محیط و شرایط ضد باکتری بر روی آن، در اثر تماس با باکتری، از رشد باکتریها جلوگیری میشود. بعالوه، اسیدهای چرب موجود بر روی پوست سرپستانک، خاصیت جلوگیری از رشد باکتری )باکتریواستاتیک( را دارند. ولی علیرغم این خواص جلوگیری از رشد باکتریها، چون این اسیدهای چرب با شستشوی مرتب پستان بوسیله مواد پاک کننده، از روی پستان پاک میشوند. به که برای ضد عفونی قبل از دوشش برای سرپستانکها استفاده میشود، بایستی دقت زیادی گردد. پوست سالم و طبیعی سرپستانک ممکن است دچار بریدگی )cuts ،)ترک )cracks ،)برش)chaps ،)ضغطه یا کوفتگی )bruising ،)زگیل )warts ،)ضایعات آبله )pox lesions )و... شود. بنابراین باکتریها میتوانند بر روی سطح پوست سرپستانک تکثیر شده و به صورت یک مخزن )reservoir )برای عفونتهای ورم پستان در آیند. این آزردگیها بخصوص برای رشد میکروبهایی مثل استرپتوکوکوس دیس آگاالکتیه و استافیلوکوکوس ائوروس بسیار مناسب است. یک نمونه از این آزردگیها  نه تنها این سرپستانکهای آزرده بعنوان مخزن خوبی برای میکروبهای ایجاد کننده ورم پستان عمل میکند، بلکه باعث کاهش سرعت شیردوشی هم میگردند. بررسیها نشان داده است که سرعت شیردوشی از سرپستانکهايی که دچار خشک شدگي و ترک خوردگي شديد هستند، خیلی کمتر است و ممکن است دو برابر دوشیدن عادي )اتصال دستگاه بر روی پستان( زمان نیاز باشد تا همان میزان شیر دوشیده شودالبته این افزایش زمان اتصال دستگاه شیردوش میتواند منجر به صدمه زدن به نوک سرپستانک گردد. حفظ پوست سرپستانک در حالت سالم و طبیعی از کارهای مهم مواد نرم کننده )emollient )موجود در مواد ضدعفونی )dips teat )بعد از دوشش است. همین دلیل در انتخاب موادی

ین تجویز بایستی با دقت و تا حد امکان با رعایت کامل بهداشت انجام شود. دستکاری خشن میتواند منجر به آسیب کانال سرپستانک شود که پستان را برای ورم پستان مستعد میسازد. تجویز آنتیبیوتیک به نوک یک سرپستانک آلوده میتواند یک عفونت پستانی با منشاء مخمرها را ایجاد کند که درمان آن بسیار مشکل است. لذا برای تجویز پمادهای پستانی روش زیر توصیه میگردد: 1 -گاو را با دقت عالمت گذاري کنيد تا مشخص باشد که این گاو با آنتیبیوتیک درمان شده است. اغلب دامداران این کار را در آخر انجام میدهند، اما با توجه به اینکه میدانیم تعداد زیادی گاو اشتباها درمان شدهاند )و بعد مشخص نشده که کدام گاو درمان شده است( توصیه میگردد که این کار در ابتدا انجام شود. اسپریهای مختلفی در بازار برای عالمت زدن و نشاندار کردن گاوها موجود است و یا از برچسبهای مچ پا و یا برچسبهای دم هم میتوان استفاده کرد. 2 -بایستی از تمیز و خشک بودن دستان کارگر شیردوش و سرپستانک گاو مبتال مطمئن باشید. در صورت نیاز، دوباره پستان را بشویید و با دستمال کاغذی تمیز آن را خشک کنید. 3 -آنقدر به نوک سرپستانک پنبه الکل )و یا دستمال کاغذی الکلی( بمالید تا اینکه کامال تمیز شود. آنقدر این تمیز کردن با پنبه الکلی را ادامه دهید تا دیگر با تمیز کردن سرپستانک، پنبه الکلی کثیف نشود. در بعضي مواقع ممکن است به بیش از یک پنبه الکلی نیاز باشد )تصویر 2-12.) 4 -کالهک پماد پستانی را بردارید و بدون اینکه نوک آن با دست شما تماس پیدا کند آنرا به آرامی وارد کانال سرپستانک نمایید )تصویر 3-12 .)الزم نیست که تمام نوک پماد پستانی وارد سرپستانک شود. در حقیقت وارد کردن نوک پماد میتواند باعث گشاد شدن بیش از حد کانال سرپستانک گردد، یعنی الیه محافظ چربی و کراتین آن تخریب شود )بخش سوم( و گاو را به ورم پستان مستعد سازد. بنابراین توصیه میشود که فقط قسمت کمی از نوک پماد پستانی وارد کانال سرپستانک شود )بخصوص برای تجویز پماد پستانی گاوهای خشک(، چون این امر باعث میشود مقداری آنتیبیوتیک در کانال باقی بماند. امروزه بعضی از کارخانجات تولید کننده پماد پستانی، نوک پمادها را بسیار کوتاه میسازند تا فقط همین نوک کوتاه پماد وارد کانال سرپستانک شود و آسیب کمتری به نوک سرپستانک وارد گردد )شکل 1-12 .)هرچند اگر گاوی عصبی باشد یا کار با آن مشکل باشد، ممکن است چارهای جز وارد کردن تمام نوک پماد پستانی به کانال سرپستانک نباشد. 5 -نوک سرپستانک را بین دو انگشت اشاره و شصت خود نگهدارید و با دست دیگر با ماساژ دادن، آنتیبیوتیکهای وارد شده را به طرف باال به سمت پستان و سیسترن پستان برایند. 6 -بعد از تجویز آنتیبیوتیک، هر چهار سرپستانک را در یک ماده ضدعفونی فرو برید. این کار هم برای گاوهای دوشا و هم در زمان استفاده از پماد پستانی برای خشک کردن گاوها )therapy cow dry )بسیار مهم است. هرچند اگر وارد کردن پماد پستانی به پستان گاو با دقت هم انجام شود باعث گشاد شدن کانال سرپستانک میشود. بنابراین برای محافظت بیشتر از پستان، غوطه ور سازی سرپستانک در یک ماده ضدعفونی )بعد از تجویز پماد پستانی( بسیار با ارزش است. بعالوه این امکان وجود دارد که اگر یکی از کارتیهها مبتال به ورم پستان باشد، ممکن است در حین دوشش، عفونت به داخل سرپستانک سه کارتیه دیگر پستان گاو نفوذ کند. اما مشکل این عفونت با انجام ضدعفونی کامل سرپستانک بعد از دوشش مرتفع میشود. 7 -درمان انجام شده را در دفتر درمان ثبت کنید )این کار در انگلیس از نظر قانونی الزامی است( و اگر الزم میدانید، در دفتر دیگری هم یاداشت کنید

اختمان پستان ٔ پوستی استومجموعهایاز چندواحد جداگانهمیباشد. هريکازاين واحدها، پستان، يک ّغده مستقلبوده،به ٔ وسيلهديوارههايی،ازهمجدامیشوند. بههريکازاين واحدها،يککارتيهگفتهمیشود. تعداد کارتيهها در دامهای مختلف، متفاوت است. بهطور مثال، پستان در گاو دارای چهارکارتيه و در ٔ طولیوعرضیازهم گوسفند واسب،دوکارتيهمیباشد. اينچهارکارتيهدرپستان گاو،به ٔ وسيلهدوديواره جدامی شوند. ٔ مجموعهکارتيههادرهرپستانبه ٔ وسيلهکيسهایبهنامپوستپستاناحاطهمیشوند. ساختمان پستان، از دو نوع بافت پارانشيمی و پيوندی تشکيل شده است. بهطوری که بافت پارانشيمی درپستان، سببتشکيل بافت ّ ترشحی ومجاریپستانی میشود. بافتپيوندیبا احاطهکردن ٔ اين بافت عمل میکند. بافت ّ ترشحی خود از اجزای بافت ّ ترشحی و مجاری آن به عنوان نگهدارنده کوچکی که اجتماع آنهادرکناريکديگر ساختمانی شبيه ٔ خوشه انگوررا بهوجودمیآوردتشکيل شده ١ «ناميده می شوند (شکل ٢٩ــ٩ .( است. هريک از اين اجزای کوچک «آلوئل ساختمان آلوئل، از يک رديف سلول پوششی تشکيل شده و دارای مجرايی است که ّ مواد ّ ترشحشده به ٔ وسيله سلولهای پوششی، از طريق اين مجرا وارد مجاری بين آلوئلی و مجاری بزرگتر میشود. گاهی ممکن است دو يا چند آلوئل، مواد ّ ترشحی خود را به مجرايی مشترک بريزند. هر آلوئل، به ٔ وسيله لايهای از سلولهای ماهيچهای و نيز ٔ شبکه وسيع مويرگی (سرخرگی و سياهرگی) ٔ مجاری آلوئلی و مجاری پستانی ادامه احاطه و نگهداری میشود. سلولهای ماهيچهای، تا ديواره میيابند. ّ ٔه مجاری آلوئلی در هر کارتيه با پيوستن به هم، تشکيل چند مجاری بزرگتر را میدهند. کلي ّ طه وسيعی به نام «دهليز» میريزند. دهليز هر کارتيه، ّ محل ذخيره سرانجام اين مجاری بزرگتر به محو ّد شير آن کارتيه، میباشد. در زير دهليز هر شدن بخشی از شير توليد شده به ٔ وسيله سلولهای مول کارتيه، يک سرپستانک قرار دارد. بنابراين به ازای هر کارتيه، يک سرپستانک وجود دارد. سرپستانک،عبارت از کانالی است که شير توليد شده درهر کارتيهرا، از پستان خارج میکند. هر سرپستانک دارای مخزنی است که به آن «دهليز سرپستانک» گويند. بعد از دهليز سرپستانک، سوراخ نوک آن قرار دارد. اين سوراخ، به وسيله يک اسفنگتر ماهيچهای کوچکی در حالت معمولی مسدود میشود. در مواقع شيردوشی و يا مکيدن نوزاد از پستان، اين اسفنگتر باز شده، شير را خارج میکند. استحکامويا شل بودن اين اسفنگتر،درميزان سرعتشيردوشی وابتلا به بيماری ورم پستان، ّ مؤثر است.

اين حالت از فرم حاد بیماری سرچشمه میگیرد. اين فرم سفتی پستان و حضور يک يا چند آبسه در داخل غده شیری و اغلب در اليه زيرجلد مشخص میشود. سرپستانک در بعضی اوقات متورم است و كانال پستانی ممكن است دارای هسته- های سخت چرک غلیظ باشد. اين تغییرات در هنگام معاينه پیش از جفتاندازی میش هنگامی كه غده دچار تغییرات شده به سادگی قابل تشخیص است. ) يک يا چند كیست شیری ممكن است با آبسه اشتباه گرفته شوند كیستها بیشتر در قسمت شكمی در ناحیه وسط پستان ديده میشود، و شیر به آسانی از آنها بیرون كشیده میشود.( معمول است كه موارد ورم پستان مشاهده شده در معاينه پیش از جفتگیری میشها به عنوان ورم پستان پس از شیرگرفتگی شناخته میشوند. اين اصطالح مويد اين نكته است كه صدها میش در دوره از شیر گرفته شدن و در فواصل منظم بعد 1 از آن دچار ورم پستان میشود و موارد كمی از ورم پستان جديد بعد از شیرگرفته شدن ايجاد میشود. اكثر موارد ورم پستان قبل از شیرگرفته شدن، در زمان پس از شیر گرفته شدن تشخیص داده میشوند. كه نشان دهنده عوارض ورم پستان حاد میباشد كه در طی دوره شیرواری ايجاد شده است.