سریع بودن همانند سازي ویروس منجر به دوره کمونی کوتـاه در حـدود 1 تـا 4 روز از زمان در معرض قرار گرفتن تا بروز علائم میشـود کـه عمـدتاً بـه مقـدار اولیه ویروس وارد شده به بدن و ایمنی میزبان بستگی دارد. حضور اینترفرون هـا یـک روز پـس از انتشـار ویـروس یکـی از اولـین پاسـخهاي ایمونولـوژیکی بـه عفونتهاي ویروسی است، بر عکس آنتی بادیهاي اختصاصـی و لنفوسـیتهـاي TCD8 + + را نمیتوان قبل از روزهاي 7 تا 14 شناسایی نمـود. سـلولهاي TCD8 نقش حیاتی در حذف عفونت دارند، در حالیکه آنتی بادیها از بروز مجدد هر نوع عفونت با همان زیر گونه ویروس جلوگیري میکنند. در واقع شـناخت پـردازش آنتی ژن از مسیر مولکولهاي MHC کلاس یک از مطالعات انجام شده بـر روي سلولهاي TCD8 اختصاصی نوکلئو پروتئین آنفلوآنزا بدست آمده است. ویروس + آنفلوآنزا محاري تنفسی را تخریب کرده که منجر به کاهش مقاومت میزبان نسبت به عفونت باکتریال ثانویه میشود. پنومونی برونش به علت استافیلوکوك آرئوس، استرپتوکوك پنومونیا یا هموفیلوس آنفلوآنزا علـت مـرگ در بیماریهـاي بوجـود آمده توسط ویروس آنفلوآنزا محسوب میشود. فرآنیدي که ویروسهاي آنفلوآنزا با آن میتوانند از شناسایی شدن توسط سیستم ایمنی بگریزنـد، تجمـع تـدریجی موتاسیونهاي خود بخودي است که در آنتی ژنهاي اصلی ویروس روي میدهـد(تغییر تدریجی آنتی ژن). این امر ویروس را قادر میسازد کـه باعـث اپیـدمی در جمعیتهاي نسبتا مستعد شود.

ریبوفلاوین یا ویتامین B2 باعث آزاد سازی انرژی از کربوهیدرات ها، پروتئین و چربی می شود. ریبوفلاوین برای تکثیر، رشد و ترمیم پوست ، مو، ناخن و مفاصل ضروری است. همچنین برای سیستم ایمنی که بدن را در مقابل بیماریها حفاظت میکند، لاز و مهم است . دلیل انتخاب این نا ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می باشد. اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی بر روی ویتامین B1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاو تر ازویتامین B1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های
زرد رنگ را ویتامین B2 نامیدند . در واقع یکی از دلایلی که روش مناسب شیر را نگهداری در پاکتهای چند لایه می دانند این است که، از تخریب ویتامین B2 در برابر نور جلوگیری می کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می شود . ویتامین B2 همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می گردد . ویتامین B2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا پرنده مبتلا به کمبود آن نشود .

پنج عمل مهم ویتامین B2
 به رشد و دوباره سازی کمک میکند .
 به داشتن پوست و ناخن سالم کمک میکند .
 در بهبود زخمهای دهان، لبها و زبان موثر است .
 برای قوة بینایی مفید است و خستگی چشم را کاهش میدهد .
 در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها با مواد دیگر مؤثر است

کمبود این ویتامین سبب کاهش مقدار پروترومبین خون شده و در جوجه های جوان سطوح پالسمایی آن می تواند به کمتر از 2 درصد سطح طبیعی برسد و از آنجا که مقدار پروترومبین جوجه های تازه از تخم در آمده تنها حدود 5 %درصد پرندگان بالغ است، جوجه جوان به راحتی توسط جیره ای که از لحاظ ویتامین K کمبود دارد آسیب می بیند. انتقال ویتامین K از مادر به تخم مرغ و سپس به جوجه تازه ازتخم درآمده ثابت شده است و بنابراین جیره مرغ های مادر باید به خوبی از لحاظ این ویتامین غنی شود. گریمینگر و بروباچر )1990 )در تخم مرغ مرغهایی که فیلوکوئینون خورده بودند نسبت به مرغ هایی که همان مقدار منادیون دریافت کرده بودند، % برابر ویتامین K بیشتری یافتند در واقع می توان گفت که انتقال این ویتامین که مقدار آن کم و ناچیز است به جوجه از اهمیت زیادی برخوردار است، به طوری که نوعی خونریزی در جوجه های یک روزه دیده شده است که به کمبود ویتامین K در مرغ های مادر نسبت داده می شود. آلموکیوست )1911 )نشان داد که انتقال ویتامین K به تخم مرغ تابع مقدار این ویتامین توسط مصرف مادر است. نلسون و نوریس )1905 )و جریمینگر و بروباچر )1900 )مشاهده کردند که هنگامی که سطح مکمل ویتامین K در جیره مرغ مادر ناکافی باشد تخم مرغ تولیدیکمبود ویتامین K خواهد داشت و به تبع آن درصد باالیی از جنین ها توسط فرآیندهای هموراژیک در طول دوره جوجه کشی خواهند مرد. الول و همکاران )%199 )گزارش کردند که هرگونه تروما در این حالت باعث تحریک خونریزی های کشنده در جوجه ها خواهد شد. میزان توصیه شده برای مرغ مادر در حدود 2 تا % میلی گرم در کیلوگرم گزارش شده است.

ویتامین E یکی از آنتی اکسیدان ای م کم معلول در چربی می باشد که لیسیدها را از اکسید شکد توسط رادیکال ای آزاد معاف میکند. علوفه های سب و تازه منبع غنی از ویتامی E هستند، در حالیکه کنسانتره ها و علوفه های ذخیره شده حاوی مقدار کمی از ای ویتامی میباشند. در بسیاری از مطالعات ثابک شکد ه اسک ککه تراکم پالسمایی ویتامی E در گاوهایی که با علوفههای ذخیره شکده تغذیک ه مکی شکوند در دوره پکیش از زایکش کاهش مییابد. در ای مطالعات گاوها با یونجه خش ، سیالو ذرت و سیالو یونجه و یا ترکیبی از سیالو ذرت، علوفه خش و سیالو یونجه به عنوا منبع علوفه تغذیه شدند. کمتری تراکم پالسمایی آلفکات وکوفرول از یک هفته قبل از زایش تا دو هفته پس از زایش مشاهده شد. در گاوهایی که با علوفه خش تغذیه میشوند بایسکتی از مکمل ویتامی E در روزهای قبل و بعد زایما برای جلوگیری از کمبودهای احتمالی استفاده شکود. بنکابرای برای حفظ سالمتی و ساختار ایمنی، بایستی 6/1 واحد بی المللی به ازای هر کیلوگرم وز بد مکمکل ویتکامی E در دورا خشکی دام درن ر گرفته شود. نقش ویتامی E در سیستم ایمنی مربوط به اف ایش عملکرد نوتروفیل ها میباشکد. مکمکل حکاوی 3000 واحد بی المللی ویتامی E در روز در دورا خشکک ی مکانع از ککاهش تولیکد نوتروفیکل و اینترلکوکی 1 پکس از زایش میگردد. با استفاده از مکمل ویتامی E تولید اینترلوکی 1 توسط مونوسی ها ب بود مییابد. ای موضوع به خوبی ثاب شده اس که ویتامی E و سلنیوم با هم ارتبکاط متقابکل دارنکد، بکه جوریککه پاسخ حیوا به هر کدام از مکمل ها بستنی به وضعی دینری دارد. استفاده از 740 واحد بی المللی ویتامی E در روز در دوره خشکی نشانههای ورم پستا کلنیکی را به می ا 37 درصد و تداوم عفون پسکتا را بکه میک ا 44 درصد در گاوهای تغذیه شده با جیرههای داری کمبود سلنیوم کاهش داده اس . ویس و همکارا گک ارش کردند که از 14 روز پیش از زایش مکمل نمود 4000 واحد بی المللی ویتامی E در روز عفون داخکل غکده پستا و نشانههای ورم پستا کلینیکی را در اوایل شیردهی به ترتی به میک ا 63 و 89 درصکد ککاهش داد. در ای مطالعه تمام گاوها می ا کم و یا حد آستانه ای سلنیوم را دریاف کردند. همچنی نشانههای جف مانکدگی با استفاده از مکمل خوراکی و ت ریقی ویتامی E کاهش مکی یابکد ولکی نتکایج متفکاوت بکوده اسک . ارسککی و همکارانش دریافتند که ت ریه داخل ماهیچه ای 3000 واحد بکی المللکی ویتکامی E در مرحلکه پکیش از زایکش نشانههای جف ماندگی و متری را کاهش داد. گ ارش شده اس که پاسخ گاوهای شیری به ت ریه زیرجلدی 3000 واحد بی المللی ویتامی E در ی هفته قبل از زایش وابسته به وضعی ویتامی E در پیش از تیمار دارد.

بیوسنتز ویتامین D در بدن: بیوسنتز این ویتامین در 3 مرحله و در 3 بافت مجزا شامل پوست،کبد و کلیه شکل میگیرد. درمرحله اول که در پوست می- باشد. ویتامین D2) ارگوسترول) به مقادیر کم توسط مواد غذایی وارد بدن میشود اما قسمت اعظم ویتامینD2 در سلولهاي اپیدرمی و از منشا 7 -دي هیدروکلسترول(استرول گیاهی)و به کمک اشعه ماورا بنفش خورشید در طی یکسري واکنشهاي فتولیز غیرآنزیمی تولید میشود. در مرحله دوم که در کبد رخ میدهد یک پروتئین خاص مشتقات این ویتامین را از پوست یا روده به کبد انتقال میدهد تا اولین مرحله هیدروکسیلاسیون بر روي کربن شماره 25 صورت پذیرد و این واکنش در حضور یون منیزیوم،NADPH،اکسیژن مولکولی و آنزیمهاي میکروزومی انجام میگیرد. سرانجام مرحله سوم در کلیه ها پیگیري میشود و مشتق OHD325 تحت تاثیر واکنشهاي هیدروکسیلاسیون درکربن شماره 1 بهمشتق2)OH(25,D1 تبدیل می- شود که این فرآیند درمیتوکندري سلولهاي لوله پروگزیمال و با حضور یون منیزیوم و NADPH و به کمک حداقل سه آنزیم صورت میگیرد. پس ازجذب ویتامینD از روده ها و یا تولید آن دربدن ،مقداراعظمی توسط پروتئین انتقال دهنده اختصاصی و مقدار اندکی نیز به کمک لیپوپروتئین ها انتقال مییابد. به احتمال فراوان OHD 25 اثر فیزیولوژیکی مهمی ندارد چون درطی بررسی هاي بعمل آمده مشاهده شد که این ماده در حیواناتیکه کلیه هاي آنها برداشته شده است اثري بر روي متابولیسم کلسیم در استخوانها ندارد ولی درخارج از بدن باعث خروج کلسیم از استخوان میشود. در واقع فرم فعال متابولیکی این ویتامین، D 2)OH(25,1 است که سبب فعال شدن 24 -هیدروکسیلاز میشود و فعالیت این آنزیم بطور مستقیم و یا غیرمستقیم نسبت به کلسیم و فسفر و پاراتورمون سرم حساس میباشد و فعالیت آنبه دنبال هیپوکلسمی بالا میرود. در شکل 1 مراحل بیوسنتز ویتامین D مشخص شده است. وظایف ویتامین D در بدن: این ویتامین سه بافت هدف اصلی دارد که عبارتند از سلولهاي مخاطی روده کوچک، سلولهاي استئوبلاست و سلولهاي مارپیچی دیستال کلیه است. عملکرد ویتامین D در روده: بافت هدف عمده این ویتامین مخاط روده کوچک است که درقسمت هاي قدامی روده جذب و انتقال فعال کلسیم،در قسمت هاي انتهایی انتقال فسفر را افزایش میدهد. D 2)OH(25,1 به رسپتورهاي سیتوپلاسم و هسته سلولهاي روده باریک متصل شده و با چندین مکانیسم سببافزایش جذب کلسیم میشود. ویتامین D به سرعت نفوذپذیري کلسیم را به داخل سلولهاي روده افزایش داده و برداشت کلسیم را بهبود میبخشد.ویتامین D همچنین باعث افزایش پروتئین هاي انتقال دهنده کلسیم درسطح پرزهاي موجود در روده باریک میشود. عملکرد ویتامین D در استخوان: علاوه بر اثر غیرمستقیم در جهت معدنی شدن استخوانها،براي فعال کردن استئوکلاستها و فراخوانی کلسیم از استخوانها نیز ضروري است. این ویتامین برداشت کلسیم را ازاستخوانها افزایش میدهد و این عمل در حضور پاراتورمون انجام میشود و به نظر میرسد پروتئینهاي خاص نیز سنتز گردند. عملکرد ویتامین D در کلیه: فرم فعال این ویتامین از طریق افزایش بازجذب درلوله هاي پروگزیمال بقاي کلسیم و فسفر را تحریک میکند. مشتق فعال ویتامین D درغده پاراتیروئید نیز داراي یک اثرمستقیم بر روي سلولهاي پاراتیروئید است که گیرنده اختصاصی براي مشتقفعال ویتامین D در داخل سیتوپلاسم و روي هسته دارند.

کولین کلراید یا تری متیل 2- هیدروکسی اتیل آمونیوم کلرید یک ماده مغذی ضروری برای رشد مطلوب حیوانات خصوصاً طیور، خوک و حیوانات خانگی است. کولین بعنوان یک ویتامین طبقهبندی میشود و متعلق به گروه نیز گفته میشود. اما B است ولی نقش کوآنزیمی ندارد. محلول در آب بوده و به آن ویتامین 4 B ویتامینهای کولین بیشتر شبیه به یک اسیدآمینه یا اسید چرب ضروری عمل میکند. براساس فعالیت بیولوژیکی که دارد، در طبقه بندیهای مواد مغذی قرار نمیگیرد، گرچه طبقه بندی آن تقریباً به اندازه درک عمل بیولوژیکی آن اهمیت ندارد. کولین با متابولیسم و سنتز گلیسین، بتائین، سیستئین، سرین، متیونین و بسیاری از ترکیبات بیولوژیکی که محتوی عامل متیل هستند، ارتباط دارد.

ویتامین B3 یا نیاسین به دو شکل ویتامین: نیکوتینامید و نیکوتینیک اسید اطالق می شود. نیاسین جزئی از کوانزیم های نیکوتینامید آدنین دی نوکلئوتید )NAD )و نیکوتینومید آدنین دی نوکلئوتید فسفات )NADP )می باشد. بدن می تواند اسید آمینه اساسی تریپتوفان )منبع سرشار تریپتوفان شیر است( را به نیاسین تبدیل کند و B2 و B6 برای این عمل الزم هستند.

کمبود و مسمومیت نیاسین:

کمبود نیاسین بصورت اختالالت متابولیکی شدید پوست و اندام های گوارشی مشخص می شود . عالیم اولیه معموال بی اشتهایی ، کاهش رشد ،ضعف عمومی و اسهال می باشد .هر چند شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهد طیور وحتی جنین قادر به ساخت نیاسین هستند ، ولی میزان ساخت بخصوص در پرندگان کنونی که رشد سریع دارند ، بسیار کم است. هر چند گزارشاتی ) ریوز و هارمز 0991 )وجود دارند که جوجه های گوشتی از نظر رشد و کارایی استفاده از خوراک به مکمل نیاسین پاسخ نمی دهند ، ولی گزارشات دیگر )والدروپ و همکاران ،0991 )تحت شرایط مشابه چنین پاسخی را نشان داده اند . کامال مشخص شده است که جوجه ها به نیاسین احتیاج دارند و کمبود آن باعث بزرگ شدن مفصل پا ، خمیدگی پا ، پر درآوری ضعیف و تورم پوست در ناحیه سر و پاها می شود. کمبود نیاسین در جوجه نیز می تواند موجب زبان سیاه شود . در این شرایط که حدود سن 2 هفتگی است ، زبان و حفره های دهانی ، همانند مری بطور مشخص ملتهب هستند . در مرغ ، کاهش وزن و کاهش در تولید تخم مرغ، همچنین افت شدید در میزان جوجه آوری حاصل تغذیه از جیره کم نیاسین است. بوقلمون، اردک، قرقاول و جوجه غاز نسبت به مرغ از کمبود نیاسین آسیب شدیدتری می بینند. پیشنهاد شده است که احتیاجات بیشتر آنان مربوط به کمتر بودن بازدهی تبدیل تریپتوفان به نیاسین می باشد. در اردک و بوقلمون در اثر کمبود نیاسین پاها کج و مفصل خرگوشیی بزرگ می شود . تفاوت اصلی میان وضعیت پا هنگام کمبود نیاسین با پروسیس ناشی از کمبود منگنز و کولین ، این است که هنگام کمبود نیاسین تاندون آشیل به ندرت از مفصل خود خارج می شود.گر کمبود پیشرفت نسبتا شدیدی نکرده باشد ، تکمیل جیره ای که کمبود دارد معموال موجب بازگشت سریع به حالت معمولی در اغلب پرندگان می شود . با توجه به این که مسمومیت نیاسین کامال نادر است ، این ویتامین بعنوان گشاد کننده رگ ها در کسانی که مبتال به تنگی عروق هستند استفاده می شود . عالئم مسمومیت در انسان قرمزی مشهود پوست و خارش بسیار شدید است . سطوح سمی نیاسین )011برابر احتیاج ( سبب گشاد شدن عروق ، ضایعات پوستی ، افزایش ترانس آمیناز و آلکالین فسفاتاز سرم می شود . جانسون و همکاران )0991 )کاهش در ضخامت درشت نی و طول استخوان پرندگان که 0111 قسمت در میایون نیاسین دریافت کرده بودند ، گزارش کرده اند در حالی که سرعت رشد و خوراک مصرفی تحت تاثیر قرار نگرفته بودند .

ریبوفالوین یا ویتامین B2 باعث آزاد سازی انرژی از کربوهیدرات ها، پروتئین و چربی می شود. ریبوفالوین برای تکثیر، رشد و ترمیم پوست ، مو، ناخن و مفاصل ضروری است. همچنین برای سیستم ایمنی که بدن را در مقابل بیماریها حفاظت میکند، الز و مهم است . دلیل انتخاب این نا ، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فالوینی موجود در ساختمان آن می باشد. اولین بار این ویتامین زمانی کشف شد که در حین بررسی بر روی ویتامین B1 ، دانشمندان متوجه شدند جزء دیگری موجود است که در مقابل حرارت مقاو تر ازویتامین B1 است و زمانی که آنرا از شیر استخراج کردند این رنگدانه های زرد رنگ را ویتامین B2 نامیدند . در واقع یکی از دالیلی که روش مناسب شیر را نگهداری در پاکتهای چند الیه می دانند این است که، از تخریب ویتامین B2 در برابر نور جلوگیری می کند زیرا این ویتامین در مجاورت اشعه ماوراء بنفش تخریب می شود . ویتامین B2 همراه غذا وارد بدن می شود و به کمک ناقل هایی که در دیواره روده وجود دارد به خون منتقل می گردد . ویتامین B2 جزء ویتامینهای محلول در آب است از اینرو در بدن ذخیره نمی شود پس میزان مورد نیاز آن باید روزانه مصرف گردد تا پرنده مبتال به کمبود آن نشود .

پنج عمل مهم ویتامینB2

  به رشد و دوباره سازی کمک میکند .

 به داشتن پوست و ناخن سالم کمک میکند .

 در بهبود زخمهای دهان، لبها و زبان موثر است .

 برای قوة بینایی مفید است و خستگی چشم را کاهش میدهد .

 در سوخت و ساز کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها با مواد دیگر مؤثر است .

به ج زمانی که ویتامی A به صورت مکمل به کنسانتره اضافه میگردد، دامهای اهلکی بکویهه نشکخوارکنندگا ویتامی A را به فرم غیرفعال )کاروت یا پروویتامی A )دریاف میکنند. پروویتامی A در روده کوچ به فرم فعال ویتامی تبدیل میگردد و در جنر و ماهیچه ها ذخیره شده و در صورت نیاز مصرف میگکردد. مشککالت تولید مثلی ناشی از کمبود ویتامی A شامل تاخیر در بلوغ، کاهش نرخ آبسکتنی، افک ایش مکرز و میکر رویکانی، اف ایش مرز و میر جنینی در اواخر آبستنی، تولد نوزادا ضعیف، کور شد نوزاد و کاهش میل جنسی در جنس نر میباشند. در ی تعقیه استفاده از 50000 واحد بی المللی مکمل ویتکامی A در روز نشکانه هکای ورم پستا کلینیکی و عفون داخل غده پستا را کاهش داد و استفاده از 120000 واحد بی المللی مکمکل ویتکامی A در روز موج کاهش معنی دار جف ماندگی شد. چند قلوزایی و س از شیرگیری ی شاخص م م اقتصادی در گونه های دستکاری شده ماننکد خکوک میباشد و نشانههایی وجکود دارد ککه ویتکامی A بکر چنکدقلو زایکی تکاثیر مثبک دارد. در یک مطالعکه ، هکالی و همکارانش مکانیسمهای تاثیر ویتامی A بر چندقلوزایی را بررسی کردند. نتکایج ایک مطالعکه و دینکر مطالعکات نشا داده اس که اف ایش چندقلو زایی در خوک با مصرف مکمل ویتامی A به دلیل اف ایش زنده مانی جنینی از راه هماهننی در تکامل اولیه رویا و افک ایش سکطح پرووسکترو د ر روزهکای اولیکه پکس از تخمک ریک ی میباشد.

ویتامین B3 یا نیاسین به دو شکل ویتامین: نیکوتینامید و نیکوتینیک اسید اطلاق می شود. نیاسین جزئی از کوانزیم های نیکوتینامید آدنین دی نوکلئوتید ) NAD ( و نیکوتینومید آدنین دی نوکلئوتید فسفات ) NADP ( می باشد. بدن می تواند اسید آمینه اساسی تریپتوفان )منبع سرشار تریپتوفان شیر است( را به نیاسین تبدیل کند و B2 و B6 برای این عمل لازم هستند.
کمبود و مسمومیت نیاسین
کمبود نیاسین بصورت اختلالات متابولیکی شدید پوست و اندام های گوارشی مشخص می شود . علایم اولیه معمولا بی اشتهایی ، کاهش رشد ،ضعف عمومی و اسهال می باشد .هر چند شواهد خوبی وجود دارد که نشان می دهد طیور وحتی جنین قادر به ساخت نیاسین هستند ، ولی میزان ساخت بخصوص در پرندگان کنونی که رشد سریع دارند ، بسیار کم استهر چند گزارشاتی ) ریوز و هارمز 0991 ( وجود دارند که جوجه های گوشتی از نظر رشد و کارایی استفاده از خوراک به مکمل نیاسین پاسخ نمی دهند ، ولی گزارشات دیگر )والدروپ و همکاران ، 0991 ( تحت شرایط مشابه چنین پاسخی را نشان داده اند . کاملا مشخص شده است که جوجه ها به نیاسین احتیاج دارند و کمبود آن باعث بزرگ شدن مفصل پا ، خمیدگی پا ، پر درآوری ضعیف و تورم پوست در ناحیه سر و پاها می شود .
کمبود نیاسین در جوجه نیز می تواند موجب زبان سیاه شود . در این شرایط که حدود سن 2 هفتگی است ، زبان و حفره های دهانی ، همانند مری بطور مشخص ملتهب هستند . در مرغ ، کاهش وزن و کاهش در تولید تخم مرغ، همچنین افت شدید در میزان جوجه آوری حاصل تغذیه از جیره کم نیاسین است. بوقلمون، اردکقرقاول و جوجه غاز نسبت به مرغ از کمبود نیاسین آسیب شدیدتری می بینند. پیشنهاد شده است که احتیاجات بیشتر آنان مربوط به کمتر بودن بازدهی تبدیل تریپتوفان به نیاسین می باشد. در اردک و بوقلمون در اثر کمبود نیاسین پاها کج و مفصل خرگوشیی بزرگ می شود . تفاوت اصلی میان وضعیت پا هنگام کمبود نیاسین با پروسیس ناشی از کمبود منگنز و کولین ، این است که هنگام کمبود نیاسین تاندون آشیل به ندرت از مفصل خود خارج می شوداگر کمبود پیشرفت نسبتا شدیدی نکرده باشد ، تکمیل جیره ای که کمبود دارد معمولا موجب بازگشت سریع به حالت معمولی در اغلب پرندگان می شود . با توجه به این که مسمومیت نیاسین کاملا نادر است ، این ویتامین بعنوان گشاد کننده رگ ها در کسانی که مبتلا به تنگی عروق هستند استفاده می شود . علائم مسمومیت در انسان قرمزی مشهود پوست و خارش بسیار شدید است . سطوح سمی نیاسین ) 011 برابر احتیاج ( سبب گشاد شدن عروق ، ضایعات پوستی ، افزایش ترانس آمیناز و آلکالین فسفاتاز سرم می شود . جانسون و همکاران ) 0991 ( کاهش در ضخامت درشت نی و طول استخوان پرندگان که 0111 قسمت در میایون نیاسین دریافت کرده بودند ، گزارش کرده اند در حالی که سرعت رشد و خوراک مصرفی تحت تاثیر قرار نگرفته بودند .

برای اولین بار در سال ١٨۵۴میلادی ، محققی بھ نام پاسینی در مورد قربانیان بیماریھای شدید گوارشی تحقیق و بررسي كرد. پاسینی پي برد کھ در آنھا تعداد بسیار زیادی باکتریھای ھم شکل وجود دارد.بھ ھمین مناسبت نام ویبریو کلرا را روی آن باكتري ھا گذاشت. این یافتھ پاسینی پیش زمینھ تحقیقات رابرت کوخ میلادی طی تحقیقاتی در زمینھ بیماری ھای روده ای در مصر، بیان کرد کھ عامل بیماریھای مورد بررسی وی میکروارگانیسم ھایی یک شکل بوده اند و بخاطر باسیل شکل را روی آنھا نھاد. ٢ بودن آنھا نام باسیلھای یک شکل ویبریوھا باکتریھایی ھستند میلھ ای مستقیم یا خمیده کھ متعلق بھ خانواده ویبریوناسھ آ ٣ مي باشند. این باكتریھا گرم منفی و بی ھوازی اختیاری بوده و توسط یک تاژک قطبی بھ حرکت در می آی دن . ویبریوھا قادرند تنفس و تخمیر كرده و مانند باکتریھای خانواده آنتروباکتریاسھ بھ مواد مغذی خاصی نیاز ندارند . این میکروبھا در محیط ھای دریا و آبھای شیرین یافت می - شوند و از عوامل شایع بیماریھای روده ای و خارج روده ای محسوب می - گردند. جنس ویبریو شامل چند گونھ است کھ مھمترین آنھا ویبریو کلرا ٤ ، و ویبریو وولنیفیکوس ٥ ویبریو پاراھمولیتیکوس می باشد ویبریو کلرا سروتیپo1 عامل وبای کلاسیک آسیایی است کھ برای چندین قرن قربانیھای زیادی گرفتھ است . عامل وبای پاندمیک شناختھ شد. ٧ سال١٩۶١ بیوتیپ جدیدی از ویبریو کلرا بھ نام ال تور وبا ھنوز یكي از وع امل اصلي گاستروآنتریت در ممالک در حال توسعھ است .گزارش سال ١٩٨٩ سازمان بھداشت جھانی نشان مي دھد كھ در دنیا نزدیک بھ ۵٠ھزار نفر انسان در این سال بھ وبا مبتلا شدند. و ٨ )١٠ ( بیشتر از تیپ کلاسیک ١ در کشورھای توسعھ یافتھ نظیر آمریکا ، سروتیپ غیرo1 (سروتیپo1 (باعث گاستروآنتریت می گردد . وبای کلاسیک از طریق آب آشامیدنی آلوده یا غذای غیر پختھ ، خصوصا ماھی و از شخصی بھ شخص دیگرمنتقل می شود. باکتری بھ ترشحات معده بسیار حساس است و ویبریو در غذا یا آب لازم است تا بیماری عارض شود . این تعداد باكتري براي ٩ حدود ١٠ بیماري زایي در مقایسھ با سایر گرم منفی ھا بسیار بالا ا ست . ویبریوکلرا منابع غذایی را از دو طریق آلوده می کند: از راه سبزی ھایی کھ با آب آلوده آبیار یم ی شوند و یا تازه نگھداشتھ می شوند وھمچنین از طریق فضولات انسان کھ بھ عنوان کود مورد استفاده قرار می گیرند. و ٨ ) ١٠( دوره کمون بیماری ١-٣ روز بوده و بھ دنبال آن استفراغ و اسھال ظاھر می - گردد. مدفوع در اسھال شدید بھ صورت مایع شفاف ھمراه با توده ھاي سلولھای مرده دیواره روده دیده مي شود کھ شباھت زیادی بھ آب برنج دارد و لذا بھ این دلیل بھ نام اسھال آب معروف شده است. این مسمومیت در صورت عدم درمان بھ موقع بعلت تولید ٢ برنجی سمی بھ نام کلراتوکسین ، موجب اختلال در جذب آب، بدنبال آن اسیدوز و مرگ می شود 

ميزان پروتئين موجود در گوشت اين پرنده در مقايسه با ديگر پرندگان 5 تا 01 درصد بيشتر است و انواع اسيد آمينه ي ضروري در آن به وفور يافت مي شود. به همين دليل است که در اغلب نقاط دنيا پزشکان براي بيماري هايي چون ضعف اعصاب، ناراحتي هاي رواني و بي خوابي مصرف اين گوشت را توصيه مي کنند. اين گوشت به دليل چربي و کلسترول بسيار پايين از بروز بيماري هاي قلبي ـ عروقي پيشگيري کرده و به دليل غني بودن از پتاسيم، مصرف به اندازه ي آن براي افراد با فشار خون باال مانعي ندارد. گوشت کبک نياز بدن به فسفر، منيزيم، آهن و گوگرد را تامين کند و به تقويت حافظه و قواي جنسي بيفزايد و ضعف عمومي بدن را هم برطرف سازد. در هر صد گرم گوشت کبک 5/42 گرم آلبومين، 2/0 گرم چربي و حدود 0 تا 5/0 گرم مواد معدني وجود دارد. وجود مقدار زيادي از مواد معدني در گوشت کبک نشان دهنده ي ارزش حياتي آن است. گوشت کبک کمتر توليد اسيد اوريک مي کند، فعاليت کليه را افزون مي سازد و به دفع سموم بدن ياري فراوان مي رساند. با توجه به اين ويژگي ها در مورد همه ي بيماري ها، غذايي خوب و موثر است و براي همه ي افراد اعم از کودک و سالمند، غذايي سالم و سالمت بخش است. امالح معدني موجود در گوشت کبک به خوبي جذب بدن مي شود و به همين جهت در اين زمينه مواد مورد نياز بدن را در دسترس سلول قرار مي دهد.

گوشت کبک در طب سنتي: روايت شده به اشخاصي که تب دارند گوشت کبک بدهيد زيرا به پاها قوت مي دهد و تب را قطع مي کند. گوشت کبک غذاي لذيذي است.

توصيه ها 0 ـ در برخي استان هاي کشور گوشت کبک به صورت بسته بندي عرضه مي شود. پس به تاريخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه کنيد و در اولين فرصت آن را به مصرف برسانيد. 4 ـ گوشت خام کبک در يخچال به مدت 4 روز، به صورت پخته حداکثر 3 روز و در فريزر تا 3 ماه قابليت نگهداري دارد. 3 ـ گوشت کبک شکار شده را پس از ذبح با فاصله ي کوتاهي استفاده کنيد و بدانيد گوشت کبک جوان، نرم و لطيف بوده و در مدت زمان کوتاهي پخته مي شود

نرم افزار گاوداری
یک گاو دوره زندگی مختلفی دارد و محصولات مختلفی نیز تولید می کند . نرم افزاری که بتواند این دوره ها و محصولات را کنترل کند ، نرم افزار مدیریت گاوداری نامیده می شود

دوره زندگی گاو از دید نرم افزار

برای فهم نرم افزار گاوداری باید از دید نرم افزاری زندگی نامه گاو را مورد بررسی قرار دهیم

دوره های زندگی گاو از دید نرم افزار با برش هایی از سن و بعد از آن تغیر شیرواری ( شکم ) گاو مشخص می شود

برای فهم بیشتر مطلب باید بدانیم که در ابتدای تولد دام قابلیت تولید ندارد (مولد نیست ) بنابر این باید هزینه های مختلفی برای رشد آن انجام داد.

اگر دام نر و یا فری مارتین باشد ، ممکن است به چرخه های پرواربندی تحویل شوند تا برای تولید گوشت آماده شوند

ولی اگر دام ماده (تلیسه) باشد به چرخه تولید مثل هدایت می شود . این چرخه حتی از سن 11 ماهگی (به شرط داشتن قد و وزن مناسب ) نیز می تواند شروع شود . پس از شروع چرخه ، گاو با بروز اولین فحلی ، تلقیح می گردد و 9 ماه بعد باید زایمان نماید تا گوساله ایی را بوجود آورد .

با پیش فرض مدیریت مالی ، پس از 7 ماه آبستنی ، دام مولد محسوب می گردد و با پیش فرض مدیریت تولید پس از زایش دام مولد می گردد( اختلاف این دو ماه بعدا در بخش قیمت تمام شده توضیح داده خواهد شد )

پس از مولد شدن ، با هر زایشی که منجر به شیر افتادن مجدد شود (تغیر شیرواری) محسوب می شود و این روند تا حذف ادامه پیدا می کند

تحلیل نرم افزار با توجه به دوره زندگی گاو

در نرم افزار نیاز است که موارد ذیل دیده شوند

1- شجره دام (پدر ، مادر ، پدربزرگ پدری ، پدربزرگ مادری، مادربزرگ پدری،مادر بزرگ مادری و ...) این بخش حداقل تا 3 نسل مورد نیاز است

2- کلیه مشخصات قابل شناسایی دام ، بدن ، گوش پلاستیکی ، فلزی ، پابند، گردنبند، شناسه ملی، رنگ لکه ها، جنسیت و ...

3- کلیه تاریخ های زندگی عادی مانند تاریخ تولد، تاریخ آمادگی حذف، تاریخ حذف یا تلف شدن

4- کلیه عملیات شامل ، فحلی ، تلقیح ، تست های تولید مثلی ، زایش ، خشکی ، سم چینی ....

5- هریک از عملیات قید شده در مورد 4 باید بصورت جامع مورد بررسی قرار گیرد مثلا در مورد زایش ، انواع زایش (طبیعی ، سقط ، مرده زایی )، چند قلو زایی ،جنسبت هریک از قل های مرده یا زنده ، میزان آسان زایی ، تعداد کمک ، مسئول زایش و .....

6- بررسی میزان شیر تولیدی به دو دوره تفکیکی روزانه و ماهانه به ازای هر دام

7- ترکیب گله روزانه به تفکیک دوره های زندگی قید شده

امکانات نرم افزار

نرم افزار باید حاوی بحشهای ذیل باشد

1- بخشهای ورود اطلاعات ، که کلیه موارد قید شده در بخش تحلیل را پوشش می دهد

2- بخشهای عملیات روزانه که خود به دو بخش گزارش گیری روزانه و پروتکل ها تقسیم می گردد

3- بخشهای خطایابی اطلاعات ، مانند تداخل زمانی ، تداخل عملیاتی ، تغیر اطلاعات و ...

4- بخشهای تحلیل اطلاعات ، مانند شاخصهای استاندارد ، شاخصهای مدیریت ، شاخصهای مالی ، مقایسه خود با دیگران در بخشهای همسایز ، هم استانی ، کشوری و بین المللی

شرکتهای بزرگ تولید کننده نرم افزار گاوداری

شرکتهای متعددی در این سالهای به تولید نرم افزار روی آورده اند

از شرکتهای مطرحی که در خارج از ایران فعالیت دارند ولی نرم افزار آنها در ایران نیز استفاده می شود میتوان به کمپانی ندپ اشاره نمود که از سال 1929 در این خصوص فعالیت دارد

در داخل ایران نیز شرکت مدیران تحلیل گر سپاهان بیش از 1400 شرکت را در سراسر ایران تحت پوشش قرار داده است . این شرکت از سال 1380 نرم افزار خود را ارائه نموده است

ويروس بيماري مرزي (virus disease Border (يك پستي ويروس نزديك به عامـل اسـهال ويروسي گاوها با گسترش جهاني است. اين ويروس به عنوان عامل سقط كمتـر از گونـههـاي سـالمونلا مطرح ميباشد ولي در برخي از دامپروريها مشكلات قابل توجهي مـيتوانـد ايجـاد كنـد. تعـداد مـوارد تشخيص بيماري مرزي در سالهاي اخير رو به افزايش بوده است.

1 -پوشاندن یا استتار بدن: قرار گرفتن اندام های مولد نور در سطح شکمی بعضی ماهیان، سبب دیده نشدن آن ها توسط ماهیان شکارچی آو های عمیق تر می گردد. نور تولید شده توسط طعمه ها) ماهیان مولد نور( با نور زمینه ای که از الیه های باالیی آو می آید، هماهنگ و هم راستا می شود، در نتیجه ماهیان شکارچی که از سطوح زیرین آو به طرف باال حمله می کنند، امکان دیدن طعمه ها را از دست می دهند. 2 -بعضی از ماهیان به منظور جلب توجه کردن برای جنس مخالف در فصل تولید مثل، نور تولید می کنند. 3 -انتشار ناگهانی نور توسط یک ماهی منفرد یا توده ای از ماهیان کوچک سبب وحشت زده شدن ماهی شکارچی و فرار آن می شود. 4 -بعضی از ماهیان شکارچی در اطراف دهان، داخل دهان یا روی سیبیلک ها دارای اندام مولد نور برای جذو طعمه ها هستند. 5 -اگر اندام های نورانی بر روی سر ماهی قرار داشته باشند، اشیا و طعمه های موجود در میدان دید ماهی قابل مشاهده می گردند.

کيسه بيضه به دليل دارا بودن ماهيچهها و بافتهای همبند، قابلي همراه با ٔ شبکه وسيع رگهای خونی موجود در اين اندام، در عمل تنظيم ٔ درجه حرارت بيضه ّ مؤثر است. اين کيسه، دمای بيضهها را برای توليد اسپرماتوزوآ (سلول جنسی نر) تنظيم میکند. به عبارت ديگر،عضلات بيضهپوش درگرما منبسط ودر سرما منقبض میشوندتا بيضهها ّحتیالمقدوردردرجه حرارت مناسب قرار گيرند، زيرا بيضهها در مقابل سرما و گرمای شديد، بسيار ّحساس بوده، بايد از تغييرات شديد ٔ درجه حرارت محفوظ بمانند. با تنظيم حرارتی ٔ کيسه بيضه، ٔ درجه حرارت بيضهها ٧ــ٤ ٔ درجه سانتيگراد خنکتر از ٔ درجه حرارت بدن باقی میمانند. گيرندههای حرارتی موجود در اين عضو با تحريک دستگاه تنظيم حرارتی بدن، بيضهها را در دمای مناسب قرار میدهند. ١بيضه: به ٔ مجموعه مجرای منی بر ( ً بعدا توضيح داده خواهد شد)، رگهای خونی و ب) بند عضله کرماستر، بندبيضه گويند. ٔ عضله کرماستر، ماهيچهرشديافتهايست که به ديوارههای ٔلايهغشايی ّمتصل است. وظايف بند بيضه: اين عضو، بيضهها را به بدن حيوان ّمتصل میکند. بند بيضه از مجرای ٢ (عبور کرده، در پايين و بالا آوردن بيضهها دخالت میکند. کشاله ران (کانال مغابنی ج) بيضهها: بيضهها عضو اصلی توليد مثل حيوان نر هستند و به ٔ وسيله کيسه بيضه، پوشيده ّ ٔطه شکمی و بين دو پا به ٔ وسيله بند بيضه، میشوند. بيضهها در بعضی از حيوانات، خارج از محو ٔ بيضهها در حيوانات مختلف متفاوت است. بيضهها درگاو نر ّق قرار دارند. شکل و اندازه بهحالت معل بيضی شکل و وزن آنها حدود ٥٠٠ ــ ٤٠٠ گرم میباشد. در حالی که وزن بيضهها در گوسفند و بزبين ٣٠٠ ــ ٨٠ گرم است. تنو فصل میباشد. وزن بيضههادرگوسفند،درفصل غيرجفتگيری، حدود ٨٠ گرمودرفصل جفتگيری (اوايل پاييز و اوايل بهار) حدود ٣٠٠ گرم میباشد. وزن بيضهها در شتر ١٠٠ــ٨٠ گرم است. بافت بيضهها، از دو قسمت تشکيل شدهاند: ١ــ لولههای اسپرمساز ٢ــ سلولهای بينابينی ١ــ لولههای اسپرمساز ١ :اين لولهها از سلولهای پارانشيمی تشکيل شدهاند. در اين ٢ انجام میشود. لولههای اسپرمساز، حدود ٩٠ درصد بافت بيضهها ٔ اسپرماتوزوآسازی لولهها، پديده را تشکيل میدهندودر حيوانات نر سالمو بالغ، هميشه مملواز اسپرماتوزوآهايی هستندکه درمراحل مختلف رشدمیباشند. لولههای اسپرمساز، از سلولهای اسپرماتوگونی که سلول مادری توليداسپرماتوزوآ میباشندو ٔ اسپرماتوزوآ را بهعهده دارند تشکيل ٣ که حفاظت از سلولهای مادری توليدکننده سلولهای سرتولی شده است. سلولهای سرتولی، همچنين دارای ّ ترشحات ّ مغذی، برای ٔ تغذيه اسپرماتوزوآها میباشند. ٢ــ سلولهای بينابينی: اين سلولها در بين لولههای اسپرمساز قرار دارندوحاوی رگهای ٤ هورمونهای آندوژن توليدمیکنند. اين خونی، اعصاب ورگهای لنفی میباشند. سلولهای بينابينی هورمونها، شامل تستوسترون و آندوسترون میباشد. تستوسترون را، هورمون نرينگی مینامند. اين ّه جنسی (آثاربلوغ) در حيوانات نر میشودواز طرفی ديگر، هورمون از طرفی، سبب بروز صفات ثانوي با افزايش سوخت و ساز موادغذايی در بدن، سبب رشدو نمو سريع حيوانات در زمان بلوغ میگردد. ٥،که ٔ وظيفه آن علاوه بر لولههای اسپرمساز، سلولهای بينابينی و رگهای ٔ شبکه وسط بيضه ٔ اسپرم میباشد. جمعآوری اسپرماتوزوآهای توليد شده و هدايت به مجاری برنده ّک مژهها، ، در ديواره شان، سلولهای ّ ترشحی مژهدار نيز وجود دارند. تحر ٦ ــ مجاری برنده باعث کمک به خروج اسپرماتوزوآ از مجاری برنده به قسمت بعدی میشود. 

قدمه بروسلوز يكي از مهم ترين بيماريهاي مشترك بين انسان و دام مي باشد كه اهميت جهاني داشته و بوسيله گونه هاي مختلف جنس بروسلا ايجاد مي گردد. صدمات اقتصادي اين بيماري در دام ها منحصر به سقط جنين، كاهش باروري و توليد شير و تداخل در برنامه توليد مثلي گله نبوده بلكه مانع تجارت بين المللي، منع فروش و صادرات فرآورده هاي آلوده دامي كه مسئله عمده اي در اقتصاد دولت ها به حساب مي آيند، مي گردد(1و2 .( در ايران ، اولين بار بروسلا ملي تنسيس از انسان در سال 1311 از كشت نمونه خون و در حيوانات در سال 1323 گزارش گرديد و متعاقب آن اولين برنامه مبارزه با بروسلوز دامي در سال 1346 تصويب گرديد. در اين مقاله مروري بر وضعيت بروسلوز در جمعيت هاي مختلف دام هاي اهلي ايران شده است. گاو براي اولين بار در ايران بروسلا آبورتوس توسط دكتر دلپي و دكتر كاوه در سال 1323 از جنين سقط شده گاو، به دنبال مطالعه اي بر روي گاوهاي شيري استان تهران در بخش بروسلوز موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي جدا گرديد و از سال 1328 اولين مايه كوبي عليه اين بيماري در تعدادي از گاوداري هاي اطراف پايتخت ايران آغاز گرديد(3 .(برنامه مبارزه با بروسلوز گاوي در ايران شامل مايه كوبي گاوها در كنار آزمايش و كشتار دام هاي آلوده مي باشدطبق اعلام سازمان دامپزشكي كشور ميزان شيوع بروسلوز در جمعيت گاوهاي روستايي كشور در سال 73 و 82 به ترتيب 16/1 و 3/1 درصد بوده است. همچنين ميزان شيوع بروسلوز در جمعيت گاو داري هاي صنعتي و نيمه صنعتي در سال 73 و 82 به ترتيب59/0 و 3/0 درصد تعيين گرديده است(4 .( بروسلا آبورتوس در ايران علاوه بر گاو و گاوميش، از اسب و خوك هم جدا شده است، تاكنون تمامي موارد بروسلوز انساني در ايران مربوط به آلودگي با بروسلا ملي تنسيس بوده و تنها يك مورد بايوتايپ 5 بروسلا آبورتوس از يك مادر و نوزادش جدا شده است(5 .( بايوتايپ هاي 3 ، 6 و تا حد كمتري 5 و 9 بروسلا آبورتوس در گاو شايع بوده، و بايوواريته هاي 1 ، 2 و 4 نيز به ثبت رسيده است اما بيوتيپ 3 بروسلا آبورتوس بيوتيپ غالب و بومي ايران محسوب مي شود و آلودگي گاوهاي ايران به بيوتايپ هاي 1و2 بروسلا ملي تنسيس نيز به اثبات رسيده است. بروسلا آبورتوس در ايران علاوه بر گاو و گاوميش، از اسب و خوك هم جدا شده است. بين سالهاي 1350 تا 1378 از مجموع 2384 سويه آبورتوس جدا شده در ايران، بايوتايپ 3 با 1849 سويه، بايوتايپ 5 با 345 سويه، بايوتايپ 1 با 73 سويه، بايوتايپ 7 با 70 سويه، بايوتايپ 2 با 39 سويه، بايوتايپ 4 با 6 سويه و بايوتايپ 6 با 1 سويه به ترتيب فراواني گزارش شده است(5و6 .( همچنين آلودگي گاوها با سويه Rev1 و سقط جنين در اثر اين آلودگي در يكي از مناطق ايران گزارش شده است. نگه داري گاوها در مناطق روستايي و عشايري ايران در كنار گوسفند و بز خطر انتقال سويه ملي تنسيس در گاوها را افزايش مي دهد(7 .( گوسفند و بز اولين بار بروسلا ملي تنسيس از كشت خون انسان در سال 1311 توسط دكتر كراندل(رئيس وقت انستيتو پاستور ايران) جدا گرديد. همچنين در سال 1327 ،بروسلا ملي تنسيس از شير بز توسط دكتر انتصار، در بخش بروسلوز موسسه واكسن و سرم سازي رازي جدا گرديد و در سال 1329 وجود بيماري در گوسفندان اطراف اصفهان به اثبات رسيد. توليد واكسن REV1 با همكاري سازمان بهداشت جهاني از سال 1341 در اين موسسه آغاز شده و از سال 1342 تاكنون به صورت ليوفيليزه عرضه مي گردد. اولين مايه كوبي جمعيت گوسفند و بز مربوط به سال 1342 بوده است (8 .( ميزان شيوع بروسلوز در جمعيت گوسفند و بز روستايي در سال 1373 و 1382 به ترتيب 88/2 و 1/2 درصد بوده استبين سالهاي 1350 تا 1378 از مجموع 3794 سويه ملي تنسيس جدا شده در ايران، بايوتايپ 1 با 3067 سويه، بايوتايپ 2 با 566 سويه و بايوتايپ 3 با 161 سويه به ترتيب فراواني گزارش شده است. اكثريت موارد گزارش شده بيماري در انسان در نتيجه آلودگي با بايوتايپ 1 ملي تنسيس بوده است. بايوتايپ 1 بروسلا ملي تنسيس بيشترين فراواني و پراكندگي را در ايران طي حداقل 40 سال گذشته داشته و بايوتايپ غالب و بومي كشور محسوب مي شود(5 .(بايوتايپ هاي 3و2و1 بروسلا ملي تنسيس توسط ذوقي و همكاران از گوسفند، بز، شتر، سگ، گاو و انسان در ايران جدا شده است همچنين گزارشاتي از آلودگي گوسفندان به بروسلا آبورتوس نيز وجود دارد. (6 ( شتر آلودگي با بروسلوز در شترهاي بسياري از مناطق ايران گزارش گرديده است. در مناطق جنوبي ايران شترها به صورت آزاد و غير متمركز پرورش داده مي شوند و جابه جايي بين مناطق مختلف ندارند كه در اين جمعيت، آلودگي كمتري به بروسلا وجود دارد اما در مناطق شمالي و شرقي به لحاظ جابه جايي وسيع تر دام و ورود دام از كشورهاي افغانستان و پاكستان، آلودگي بالاتري در جمعيت شترهاي آن گزارش شده است. نگهداري شتر در كنار گله هاي گوسفند و بز به دليل آلودگي گوسفندان ايران به بروسلا ملي تنسيس باعث انتقال بيماري به آنها مي شود كه گزارشي از جداسازي بيووار 1 بروسلا ملي تنسيس از شترهاي ايران وجود .(9،10،11)دارد گاوميش آلودگي سرمي گاوميش ها در ايران نيز طي مطالعه اي به اثبات رسيده است. در اين مطالعه كه در استان خوزستان انجام شد تعداد 400 گاوميش با استفاده از آزمون هاي سرم شناسي مورد بررسي قرار گرفتند كه در آزمونهاي رزبنگال، رايت و 2مركاپتواتانل به ترتيب 5/20 ،5/19 و 11 درصد آلودگي را نشان دادند. اين حيوانات كه در قسمت هاي شمالي و جنوبي ايران قرار دارند به عنوان دام اهلي همراه با ديگر گونه ها از جمله گاو، گوسفند، بز و شتر نگهداري مي شوند و مي توانند به عنوان مخزن عفونت براي انسان و ديگر حيوانات باشند(اسب وجود آلودگي در اسب هاي تعدادي از مناطق ايران نيز گزارش شده است. در مطالعه سرم شناسي 5/2 درصد اسب ها داراي آنتي بادي بر عليه بروسلا بودند(13 (و در قسمتهاي جنوبي ايران، آلودگي هاي سرمي مختلفي از صفر تا 12 %در بين اسبهاي اين ناحيه گزارش شده است(14 (همچنين در مطالعه اي مربوط به يكي از مناطق شرقي ايران، آلودگي 5/2 درصدي اسب ها به بروسلا گزارش شده است(15 .( سگ آلودگي سرمي سگ هاي گله، ولگرد و خانگي ايران به بروسلوز گزارش شده است. طي مطالعه مصلي نژاد و همكاران 9/4 درصد در سگهاي خانگي و 3/10 درصد سگ هاي مناطق روستايي شهرستان اهواز داراي آنتي بادي بر عليه بروسلا كنيس بودند(16و17 .(همچنين در مطالعه سرولوژي آلودگي سگ هاي گله مشهد به گونه هاي بروسلا آبورتوس و ملي تنسيس به اثبات رسيده است(18 .(در مطالعه ذوقي و همكاران در سال 1385 از 112 قلاده سگ حومه شهر تبريز با آزمايش هاي رزبنگال، رايت و 2مركاپتو اتانل، 4 مورد(5/3 (%شواهد آزمايشگاهي عفونت به بروسلا را نشان داده اند كه از هر 4 قلاده سگ بروسلا ملي تنسيس جدا شده است(19 .( سگ هاي گله به دليل اينكه از جفت هاي دفع شده و جنين هاي سقط شده دام هاي اهلي و آلايش هاي غير خوراكي انساني از قبيل اندام تناسلي نر و ماده تغذيه مي كنند داراي آلودگي به گونه هاي بروسلا آبورتوس و ملي تنسيس مي باشند و باعث انتقال جرم از منطقه اي به منطقه ديگر مي شوند. خوك اولين بار در سال 1327 از جنين سقط شده خوك، بروسلا سوئيس را جدا كردند و وجود بايوتايپ هاي 1 و 3 گونه بروسلا سوئيس در خوك در سال 1350 به ثبت رسيد. در حال حاضر با توجه به عدم پرورش و استفاده از خوك در ايران به دلايل مذهبي اين گونه وجود ندارد(2نتيجه گيري مسائل مختلفي در ارتباط با مشكلات مبارزه با بروسلوز در ايران وجود دارد: شرايط بدوي نگهداري گوسفند و بز و مدت زمان طولاني نگهداري گوسفند و بزهاي مولد بطوريكه اين دامها تا زماني كه قادر به زايمان بوده و داراي دندان باشند در گله ها نگهداري مي شوند كه اين عمر، بالاتر از دوره ايمني واكسنها مي باشد و باعث حساس شدن دوباره دام ها در برابر عفونت مي گردد همچنين عدم وجود سيستم شناسائي دامهاي روستائي و عشايري باعث بي اطلاعي از سوابق ايمني گله ها مي شود. ايران در منطقه اي قرار دارد كه از نظر بروسلوز داراي آلودگي فراواني مي باشد، همچنين به دليل ضعف سيستم دامپزشكي و عدم ارسال گزارش، از وضعيت آلودگي تعدادي از كشورهاي همسايه ايران، اطلاعات روشن و مشخصي در دست نمي باشد. وجود مرز هاي طولاني و خاكي فاقد كنترل با كشورهاي آلوده همسايه و حجم بالايي از مبادله دام با اين كشورها، ضعف در سيستم قرنطينه و كنترل تردد وحمل و نقل دام درمناطق مرزي و داخلي برنامه مبارزه با بروسلوز را با مشكلات فراواني مواجه كرده است. پراكندگي دام ها در روستاها وكمبود اعتبارات و امكانات متناسب با برنامه ها نيز از ديگر دلايل مشكلات مي باشد. دامداران عموما كنترل را فقط به مدت محدودي و تحت شرايط اضطراري مي پذيرند. ناآرامي هاي سياسي، كاهش بودجه و همه گيري ساير بيماري ها باعث مي شوند كه توجهات به سوي منابع ديگري معطوف شود. اغلب بيماري هايي كه نظير بروسلوز مزمن مي شوند، نمي توانند دامداران و سايرين را جهت اقداماتي براي كنترل و ريشه كني بيماري به طور جدي ترغيب كنند. در انتها اينطور مي توان نتيجه گيري كرد كه كنترل و پيشگيري از بروسلوز پيچيده تر از مايه كوبي و آزمايش و كشتار دام هاي آلوده مي باشد. يك برنامه كنترل و ريشه كني بيماري با حمايت مناسب منابع مالي در كنار همكاري دامداران و متوليان دولتي برنامه نياز است تا از گسترش بيماري جلوگيري شود. بدون اين مسائل، هر گونه استراتژي هر چند خوب نيز محكوم به شكست است. 

بروسلوز ازجمله شايعترين بيماريهاي عفوني درايران ، خاورميانه و نواحي وسيعي ازجهان است ، كـه بـه علت قابل انتقال بودن بين حيوان و انسان (Zoonoses (همـه سـاله عـلاوه بـر زيانهـاي ناشـي از كـار افتـادگي مبـــتلايان و عوارض حاصل ازآن و همچنين خسارات اقتصادي ناشي از درمان آن كـه بـه جمعيـت انسـان وارد مي شود ، باعث تقليل منابع غذايي ناشي از تقليل جمعيت دامي بعلت سقط جنين در دامها و خسارات اقتصادي وارده برجمعيت را مي گردد. آگاهي از وضعيت تعداد مـوارد و ميـزان بـروز بيمـاري در انسـان و دام در اسـتانها، خصوصيات اپيدميولوژيك مناطق آلوده دردوبخش بهداشت و دامپزشكي از طريق تبادل اطلاعات طي چند سـال اخير از عمده فعاليتهاي اساسي در مبارزه با اين بيماري بوده است. روش كار: گرد آوري اطلاعات مورد نياز از فرمهاي خلاصه اطلاعات بيماري كه ماهانه از طريـق مراكـز بهداشـت استانها ارسال مي شود، انجام شده است . دركشور ما روشهاي مراقبت بـا بررسـي اپيـدميولوژيكي مـوارد طبـق تعريف مورد محتمل ، گزارش موارد بيماري بصورت ماهيانه و درصورت لزوم مراقبت هاي ديده ور گروههـاي در معرض خطر انجام ميشود و گزارشات جاري سالانه مبين روند بيمـاري طـي سـالهاي متمـادي و ارتبـاط آن بـا فاكتورهاي تاثير گذار در كاهش يا افزايش بيماري مي باشد. نتايج : با بررسي بيماري طي سه دهه اخير ازسال 61 لغايت 91 مشاهده مي شود كه موارد بيماري ازسال 68 لغايت سال 80 از 170 مورد درصد هزار نفر به 25 مورد درصد هزار نفر جمعيت رسيده است كه مطابق بابرنامه هاي مبارزه با بروسلوز ( تب مالت ) دركشور علاوه بر ايجاد و تقويت هماهنگي بين بخشي بعنوان مهمترين راهكار در پيشگيري و كنترل بيماريهاي قابل انتقال بين انسان و حيوان ، آموزش جامعه وگروههاي درمعرض خطر، آموزش كاركنان ، پزشكان و دامپزشكان بعنوان راهكارهاي ديگر برنامه طي ساليان گذشته بطور جدي مدنظر بوده است . افزايش پوشش واكسيناسيون دامي دربخش دامپزشكي و استقرار وسيع كارخانه هاي پاستوريزاسيون و توليد فرآورده هاي پاستورريزه وشير از مهمترين عوامل دركاهش بروز بيماري طي اين سالها بوده است. شناسايي كانونهاي آلوده دامي – واكسيناسيون دامهاي واجد شرايط – آموزش گروههاي درمعرض خطر ( كشاورزان ، دامداران، چوپانان ، كارگران كشتار گاه ، قصابان خانمهاي خانه دار در مناطق روستائي و كاركنان آزمايشگاه ) استفاده يا عدم استفاده از فرآورده هاي لبني پاستورريزه ، توسعه كارخانجات توليد فرآورده هاي لبني پاستور ريزه از عوامل اصلي دركاهش يا افزايش بروسلوز خواهند بود. ازسال 80 لغايت 84 ميزان بروز بيماري از 25 درصد هزار نفر به 39 درصد هزار نفر جمعيت افزايش يافته است. عمده دليل اين افزايش علاوه بر ارتقاء سيستم مراقبت و گزارشدهي بيماري ، تغيير سياستهاي اجرايي واكسيناسيون دامي در طي اين سالها براي افزايش پوشش واكسن درجمعيت دامهاي بالغ و نابالغ (گاو، گوساله، گوسفند، بز، بره و بزغاله) بوده است . از سال 84 لغايت 89 روند بيماري رو به كاهش بوده است به طوري كه از 39 در صد هزار نفر به حدود 16 در صد هزار نفر رسيده است وطي سالهاي اخير يعني از سال 89 لغايت 91 موارد بيماري افزايش يافته است. مطابق آخرين اطلاعات بيماري در سال 1391 تعداد موارد بيماري 16032 مورد كه ميزان بروز آن 21 در صد هزار نفر ميباشد. استانهاي لرستان، همدان ، آذربايجان غربي، مركزي و كردستان بيشترين آلودگي را داشته اند ( ميزان بروز بين 66 -49 درصد هزار ) بيشترين تعداد مبتلايان در گروه سني 24 - 15 سال مي باشد ، بالاترين تعداد موارد در ماههاي فصل بهار و در مناطق روستايي (79 درصد) بيشتر از مناطق شهري ( 21 درصد ) ودر هر دو جنس مذكر ( 58 درصد ) و مؤنث ( 42 درصد ) دارد . آگاهي از وضعيت تعداد موارد و ميزان بروز بيماري درانسان و دام دراستانها ، خصوصيات اپيدميولوژيك مناطق آلوده در دو بخش بهداشت و دامپزشكي ، از طريق تبادل اطلاعات ، طي چندسال اخير از عمده فعاليتهاي استاني در مبارزه با اين بيماري بوده است

ورم پستان قانقاريايی فوق حاد ايجاد شده توسط گونههرای پاسرتورال، يكری از انواع ورم پستان معمول در میشها میباشرد . پاسرتورال همولیتیكرا را مری تروان از كارتیههای مبتال جدا نمود و بیماری میتواند بره طرور آزمايشری )6 و 8 )بوسریله تزريق داخل پستانی كشتهای ارگانیسم تولید گرردد . اسرتافیلوكوكوس اورئروس ، آركانوباكترپايوژنز و استرپتوكوكسیها اغلب به عنروان مهاجمران ثانو ير ه حضرور دارند. ورم پستان پاستوراليی به طور انفرادی در غرب اياالت متحده، استرالیا و اروپا در میشهايی نگهداری شده در سیستمهای دامپروری، از چراگراه كوهسرتانی براز ترا آغلهای محصور، روی میدهد. اين حالت در میشهايی كه به برههای برزرگ 3-2 ماهه شیر میدهند، معمولتر است. بنظر میرسد كه عفونت به دنبال آسیبهای وارده به سرپستانک روی میدهد و كه احتماالً مكش قوی توسط برههای برزرگ يرک از عوامل ايجاد اين نوع از عفونت می باشد. وقوع اين عفونت غالباً با بهداشت مرتبط نمیباشد، در اغلب موارد شیوع عفونت در گوسفندانی كه در چراگراه مری باشرند مشاهده شده است، با توجه به عادت گوسفندان به خوابیدن روی بستر در طی شب، ممكن است كه عفونت در اثر تماس با خاک عفونی يا بستر عفونی رخ دهد

امروزه ورم پستان جز سه بیماری است که در گله ها ضررهای اقتصادی فراوانی به بار می آورد. ورم پستان در تمام پستان داران وجود دارد اما به دلیل استرس شیردوشی که به گاو وارد می شود، این بیماری بیشتر در گاو مطرح می باشدضررهای اقتصادی ناشی از ورم پستان تنها مربوط به هزینه های درمانی و دامپزشکی، کاهش تولید شیر و بیرون ریختن شیر به دلیل آنتی بیوتیک درمانی نبوده بلکه حذف دام مبتال می تواند ضرر اقتصادی بزرگی محسوب شود. ورم پستان به التهاب بافت پارانشیم غدد پستانی گفته می شود که باعث تغییرات مرضی در غدد پستانی و تغییرات فیزیکی و شیمیایی در شیر می شود. تغییر رنگ شیر، لخته در شیر،افزایش سلول های بدنی و گلوبول های سفید در شیر، تغییرات بافت پارانشیم غدد پستانی که با مالمسه قابل تشخیص است ازتغییرات پاتولوژیک ورم پستان هستند. مهمترین تغییراتیکه در شیر ایجاد میشود عبارت است از: تغییر رنگ و وجود لخته و پیدایش تعداد زیادى لوکوسیت ) گلبول سفید(با عال ئم تورم و گرمى ودرد وسفت شدن غده پستانى که بوسیله آزمایش ظاهرى شیر میتوان آ نها راتشخیص داد . موارد زیادى از ورم پستانها را بسهولت نمیتوان مشخص کرد بطوریکه داراى نشانیهاى درمانگاهى نیستند )ورم پستان مخفى( دراین نوع ورم پستانها به آزمایش غیر مستقیم یعنى شمارش گلبولهاى سفید متوسل میشوند عوامل ایجاد ورم پستان عوامل مستعد کننده الف-جراحاتیکه در سر پستانها یا پستان ایجاد میشود ب- روش نگهدارى )مدیریت بهداشت جایگاه .مدیریت بهداشت شیر دوشى( پ-حساسیت مربوط به توارث ت-روش تغذیه عوامل بیماری زا استرپتوکوک ها مثل استرپتوکوک آگاالکتیه استرپتوکوک اوبریس ودیسگاالکتیه وفکالیس وپنومونیه استافیلوکوک ها اورئوس کلى فرمها اشرشیا کلى اسفروفوروس نکروفوروس یا فزى فرمها کورینه باکتریها پیو ژنس وبویس سودو موناس ها مایکو باکتریوم توبر کولوسیس میکو پالسما آگاالکتیه واریته بویس قارچها کاندیدا کریپتو کوکوس تریکوسپرون