ارتباط بین تغذیه وتولید مثل مبحثی است که در نشخوارکنندگان اهمیت بالایی دارد. تعدادي از تحقیقات به طور واضح اثبات کرده اند که انرژي،پروتئین و مواد معدنی مصرفی بیشترین تاثیرگذاري روي تولید مثل در مزارع دامپروري را دارند. این به خصوص در مزارع فقیر در نواحی گرمسیري بیشتر مشاهده میشود که اغلب خوراك ناکافی میباشد. در این مزارع مصرف تغذیه اختیاري در ارتباط با غذاي مورد نیاز جهت نیاز پایه مهمترین فاکتور تعیین وضعیت بدنی حیوان میباشد. بعضی از حیوانات در مزارع فقیر نمیتوانند ذخایر بدنی کافی (بخصوص انرژي وپروتین)را تامین کنند. در نتیجه به طور مستقیم خوراك ناکافی ، اغلب وضعیت بدنی را کاهش میدهد. نرخ آبستنی و فاصله گوسالهزایی به وزن و وضعیت بدنی به طور زیاد مرتبط هستند. تغذیه به طور مســتقیم بر روي تولید مثل نشــخوارکنندکان از طریق تامین مواد مغذي خاص نیازمند براي فرآیند تشـکیل اسـپرم و اووسـیت ،تخمک گذاري،ماندگاري جنین وبرقراري آبسـتنی تاثیر میگذارد.همچنین به طور غیر مســـتقیم ازطریق اثر روي غلظت هورمون هاي خون ودیگ ر متابولیســـم هاي حســـاس تغذیه اي که براي این فرآیندها نیاز هسـتند تاثیر میگذارد. تحقیقات جدید روي باروري وتغذیه نشـخوار کنندگان در تمام پاسـخهاي حیوانات به رخداد هاي پیچیده مولکولاري که از تولید گامت و رشـــد جنین ولانه گزینی جلوگیري کرده اندافزایش یافته اســـت. تغذیه با اثرات خود در طول دوران زندگی جنینی و نوزادي روي زمان بلوغ وپیامد هاي باروري بزرگســالی در ارتباط بوده اســت. این تحقیقات صــورت گرفته تنوع گونههاي حیوانی ،نوع خوراك و مدیریت سـیسـتمها را پذیرفته اسـت. وضـعیت بدنی روي آنسـتروس ، فحلی پس از زایمان تاثیر میگذارد. اگر فتوپریود ونرخ تخمک ریزي مطلوب باشــد.اثر مثبت فلاشــینگ تامین انرژي و پروتئین بیش از نیاز پایه بدن را تامین می کند . تغییرات محیطی مثل تغذیه نیز می تواند روي فعالیت تخمدان اثر بگ ذارد. این میتواند بدون تغییر معنی دار در غلظت هاي گنادوتروپین خون رخ دهد و با تغییر در غلظت هورمونهاي متابولیکی مثل انســـولین، رشد، I-IGF و لپتین ارتباط داشته باشد. تغذیه همچنین می ت واند روي بیان ساختار هاي mRNA ،سیستم -IGF Iتخمدان براي تنظیم پاســخگویی فولیکولها به گناوتروپینها موثر باشــد. بنابراین نقش فاکتورهاي رشــد در توسـعه و بقائ فولیکولاري روي وضـعیت گنادوتروپینها و مراحل مختلف فولیکول وابسـته اسـت. در گاوهاي شیري جیره هاي پر چرب نرخ بلا ستو سیتی را بهبود می بخ شد وکیفیت رویان بهبود می یابد این تاثیرات ممکن اس ت بوسیله عمل مستقیم اسید هاي چرب روي رشد تخمک باشند. در تحقیقات جدید اثر مکمل اسید لینولیک روي تکامل تخمک و رشـد اولیه رویان در محیط آزمایشـگاه بررسـی شـده اسـت. مقادیر 50 میلی مولار اسـید لینولئیک به مقدار 95 درصد مرحله متافاز 2 اووسیت ، درصد جنین به دنیا آمده و کیفیت جنین را بهبود بخشید . همچنین ا سید لینو لئیک غلظت پرو ستاگلاندین وآدنوزین مونو ف سفات حلقوي درون سلولی و ف س فریلا سیون پروتئینکیناز را در طول تکامل افزایش داد. بنابراین لینولئیک اسید در طول تکامل اووسیت کنترل مکانیسم هاي مولکولی هســته تخمک ، منجر به افزایش تعداد اووســیتها در مرحله متافاز 2 میشــود و در نتیجه رشــد اولیه جنینی را بهبود میبخشد. ای ن اثر روي مسیر فعال کردن پروتین کیناز به طور مستقیم و روي سنت ز پروستاگلاندین غیر مستقیم می باشد. مکانیسم هاي پتانسیل بوسیله مکمل هاي چربی میتواند عملکرد تولید مثلی ش امل تحریک سنتز و ترشح پروستاگلاندین و افزایش به کار گیري کلسترول خون براي سنتز پروژسترون را بهبود بخش د. روز هاي پس از زایمان تا اولین تخمکریزي و عمل لوتئال گاوشیري با بالانس انرژي در طول 3 هفته پس از زایمان مرتبط بودهاند و گاوهایی که با مکمل چربی تغذیه شده اند و بالا نس انرژي بهبود یافته است. کمبود پروتئین در گاوهاي شیري سبب فحلی خاموش و کاهش نرخ آبستنی میشود به گونهاي که در تولید شیر و مصرف غذا نیز کاهش به چشم می خورد . اگر پروتئین به جیره اضافه شود ٬ بعد از 2 تا 3 روز ٬ افزایش در تولید شیر را می توان م شاهده کرد و البته تلی سه ها ن سبت به گاوهاي بالغ و شکم چندم در مقابل کمبود پروتئین ح س استر ه ستند . تلیسـههایی که دچار کمبود شـدید پروتئین باشـند کاهش در رشـد اسـ کلت را بخصـوص در بخش لگن نشـانمیدهند . این تلیسه ها سیکل فحلی را دیر شروع می کنند و در زایمان نیز دچار مشکل میشوند و ممکن اس ت از نظر شیرواري نیز تحت تاثیر قرار گیرند و شیر قابل توجهی تولید نکنند. افراط در پروتئین جیره ( بیشتر از 20-17 درصد) باعث کاهش میزان آبستنی و افزایش دفعات تلقیح به ازاي هر آبستنی و روزهاي باز بیشتر می ش ود . البته تحقیقات یک نتیجه ي واحد را نشـــان نداده اند و ممکن اســـت به مقدار و نوع پروتئین ها و میزان انرژي جیره ب ستگی دا شته با شد تا مقدار پروتئین خام . وقتی مقدار زیادي پروتئین قابل تجزیه در شکمبه به حیو ان داده شود یا حیوان انرژي کمی دریافت کند ٬ آمونیاك به ســیســتم پروتئین میکروبی ملحق نشــده و به داخل خون جذب میشــود. به این ترتیب این میزان زیاد آمونیاك و اوره در خون ممکن اســت ســبب کاهش باروري در هنگامی شوند که انرژي به سوي تولید شیر یا تولید مثل سوق داده شده ا ست . در بع ضی از تحقیقات ن شان داده شده اسـت که نیتروژن اوره اي خون (BUN (بیشـتر از mg 20 بر 100M شـانس آبسـتنی را کاهش میدهد. ممکن اســت ســیکل بعدي آنها زودتر آغاز شــود زیرا رشــد و توســعه فولیکول افزایش می یابد. نیتروژن اورهاي خون تحت تأثیر ســـطوح پروتئین خام و ترکیب کربوهیدرات هاي جیره قرار دارد. جیره غذایی با پروتئین بالامقدار نیتروژن اورهاي خون را افزایش میدهد . افزایش بیش از حد نیتروژن اوره اي خون بر روي اســـپرم، تخمک یا رویان اثر منفی داشـــته و منجر به کاهش باروري می شـــود. غلظت بالاي نیتروژن اوره اي خون در حیوان ماده باعث کاهش PH رحمی و تولید پروســتاگلاندین شــده و از طرف دیگر ممکن اســت اتصــال هورمون لوتئینه کنندة جسم زردLH را به گیرندههاي تخمدانی کاهش دهد، که این هورمونها باعث کاهش غلظت پروژسترون سرم و در نتیجه کاهش باروري می شود. م صرف بیش از اندازة نیتروژن، مقدار آمونیاك، اوره و دیگر ترکیبات نیتروژنی رحم وخون را افزایش میدهد. این عوامل از طریق به تأخیر انداختن آبســتنی، افزایش دفعات تلقیح به ازاي هر آبستنی و مرگ جنین ، بازده تولید مثلی را تحت تأثیر قرار میدهند. سطوح بالاي آمونیاك خون ممک ن ا ست از طریق کاهش فعالیت سی ست م ایمنی منجر به کاهش توان تولیدمثلی گردد. سطح اورة پلا س ما میتواند بیانگر پروتئین جیره و کنترل بازده تولید مثلی نشخوارکندگان باشد. بیشترین مقدار اوره از طریق ادرار دفع میشود، ولی مقد اري از آن به داخل شیر انتشار می یابد. بطوریکه نیتروژن اورة حدود 5/2 تا 3 %کل نیتروژن شیر را ت شکیل می دهد. نتایج پژوه شگران مختلف ن شان داده ا ست که جیر ة حاوي اوره بالا باعث کاهش تولید شیر در گاوهاي پر تولید شده و افزایش نیتروژن اورهاي شیر نیز باعث کاهش نرخ آبســتنی میشــود .گزارشهاي زیادي وجود دارد که نشــان میدهد بین نژادهاي مختلف در ارتباط با اورة شــیر تفاوت زیادي وجود دارد. احتمالا تفاوت بین نژادها را در ارتباط با تفاوت بین اندازة بدن آنها دانســتهاند. چون غلظت اورة موجود در شــیر تابع وزن بدن اســت، بنابراین نژادهایی که وزن بیشــتري دارند داراي غلظت اورهاي بیشتري، نیز هستند. اگرچه نیتروژن اورهاي شیر یک معیار و شاخص عالی براي تغذیه است، ولی شاخص خوب و منا سبی براي کنترل بازده تولید مثلی گاوها نمیبا شد. بنابراین از نیتروژن اوره اي شیر میتوان به عنوان یک ابزار علمی جهت کنترل پروتئین خام و انرژي مصرفی نسبت به احتیاجات دام استفاده نمود. بنابراین افزایش میزان نیتروژن اوره اي خون و شیر ممکن است : 1 -عملکرد تولید مثلی را کاهش دهند. 2 -احتیاجات انرژي را افزایش دهند. نیتروژن اوره اي شیر بین هفته هاي اول تا سوم شیر دهی افزایش مییابد. بعد از هفته سوم شیر دهی میزان آن به تعادل رســیده و معمولابین 22-20 میلیگرم در دســی لیتر باقی میماند. چون گاوهاي شــیري پر تولید در اوایل شـــیردهی نمیتوانند به اندازه کافی خوراك مصـــرف کنند، انرژي مورد نیاز آنها تامین نمی شـــود، بنابرای ن براي تامین انرژي از ذخیره بدنی خود اســـتفاده مینمایند در نتیجه دچار تعادل منفی انرژي میشـــوند. گاوهاي شیرده در حال تعادل مثبت ا نرژي عملکرد تولیدمثل بالایی نسبت به گاوهاي در حال تعادل منفی انرژي دارند. به دلیل اینکه توازون منفی انرژي غیر قابل اندازهگیري میبا شد، می توان و ضعیت تغذیه اي و عملکرد تولیدمثلی را از طریق نیتروژن اورهاي شیر مورد ارزیابی قرار داد.