عامل اين بيماری تک ياختهای کوچک به نام تيلرا ميباشد که دارای دو گونه تيلريا پاروا و تيلريا آنولاتا است. حيوانات حساس نشخوار کنندگان ميباشند و دامهای اصيل معمولا حساسترند. تيلريوز مهمترين بيماری انگلی خونی است و توسط کنه- های سخت منتقل ميشود. اين بيماری جزء بيماریهای مشترک بين انسان و دام نمی باشد.

پاتوژنوز: از طريق گزش کنهها، تيلرياها وارد لنفوسيتها ميشوند و درون آهنا تکثير مييابند و سپس وارد جريان خون شده و RBC ها را درگير و متلاشی ميکنند. اگر از غدد لنفاوی نمونه گيری شده و به روش متيلن بلو رنگ آميزی شود، اجسام کخ را مشاهده ميکنيم که همان شيزونتها ميباشند.

علائم بالينی و کالبدگشايی: تب شديد (42 ـ 40 درجه) ـ دپريشن ـ ضعف ـ بی اشتهايی ـ عدم نشخوار ـ کاهش توليد شير ـ بزرگ شدن عقدههای لنفاوی Prescapular - افزايش ضربان قلب (140 ـ 80 بار در دقيقه) ـ کم خونی ـ پتشی در مخاطات (بدليل توکسمی) از جمله علائم اين آلودگی ميباشند. در آغاز تب ، مدفوع دام سفت است و يکهفته پس از آن گاو به اسهال مبتلا ميشود که اکثرا مخلوط با خون و بلغم است. دوره کمون به طور متوسط 13 روز مي باشد. در کالبدگشايی خونريزی و پتشی در مخاطات دهان و چشم و اندامهای داخلی مانند کليه ـ کبد ـ قلب و چادرينه مشاهده ميشود. غدد لنفاوی پيش کتفی بزرگ شده است و زخمهايی شبيه به کوه آتشفشان در شيردان مشاهده ميشود.

طرز تشخيص: 1ـ سابقه بيماری بسيار مهم است. 2ـ تهيه گسترش خونی از حيوانات مشکوک 3ـ تهيه نمونه از غدد لنفاوی متورم و رنگ آميزی نمونه- ها به روش متيلن بلو و مشاهده اجسام آبی کخ

تفاوت بابزيا و تيلريا: 1ـ بابزياها فقط گويچههای قرمز را مورد حمله قرار ميدهند و در آهنا ازدياد مييابند و سپس وارد جريان خون ميشوند و دوباره گويچههای قرمز را مبتلا و متلاشی ميکنند. ولی تيلرياها لنفوسيت ها را مبتلا ميکنند و درون آهنا ازدياد مييابند و سپس وارد جريان خون شده و بعد گويچههای قرمز را مبتلا و متلاشی ميکنند. 2ـ بابزيا در کنهها دارای انتقال عمودی است يعنی از نسلی به نسل ديگر (در کنهها) انتقال مييابد ولی تيلريا در کنهها فقط دارای انتقال افقی مي باشد.

پيشگيری: اصول پيشگيری شامل موارد زير ميباشد: 1ـ جلوگيری از ورود دامهای آلوده 2ـ بيماری يابی و درمان دامهای آلوده 3ـ مبارزه با ناقل (کنهها) بوسيله سموم و حمامهای متوالی 4ـ استفاده از واکسن

درمان: 1ـ استفاده از داروهای ضد تيلريوز: الف) بوپارواکن (Buparvaqune ،(1 ميلی ليتر به ازای هر 20 کيلوگرم وزن بدن فقط يکبار به صورت داخل عضلانی در ناحيه گردن که اين مقدار را به دو قسم، تقسيم کرده و در دو طرف گردن تزريق ميشود. در صورت لزوم ميتوان 48 ساعت بعد تکرار کرد. ب) Parvaqune يا Clexon ،1 ميلی ليتر به ازای هر 5/7 کيلوگرم وزن بدن فقط يکبار به صورت داخل عضلانی که در صورت لزوم ميتوان 48 ساعت بعد تکرار آرد. 2ـ آنتی بيوتيک تراپی مانند استفاده از اکسی تتراسيکلين 10% 3ـ تجويز آهن به همراه ويتامين B12 4ـ استفاده از سموم وحمام دادن دامها