در بعضی از گاوداریها کم رگ کردن پستان در تلیسهها میتواند مشکل مهمی باشد. دامدار هم ممکن است بداند که این گاوها به مقادیر زیادی اکسی توسین نیاز دارند. اما این کار ضروری نیست. در ادامه بعضی از فاکتورهایی که ممکن است در این کار دخیل باشند، توضیح داده میشود. این بسیار مهم است که شما طوری رفتار کنید که شیردوشی برای تلیسهها، کاري لذت بخش باشد، نه اینکه براي آنها درد و ترس را به همراه داشته باشد. اگر ترسی در کار باشد، در بدن آن هورمون آدرنالین ترشح شده و مکانیسمهای رگ کردن پستان را مهار خواهد کرد. برای مثال، کار ایده آل این است که تلیسهها را قبل از زایمان به سالن شیر دوشی بیاوریم تا روند کار را یاد بگیرند. استفاده از مواد ضدعفونی برای پستان )تیت دیپ( تلیسهها در این مرحله باعث میشود که دستکاری و کار با آنها راحتتر شود. همچنین این کار شیوع عفونتهای دوران خشکی را کاهش میدهد و در نتیجه موارد ورم پستان بالینی در اوایل دوره شیردهی نیز کم خواهد شد. سعی نکنید تلیسهها را در سالن انتظار دنبال کنید تا آنها را به سالن شیر دوش هدایت کنید. چون معموال آنها در آخر میایستند، درست زمانی که حوصله و تحمل شیردوش تمام شده و این کار نیاز به کار اضافی دارد. مطمئن باشید که اندازه سالن شیردوش مناسب تلیسهها باشد تا به تلیسهها در بین گاوهای بزرگتر فشاروارد نگردد و تلیسهها احساس ناراحتی نکنند. همیشه مواظب درب عقبی سالن انتظار باشید، چون تلیسهها اغلب در آخر میایستند و اگر درب عقبی به آنها فشار بیاورد و یا بدتر اینکه اگر از وسایل برقی برای جمع کردن آنها استفاده شود، این خود مانع رگ کردن پستان در هنگام ورود تليسهها به سالن شير دوشي میشود. در بعضی از گاوداریها، تلیسهها را جداگانه وارد سالن شیردوش میکنند تا استرس کمتری به آنها وارد شود. چون مخلوط شدن با دیگر گاوها باعث ایجاد استرس در تلیسهها میشود. تلیسههایی که از نظر ارثی آمادگی عصبی بودن را دارند از این قضیه بیشتر متاثر میشوند. دور بودن تليسه از گوساله شيرخوار خود به مدت طوالني ميتوان باعث ناراحت شدن او شود. اگرچه عکس این قضیه هم برای بعضی از تلیسهها میتواند درست باشد. به عبارت دیگر دور بودن تلیسه از گوساله به مدت طوالنی باعث میشود تا تلیسه )بدون حضور گوساله( به رگ کردن پستان عادت کند و شیر به راحتیدوشیده شود، حتی اگر گوساله هم کنار مادر باشد. ادم بیش از حد پستان نیز میتواند یک مشکل باشد، چون این عامل برای تلیسهها دردناک است و باعث کاهش رگ کردن پستان میشود. تغذیه بیش از حد، پرخوری و عدم تمرین کافی قبل از زایمان از عوامل مستعد کننده این مشکل است. بعضی از دامداران عقیده دارند که تغذیه تلیسه در حین شیردوشی، باعث میشود که تلیسه از فکر ماشین شیردوش خارج شود. اما بعضی از دامداران این عقیده را ندارند و این کار را نمیکنند. اما بسیار حیاتی و مهم است که شما مطمئن باشید که حداکثر آماده سازی پستان برای شیردوشی انجام شده و قبل از اتصال خرچنگی، به خوبی تلیسه برای شیردوشی تحریک شده باشد. برای این منظور الزم است که تمام کارهای الزم از ضدعفونی قبل از دوشش، عمل پیش دوشش، شستن، خشک کردن و.... )در بخش ششم توضیح داده خواهد شد( قبل از اتصال دستگاه شیردوش به پستان، به طور کامل انجام شده باشد. بعضی از دامداران ماساژ ابتدایی پستان را با یک دستمال گرم برای رگ کردن بهتر پستان موثر میدانند. بعضی دیگر وجود یک کف پوش پالستیکی برای احساس راحتی بیشتر در کف سالن شیردوشی را موثر میدانند. اگر سازندگان ماشین شیردوش طوری دستگاه را تنظیم کنند که )قبل از اتصال دستگاه شیردوش( در ابتدا یک فاز سریع “ پالس تحریکی pulsation stimulation ”وجود داشته باشد )که با فشار خالء کمتری کار کند(، این تحریک باعث رگ کردن بهتر پستان میشود. در تلیسه تازه زا اگر پستان آنها خوب رگ نکرده باشد، بسیار مشکل است که متوجه شویم چه موقعی بایستی دستگاه شیردوش را از پستان جدا کنیم. برای شیر دوشی دفعات اول در تلیسهها، روش زیر پیشنهاد میگردد: 1 -تلیسه را به آرامی به سالن شیردوش راهنمایی کنید و تمام کارهای آماده سازی پستان را به طور کامل انجام داده و سپس دستگاه را وصل کنید. اگر شیری تخلیه نشد، حداکثر بعد از 1 تا 2 دقیقه دستگاه را جدا کنید. 2 -بایستی مثل برنامه سه بار دوشش، در دوبار دیگر دوشش هم این کار را تکرار کنید و تمام سعی خود را برای پاسخ مناسب رگ کردن پستان حتی با ماساژ پستان، به کار ببرید. 3 -اگر علیرغم همه این کارها هنوز پستان رگ نکرده است، در دوشش چهارم به مجرد ورود تلیسه به شیردوش، اکسی توسین را به او تزریق نمایید. بنابراین شیر تلیسه همراه با مراحل آماده سازی پستان رگ میکند، نه اینکه با اتصال دستگاه شیردوش این کار انجام شود. 4 -بسیاری از دامداران 2 میلی لیتر اکسی توسین برای چهار بار دوشش )دوشش فعلی و سه دوشش بعدی(، تزریق میکنند. سپس یک سی سی را برای دو دوشش بعدی و بعد نیم سی سی را دو دوشش بعد از آن تزریق میکنند )به شرط اینکه این مقدار کم کارایی داشته باشد(. بعد از آن هم سعی میکنند که بدون هیچ تزریقی تلیسه را بدوشند. کم رگ کردن پستان در همه تلیسهها، به يک شکل نيست. البته تا حدودی به شرایط مزاجی و خلق و خوی تلیسه و اینکه پروتوکول باال بطور کامل رعایت شود، مرتبط است. البته همیشه یک یا دو حیوان وجود دارند که به این روش پاسخ نمیدهند. همیشه یک فرمول خاص برای همه تلیسهها صدق نمیکند و ممکن است که الزم باشد روشهای مختلفی برای انجام این کار، در گروه خاصی از تلیسهها انجام شود. 

گنادوتروپين ها

گنادوتروپين هـاي FSH و LH تحـت كنتـرل هورمـون آزاد كننـده گونـادوتر وپين (GnRH (از غـده هيپوفيز ترشح مي شوند (بخش A را ببينيد). در حيوانات ماده FSH سبب تحريـك رشـد فوليكولهـا و ترشح استروژن ا ز آنها مي شود، در حالي كه LH تخمـك گـذاري و تـشك يل جـسم زرد را كـه موجـب افزايش ترشح پروژسترون مي شود تحريك مي نمايد . (بخشهاي A و B را ببينيد .) گنادوتروپين جفتـي انسان (HCG (و گنادوتروپين سرمي ماديان آبستن (PMSG ،(گليكوپروتئين هـايي هـستند كـه در طـي آبستني از جفت ترشح مي شوند . اين گنادوتروپين هاي غيـر هيپـوفيزي، واسـطه اثـرات طـولاني مـدتي ميباشــند . PMSG داراي تــاثيري مــشابه FSH و HCG داراي اثــري شــبيه LH اســت ( . بخــش C.( 1 گنــادورلين 2 ، گنــادوتروپين صــناعي انــساني اســت . بــوزرلين 3 ، لوپروليــد 4 و هيــسترلين فــرآورده هــاي صناعي GnRH هستند.تجويز اين داروها بصورت سيستميك جهت القاي آزادسـازي LH صـورت مـي گيرد.اين دارو به منظور ايجاد تخمك گذاري كيست هاي فوليكولار در گاو ها مصرف مي شود . بوزرلين همچنين جهت تحريك فعاليت تخمدان در ماديان ها بكار برده شده اسـت . فـرآورده هـاي FSH جهـت القاي سوپراوولاسيون در گاوها مصرف مي شوند . PMSG به منظورتحريك رشد فوليكولهاي گـراف و ايجاد استروس در خوك ها مصرف دارد . HCG براي القاي تخمك گذاري در اسبها كاربرد دا .رد از آنجا كه اين ماده مي تواند ايمونوژن باشد هيچ مادياني در يك فصل توليد مثلي نبايد تحت بـيش از 2 تزريـق قرار گيرد

پروستاگلندين ها

PGF2α و آنالوگ هاي آن (كلوپروستنول 5 6 ، فلوپروستنول 7 و فن پروستالن ) ليز كننده جسم زرد هستند.(بخش C را ببينيد). PGF2α درگاوها، اسب ها و بزها جهت القاء استروس و همزمان سازي فحلي بكار برده مي شود، PGF2α همچنين جهت ايجاد سقط و القاء زايمان (از طريق كاهش سطح پروژسترون و القاي انقباضات رحمي) در گاوها و خوكها كاربرد دارد. اين دارو تاثير كمتري در القاء سقط در سگ ها دارا مي باشد. معم ولاً توصيه مي شود كه در سگ ها به جاي آنالـوگ هاي قوي تر PGF2α كه سبب افزايش وقوع اثرات نامطلوب مي شوند از PGF2α طبيعي استفاده شود. PGF2α همراه با آنتي بيوتيك ها به منظور درمان پيومتر باز در سگ ها و گربه ها تجويز مي شود، زيرا پروستاگلندين ها موجب تحريك انقباضات رحمي و تسهيل اتساع گردن رحم مي شوند. درمان با PGF2α براي 3 تا 5 روز يا تا زماني كه ترشحات واژن از بين رفته و حجم رحم بصورت معني داري كاهش يافتـه باشد ادامه مي بابد. عوارض جانبي ايجاد شده در سگ هاي تحت درمان با پروستاگلندينها شامل استفراغ، عدم تعادل ، اضطراب ، كرامپ هاي شكمي ، اسهال و ازدياد ترشح بزاق مي باشد. تجويز آنتي كولينرژيك ها پيش از تجويز اين دارو و برنامه پياده روي منظم به مدت 30 تا 40 دقيقــه پس از تجويز آن عوارض جانبي را كاهش مي دهد. در گاو PGF2α در درمان جفت ماندگي كاربرد دارد .

پروژستين ها

پروژسـترون در حيوانـات سـيكليك از جـسم زرد و در حيوانـات آبـستن از جفـت ترشـح مـي شـود . پروژسترون رشد غدد رحمي را پس از تحريك آنها با استروژن افزايش مي دهد، عضلات صاف رحمـي را غير حساس مي كند و در ضمن داراي فعاليت هاي آنابوليك اسـت (بخش هاي A ،B و C را ببينيد ). 8 پروژسترون هاي صناعي معروف به پروژستين ها شامل مدروكسي پروژسترون 9 ، مژسترول 10 ، ملنژسترول 11 و آلترنوژست مي باشند . پروژستين ها جهت همزمان سازي فحلي در بسياري از گونه ها كاربرد دارنـد . تجويز پروژستينها اثرات حضور جسم زرد را تقليد مي كند و بنابرايـن استروس را مها ر مي نمايـد . پـس از قطع مصرف دارو فواصل كوتاهي بين استروس ها ايجاد مـي شـود كـه موجـب همزمـاني فحلـي هـا ميگردد. آلترنوژست يك پروژستين خوراكي است كه براي كنترل سيـكل استروس در ماديان تائيـد شـده است. در ضمن اين دارو براي بقاي آبستني نيز بكار گرفته مي شود هرچند براي ا ين منظور تائيـد نـشدهست. ملنژسترول يك پروژستين خوراكي است كه جهت همزمان سـازي فحلـي درگاوهـا و گوسـفندها بصورت پره ميكس بكار گرفته مي شود . وسايل آزاد كننده كنترل شده دارو دربدن (CIDRs (كه حـاوي پروژسترون بوده و بصورت داخل واژني مصرف مي شوند به منظـور همزمـان سـازي فحلـي يـا كنتـرل استروس در گاوها ، بزها و گوسفندان به بازار عرضه شده اند . PRID) وسيله آزاد كننده پروژسـترون در داخل واژن ) يك فنر از جنس استيل زنگ نـزن اسـت كـه بـا يـك پلاسـتيك سـيليكوني حـاوي 6/75 % پروژسترون پوشش داده شده است . PRID به منظور همزمان سازي فحلي در گاوها مـصرف ميـشود . در صورتيكه درمان با مژسترول استات در هنگام آنستروس در سگها آغاز شود، اين دارو مي تواند از ايجـاد فحلي در آنها جلوگيري نمايد . اين دارو بصورت خوراكي يكبار در روز تجويز مي شود. اين دارو جهـت مصرف در گربه ها تائيد نشده اما در به تعويق انداختن استروس در اين گونه موثر واقع مـي شـود . ايـن دارو در كبد كونژوگه شده و با ادرار دفع مي شود . عـوارض جـانبي آن در سـگ هـا شـامل هيپـرپلازي آندومتر ، آندومتريت و پيومتر مي باشد . از آنجا كه پروژستين ها فعاليت عضله صاف رحم را مهار كـرده و گردن رحم را شل مي كنند زمينه را براي عف ونت هـاي رحمـي مـساعد مـي سـازند . عـوارض جـانبي درگربه ها شامل سركوب غده فوق كليه، القاء ديابت مليتـوس ، سـميت كبـدي و ايجـاد هيپـرپلازي يـا نئوپلازي پستان مي باشد . بـدليل فعاليـت ضـدالتهابي مژسـترول، ايـن دارو در گربـه هـا جهـت درمـان اختلالات التهابي مصرف مي شود . مدروكسي پر وژسترون بـصورت فـراورده هـاي تزريقـي تـاخيري بمنظـور بـه تعويـق انـداختن استروس در سگ ها و گربه ها بكار مي رود . از آنجا كه اين گونه تجويز همراه با وقوع بالاي هيپرپلازي كيستيك آندومتر و پيومتر بوده است بكارگيري آن توصيه نمـي شـود . مدروكـسي پروژستــــرون داراي خواص ضد گو نادوتروپيني ، ضد اسـتروژني و ضـد آنـدروژني اسـت . همچنـين مـي توانـد آزاد سـازي ACTH و كورتيزول را سركوب نمايد . با توجه به اينگونه آثار، اين دارو براي درمـان رفتـار تهـاجمي در سگ ها و گربه ها و به عنوان يك داروي ضد التهاب در گربه ها بكار گرفته مي شود .

هورمون هاي گناد ي

تستوسترون توسط بيضه ها ترشح شده و سبب بروز خصوصيات نري مي گردد (بخش هـاي A و C را ببينيد). همچنين اين هورمون داراي اثرات آنابوليـك بـصورت افـزايش سـنتز پـروتئين و تـشويق رشـد استخوان، غضروف و ساير بافت ها مي باشـد . ايـن مـاده از طريـق ترغيـب ترشـح اريتروپـوئتين ميـزا ن 12 اريتروپوئز را بالا مي برد . فرآورده هاي آن شـامل اسـتر هـاي طبيعـي تـستوسترون و ميبـولرون اسـت . استرهاي تستوسترون براي ايجاد خصوصيات نري درگاوهاي ماده به منظور توليد حيوانات فحل ياب كه تشخيص گاوهاي فحل را تسهيل مي نمايند؛ و همچنين براي درمان بي اختيـاري ادراري و درماتيـت درسگ هاي نر به كار گرفته مي شوند . مصرف ميبولرون بصورت خوراكي در صورتي كـه حـداقل 30 روز قبل از پرواستروس تجويز شده باشد از ايجاد استروس در سگ هاي ماده پيشگيري مـي كنـد . عـوارض نا مطلوب تستوسترون شامل ناباروري يا كاهش تعداد اسپرم ، ايجاد آدنـوم هاي ناح يه پرينه، فتـق هـاي پرينه يا اختلالات پروستات، ايجاد حالت نري درماده ها و سميت كبــــدي مي باشد . استروژن ها از جفت و تخمدان هـا ترشـح مـي شـوند . ايـن هورمـون هـا محـرك و در ضـمن نگهدارنده و محافظ دستگاه تناسلي هستند و سبب اتساع گـردن رحـم، تحريـك رشـد غـدد پـستاني و افزايـش پذيرش جنسي مي شوند، همچنـين داراي اثـرات آنابوليـك در مـورد پـروتئين هـا مـي باشـند . معمولترين استروئيد استروژني مورد مصرف استراديول است، كه بصورت استرهاي سيوپيونات ، بنزوآت و DES اسـتروژن هـاي غيراسـتروئيدي انـد . اسـتراديول و 13 و والرات در دسترس قرار دارد . زرانـول زرانول بدليل اثرات محرك رشد درگاوها و گوسـفندها مـصرف مـي شـوند . اسـتراديول سـيوپيونات در گذشته جهت حذف آبستني در جفت گيري هاي نامناسب در سگ ها مصرف مي شد، اما در حال حاضر به دليل وقوع اختلالات شديد ناشي از مصرف آن شامل پيومتر و هيپوپلازي مغز استخوان منـع مـصـرف دارد. به همين ترتيب درمان هيپرپلازي پروستات ياتومورهاي پرينه با استروژن ها بدليل احتمـال سـميت مغز استخوان كشنده و القاء متاپلازي پروستات يا پروستاتيت خطرناك است . DES در دام هاي كوچك براي درمان بي اختياري ادراري ناشي از كاهش تونيسيته اسفنكتر ميزراه به كار مي رود .

اكسي توسين

اكسي توسين در هيپوتالاموس ساخته شده و در هيپوفيز خلفي ذخيره مي شود (بخش هاي AوC را ببينيد). اين هورمون باعث انقباض عضلات صاف رحم و در ضمن تخليه شير مي شود. اكسي توسين براي القاء زايمان، درمان اينرسي رحم وارونه، تخليه شير، درمان جفت ماندگي و تشويق جمع شدن رحم متعاقب پرولاپس آن بكار گرفته مي شود. در صورت تجويز سيستميك شروع اثرات آن سريع (ظرف 1تا 5 دقيقه) بوده و طول اثر آن تا 20 دقيقه مي باشد. اكسي توسين توسط كبـد به يك واسطه غيرفعال متابوليزه شده و همراه با ادرار دفع مي شود. اكسي توسين در درمان سخت زايي ها زماني كه گردن رحم متسع نشده نباشد منع مصرف دارد. عوارض جانبي دارو نادر است. تجويز بيش از حد اين هورمون مي تواند سبب پارگي رحم يا آسيب جنين شود