جهيزات مورد نياز سالن هاي پرورش با توجه به نوع آن ها شامل: هواكش، هيتر و بعضاً كولر است. وسائل گرم كننده عموماً در فصول سرد سال مورد استفاده داشته و بهترين نوع معمول آن هيتر است كه هواي گرم را به داخل سالن هدايت مي كند. هر چند سالن مي تواند توسط بخاريهاي مختلف كه از سوخت هاي فسيلي يا گاز مايع استفاده مي كنند نيز گرم شود ولي موضوع مهم پخش كردن گرما به صورت يكنواخت در تمام طول سالن است. زماني كه از هيتر استفاده مي شود هواي گرم توسط كانالي كه در طول سالن و معموالً در زير سقف كشيده شده جابه جا و از دريچه هايي در مناطق مختلف خارج مي شود. در مناطق گرمسيري نسبتاً خشك كه از كولرهاي آبي براي كاهش گرما استفاده مي شود تحت كنترل ترموستات هايي هستند كه در داخل سالن وصل و در درجه حرارت مشخصي هيتر را خاموش و يا روشن مي كنند. هيتر و كولر معموالً در خارج ازسالن و در قسمت عرضي آن نصب مي شوند ولي اگر طول سالن زياد باشد در خارج و در حد وسط قسمت طولي آن نصب و كانال هايي از داخل هواي گرم يا سرد را به طرفين هدايت مي كنند. عالوه بر تجهيزات ذكر شده كه عموماً متصل به سالن ها هستند، براي پرورش كبك و ساير انواع ماكيان نياز به دان خوري، آب خوري و دماسنج ماكزيمم، مينيمم از ضروريات است. تجهيزات مورد نياز كبك عموماً همان تجهيزاتي است كه براي پرورش مرغ مورد استفاده قرار مي گيرد. آب خوري و دان خوري انواع گوناگوني دارد. نوع معمول آنها دان خوري ناوداني، دان خوري خورشيدي و نوع مدرن آن دان خوري زنجيره اي و اتوماتيك است. آب خوري نيز انواع سيفوني، نيمه اتوماتيك و قطره اي)نيپل(دارد. آب خوري و دان خوري ها بايستي به گونه اي مستقر شوند كه اوالً به تعداد كافي باشند، ثانياً امكان دسترسي كبك ها به آن ها به صورت مطلوب فراهم باشد. دو نكته مهم در استفاده از دان خوري كبك ها وجود دارد: يكي اينكه بعد از سن يك ماهگي كبك ها، دان خوري ها مي بايستي به گونه اي مستقر شوند كه لبه آن ها در حد كمر كبك ها در حالت ايستاده باشد. دوم اينكه بعد از پركردن 3/1 دان خوري از دان، يك ورق توري شطرنجي روي آن قرار مي دهند زيرا كبك ها عادت دارند خوراک را به هم بزنند. اگر دو نكته ذكر شده رعايت نشود پرت و هدررفتن دان اجتناب ناپذير است. يك نكته مهم و قابل توجه در مديريت جايگاه در پرورش كبك، توجه ويژه به احتماالت غير منتظره و وقوع حوادث ناخواسته مي باشد. بنابراين كبك دار بايستي احتمال خرابي دستگاه هاي مهم )به ويژه گرمازا( و نبود انرژي برق براي مدت طوالني را داده و پيش بيني هاي الزم را بنمايد.

محلي را كه كبك ها در آن پرورش مي يابند اصطالحاً جايگاه مي گويند. جايگاه پرورش كبك مي بايستي از نوع پرورش تبعيت كند بدين معني كه جايگاه پرورش كبك گوشتي باجايگاه پرورش كبك تخم گذار و سالن هايي كه به صورت قفسي تجهيز شده اند تفاوت محسوسي دارد كه در جاي خود تشريح خواهند شد ولي قبل از هر چيز اشاره و تاكيد بر چند نكته ضروري است. اول اينكه كبك ها پرندگاني عادت پذير هستند و خود را با شرايط مختلف وفق مي دهند ولي با اين حال مي بايستي حداقل امكانات را براي آنها فراهم نمود. دوم اينكه قبل از ساخت جايگاه براي كبك مي بايست ضوابط نظام دامپروري كشور كه حدود ، فواصل و شرايط سالن هاي پرورش ماكيان را مشخص مي كند در نظر گرفت. بدين معني كه مي بايستي از سازمان جهاد كشاورزي استان مربوطه پروانه تاسيس اخذ نمود. بنابراين قبل از تهيه زمين براي ايجاد مزرعه پرورش كبك، بهتر است به واحد صدور پروانه معاونت امور دام سازمان جهاد كشاورزي استان مراجعه نموده و با كارشناسان آن واحد مذاكره و محل و موقعيت زمين را به اطالع آنها برسانيد تا با در نظر گرفتن ضوابط نظام دامپروري كشور، اقدامات الزم انجام شود.ضمن آنكه بعد از دريافت موافقت اصولي؛ ادارات دامپزشكي، محيط زيست، ميراث فرهنگي، امور اراضي و ... مي بايستي درخصوص بالمانع بودن ايجاد واحد پرورشي كبك اعالم نظر نمايند. در هر صورت براي ايجاد يك مزرعه پرورش كبك توجه به موارد زير ضروري است: 1 -زمين محل احداث جايگاه پرورش كبك مي بايستي حداقل 1888 متر با مزارع پرورش ماكيان در اطراف، فاصله داشته و از مناطق مسكوني دور بوده و جاده هاي ارتباطي كوتاه و مناسبي داشته باشد. 4 -بهتر است زمين مزبور در جهت دريافت باد از سمت مزارع ديگر پرورش طيور و كارخانه هاي آالينده نباشد. 3 -بهتر است زمين محل احداث جايگاه در مناطق پست و در معرض سيل و طوفان و بادهاي تند نباشد. 0 -آب مورد استفاده مي بايستي از نقطه نظر شوري و امالح مورد توجه قرار گرفته و هم چنين موانع غير بهداشتي نيز نداشته باشد. 5 -كف سالن هاي محل پرورش مي بايستي حداقل 08 تا 58 سانتيمتر بلندتر از سطح زمين اطراف بوده و شيب مناسب)حداقل 3 درصد( داشته باشد تا در صورت شستشو، آب هاي آلوده امكان خروج از سالن را داشته باشند. 0 -ديوارها و كف سالن به صورت اصولي عايق كاري شوند تا امكان تبادالت گرما و سرماي ناخواسته در فصول مختلف سال از بين برود. 1 -سالن ها شرقي غربي ساخته شوند بدين معني كه يك طول سالن به سمت جنوب و طول ديگر به سمت شمال باشد تا امكان دريافت نور خورشيد با هدف از بين بردن ميكروب هاي احتمالي را داشته باشد. يك روش قديمي با هدف پرورش كبك مولد، نگه داري اين پرنده در سالن هايي است كه متصل به اتاق پرواز با كف توري)سيمي( هستند. در اين روش، كبك ها به بيماريهاي سر سياه، كوكسيديوز، كرم هاي چينه دان و روده آلوده نمي شوند .اتاق هاي پرواز مي تواند از بعد از جوجه كشي مورد استفاده قرار گيرند. در واقع جوجه ها از دو هفتگي در اتاق هاي پرواز قرارمي گيرند. اندازه اتاق هاي پرواز را مي توان تغيير داد اما بايد به اندازه كافي بزرگ باشد و امكان پرواز در آن وجود داشته باشد. اندازه اتاق پرواز مي تواند به عرض حدود 5.3 و طول 40 متر باشد. چشمه هاي توري كف معموالً حدود 5.4 سانتيمتر است. هر كبك 50 سانتيمتر مربع فضا در اتاق پرواز نياز دارد. پرورش كبك در قفس هاي ثابت نيز محقق مي شود. بدين منظور قفس هايي با اندازه هر قفس 5.1 در 1.8 متر و با ارتفاع حدود 0.8 متر پيشنهاد شده است. تقريباً 45 پرنده در هر واحد تا سن 10 هفتگي نگه داري مي شوند. شيب كف هر واحد 18 درصد در نظر گرفته مي شود. يك منبع آب اتوماتيك در بيرون قفس نصب مي شود و آب تازه و خنك براي پرندگان مهيا مي گردد. سيني هاي فلزي زير توري كف قفس را مي توان به راحتي تميز كرد.

1 -دو روز قبل از جوجه درآوري مادر مصنوي را روشن كنيد. المپ گرم كننده مادون قرمز يا مادر مصنوعي تشعشعي بايد طوري تنظيم شود كه حدود 08 تا 15 سانتيمتر باالتر از كف قرار گرفته و نور مناسب براي همة جوجهها در حلقه حفاظتي تأمين شود. مادر مصنوعي را مكرراً بررسي كنيد تا دماي مناسب 35 تا 30 درجه سانتيگراد در لبه گرم كننده و در 5.4 سانتيمتري باالي كف موجود باشد. 4 -حلقه اطراف مادر مصنوعي را طوري تنظيم كنيد كه كوران هوا را كاهش دهد و جوجهها را از تجمع يا سرگردان شدن دور منبع گرما حفظ كند. يك حلقه با ارتفاع 05 سانتيمتري از چوب، كارتن يا فلز در اطراف مادر مصنوعي عموماً استفاده ميشود. حلقه بايد به اندازه كافي بزرگ باشد با قطر 1-0 متر بطوري كه جوجهها بتوانند از گرماي اضافي مادر مصنوعي دوري كنند و با قرار دادن مقوا گوشههاي زاويهدار را از بين ببريد كه اين امر از تجمع جوجهها در گوشهها جلوگيري ميكند. دانخوريهاي استوانهاي آويزان دستي يا اتوماتيك بعد از اينكه جوجهها به سن يك هفتهاي رسيدند قابل استفاده هستند. 3 -مجدداً دماي مادر را بررسي كنيد. 4 -يك روز قبل از جوجه آوري دانخوريها و آبخوريها را پر كنيد و آنها را بطور يكنواخت در اطراف مادر قرار دهيد. حداقل سه دانخوري كوچك و سه آبخوري مخزني كوچك بايد استفاده شود. ارتفاع آب در منبع آبخوري براي جوجههاي در مرحله شروع بايد خيلي كم باشد، ترجيحاً از شيشههاي يك ليتري كه مخصوص پرورش كبك ساخته شده است استفاده شود. اگر از آبخوري مخزني استفاده ميكنيد در كف آن سنگ يا سنگريزه قرار دهيد تا از رفتن جوجهها به داخل آن و غرق شدن آنها جلوگيري شود.كبكهاي مسنتر ميتوانند از آبخوريهاي مخزني كه براي جوجه مرغها طراحي شده است استفاده كنند. قبل از اينكه جوجهها از آب آبخوري استفاده كنند بايد اجازه دهيد دماي آب موجود در آن به دماي سالن برسد. آبخوري ها بايد به اندازه كافي از مادر فاصله داشته باشند تا از گرم شدن زياد آب جلوگيري شود. 3 -جوجهها را به خوردن غذاي اضافي وادار كنيد. جيرة شروع كننده بايد روي كاغذهاي زبر يا سيني دانخوري و يا در پوست تخم كبك تازه متولد شده قرار گيرد. از كاغذ نرم يا هرگونه مواد ليز و نرم كه باعث سرخوردن جوجه ها و در نتيجه پيچش پاي آنها بشود استفاده نكنيد. هفته اول 1 -چندين بار در روز وضعيت مرگ و مير گله را بازرسي كنيد. بيماري، استرس، كاركرد نامناسب دستگاه مادر و ديگر شرايط ميتوانند موجب تلفات جوجهها شوند. حرارت دستگاه بايد روي 30 درجه سانتيگراد تنظيم شود. 4 -عالئم راحتي پرندگان را مشاهده كنيد. اگر آنها زير دستگاه مادر جمع ميشوند دما خيلي پايين است. اگر جوجه ها اطراف دستگاه مادر پخش ميشوند به اين معني است كه دما خيلي باال است. شرايط مطلوب زماني است كه جوجهها در اطراف مادر يكنواخت پخش شوند. 3 -بعد از روز پنجم در مناطق داراي آب و هواي معتدل و يا روز هشتم در مناطق سرد سير حفاظ دور مادر برداشته ميشود. جوجه كبكها معموالً قادرند از روز نهم از روي حفاظ دور دستگاه پرواز كنند. 0 -دانخوريها و آبخوريها را بصورت روزانه و يا در صورت بيشتر تميز و پر كنيد. بتدريج دانخوريها و آبخوريها را با انواع بزرگترشان جايگزين كنيد .شروع اين كار در پنجمين و ششمين روز است. در اولين هفته، تعدادي از دانخوريها و آبخوريها را در ارتفاع باالتر از 5 الي 1 سانتيمتر با سيمهايي كه بشقابها را پوشانده قرار دهيد. همه بشقابها بايد در پايان هفته دوم استفاده شوند. 5 -جوجه هاي مرده را سريعاً خارج كنيد. 0 -اضافه كردن محلول ويتامين به آب جوجههاي تازه متولد شده در طول هفته اول پرورش مفيد ميباشد. هفته دوم 1 -دماي مادر را به 35 درجه سانتيگراد كاهش دهيد. 4 -دانخوريها و آبخوريهاي كوچك را به تدريج جايگزين كنيد. هرگز اجازه ندهيد آنها در منطقه مادر خالي باقي بمانند. بعد از اينكه جوجهها به سن يك هفتگي رسيدند ميتوانند از دانخوري هاي استوانهاي آويزان دستي يا اتوماتيك استفاده كنند. اگر دانخوريهاي آويزان استفاده ميشود ٬ سطح باالي سيني بايد همسطح پشت جوجهها باشد. 3 -دانخوريها وآبخوري ها حداقل يكبار در روز تميز شوند. هفته سوم، چهارم و پنجم دماي مادر را به ازاء هر هفته 0/1 درجه سانتيگراد كاهش دهيد تا اينكه دما به 41 درجه سانتيگراد برسد. به تميز كردن و پر كردن مجدداً دانخوريها و آبخوري بطور روزانه ادامه دهيد. تا جايي كه امكان دارد تهويه را بهتر كنيد بطوري كه دماي مناسب در سالن ايجاد شده و از كوران هوا نيز جلوگيري شود. هفته ششم جوجهها را به پنهاي رشد انتقال دهيد. در صورت نياز آنها را نوک چيني كنيد. جيره را عوض كرده و به جيره رشد تغيير دهيد.

بيش از هر چيز، مي بايستي هدف از پرورش كبك مشخص و تعريف شود. سه هدف مجزا و بعضاً طبق شرايطي توأم به شرح زير مي تواند در پرورش كبك مورد توجه قرارگيرد. پرورش كبك مولد. توليد جوجه يك روزه. توليد نيمچه گوشتي. در پرورش كبك مولد؛ كبك دار، جوجه يك روزه را تا حد نيمچه )نيمچه تخم گذار( پرورش داده و با تعيين جنسيت آن ها به نسبت سه پرنده ماده به همراه يك پرنده نر در سن حدود 5 الي 0 ماهگي به فروش مي رساند. به منظور تحقق هدف دوم يعني توليد جوجه يك روزه، نياز به پرورش گله مادري مي باشد. در اين واحدها، كبك هاي ماده با رسيدن به سن بلوغ جنسي، جفت گيري نموده و شروع به تخم گذاري مي نمايند. تخم ها روزي سه بار جمع آوري و پس از ضدعفوني در محلي مخصوص منتظر ورود به دستگاه جوجه كشي، نگه داري مي شوند. در دستگاه جوجه كشي پس از حدود 40 روز جوجه هاي تازه متولد شده به عنوان جوجه يك روزه به پرورش دهندگان كبك گوشتي فروخته مي شوند. اين پرورش دهندگان كه هدف سوم را دنبال مي كنند، جوجه هاي يك روزه را به بلوغ فيزيكي در سن 14 تا 10 هفتگي رسانيده و كبك هاي به اصطالح پروار خود را روانه كشتارگاه مي نمايند.

پرورش كبك رخدادي است كه شايد موفقيت افراد شاغل در اين حرفه به اضافه ايجاد عنواني متفاوت از لحاظ شغلي، مزيد علت صرفه اقتصادي آن شده است. رشد چشمگير اين صنعت طي سالهاي اخير به دليل اقبال عمومي در مصرف گوشت كبك به عنوان منبع پروتئيني ميتواند به اين ديدگاه نگريسته شود كه ضمن استفاده از خواص درماني و تنوع در آشپزي ، گريزي نيز به مجموعه غذاهاي ارگانيك زده شود. عليرغم اينكه تعريف واژه ارگانيك كه در برخي كشور ها بيولوژيك نيز گفته ميشود بسيار مرتبط با قوانين ملي هر كشوريست و سازمان هايي همچون فائو استاندارد قطعي بر آن ننهاده اند، معذالك از جمله شروطي كه در منابع از آن ياد شده است ، عدم اصالح نژاد و حفظ توانايي طبيعي پرنده در برابر بيماري ها و عدم استفاده از برخي مواد غذايي در جيره طيور منجمله فراورده هاي ساير حيوانات مانند پودر خون ، گوشت يا ماهي است كه باتوجه به توانايي طبيعي اين پرنده ، با تغذيه از منابع گياهي كليه احتياجات غذايي پرنده برآورده شده و نياز به استفاده از اين فراورده ها در جيره كبك نيست كه بالطبع قدم موثري در اطمينان بخشي از ارگانيك بودن محصوالت آن است. در صنعت طيور توانايي مديريتي كه همان آگاهي از خم و چم كار است عامل اصلي اختالف ميان افراد موفق و ناموفق است.پيشگيري از مشكالت بسيار آسانتر و ارزانتر از حل آنهاست. محدوديت دسترسي به درمان هاي موثر عليه بيماري ها ، مديريت صحيح را مبدل به تنها راه موفقيت نموده است.براورد ميشود كه 08 درصد مشكالت سالمت گله ها كه پرورش دهندگان با آنها روبرو ميشوند با دقت و تمركز بر جزئيات قابل پيشگيري اند.دليل آغاز بكار پرورش كبك هرچه كه باشد بايد سه نكته مهم را به خاطر داشت: -به شرايط الزم براي پرورش انبوه پرنده توجه ويژه داشتروش هاي موفق پرورش و بازاريابي را دنبال نمودبه كبك بايد به عنوان قسمتي از حيات وحش نگريست به هر حال پرورش كبك بدون صرف وقت ، دقت و پشتكار ، هزينه هاي زيادي را به پرورش دهنده تحميل خواهد