ویروس ها از شیوههاي گوناگون و بی نظیري براي خنثـی کـردن اثـرات سیسـتم ایمنی استفاده میکنند. بسیاري از ویروسهاي RNA دار نظیر رینو ویـروس هـا و آنفلوآنزا، از تغییرات آنتی ژنتیکی عمدتا بدلیل میزان بالاي موتاسیون در آنهـا بـه عنوان وسیلهاي جهت فرار اسـتفاده مـیکننـد. بعضـی از ویروسـها از نظـر آنتـی ژنتیکی پایدار تر هستند و از روشهاي دیگري براي مقابلـه بـا پاسـخهـاي ایمنـی استفاده میکنند. بر اساس قانون کلی، ویروس هـا بـا ژنـوم بـزرگ نظیـر پـاکس ویروس ها و هر پس ویروس ها، پروتئینهایی مشابه پروتئینهاي میزبـان تولیـد میکنند که باعث کنترل و تعدیل مکانیزمهاي اجرایی پاسخهاي ایمنی میشوند. تغییرات آنتی ژنتیک بعنـوان شـیوهاي بـراي گریـز، توسـط ویـروس هـا و سـایر میکروبها استفاده میشود. همه آنها قادرند سوشهاي متعددي ایجـاد کننـد کـه از نظر آنتی ژنتیکی متمایز بوده و بدین لحاظ همیشه یک گام پیش تر از پاسخهـاي ایمنی اکتسابی میباشند. رینو ویروس ها (ویروس سرماخوردگی) مثال خـوبی از تغییرات آنتی ژنتیک هستند. بیش از 160 سرو تایپ مختلف از ایـن ویـروس در جمعیتهاي انسانی وجود دارد که هر یک با آنتی بادي خنثی کننـده خاصـی کـه در طی عفونت تولید میگردد، مشخص میشوند. بطور کلی تا زمانیکـه شـخص در معرض همه سر و تایپ ها قرار نگیرد، مصونیت کامل نسبت به عفونت رینـو ویروس ها پیدا نمیکندویروس آنفلوآنزا و رینوویروس ها بـه آلـوده سـاختن میزبـانهـاي غیـر مصـون وابسته بوده و براي بقاء خود باید به سرعت از یک میزبان به میزبان دیگـر منتقـل شوند، اما ویروسهاي دیگر ممکن است، ساختمان آنتی ژنتیک خـود را در طـی عفونت تغییر دهند. این امر باعث مـیشـود هنگامیکـه یـک پاسـخ ایمنـی ایجـاد مـیگــردد، واریتـههـایی از ســوش اصـلی ویــروس پدیـدار شــده کــه توسـط لنفوسیتهاي فعال شده موجود شناسایی نمیشوند. یکی دیگر از راههاي گریز از پاسخهاي ایمنی، تداخل با پردازش آنتی ژن اسـت. مجموعهاي از پیتیـدهاي کوچـک ویـروس و مولکولهـاي + لنفوسیتهاي TCD8 MHC کلاس یک عرضه شده در سطح سلولهاي آلوده به ویـروس را تشـخیص میدهند. در بیماریهاي عفونی ویروسی، اغلب عرضه مولکولهـاي MHC کـلاس یک بر سطح سلولهاي آلوده به ویروس کاهش مییابد که در چندین مورد نشـان داده شده که این حالت بـدلیل تـداخل ویـروس بـا مسـیر پـردازش آنتـی ژن بـا مولکولهاي MHC کلاس یک میباشد. تکامل چنین شیوههایی که به ویروس ها کمـک مـیکننـد تـا از شناسـایی شـدن + توسط سلولهاي TCD8 فرار کنند و به روشنی اهمیت این مکانیزم ویژه و مـوثر را در ایمنی ضد ویروس اثبات میکند. سایتوکاین ها، در تنظیم مراحـل پاسـخهـاي ایمنـی نقـش بسـیار مـوثري را ایفـا میکنند، بویژه فعالیتهاي کنترلی متقاطع سایتوکاینهاي Th1 , Th2 کـه موجـب پیشرفت پاسخهاي ایمنی به سمت پاسخهاي ایمنی وابسته به سلول یا پاسخهـاي