اين حالت از فرم حاد بیماری سرچشمه میگیرد. اين فرم سفتی پستان و حضور يک يا چند آبسه در داخل غده شیری و اغلب در اليه زيرجلد مشخص میشود. سرپستانک در بعضی اوقات متورم است و كانال پستانی ممكن است دارای هسته- های سخت چرک غلیظ باشد. اين تغییرات در هنگام معاينه پیش از جفتاندازی میش هنگامی كه غده دچار تغییرات شده به سادگی قابل تشخیص است. ) يک يا چند كیست شیری ممكن است با آبسه اشتباه گرفته شوند كیستها بیشتر در قسمت شكمی در ناحیه وسط پستان ديده میشود، و شیر به آسانی از آنها بیرون كشیده میشود.( معمول است كه موارد ورم پستان مشاهده شده در معاينه پیش از جفتگیری میشها به عنوان ورم پستان پس از شیرگرفتگی شناخته میشوند. اين اصطالح مويد اين نكته است كه صدها میش در دوره از شیر گرفته شدن و در فواصل منظم بعد 1 از آن دچار ورم پستان میشود و موارد كمی از ورم پستان جديد بعد از شیرگرفته شدن ايجاد میشود. اكثر موارد ورم پستان قبل از شیرگرفته شدن، در زمان پس از شیر گرفته شدن تشخیص داده میشوند. كه نشان دهنده عوارض ورم پستان حاد میباشد كه در طی دوره شیرواری ايجاد شده است.

معمولترين عامل ايجاد كننده آن عفونت استافیلوكوكوس اورئوسی كه به دنبال جراحت ناچیز در سرپستانکها در هريک از مراحل شیرواری رخ میدهد. گاهی نیز ایكالی در ايجاد اين نوع ورم پستان دخیل است.

عالئم درمانگاهي

 تب در مراحل اولیه كه اغلب در مراحل بعدی با ايجاد حالت توكسمی با افت دمای غیرطبیعی همراه است و به دنبال آن مرگ رخ میدهد، مرگ ممكن است بصورت ناگهانی رخ دهد،

 پستان سفت گرم، متورم و دردناک، مايع سروزی خون آلود از سرپستانک جاری میشود،

 سندرم درد- دندان قروچه و افزايش نبض وجود دارد.

درمان -ورم پستان فوق حاد یا قانقاریایي: از نظر اقتصادی درمان معموالً مقرون به صرفه نمیباشد. در يک بز خانگی و يا در جايی كه بز برای تولید مثل نگهداری میشود، درمان با دوز باالی آنتی بیوتیک داخل وريدی تجويز میشود.

 آمپیسیلین 3 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن

 اكسی تتراسايكیلین 1-11 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن

 فلوركینولونها 25/1 -25/2 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن

 داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی باعث كاهش تولید میانجیهای التهابی و بهبود عالئم بالینی حیوان میشوند.

 كارپروفن 4/1 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن ،

 فلونكسین مگلومین 2 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن ،

 كتوپروفن 3 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن ،

 ملوكسیكام 5/1 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن،

 مايع درمانی داخل رگی 111-211 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم در طی .ساعت 5-4

 نگهداری مناسب از بستر، درجه حرارت مناسب و افزايش نیروی كار مراقبت كننده از حیوانات میتواند در روند درمان اثرگذار باشند.

ورم پستان بطور كلی به التهاب غده پستانی، فارغ از دلیل بوجود آورنده آن اتالق میشود. ورم پستان بوسیله تغییرات فیزيكی، شیمیايی و به طور معمول باكتريايی در شیر و همچنین تغییرات آسیب شناسی در غده پستانی مشخص می- گردد. تشخیص زود هنگام و درمان سريع جهت محدود كردن آسیب بافتی و كاهش تولید شیر حائز اهمیت است. با اين حال از آنجايی كه درمان اغلب بینتیجه است بايستی هدف اصلی پیشگیری از ورم پستان و كنترل آن باشد.

معاینه اختصاصي و بالیني غدد پستاني

1 -مشاهده و مالمسه كردن

2 -مقايسه تقارن دو نیمه پستان

3 -درجه حرارت

4 -تورم

5 -وجود توده

6 -میزان فیبروزه شدن

7 -جراحات سرپستانک و بدنه غده پستانی

8 -غدد لنفاوی مغابنی سطحی

دالیل ایجاد ورم پستان كارتیههای پستانی در موارد زير عفونی میشود:

1 -سرپستانکها در معرض عامل پاتوژن قرار بگیرند،

2 -عوامل بیماريزا به مجرای سرپستانک نفوذ كنند،

3 -عفونت در داخل غده شیری جايگزين شده باشد.

در تحت شرایط خاص استافیلوکوکوس ائوروس میتواند ایجاد یک ورم پستان حاد قانقرایایی نماید. این حالت بدنبال تولید مقدار زیادی سم در بدن رخ میدهد.  این حالت را میتوان به صورت تجربی با حذف کردن تمام سیستم ایمنی از غده پستان گاو با استفاده از آنتی سرم ضد گلبولهای سفید گاو)antiserum leucocyte bovine-anti )که باعث حذف تمام گلبولهای سفید بدن گاو میشود ایجاد نمود. یک گاو ممکن است عفونت مزمن استافیلوکوکوس ائوروس را برای ماهها و یا سالها همراه خود داشته باشد، ولی در مدت کمتر از چند روز، ورم پستان قانقرایایی استافیلوکوکی در او ایجاد گردد. بنابراین ورم پستان قانقرایایی بوسیله سویه خاصی از استافیلوکوک ایجاد نمیگردد، بلکه در اثر تغییر در وضعیت سیستم ایمنی پستان گاو ا ابتدا پوست سرپستانک و قسمتهای پایین پستان در مجاورت سرپستانکها، یک تغییر رنگ سیاه متمایل به آبی را نشان میدهند. منطقه درگیر در زمان لمس، سرد و مرطوبت است و ممکن است یک احساس چسبندگی به دلیل ترشح مواد در سطح پوست، وجود داشته باشد. در بعضی موارد تاولهای کوچکی هم بر روی پوست تشکیل میشود با دوشیدن پستان مقداری مواد قهوهای رنگ مایل به سیاه از آن خارج میشود که اغلب با گاز همراه است اگر گاو خیلی بیمار باشد، پیش آگهی )prognosis )بیماری ناامید کننده است. حتی گاوهایی که خیلی هم بیمار نیستند، این احتمال وجود دارد که بعدا پستان آنها بیافتد و کارتیه مبتال کامال تخلیه شود بهترین کار برای گاوهایی که بسیار شدید مبتال شدهاند، حذف آنها است. اما اگر فقط قسمت کمی از بافت پستان نکروز شده باشد، باالخره بافت نکروزه تخلیه میشود و پستان به طور کامل ترمیم میگردد. به هر حال به یک نکته توجه نمایید. گاوهایی که به پستان آنها ضربه وارد میشود )تصویر7-4 ،)باعث جمع شدن مقداری خون در زیر پوست آنها میگردد، در نتیجه یک تغییر رنگ سیاه متمایل به آبی در آنها رخ میدهد. این گاوها خودشان سالم هستند و شیرشان نیز طبیعی است، ضمن اینکه کارتیه آسیب دیده گرم بوده و سرد نیست و آنها بدون انجام هیچ درمانی بهبود مییابند. البته این گاوها نیازی به درمان ندارند و یا مبتال به ورم پستان قانقرایایی نیستند که حذف شوند

بوسیله تعدادی از باكتریهای مختلف ايجاد میشود .

عالئم درمانگاهي

 تب

 بی اشتهايی

 بی حالی

 پستان سفت، متورم و دردناک

 كاهش تولید شیر، و تغییر غلظت شیر از عالئم بالینی میباشد. شیر اغلب رقیق و آبكی و دارای لخته است.

درمان الف – آنتيبيوتيك وسيع الطيف تزريقي عضالني و داخل پستاني: آنتیبیوتیکهای وسیعالطیف سیستمیک، سفالوسپورينها، كلوكساسیلین، آموكسیسیلین و تركیبات كالولینیک اسید میباشد. داخل پستانی: سفاستريت سديم ، سفوپرازون میباشد. ب- اكسي توسين ج - درمان حمايتي همانند ورم پستان فوق حاد، در صورت لزوم مايعات داخل رگي و داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي

ورم پستان تحت بالینی يكی از داليل اصلی حذف حیوانات از گله میباشد. همانطور كه از نام آن پیداست اين حالت فرمی از ورم پستان يا التهاب غده شیری میباشد كه در آن قابلیت تولید دام به طرز قابل توجهی كاهش پیدا میكند. ورم پستان تحت بالینی در گوسفند و بزها توسط باكتریهای مختلفی ايجاد میشوند كه 1 ، ایكالی 2 شامل گونههای باسیلوسها، استرپتوكوكوس اپیدرمیديس ، 2 سودوتوبركلوزيس 3 ، اومايسزها و ساير عوامل بیماريزی محیطی میباشد.

عالئم درمانگاهي ورم پستان تحت بالینی ممكن است توسط بره ضعیف و يا رشد ضعیف بره، سوء تغذيه نوزادان و مرگ نوزاد ناشی از گرسنگی در نژادهای گوشتی تشخیص داده شود. در نژادهای شیری تولید كم شیر، معمولترين يافته بالینی است. آبسه غدد شیری با مشاهده تورم، ادم يا پارگی و ترشحات چركی پس از آن مشخص میشود.

پیشگیري اقدامات پیشگیرانه شامل خشک و تمیز نگه داشتن كلیه محلهای نگهداری و اجتناب از گل آلوده شدن آنها است. در هنگام خشک كردن و يا در زمان از شیرگرفتن، دامدار يا دامپزشک میتواند برای خشک كردن هر يک از پستانها از تركیباتی كه برای خشک كردن گاو به كار میرود، استفاده نمايد. اگر غده پستانی در دوران شیردهی تحت درمان قرار گرفته باشند، بايد برای خشک كردن از خانواده آنتی بیوتیكی ديگری برای خشک كردن استفاده شود.

درمان درمان با پني سيلين در موارد ورم پستان توكسیک يا قانقاريايی، درمان شامل به تعادل رساندن وضعیت هیدراتاسیون بوسیله مايعات آشامیدنی يا سرم داخل وريدی و يا سالین هايپرتونیک 4 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن بصورت داخل وريدی است.

 تجويز ضد التهاب غیراستروئیدی؛

 فلونكسین مگلومین 1-2 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن

 شیردوشی و دور ريختن شیر هر 2 تا 3 ساعت

 آنتی بیوتیک وسیع الطیف

 تزريق داخل كارتیه پستانی.

بیماری میتواند از طريق القای استرپتوكوكس آگاالكتیه به غدههای پستانی ايجاد شود. عفونت به طور طبیعی در گوسفندانی شیرده روی میدهرد . عفونرت از يرک پستان عفونی سرچشمه میگیرد و از طريرق الين رهرای ماشرین شیردوشری، دسرت شیردوشها، حولة شستشو و هر ماده ديگری كه میتواند بره عنروان يرک حامرل بیحركت عمل كند، به پوست ديگر سرپستانکها منتقل میشود. همچنرین عوامرل بیماريزای ديگر شامل: استرپتوكوكوس ديسگاالكتیه و استرپتوكوكوس اوبريس نیز میتوانند در گوسفند باعث ورم پستان شوند

شايعترين پاتوژن ورم پستان در میش اسرتافیلوكوكوس اروئروس مری باشرد )1 .) وقوع ورم پستان بالینی ناشی از استافیلوكوک ممكن است 21 %باشد. میزان مرگ و میر از 25 %تا 51 %متغیر است و كارتیههای مبتال در میشهايی كره دچرار عفونرت شدهاند، معموالً از بین میروند. ورم پستان مزمن میتواند منجر به 31-25 %كاهش در تولید شیر در غدد مبتالی پستان شود)11 .)بیماری در كشورهايی كه شیر میشها يک ماده اصلی غذايی میباشد، خیلی مهم میباشد. بیماری احتماالً از بستر عفونی و از طريق جراحتهر ای سرپسرتانک كره توسرط برههای شیرخوار ايجاد شده، منتقل میشود. ديگررر ورم پسررتان اسررتافیلوكوكی در مرریشهررا شررامل ورم پسررتان ناشرری از استافیلوكوكوس اپیدرمیديس میباشد. مطالعات نشان میدهد اكثر كارتیههايی كه از نظر بالینی طبیعی میباشند میزان زيادی از عفونت برا اسرتافیلوكوكوس كواگروالز منفی را نشان میدهد)12 .) همچنین پژوهشگران نشان دادهاند كره عفونرت آزمايشری برا اسرتافیلوكوكوس كروموژنز موجب بروز ورم پستان بالینی میشود. استافیلوكوكوس سریمولنس نیرز موجب بروز ورم پستان تحت بالینی میشود. استافیلوكوكوس زايلوزوس نیز باعث افزايش زودگذر در شمارش سلول سوماتیک میشود

در خالل 12 ساعت بعد از يك هيپوكسي يا ايسكمي و ايجاد يك جراحت غيرقابهل برگشهت، جراحهات حهاد نوروني اتفاق ميافتد و در رنگآميزی E&H ميتوان آن را مشاهده نمود. معموالً در نورونها جسم سلولي چروك خورده ميشود )shrinkage جسم سلولي ،پيکنهوز هسهته ، ناپديهد شدن هستك و از دست رفتن اجسام نيسل (Nisl (كه پلي زوم يا ريبوزومهايي هستند كه داخل جسم سهلولي نورون قرار دارند كه اين را بقيهی سلولهای نوروگليا ندارند)جسم سلولي منظره لكه لكه دارد، به همين بهه آن .)گويند tiger body سيتوپالسم نورون، ائوزينوفيليك ميشود و Neuron Red ايجاد مي شود که نشهانگر جراحهت سهلولي غيهر قابل برگشت در پاسخ به هپوکسي است. نورونها بسيار حسا انهد )min 6-5 .)يعنهي ايهن جراحهت از 7-6 دقيقه بعد از عامل هيپوكسي، اتفاق ميافتد ولي به لحاظ ديدن هيستوپاتولوژيك بايد 12 ساعت بگذرد. نهواحي که متحمل ايسکمي در مغز شدند يك روند نكروز انعقادی را طي ميكنند. آكسونهای جراحهت ديهده متهورم ميشوند و انتقال آكسوني مختل ميشود و اين انتقال در داخل آكسون مشهخ اسهت )تكهه تكهه مهي شهود (. جراحت آكسوني باعث بزرگ شدن يا تورم جسم سلولي ميشود. هسته گرد مي شود و تغيير مكهان بهه سهمت محياي جسم سلولي ميدهد. هسته به سمت محيط جسم سلولي حرکت مي کند. هستك بزرگ ميشود و اجسام نيسل تغيير مكان مييابند و از مركز سلول به اطراف سلول كشيده ميشوند. (chromatolysis central .(تغيير در قسمت Distal نقاه جراحت در آكسون را اصاالحاً Degeneration wallerian ميگويند. برای ديهدن تغييهرات wallerian Degeneration حداقل 24 ساعت بايد از جراحت گذشته باشد. در ناراحتيهای ديسكهای مههره ای، وقتهي آسيب به عصب ميزند چون عصب از آكسون تشكيل شده است در حقيقت آسيب به آكسون وارد ميشود. اين تغييرات را در جسم سلولي هم ميبينيم. برخالفش در ايسكمي Neuron Red را مي بينيم. خود آكسون در Degeneration wallerian متورم مهي شهود و 44 تها 72 سهاعت بعهد از آسهيب قاعهات آكسوني قابل مشاهدهاند. )آكسون تكه تكه ميشود(. غالف ميلين هم 24 تا 66 ساعت بعهد از جراحهت دچهار تغيير و قاعه قاعه شدن ميشود. در انتهای هفتهی دوم، دژنرسانس ميلين كامل ميشود. هر چند ممكن است تا 3 ماه بعد از جراحت آكسوني، قاعات ميلين را در بافت مشاهده كنيم. 

موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودي خود نیروي مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را می نامند . اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاري از « بیماریهایی که از ویروس پدید می آیند، اگر انسان یکبار آن بیماري را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند. مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماریهایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد، براي همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند. یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت . اما بیماریهاي دیگري مانند آنفلوانزا ممکن است چند بار به سراغ انسان بیایند . پس براي رهایی از چنگ آنها ، بطور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند . بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماري را به بدن تزریق کرده، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماري می نمایند . ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودي بهبود می یابد و پس از بهبودي کامل براي یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت پیدا می کند .بمنظور پیشگیري از بروز و شیوع بیماریهاي عفونی و مسري مابین انسانها و یا دامها و نیز اجراي برنامه ری شه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماري می بایست از واکسن استفاده نمود . ناگفته پیداست که اثرات و فواید حاصل از واکسیناسیون علیه یک بیماري خاص بقدري بالاست که هرگز نباید به بهانه تحم یل هزینه، از انجام آن سرباز زد . در این بین خطرات عوارض ناشی از بروز و شیوع آن بیماري و تحمیل هزینه هاي گزاف را نیز نباید فراموش کرد . از اینرو واکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاري مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه به تنهایی « پیشگیري مقدم بر درمان است » ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریهاي قل مداد می گردد . جمله مشهور بهترین توجیه گر استفاده از واکسن می باشد.

اين واكسنها ازكشت ويروس در تخم مرغ جنين بدست مي آيند وبوسيله فرمالين يا بتا پروپيولاكتون كشته مي شوند وهمراه آن يك روغن معدني وجودداردكه به آن آدجوانت مي گويند.دراين واكسن ها هم ويروس بيماري زا وهم غيربيماري زا وجوددارد. اين واكسنها بروش تزريقي داخل ماهيچه اي و يا زيرپوستي مصرف مي شوند. ذرات ويروسي كه دراين واكسنهااستفاده مي هستند. اين واكسن بصورت پلي والان وجوددارند Roakin و La-sota B1,Ulster2c شوند شامل

۱-نگهداري ,ارزان.
2 -برخلاف واكسنهاي زنده درحضورآنتي بادي مادري استفاده مي شوند.
3 -كنترل كيفيت اين واكسنها مشكل است.
4 -اگربه بدن انسان تزريق شوندمشكل ايجادمي كند.
5 -واكنش خيلي كمي در پرنده ايجاد مي كنند.
6 -باعث توليدايمني طولاني مدت مي شود.

برنامههاي تجاري اصلاح نژاد طيور، امروزه توسط كمتر از 10 شركت بزرگ در سراسر جهان انجام ميگيرند. سرعت رشد، توليد تخم و كيفيت آن، بازدهي تبديل خوراك، تركيب لاشه و مقاومت به بيماري ها مثالهايي از صفاتي هستند كه اصلاح كنندگان طيور قصد بهبود آنها در گلههايشان را دارند. رشد پرندگان گوشتي و توليد تخم در پرندگان تخمگذار دو مورد از مهمترين صفات اقتصادي ميباشند. اين دو صفت با يكديگر رابطه ژنتيكي و فنوتيپي منفي داشته، از اينرو انتخاب نژادهاي دو منظوره به زحمت اين كار نميارزد. شركتهاي اصلاح نژاد داراي دو برنامه اصلاحي جداگانه براي نژادهاي توليد كننده گوشت و تخم ميباشد . براي توليد گلههاي تجارتي با صفات مطلوب روش استفاده از لاينهاي خالص متداول گرديده است. به مجموعه افرادي كه داراي ساختمان ژنتيكي مشابه از نظر يك يا چند صفت باشند اطلاق 2 لاين ميگردد. آميزش بين افراد يك لاين در طي نسلهاي متمادي سبب ايجاد لاين خالص ميگردد كه مي توانند مانند خود را توليد كنند. در نتيجه آميخته كردن لاينها افرادي به وجود ميآيند كه داراي تمام صفات مطلوب ولي به صورت هتروزيگوت هستند. در موسسات اصلاح نژاد روش و سيستم مخصوصي براي تهيه لاينها و آميختن آنها و توليد جوجههاي تجارتي وجود دارد. بدين منظور مراحل مختلفي مانند پرورش گله اجداد و پرورش گله مادر در نظر گرفته ميشود. از تلاقي لاينها، گله اجداد و از تلاقي اجداد، گله مادر و از تلاقي گله مادر، جوجههاي يكروزه صنعتي به وجود ميآيند طور مشخص هنگام هرگونه اختلاط بين دو لاين، خروسي از يك لاين بايد با مرغي از لاين ديگر آميخته گردد. مرغهاي لايني كه خروس آن مورد استفاده است و خروسهاي لايني كه مرغ آن مورد استفاده قرار ميگيرد بي ارزش بوده و همه آنها در سن يكروزگي از بين برده ميشوند، چون پرورش آن ها اقتصادي نيست. اختلاط دو يا چند لاين باعث افزايش هتروزيس در جوجهها خواهد شد و به اين ترتيب ظرفيت توليد آنها بهبود مييابد. امروزه آميختن چهار لاين پيشرفت زيادي كرده است، در اين روش دو لاين را با هم و دو لاين ديگر را نيز با هم و نتاج حاصله از هر كدام را نيز با هم ميآميزند. س ويههايي كه براي اختلاط بكار ميروند بايد مكمل يكديگر باشند. دو لاين از طيور كه با هم مخلوط شوند و همديگر را گفته ميشوند. در شكل 8-1 سيستم اختلاط چهار لاين از يك موسسه اصلاح 1 كامل نمايند اصطلاحاً نيك نژاد نشان داده شده است. در مورد توليد جوجههاي گوشتي تجارتي، لاينهاي مورد نظر از دو يا چند نژاد ميباشند زيرا در توليد نتيجه بهتري ميدهد. امروزه 3 اثر مثبت دارد ولي در توليد تخم مرغ، همخوني 2 گوشت آميختهگري عملاً تنها لاينهاي لگهورن سفيد با تاج ساده را به شكل تجارتي براي توليد تخممرغهاي با پوسته سفيد استفاده ميكنند. اگرچه مشخص شده كه رنگ پوسته تخممرغ در ارزش غذايي تخم مرغ تاثيري ندارد ولي مصرف كنندگان نقاط مختلف از اين نظر سليقههاي متفاوتي دارند. در آمريكا و آلمان پوسته سفيد را ترجيح ميدهند درحالي، كه پوسته قهوهاي در ميان مصرف كنندگان فرانسوي، انگليسي و خاوردور مورد پسندتر است. از آنجائيكه مرغهاي توليدكننده تخم مرغ قهوهاي 30 تا 50 درصد بزرگتر از مرغهاي مولد تخممرغ سفيد هستند، ميزان بيشتري غذا نيز مصرف مينمايند. به اين ترتيب از نظر اقتصادي هزينه توليد يك دوجين تخم مرغ قهوهاي بيش از توليد يك دوجين تخم مرغ سفيد خواهد بود . 5 ، لوهمن 4 از سويههاي تجارتي مهم در دنيا در مورد مرغهاي تخمگذار تجارتي ميتوان هايلاين LSL و بونز 6 ، دكالب 9 ، كاب 8 را نام برد. در مورد جوجههاي گوشتي تجارتي نيز ميتوان راس 7 ، را نام برد. 12 ، و لوهمن 11 ، هوبارد 10 آربورآكرز

در واقع تجمع ترشحات استریل داخل رحم است و معموالً در این حالت جسم زرد مقاوم نیز روی تخمدان دیده می شود و میزان پروژسترون باالست، فعالیت تخمدانی متوقف شده و درجات متغیری از اتساع شکمی دیده می شود. بروز بیماری مابین گله و در بین گله های مختلف از سالی به سال دیگر متفاوت است.بیماری بیشتر در بزهای مسن دیده می شود و در دامهای جوانتر کمتر رخ می دهد.بیماری اکثراً به دنبال استفاده از اسفنج های پروژسترونی و تزریق eCG در گله هایی که فصل تولید مثلی را زودتر شروع می کنند دیده می شود.البته یک احتمال ایجاد هیدرومترا ، مرگ جنینی در اوائل آبستنی است. بنابراین دو نوع آبستنی کاذب در بز دیده می شود : 2 -بعد از جفت گیری و باروی و به دنبال آن در اثر مرگ زود هنگام جنینی که در این حالت جسم زرد باقی مانده ، شکم متسع شده و اگرچه شیر دهی شروع نمی شود، درجاتی از ادم غدد پستانی دیده می شود. در نهایت جسم زرد تحلیل رفته و مقدار زیادی مایع از رحم دفع شده و حتی بعضی از 1 بزها به دنبال بزغاله نیز می گردند. اصطالح کالد برست زمانی بکار می رود که مقدار زیادی مایع به دنبال خاتمه آبستنی کاذب از رحم دفع می شود. 1 -به دنبال استروس بوده و زمانی که بز جفت گیری نکرده و ممکن است توقف چرخه های فعالیت تخمدانی رخ دهد و به دنبال این توقف چرخه ها در نهایت ترشحات خونی رنگ از رحم دفع شود. بنابراین هر بز ماده ای که جفت گیری نکرده و به فحلی نیز برنگشته است ، خصوصاً بعد از اولین سیکل فحلی در پاییز برای پیشگیری از آبستنی کاذب بهتر است با پروستاگلندین درمان شود.نکته : در بز چون تنها منبع تولید کنندۀ پروژسترون در آبستنی های طبیعی جسم زرد است در هر مرحله ای از آبستنی با تزریق پروستاگلندین می توان آبستنی را خاتمه داد. تمایز هیدرومترا از آبستنی توسط سونوگرافی بی مُد) دوبعدی ( و بعد از روز 20 بعداز جفت گیری با اندازه گیری استرون فسفات صورت می گیرد.برای درمان هیدرومترا می توان با تزریق 2.1 میلی گرم پروستاگلندین آن را درمان نمود. کیست های تخمدانی کیست های تخمدانی در بزهایی که از شبدر شیرین که استروژنیک است و نیز زمانیکه از گیاهان لگومینه تغذیه می کنند، دیده می شود. معموالً در این حالت چرخه های استروس طوالنی بوده و فواصل بین دو استروس کوتاه است.درمان با HCG به میزان 1500 تا 2000 به صورت تزریق داخل وریدی یا تزریق GnRH صورت می گیرد. سقط جنین در بزهای آنگوره این سقط جنین در بزهای آنگوره در کیپ شرقی آفریقای جنوبی دیده می شود. سقط جنین به دو صورت رخ می دهد : 2 -نوع معمولتر و شایع آن سقط جنین ناشی از فشار و استرس است که بیشتر در بزهای ضعیف ، خوب تکامل نیافته و نابالغ دیده می شود.جنین های سقط شده تازه بوده و حتی ممکن است زنده نیز متولد شود. احتیاجات باالی متابولیکی برای تولید کرک در نژاد آنگوره سبب حساس شدن این نژاد به اختالالت تغذیه ای و سایر مواد استرس زا شده و در اینصورت هایپوگالیسمی ایجاد شده در بزهای آبستن سبب تحریک غدۀ آدرنال جنین نارس شده و به دنبال آن پیش سازهای استروژنی تولید شده که سبب تحریک استروژن از جفت و به دنبال آن سقط جنین می شود. بیشتر سقط جنین ها بین 60 تا 210 روزگی است ) زمانی که بیشترین رشد جنینی را داریم(. سقط جنین می تواند به صورت طوفانی از سقط و یک الی 1 روز پس از ایجاد استرس دیده شود. 1 -دومین نوع سقط در بز آنگوره که کمتر معمول است ، سقط جنین عادتی )Habitual )است که در اثر پرکاری ارثی بخش قشری غدۀ فوق کلیوی مادر انجام شده و به دنبال آن زایمان زودرس ایجاد می شود.معموالً جنین ها مرده متولد شده و اکثراً ادم دارند.درصورت تشخیص این نوع سقط بهتر است که تمامی بزهای سقط کرده و حتی نوزادانی که از این بزها زنده متولد می شوند به دلیل ارثی بودن حذف می شوند.نکته : در بز بهترین درصد آبستنی زمانی به دست می آید که جفت گیری نزدیک به انتهای فحلی و قبل از تخمک گذاری باشد)پس از 21-39 ساعت از شروع فحلی(.

تعریف: تجمع مقادير متنابهي از مايعات استريل آبکي، ويسکوز يا حتي جامد )توده های منعقد شده از موکوس و ضايعات سلولي( در رحم )تشخيص تفريقي با آبستني(. موکومترا و هيدرومترا ممکن است يك شاخ يا بخشي از يك شاخ رحم را درگير کند. شاخ رحم بسيار نازك مي گردد. تفاوت هيدرومترا با موکومترا: غلظت مايعات بدليل حضور موسين

بروز: گاها ديده مي شود.

علل: 1)کيست تخمداني مزمن و هيپرپالزی کيستيك اندومتر )غالبا با آنستروس باالی 6 ماه( و  دژنره شدن کيستيك اندومتر و آتروفي برجسته ديواره رحم 2 )آپالزی سگمنتال مجاری مولر ).dis heifer White - )رحم يك شاخه )unicornis uterus) 3 )پرده بکارت مقاوم )معموال همراه با موکو سرويکس و موکوواژينا( 4 )جسم زرد مقاوم )علت نادر موکومترا(

تشخیص تفریقی: آبستني < هيدروپس

درمان: درمان کيست تخمدان و جسم زرد مقاوم، اما پیش آگهی: ضعيف )بدليل آتروفي جداره رحم

بعنوان يکي از علل آنستروس، ناباروری و اتساع محوطه بطني نسبتا شايع . رحم حاوی حاوی چندين ليتر مايع شفاف است.

میزان بروز ساالنه: در دو مطالعه جداگانه فرانسوی ها روی 5000 مورد سونوگرافي  کمتر از 3( %باالی 5 %در بعضي فارم ها( در يك گزارش: 21- 3 ،%تفاوت در گله های مختلف و سال های مختلف( بعنوان مهمترين دليل تشخيص آبستني در گله های بز شيری مطرح است.

علت: نامشخص عدم وجود ردپای جنين، کيست تخمدان يا انسداد سرويکس جسم زرد مقاوم )بدليل عدم توليد PG )شايد بدليل EEDدر آنهايي که سابقه جفت گيری اخير دارند. اما در موارد بدون سابقه جفت گيری نامشخص است.

عالئم: دارای محوطه بطني بزرگ و pendulous که بنظر آبستن مي آيند. دارای سابقه جفت گيری طبيعي )از نظر دامدار آبستن است(. حضور جسم زرد در طول مدت عارضه غالبا دفع مايعات در حدود 150 روز پس از جفت گيری. )توصيف اين حالت از زبان دامدار: burst cloud a condition يا حالت رگبار(، امکان جستجوی بزغاله )که وجود خارجي ندارد(، الکتاسيون در عده ای، عدم وجود عالئم خارجي در تعدادی )با وجود سابقه آنستروس(، احتمال تکرار اين عارضه يا فقط يکبار

تشخیص: 1 (بالوتمنت محوطه بطني )ازنيمه دوم آبستني(، موارد منفي کاذب ناشي از کشيدگي عضالت اين ناحيه و ... 2 (بالوتمنت جنين در بخش تحتاني flank راست )مانند گاو( در اواخر دوره آبستني، موارد منفي کاذب ناشي از لمس کيسه تحتاني شکمبه 3 (اندازه گيری پروژسترون خون )عدم تفريق با آبستني( 4 (اولتراسونوگرافي mode-B :از طريق محوطه بطني )مشاهده مايعات بدون جنين و پرده ها و پالسنتوم ها( دقت بااليي دارد. )تشخيص آبستني با سونوگرافي در بز: الف - رکتال: از حدود روز 20 تا روز 35-30 ب - از طريق محوطه بطني: از روز 35 به بعد(

درمان: 1 )PG( يك دوز( 2 )اکسي توسين )50 واحد IM ،2 بار در روز تا 4 روز(

تشخیص تفریقی: آبستني < هيدروپس

پیش آگهی برای آينده توليد مثلي بز: خوب! )Roberts ،)احتمال برگشت عارضه پس از درمان

يكي از روشهاي درمان شكستگي ها، پيوند استخوان مي باشد. اين شيوه ساليان زيادي است كه در طب انساني استفاده ميشود و اخيرا" در جراحي ارتوپدي دامپزشكي مورد استفاده واقع شده است. پيوند استخوان بنا به وجود فوريت مورد احتياج است : ١- براي تسريع در بهبود توام با تاخير و عدم بهبود ٢- در آرترودزيس مفاصل ٣- ايجاد پل در شكستگيهاي چندتايي و يا خردشده ٤- براي پر كردن فضاها يا نقايص بوجود آمده در اثر تومورها يا كيستها ٥- در پيوند استخوان خصوصا" پيوند خودي ميزان عفونت در حداقل ممكن ميباشد. سرعت بالاي ترميم، هزينه كم و در دسترس بودن آن از محاسن پيوند خودي ميباشد. در اين مطالعه به تعداد ١٠ قلاده سگ از نژاد مخلوط ايراني از جنس نر كه همگي بالغ بودند در دو گروه مساوي مورد مطالعه قرار گرفتند. يك گروه بعنوان شاهد و گروه دوم (گروه آزمايش) بودند كه عمل پيوند در آنها انجام ١ سانتيمتر) ايجاد شد و همزمان از * گرفت. بعد از بيهوشي عمومي، بر روي استخوان بازو يك دريچه به اندازه ( ٥ قسمت ديستال دنده هاي ٦ و ٧ به اندازه دريچه ايجاد شده برداشته شد و بعد از تميز كردن آن از بافتهاي نرم در محل ايجاد شده، پيوند زده شده و به كمك سيم ارتوپدي در دريچه ايجاد شده در بازوي ، سگها ثابت شد . ده روز پس از عمل پيوند، سگها يوتانيز شده و ناحيه پيوند و نمونه شاهد جهت ارزيابي هيستوپاتولوژيك به آزمايشگاه ارسال شد. نتايج حاكي از آن بود كه روند ترميم ، در سگهاي گيرنده پيوند به سرعت انجام گرفته است ناحيه فيبروپلاستيك و رشته هاي كلاژن همراه با عروق تازه تشكيل شده .و از لحاظ زماني نسبت به نمونه شاهد حداقل سه روز جلوتر بوده است اين تفاوت بخاطر سرعت تمايز سلولها در نمونه گيرنده پيوند و نيز توليد بافت
پيوندي بيشتر مي باشد. همانطوريكه انتظار مي رفت هيچگونه پاسخ ايمونولوژيكي در گيرنده پيوند مشاهده نگرديد بنابراين استفاده از پيوند دنده در شكستگي هايي كه ترميم نميشوند ميتواند موفقيت آميز باشد.

گنادوتروپين ها

گنادوتروپين هـاي FSH و LH تحـت كنتـرل هورمـون آزاد كننـده گونـادوتر وپين (GnRH (از غـده هيپوفيز ترشح مي شوند (بخش A را ببينيد). در حيوانات ماده FSH سبب تحريـك رشـد فوليكولهـا و ترشح استروژن ا ز آنها مي شود، در حالي كه LH تخمـك گـذاري و تـشك يل جـسم زرد را كـه موجـب افزايش ترشح پروژسترون مي شود تحريك مي نمايد . (بخشهاي A و B را ببينيد .) گنادوتروپين جفتـي انسان (HCG (و گنادوتروپين سرمي ماديان آبستن (PMSG ،(گليكوپروتئين هـايي هـستند كـه در طـي آبستني از جفت ترشح مي شوند . اين گنادوتروپين هاي غيـر هيپـوفيزي، واسـطه اثـرات طـولاني مـدتي ميباشــند . PMSG داراي تــاثيري مــشابه FSH و HCG داراي اثــري شــبيه LH اســت ( . بخــش C.( 1 گنــادورلين 2 ، گنــادوتروپين صــناعي انــساني اســت . بــوزرلين 3 ، لوپروليــد 4 و هيــسترلين فــرآورده هــاي صناعي GnRH هستند.تجويز اين داروها بصورت سيستميك جهت القاي آزادسـازي LH صـورت مـي گيرد.اين دارو به منظور ايجاد تخمك گذاري كيست هاي فوليكولار در گاو ها مصرف مي شود . بوزرلين همچنين جهت تحريك فعاليت تخمدان در ماديان ها بكار برده شده اسـت . فـرآورده هـاي FSH جهـت القاي سوپراوولاسيون در گاوها مصرف مي شوند . PMSG به منظورتحريك رشد فوليكولهاي گـراف و ايجاد استروس در خوك ها مصرف دارد . HCG براي القاي تخمك گذاري در اسبها كاربرد دا .رد از آنجا كه اين ماده مي تواند ايمونوژن باشد هيچ مادياني در يك فصل توليد مثلي نبايد تحت بـيش از 2 تزريـق قرار گيرد

پروستاگلندين ها

PGF2α و آنالوگ هاي آن (كلوپروستنول 5 6 ، فلوپروستنول 7 و فن پروستالن ) ليز كننده جسم زرد هستند.(بخش C را ببينيد). PGF2α درگاوها، اسب ها و بزها جهت القاء استروس و همزمان سازي فحلي بكار برده مي شود، PGF2α همچنين جهت ايجاد سقط و القاء زايمان (از طريق كاهش سطح پروژسترون و القاي انقباضات رحمي) در گاوها و خوكها كاربرد دارد. اين دارو تاثير كمتري در القاء سقط در سگ ها دارا مي باشد. معم ولاً توصيه مي شود كه در سگ ها به جاي آنالـوگ هاي قوي تر PGF2α كه سبب افزايش وقوع اثرات نامطلوب مي شوند از PGF2α طبيعي استفاده شود. PGF2α همراه با آنتي بيوتيك ها به منظور درمان پيومتر باز در سگ ها و گربه ها تجويز مي شود، زيرا پروستاگلندين ها موجب تحريك انقباضات رحمي و تسهيل اتساع گردن رحم مي شوند. درمان با PGF2α براي 3 تا 5 روز يا تا زماني كه ترشحات واژن از بين رفته و حجم رحم بصورت معني داري كاهش يافتـه باشد ادامه مي بابد. عوارض جانبي ايجاد شده در سگ هاي تحت درمان با پروستاگلندينها شامل استفراغ، عدم تعادل ، اضطراب ، كرامپ هاي شكمي ، اسهال و ازدياد ترشح بزاق مي باشد. تجويز آنتي كولينرژيك ها پيش از تجويز اين دارو و برنامه پياده روي منظم به مدت 30 تا 40 دقيقــه پس از تجويز آن عوارض جانبي را كاهش مي دهد. در گاو PGF2α در درمان جفت ماندگي كاربرد دارد .

پروژستين ها

پروژسـترون در حيوانـات سـيكليك از جـسم زرد و در حيوانـات آبـستن از جفـت ترشـح مـي شـود . پروژسترون رشد غدد رحمي را پس از تحريك آنها با استروژن افزايش مي دهد، عضلات صاف رحمـي را غير حساس مي كند و در ضمن داراي فعاليت هاي آنابوليك اسـت (بخش هاي A ،B و C را ببينيد ). 8 پروژسترون هاي صناعي معروف به پروژستين ها شامل مدروكسي پروژسترون 9 ، مژسترول 10 ، ملنژسترول 11 و آلترنوژست مي باشند . پروژستين ها جهت همزمان سازي فحلي در بسياري از گونه ها كاربرد دارنـد . تجويز پروژستينها اثرات حضور جسم زرد را تقليد مي كند و بنابرايـن استروس را مها ر مي نمايـد . پـس از قطع مصرف دارو فواصل كوتاهي بين استروس ها ايجاد مـي شـود كـه موجـب همزمـاني فحلـي هـا ميگردد. آلترنوژست يك پروژستين خوراكي است كه براي كنترل سيـكل استروس در ماديان تائيـد شـده است. در ضمن اين دارو براي بقاي آبستني نيز بكار گرفته مي شود هرچند براي ا ين منظور تائيـد نـشدهست. ملنژسترول يك پروژستين خوراكي است كه جهت همزمان سـازي فحلـي درگاوهـا و گوسـفندها بصورت پره ميكس بكار گرفته مي شود . وسايل آزاد كننده كنترل شده دارو دربدن (CIDRs (كه حـاوي پروژسترون بوده و بصورت داخل واژني مصرف مي شوند به منظـور همزمـان سـازي فحلـي يـا كنتـرل استروس در گاوها ، بزها و گوسفندان به بازار عرضه شده اند . PRID) وسيله آزاد كننده پروژسـترون در داخل واژن ) يك فنر از جنس استيل زنگ نـزن اسـت كـه بـا يـك پلاسـتيك سـيليكوني حـاوي 6/75 % پروژسترون پوشش داده شده است . PRID به منظور همزمان سازي فحلي در گاوها مـصرف ميـشود . در صورتيكه درمان با مژسترول استات در هنگام آنستروس در سگها آغاز شود، اين دارو مي تواند از ايجـاد فحلي در آنها جلوگيري نمايد . اين دارو بصورت خوراكي يكبار در روز تجويز مي شود. اين دارو جهـت مصرف در گربه ها تائيد نشده اما در به تعويق انداختن استروس در اين گونه موثر واقع مـي شـود . ايـن دارو در كبد كونژوگه شده و با ادرار دفع مي شود . عـوارض جـانبي آن در سـگ هـا شـامل هيپـرپلازي آندومتر ، آندومتريت و پيومتر مي باشد . از آنجا كه پروژستين ها فعاليت عضله صاف رحم را مهار كـرده و گردن رحم را شل مي كنند زمينه را براي عف ونت هـاي رحمـي مـساعد مـي سـازند . عـوارض جـانبي درگربه ها شامل سركوب غده فوق كليه، القاء ديابت مليتـوس ، سـميت كبـدي و ايجـاد هيپـرپلازي يـا نئوپلازي پستان مي باشد . بـدليل فعاليـت ضـدالتهابي مژسـترول، ايـن دارو در گربـه هـا جهـت درمـان اختلالات التهابي مصرف مي شود . مدروكسي پر وژسترون بـصورت فـراورده هـاي تزريقـي تـاخيري بمنظـور بـه تعويـق انـداختن استروس در سگ ها و گربه ها بكار مي رود . از آنجا كه اين گونه تجويز همراه با وقوع بالاي هيپرپلازي كيستيك آندومتر و پيومتر بوده است بكارگيري آن توصيه نمـي شـود . مدروكـسي پروژستــــرون داراي خواص ضد گو نادوتروپيني ، ضد اسـتروژني و ضـد آنـدروژني اسـت . همچنـين مـي توانـد آزاد سـازي ACTH و كورتيزول را سركوب نمايد . با توجه به اينگونه آثار، اين دارو براي درمـان رفتـار تهـاجمي در سگ ها و گربه ها و به عنوان يك داروي ضد التهاب در گربه ها بكار گرفته مي شود .

هورمون هاي گناد ي

تستوسترون توسط بيضه ها ترشح شده و سبب بروز خصوصيات نري مي گردد (بخش هـاي A و C را ببينيد). همچنين اين هورمون داراي اثرات آنابوليـك بـصورت افـزايش سـنتز پـروتئين و تـشويق رشـد استخوان، غضروف و ساير بافت ها مي باشـد . ايـن مـاده از طريـق ترغيـب ترشـح اريتروپـوئتين ميـزا ن 12 اريتروپوئز را بالا مي برد . فرآورده هاي آن شـامل اسـتر هـاي طبيعـي تـستوسترون و ميبـولرون اسـت . استرهاي تستوسترون براي ايجاد خصوصيات نري درگاوهاي ماده به منظور توليد حيوانات فحل ياب كه تشخيص گاوهاي فحل را تسهيل مي نمايند؛ و همچنين براي درمان بي اختيـاري ادراري و درماتيـت درسگ هاي نر به كار گرفته مي شوند . مصرف ميبولرون بصورت خوراكي در صورتي كـه حـداقل 30 روز قبل از پرواستروس تجويز شده باشد از ايجاد استروس در سگ هاي ماده پيشگيري مـي كنـد . عـوارض نا مطلوب تستوسترون شامل ناباروري يا كاهش تعداد اسپرم ، ايجاد آدنـوم هاي ناح يه پرينه، فتـق هـاي پرينه يا اختلالات پروستات، ايجاد حالت نري درماده ها و سميت كبــــدي مي باشد . استروژن ها از جفت و تخمدان هـا ترشـح مـي شـوند . ايـن هورمـون هـا محـرك و در ضـمن نگهدارنده و محافظ دستگاه تناسلي هستند و سبب اتساع گـردن رحـم، تحريـك رشـد غـدد پـستاني و افزايـش پذيرش جنسي مي شوند، همچنـين داراي اثـرات آنابوليـك در مـورد پـروتئين هـا مـي باشـند . معمولترين استروئيد استروژني مورد مصرف استراديول است، كه بصورت استرهاي سيوپيونات ، بنزوآت و DES اسـتروژن هـاي غيراسـتروئيدي انـد . اسـتراديول و 13 و والرات در دسترس قرار دارد . زرانـول زرانول بدليل اثرات محرك رشد درگاوها و گوسـفندها مـصرف مـي شـوند . اسـتراديول سـيوپيونات در گذشته جهت حذف آبستني در جفت گيري هاي نامناسب در سگ ها مصرف مي شد، اما در حال حاضر به دليل وقوع اختلالات شديد ناشي از مصرف آن شامل پيومتر و هيپوپلازي مغز استخوان منـع مـصـرف دارد. به همين ترتيب درمان هيپرپلازي پروستات ياتومورهاي پرينه با استروژن ها بدليل احتمـال سـميت مغز استخوان كشنده و القاء متاپلازي پروستات يا پروستاتيت خطرناك است . DES در دام هاي كوچك براي درمان بي اختياري ادراري ناشي از كاهش تونيسيته اسفنكتر ميزراه به كار مي رود .

اكسي توسين

اكسي توسين در هيپوتالاموس ساخته شده و در هيپوفيز خلفي ذخيره مي شود (بخش هاي AوC را ببينيد). اين هورمون باعث انقباض عضلات صاف رحم و در ضمن تخليه شير مي شود. اكسي توسين براي القاء زايمان، درمان اينرسي رحم وارونه، تخليه شير، درمان جفت ماندگي و تشويق جمع شدن رحم متعاقب پرولاپس آن بكار گرفته مي شود. در صورت تجويز سيستميك شروع اثرات آن سريع (ظرف 1تا 5 دقيقه) بوده و طول اثر آن تا 20 دقيقه مي باشد. اكسي توسين توسط كبـد به يك واسطه غيرفعال متابوليزه شده و همراه با ادرار دفع مي شود. اكسي توسين در درمان سخت زايي ها زماني كه گردن رحم متسع نشده نباشد منع مصرف دارد. عوارض جانبي دارو نادر است. تجويز بيش از حد اين هورمون مي تواند سبب پارگي رحم يا آسيب جنين شود

از عوامل مهم ّی که تحت تأثير سيستم عصبی مرکزی و سيستم هيپوتالاموس ــ هيپوفيز، در توليد هورمونهای مهم مثل دخالت دارند، به شرح زير میباشد. هورمونهايی که از غده هيپوفيز ترشح می شوند، از دو بخش هيپوفيز پيشين و پسين، آزاد میشوند. الف) هورمونهايی که از ّغدۀ هيپوفيز پسين (خلقی)، آزاد میشوند،عبارتنداز: ١ــ اکسیتوسين: اين هورمون برای انقباضات ماهيچه صاف رحم در هنگام زايمان و تحريک پستان و ّ ترشح شير، بسيار مؤثر میباشد. ٢ــ هورمون آنتیديورتيک (ADH :(بر روی واحدهای نفرونی در کليه اثر کرده و سبب بازجذب بيشتر آب و در نتيجه کاهش حجم ادرار میشود. اين هورمون در توليدمثل هيچگونه دخالتی ندارد. ب) هورمونهای ّ مترشحه ازهيپوفيز پيشين عبارتنداز: ٔ رشد فوليکول، که باعث رسيدن و : يا هورمون تحريک کننده ١ F.S.H هورمون ــ١ آمادهشدن فوليکول در دام ماده و در دام نر، سبب توليد اسپرماتوزوآ می شود. : اين هورمون سبب آزاد شدن تخمک از فوليکول گراف روی تخمدان ٢ L.H هورمون ــ٢ میشود. همچنين سبب تحريک فوليکول گراف برای ّ ترشح استروژن دردام مادهو ترشح تستوسترون در دام نر میشود. ٣ــ هورمون لاکتوژن: که باعث آماده کردن پستان حيوان برای توليد شير می شود. اين هورمون همچنين سبب تحريک جسم زرد به منظور ترشح پروژسترون میشود. ج) هورمونهای ّ مترشحه از تخمدانها: تخمدانها، علاوه بر توليد تخمک، هورمونهای ّخاصی به شرح زير ّ ترشح میکنند: ٔ رحم، مهبل ولولههای رحمی ونيز بروزعلائم ١ــاستروژن: اين هورمون سببرشدديواره فحلی در دام ماده میشود. ٢ــ پروژسترون: رحم را برای رشدو نگهداری جنين، آماده میسازد. ٣ــريلاکسين: اين هورمون، در موقع زايش سبب شل شدن ليگمان دو استخوان لگن و در نتيجه گشاد شدن لگن خاصره میشود. ١ :اين هورمون از هيپوتالاموس ترشح شده و به قسمت هيپوفيز پيشين د) هورمون آزادکننده آمده و موجب ترشح FSH و LH میگردد. هـ) هورمونهای مترشحه از بيضه: بيضهها، علاوه بر توليد اسپرماتوزوآ، موجب ّ ترشح هورمونهايی مثل تستوسترون میشوند. اين هورمون سبب بروز رفتارهای جنسی در حيوان نر میشود. 

مواد استروژنيک مثل استيل بسترول :
١. ظرف ٢۴ ساعت، علائم فحلی ايجاد می کند .
٢. به دليل عدم بروز استروس فيزيولوژيک، نرخ آبستنی پايين است .
٣. احتمال ايجاد کيست های تخمدانی وجود دارد .
• گنادوتروپين ها :
١. قيمت بالايی دارند .
٢. معمولا برای ايجاد سوپراوولاسيون استفاده می شوند .
٣. امکان بروز شوک آنافيلاکتيک وجود دارد .

تستوسترون توسط بيضه ها ترشح شده و سبب بروز خصوصيات نري مي گردد (بخش هـاي A و C را ببينيد). همچنين اين هورمون داراي اثرات آنابوليـك بـصورت افـزايش سـنتز پـروتئين و تـشويق رشـد استخوان، غضروف و ساير بافت ها مي باشـد . ايـن مـاده از طريـق ترغيـب ترشـح اريتروپـوئتين ميـزا ن 12 اريتروپوئز را بالا مي برد . فرآورده هاي آن شـامل اسـتر هـاي طبيعـي تـستوسترون و ميبـولرون اسـت . استرهاي تستوسترون براي ايجاد خصوصيات نري درگاوهاي ماده به منظور توليد حيوانات فحل ياب كه تشخيص گاوهاي فحل را تسهيل مي نمايند؛ و همچنين براي درمان بي اختيـاري ادراري و درماتيـت درسگ هاي نر به كار گرفته مي شوند . مصرف ميبولرون بصورت خوراكي در صورتي كـه حـداقل 30 روز قبل از پرواستروس تجويز شده باشد از ايجاد استروس در سگ هاي ماده پيشگيري مـي كنـد . عـوارض نا مطلوب تستوسترون شامل ناباروري يا كاهش تعداد اسپرم ، ايجاد آدنـوم هاي ناح يه پرينه، فتـق هـاي پرينه يا اختلالات پروستات، ايجاد حالت نري درماده ها و سميت كبــــدي مي باشد . استروژن ها از جفت و تخمدان هـا ترشـح مـي شـوند . ايـن هورمـون هـا محـرك و در ضـمن نگهدارنده و محافظ دستگاه تناسلي هستند و سبب اتساع گـردن رحـم، تحريـك رشـد غـدد پـستاني و افزايـش پذيرش جنسي مي شوند، همچنـين داراي اثـرات آنابوليـك در مـورد پـروتئين هـا مـي باشـند . معمولترين استروئيد استروژني مورد مصرف استراديول است، كه بصورت استرهاي سيوپيونات ، بنزوآت و DES اسـتروژن هـاي غيراسـتروئيدي انـد . اسـتراديول و 13 و والرات در دسترس قرار دارد . زرانـول زرانول بدليل اثرات محرك رشد درگاوها و گوسـفندها مـصرف مـي شـوند . اسـتراديول سـيوپيونات در گذشته جهت حذف آبستني در جفت گيري هاي نامناسب در سگ ها مصرف مي شد، اما در حال حاضر به دليل وقوع اختلالات شديد ناشي از مصرف آن شامل پيومتر و هيپوپلازي مغز استخوان منـع مـصـرف دارد. به همين ترتيب درمان هيپرپلازي پروستات ياتومورهاي پرينه با استروژن ها بدليل احتمـال سـميت مغز استخوان كشنده و القاء متاپلازي پروستات يا پروستاتيت خطرناك است . DES در دام هاي كوچك براي درمان بي اختياري ادراري ناشي از كاهش تونيسيته اسفنكتر ميزراه به كار مي رود