در این مقاله مروري داریم بر تاثیر درمانی GnRH در ارتباط با جلوگیري از مرگ و میر جنین،کنترل رشد و توسعه فولیکول در برنامه هاي هماهنگی که در آن از پروستاگلندین بعنوان از بین برنده جـسم زرد اسـتفاده مـی شود، همچنین القاء تخمک اندازي در گاو هائی که پس از زایمان دچار عدم فحلی ناشی از ابـتلاء بـه کیـست هـاي تخمدانی (COD (هستند. بعضی عقیده دارند که تزریق GnRH در زمان تلقیح (اول و یا تلقیحات بعدي) و یا بین 11 الی 14 روز پس از تلقیح در گاو سبب افرایش نرخ آبستنی می شـود. شـواهدي نیـز دال بـر اثـرات مثبـت ایـن هورمون در میش، مادیان و نیز خوك وجـود دارد. اسـتفاده از GnRH هفـت روز قبـل از تزریـق پروسـتاگلندین و مجددا 48 الی 60 ساعت بعدا از تزریق پروستاگلندین یکی از قسمت هاي اصلی رژیم هاي هماهنگی می باشـد کـه بنظر می رسد سبب افزایش هماهنگی تخمک اندازي در برنامه هاي کنترل تولید مثـل اسـت. اثـر اصـلی هماهنـگ کننده در تزریق دوم GnRH نهفته است در حالیکه اهمیت اولین تزریق در طولانی کـردن مرحلـه لوتئـال در گـاو هائی است که در مراحل آخري چرخه فحلی درمان شده اند. در این مرور مقـالات منتـشر شـده در مـورد پتانـسیل استفاده از GnRH براي القاء تخکم اندازي در گاو هاي دچار عدم فحل مورد مطالعه قرار می گیرند. تزریـق یکجـا، تزریقات نوسانی، متداوم، و یا فورمولاسیون هائی که بصورت کنترل شده GnRH آزاد مـی کننـد هـیچ یـک هنـوز بصورت اثبات شده بر تخمک اندازي و باروري تاثیر گزار نبوده و نتایج قابل پیش بینی و یا یکسانی نداشته اند. بنا بر عقیده بعضی، این تفاوت از یکسان نبودن شرایط فولیکول ها در زمان درمان ناشی مـی شـود. معمـولا در پـی بـروز COD از GnRH استفاده می شود. به هر حال اگرچه این هورمون سبب تحریک تخمک انـدازي و لوتئینـه شـدن فولیکول هاي جدید شده و یا اینکه سبب لوتئینه شدن کیست هاي فولیکولار می گردد ولـی، قابلیـت بـاروري گـاو درمان شده بسیار ضعیف باقی مانده لذا بنظر می رسد قبل از اینکه درمان مؤثري پیشنهاد گردد، نیازمند تحقیقـات بیشتري در این زمینه می باشیم.اساس فارماکولوژیک استفاده درمانی از GnRH از خاصیت فیزیولوژیک آن در تحریک آزاد سـازي LH و FSH از قسمت پیشین هیپوفیز ناشی می شود. قبل از آزاد سازي (سرژ) LH و FSH در مراحل قبلـی تخمـک انـدازي، در گونه هائی که مطالعه روي آنها انجام شده است مقدار زیادي GnRH آزاد می شود. در حـدود 30 سـال اسـت کـه مشخص گردیده که در گونه هاي حساس در فاصله 30 دقیقه پس از تزریق محلول GnRH که یک دکاپپتید است، LH و FSH آزاد می گردد. علاوه بر این تعدادي آگونیست و آنتاگونیست این هورمـون بـا عملکـرد هـاي متفـاوتی مخصوصا براي مصارف انسانی ساخته شـده اسـت (2002. al et Kiesel .(در دامپزشـکی بیـشترین مـصرف ایـن هورمون مربوط می شود به نوع طبیعی دکاپپتید و همچنین بوسرلین، (نوعی نوناپپتید صناعی ; Buserelin ،(کـه بصورت محلول در آب عرضه می شوند. عملکرد و استفاده از نوع دیگري آنالوگ بنـام دسـلورلین (Deslorelin (در جاي دیگري مورد بحث قرار خواهد گرفتصد ها آزمایش در مورد باروري گونه هاي مختلف حیوانات با استفاده از GnRH صورت گرفته اسـت کـه در شرایط مختلف آب و هوائی، سیستم هاي متفاوت تولید، وضعیت هاي مختلف تولید مثلی و غیره بوده است. ایـن آزمایشات گاهی نیز با استفاده توام از هورمونهاي دیگر بوده است لذا مشکل بنظر می آیـد کـه بتـوان کـارآیی ایـن هورمون را مشخص کرد. بهرحال در این مقاله سعی شده است که بطور کلی نتایج را به نحـوي تفـسیر کـرده بـراي سؤالات بی پاسخ، بر اساس نتایج مطالعات اخیر، پیشنهاداتی در زمینه هاي زیر ارائه دهیم. این زمینه ها عبارتند از: جلوگیري از مرگ و میر جنین، درمانهاي منتهی به هماهنگی در تخمک اندازي، القاء تخمـک انـدازي و بـالاخره در زمینه COD . بنا بر دلایلی، گاو، بیشترین توجه را در این زمینه به خود اختصاص داده است. گاو بزرگترین بـازار بـالقوه هورمون درمانی در دامپزشکی می باشد زیرا اولا در کشورهاي غربی از نظر اقتصادي مهمترین دام مـی باشـد و لـذا بیشترین تعداد مقالات علمی نیز به آن اختصاص دارد. همچنـین، مزایـاي شـفاف و روشـن اقتـصادي و تولیـدي در کنترل چرخه تولید مثل گاو وجود دارد و از طرفی مسائل نسبتا مشخّص و تعریف شده در باروري گاو وجـود دارد. و در آخر، شواهدي وحود دارد که در بعضی از کشورها نشان دهنده کاهش در راندمان تولید مثل در گاو شیري بـوده که به دلیل انتخاب گاو شیري حول محور تولید حداکثري شیر می باشد (2000 al et Royal .(بهرحـال، در ایـن میان تحقیقاتی نیز در گوسفند، اسب و خوك شده است که نتایج مشابهی در آنان نیز دیده شده است. بمنظور ثبت دارو (در آمریکا) جهت استفاده درمانی از آن، بیشتر مؤسسات دولتی واضع قانون در این باره انتظار دارند که شرکت هاي ارائه دهنده دارو شرایطی را از نظر ایمنی دارو، کیفیت و عملکرد خـوب آن در محـصول نهائی خود تضمین کنند. محصول نهائی از این نظر اهمیت دارد که تغییرات جزئی در ساختار، دوز و یا حـلال هـاي (اکسیپیان) دارو می توانند سبب تغییرات شدید در فعالیت داروئی و نحوه عمل ماده اصـلی بـشود. بـازدهی داروئـی بطور معمول باید براي هر مورد ادعا شده به اثبات برسد. براي مثال اگر شرکتی مـی خواهـد ادعـا کنـد کـه تزریـق داروئی در روز 12 پس از تلقیح سبب افزایش راندمان باروري می شود باید پرونده اي مطالعاتی دال بر شواهد علمی ارائه کند. در مقاله حاضر نویسنده بر موضوعاتی تمرکز کرده است که ادعا هاي اثبات شده ویژه بالینی وحود داشـته و یا احتمالا آینده روشنی براي آنها متصور است