التیام زخم پدیدهای پویا و پیچیده، حاصل تعامل بین انواع مختلف سلولها، مولکولها و ماتریکس خارج سلولی است که به صورت مجموعهای از واکنشهای متوالی بروز میکند که در زمانهای مشخصی با یکدیگر همپوشانی دارند و با هدف بازگرداندن تمامیت بافتی صورت میگیرد. علیرغم تفاوتهای جزئی در فرآیند التیام زخم بین بافتهای مختلف، التهاب، تکثیر، بلوغ و بازآرایی مجددبه عنوان مراحل مشترک در این فرآیند مطرح هستند )2 .)عوامل متعددی قادر هستند ساختار زخم را تحت تاثیر قرار داده و موجب بروز اثرات سوء و در نتیجه تاخیر در روند التیام شوند که میتوان آنها را به عوامل عمومی و موضعی طبقهبندی نمود. برخی از این عوامل به شرح زیر هستند )1.)  عوامل عمومی شامل: شرایط عمومی، وضعیت فیزیولوژیکی و سیستم دفاعی بیمار، وضعیت تغذیهای بیمار، داروها )کورتیکواستروئیدها(، وجود بیماریهای متابولیک )دیابت ملیتوس( و هورمونها.  عوامل موضعی از جمله: کاهش خونرسانی و اکسیژنرسانی، حضور مواد خارجی، دهیدراتاسیون، داروهای نامناسب، حضور بافتهای نکروتیک، حرکات و آسیبهای مجدد، شرایط زخم )عامل مسبب، موقعیت زخم، مایعات زخم(، تومورها، عفونت و تابش اشعههای مضر

عفونت و ترمیم زخم

عفونت مهمترین عامل تاخیر در فرآیند التیام زخم است. این امر به ویژه در مورد زخمهای باز که در معرض محیط خارجی قرار میگیرند رخدادی اجتناب ناپذیر است. الزاما حضور هر عامل عفونی از جمله باکتری به معنای ایجاد عفونت نخواهد بود.ضور آنها در موضع زخم به 9 صورت میتواند تفسیر شود: حضور باکتری بدون ازدیاد، وجود باکتری همراه با تکثیر شدن ولی بدون ایجاد پاسخ از طرف بیمار و حضور باکتری و تشکیل کلونی که توام با پاسخهای دفاعی از طرف بیمار باشد که 6 مورد اخیر تحت عنوان رخداد عفونت در زخم تفسیر میشود )9 و 8 .)در زخمهای باز، زخمی با بیش از 25 باکتری به ازای هر گرم از بافت و یا هر میلیلیتر از مایعات زخم به عنوان زخم عفونی محسوب میشود )8 .)باکتریها با مکانیسمهای گوناگونی موجب تاخیر در فرآیند التیام زخم میشوندنابراین مدیریت مناسب زخمها از جمله پیشگیری از عفونت تاثیر به سزایی در ایجاد شرایط مناسب برای التیام زخم و در نتیجه کاهش عوارض ناشی از التیام نامناسب خواهد داشت. استفاده از مواد مناسب از جمله مواد پانسمان مناسب و سازگار با بافت زنده با حداقل اثرات جانبی میتواند در کسب نتایج مطلوب موثر باشد. پانسمان الیه اولیهای است که مستقیما در تماس با زخم است. بسته به مرحله التیام و نوع زخم )شکل 2 ،)این الیه میتواند برای دبرید بافتی، جذب ترشحات، رساندن دارو به موضع زخم و پوشش زخم به کار رود. این الیه همچنین نقشی حیاتی در ایجاد محیطی مناسب که التیام را تسریع و بهبود میبخشد، ایفا میکند.انسمانها ویژگیهای گسترده و متفاوتی دارند )جدول 2 )و شناخت انواع پانسمان و انتخاب نوع پانسمان بسته به مرحله التیام زخم حائز اهمیت فراوانی است. در مراحل مختلف التیام زخم، نوع پانسمان انتخابی بایستی متفاوت باشد. پوشانندگی و جذب مناسب، از ویژگیهای مهم پانسمان هستند )8 .) سه اصل مهم را در زمان انتخاب یک نوع پانسمان باید مد نظر قرار داد )6:)  وضعیت سالمت عمومی بیمار  شرایط محیط زخم  ویژگیهای مربوط به پانسمان