بيماری تب برفکی یک بيماری بسيار عفونی و بشدت واگير دام می باشد که به لحاظ شدت خسارات اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامين بهداشت و توليد دام و فراورده های دامی محسوب ميگردد. این بيماری سبب کاهش شدید توليد دام شده و نقش اساسی در تجارت دام و از جمله مهمترین بيماریهای مسری گاوان FMD . فراورده های خام دارد است که باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی ميگردد. در گاوان بالغ احتمال کشندگی آن کم است اما در اثر ایجاد ميوکاردیت در کم سن و سال ها کشندگی بالایی دارد.تقریباً تمامی دام های زوج سم از جمله گونه های نشخوارکنندگان اهلی نظير گاو، گاوميش، گوسفند و بز مورد هدف ویروس عامل بيماری قرار می گيرند. شدت واگيری در دامهای حساس بسيار بالا ( % ١٠٠ ) بوده ولی ميزان مرگ و مير پائين و عمدتاً دام های جوان را در برمی گيرد.
ویروس عامل بيماری از جنس پيکورنا ویروسها بوده که در این جنس ٧ SAT و سوشهای آفریقائی و ٣ Asia ١ – C – A – O سروتایپ بنام هایقرار دارند. ماهيت این ویروس که از نوع – SAT ٢ – SAT ١یروس RNAمی باشد، تغييرات شدید آنتی ژنتيکیAntigenic Variantsاست کههمواره در مناطقی که بيماری به فرم آندميک حضور دارد، سبب پيدایش دیگری چرخش ویروس در جمعيت های دامی دارای سطوح ایمنی متفاوت ناشی از ناهمگونی و همزمان نبودن مایه کوبی در آنهاست که شرایط ایجاد موتاسيون را برای ویروس فراهم می سازد. بيشترین زمينه A در بين ویروسهای ٧ گانه بيماری تب برفکی، تيپتغييرپذیری و ایجاد واریانت های جدید را از خود نشان داده و در سالهای تب برفکی در ایران علاوه بر تيپ A اخير حداقل ٣ واریانت تائيد شده از تيپ] A که سالها از ثبات بيشتری برخوردار بوده شناسائی گردیده است A٢٢ A ٩٦ این تحت سویه از سوی موسسه رازی تحت عنوان ٢٠٠ – A٩٩ ( و O سایر تيپ های ویروس از جمله ) A شناسائی و نام گذاری گردید. ٨٧ تغيير پذیری کمترو محدودتری دارند) . Asia Iاگر چه در بين آنها برخی حدت زیادتر و برخی حدت کمتری دارند و بدین لحاظ در زمان استفاده از ویروس های جدا شده، حدت و شدت بيماریزائی آنها بایستی کنترل و همواره ویروسی در واکسن بکار گرفته شود که در بين ویروسهای شایع، بيشترین حدت بيماریزائی را داشته باشد

عامل اين بيماری باکتری بنام اکتينوميکـوز بـوويس است. اين باکتری گرم مثبت ميزبان عادی و اجباری بينی، حلق و مجاری گوارشی است و از طريق ريشه دنـداهنا همـراه با اجسام خارجی مانند چوب، سيم و يا علوفههـای خـشبی به بافتها نفوذ ميکند. اکتينوميکوز فاقد زهرابه خارجی است و نفوذ آن به اندامها بيشتر مربوط به عوامل فيزيکی است که بافـت را مجروح ميکند و باعث نفوذ باکتری ميشود. علائم بالينی: جراحات اکتينوميکوز به کندی رشد ميکند و بيشتر در استخواهنای فک، غضروفهای داخل بينی و سقف دهان ايجـاد ميشود. جراحات حاصـل از ايـن بيمـاری همـواره بـا ايجـاد بافتهای جوانه دار توام است که پس از مدتی قـسمتی از آن در اثر نکروز تبديل به دمـل مـيشـود و بـه تـدريج دملها به يکديگر متصل شده و سينوسهای چرکی را بوجـود ميآورند. اين سينوسهای چرکی گاهی به خارج سرباز ميکنـد و چرک سبز مايل به زرد غلـيظ و چـسبناک و بـی بـويی از آهنا خارج ميشود. چرک حاوی دانههای پنيری شکل به قطـر 4-3 ميلی متر است آه در واقع همان کلنی باکتری است و به دانههای گوگردی معروفند. اگر اين دانهها را بين لام و لامل بفـشاريم و زيـر ميکروسکوپ نگاه کنيم، ميتـوان منظـره مخـصوص و شـعاعی شکلی را که به قارچ شعاعی نيـز موسـوم اسـت، مـشاهده کرد. دنداهنا معمولا شل و دردناک ميشوند و جويدن غذا را دشوار ميکند، در نتيجه حيوان لاغر ميشود. در اين بيماری عقدههای لنفاوی مبتلا نمیشـوند يکـی از تفاوتهای آن با اکتينوباسيلوز است. تشخيص: جهت تشخيص ميبايست عامل بيمـاری را از نمونـههـای اخذ شده در زير ميکروسکوپ جدا آرد. بيمـــاری را مـــيبايـــست از جراحـــات حاصـــل از اکتينوباسيلوز، استافيلاکوک تفکيک داد. اکتينوباسيلوز گرم منفی و اکتينوميکوز گرم مثبت است. درمان: استراتژی درمان در اکتينوميکوز عبارت است از: 1ـــ اســتفاده از ترکيبــات يــددار، زيــرا عامــل اکتينوميکوز بسيار در برابر يد حساس است. 2ـ تزريق استرپتومايسين در اطراف جراحات 3ـ تجويز سولفاميدها و يدور پتاسيم، يدور سديم از راه وريدی و خوراکی و ماليدن در محل

عوامل تغذیه ای
تغییرات نا گهانی در ترکیبات جیره غذایی
 استفاده از روغن حیوانی فاسد
استفاده از سطوح بالای منابع پروتئینی حیوانی
به ویژه پودر گوشت و پودر ماهی نامرغوب

بيمارهاي قابل بحث و خطرآفرين براي انسان،بيماريهاي اسـت كـه توسـط عوامـل باكتريايي،ويروسـي،انگلي و قارچي ايجاد ميگردد. اين بيماريها حيوان را مبتلا و از طريق تماس،پوست انسان را نيز گرفتـار ميـسازند.عوامـل باكتريايي و ويروسي مشترك بين انسان و دام در حيوانات خانگي تقريبا محدود تر از حيوانات صنعتي و خوراكي بوده و قابل اغماض است اما عوامل قارچي و انگلي مشترك ،تقريبا فراوان گزارش شده است. قارچ هاي بيماري زا به وفور در طبيعت يافت ميشوند و سيستم دفاعي بدن هميشه مانع از تكثير آنها ميگردد منتها اگر شرايط مهيا شود فوري قارچ ها تكثير يافته و بيماريزايي خود را آغاز ميكنند. گروه هايي كـه مـستعد بيمـاري هـاي قـارچي هستند عبارتنداز: نوزادان و بچه ها(بدليل عدم تكامل سيستم ايمني) افراد پير و سالمندان(بدليل كاهش مقاومت سيستم ايمني بدن) و همچنين بيماراني كه سيستم دفـاعي بدنـشان مختـل گـشته (ايـدزي ها،بيمـاراني كـه از داروهاي سركوب كننده ايمني مصرف ميكنند مثل بيماران پيوند اعضا پي، ام اسي هـا،انواع لوپـوس هـا....) اين اشخاص در تماس با حيوانات آلوده ،سريعتر به بيماريهاي قارچي مبتلا ميشوند. بيماريهاي قارچي پوست در سگ اغلب به اشكال مو ريختگي گرد و دايره وار به اندازه تقريبي سكه 1 ريالي آغاز شده و معمـولا خارشـي ندارند و بيشتر نقاط سر و صورت سگ را آلوده ميسازند و اغلب اوقات اين بيمارهاي قارچي بعد از مـدتي بـدون درمان بهبود ميابند،اما بدليل آلوده كردن انـسان ،تمـام سـگ هـاي خـانگي آلـوده، بايـدتحت درمـان توسـط دامپزشك قرار گيرند اما در گربه بدليل رفتار تميز كردن خود،بيماريهاي قارچي تحت باليني اسـت يعنـي علاپـم مشخصي روي پوست ديده نميشود و افراد مستعد با تماس با پوست به ظـاهر سـالم گربـه ،اسـپورهاي قـارچي موجود در پوست گربه به انسان منتقل گشته و بيمـاريزا ميـشوند.اغلـب ايـن قارچهـا ازانـواع ميكروسـپورومها و تريكوفيتون ها بوده و باداروهاي رايج، در حيوانات و هم در انسان قابل درمان هستند ،فقـط انـواع نـادري از آن ممكن است خطرناك باشد مثل فرم جلدي بلاستومايكوزيس سگ كه خطراتي مثل ذات الريه قارچي و ... براي انسان همراه دارند. نوع ديگر از بيمارها،انگل هاي پوستي ميباشـند بخـصوص انـواع جربهـا (جربهـا نـوعي از حـشرات بـسيار ريـز ميكوسكوپيكي هستند كه در سطح و يا داخل لايه هاي پوست زندگي ميكنند) كه ميتواتند هم براي حيوانـات و هم براي انسان مشكل آفرين باشد.جربها با ورود به پوست از لايه هاي سطحي و عمقي پوست تغذيـه كـرده و برخي از آنها تونل هاپي داخل پوست براي تخم گذاري حفر مي كنند كه باعث خـارش بـسيار شـديد ميگردنـد. علاپم اين بيماري بخصوص در ساركپتس سگ، با نقاط مو ريختگي همراه با قرمزي وخارش شديد و ديوانه وار سگ و خراش هاي خونريزي دهنده بعلت خاراندن شروع ميشود .اين جربها پس از تماس با بدن انسان با نقـاط آلوده حيوان، به انسان منتقل شده و پس از چند ساعت خارش و قرمزي شديدي بخصوص در دست ها و نواحي كمر مشاهده مي گردد و باعث خارش ها بسيار شديدي مي گردند و برخي موارد مبتلايان به شدت خـود را مـي خارند كه باعث پيدا شدن زخم در محل خارش و متعاقب آن عفونت هاي ثانويه خواهد شد. بدليل اينكه انـسان ميزبان موقت اغلب جرب هاي موجود در بدن سگ ميباشد ،جرب هـا پـس از اسـتقرار چنـدين سـاعته در بـدن انسان از آن جدا شده و مي افتند لذا لباسها بخصوص لباس زير انسان ،ميتواند باعث تداوم آلودگي هـم در خـود شخص و هم افراد ديگر بشود. اين جربها و ديگر عوامل انگلي پوسـتي بـا داروهـا و شـامپوهاي مخـصوص، در حيوان و هم پوست انسان از بين ميروند. در حيوانات بخصوص در سگ و گربه ،بروز آلرژي ها بيشتر با ضايعات پوسـتي همـراه اسـت كـه بـالعكس در انسان اغلب در گيريهاي تنفسي(آب ريزش از چشم و بيني،عطسه و...) در زمان آلـرژي هـا مطـرح مـي باشـد . آلرژي هاي پوستي شامل اگزماها و انواع درماتيت هاي آلرژيك پوستي(التهابهاي غير عفـوني و غيـر ضـربه اي روي پوست) حيوانات مطرح ميباشد كه تماس اين انسان با اين واكنش هاي پوستي مشكلي ايجـاد نميكنـد امـا اگر عامل حساسيت زا به پوست و موي بدن حيوان بچسبد با لطبع در انسان نيز احتمـالا آلـرژي اتفـاق خواهـد افتاد. 

انگلهاي رده ديژنـه آ جـزو كرمهـاي پهـن بـوده و هـم اكنـون جـز و شـايع تـرين بيماريهـاي ايـران بـه شـمار مـي آينـد . اين انگلها به دو شكل ماهيان را آلوده مي سازند : الــف) شــكل بــالغ انگــل كــه در دســتگاه گــوارش مــاهي بــه مرحلــه بلــوغ مــي رســد از قبيــل جــنس اســكر يابينوپـــسولوس در روده ماهيـــان خاويـــاري, بونوكوتيـــل ســـينگولاتا در روده اســـبله ماهيـــان مـــرداب انزلـــي, آســيمفيلودو راكوبــانيكوم در روده مــاهي ســفيد و گونــه اي ديگــر از ايــن جــنس از روده مــاهي بنــي, آلوكراديــوم ايزوپوروم در روده عروس ماهي زاينده رود و بسياري گونه هاي ديگرب) اشـــكال لاروي انگـــل در اعـــضاي مختلـــف بـــدن از قبيـــل ديپلوســـتومم , پوستوديپلوســـتومم، كلينوســـتوموم كـامپلا تـوم كـه از پوسـت و عـضلات مـاهي شـاه كـولي و سـياه كـولي آبهـاي تهـران و شـيررود مازنـدران (ملـك, 1371 (و اپيستوركيس فلينئوس كه از باله ماهي بني تالاب هورالعظيم جدا سازي شده اند

ديپلوستوميازيس : در ايـران ايـن بيمـاري بـه وسـيله دو گونـه ديپلوسـتومم اسپاتاسـئوم و ديپلوسـتومم هـارنس ايجـاد مـي شـوند كـه بـه دليل اهميت تنها مورد اول بحث مي شود. -1 معرفــي بيمــاري: متاســركر انگــل ديپلوســتومم اسپاتاســئوم باعــث كــوري انگلــي شــده و انــدازه آن ppm 0/4-0/5 بــوده و برگــي شــكل مــي باشــد. انگــل بــالغ در روده پرنــدگان مــاهيخوار ماننــد مــرغ نــوروزي (از آذربايجــان غربــي توســط محمــدي و همكــاران گــزارش گرديــده), بــا كــلان, حواصــيل, اگــرت و پليكــان زيــست مـي كنـد. تخـم انگـل بـا مـدفوع وارد آب شـده و بـه ميراسـيديا تبـديل مـي شـود. ايـن عامـل بـه طـور آزاد در آب شــنا و وارد حلــزون هــاي واســط خــانواده ليمنئيــده شــده و پــس از , از دســت دادن مــژه هــاي خــود تبــديل بــه اسپوروسيــست مــي شــود. ســپس در كبــد حلــزون نــسل اسپوروسيــست يــك و دو و ردي توليــد مــي شــود. ايــن ســركر هــا كبــد را تــرك و وارد آب شــده و بــا يــافتن مــاهي (ميزبــان واســط دوم) وارد بــدن ( آن شــده از طريــق برانـشي و پوسـت) و بـا از دسـت دادن دم خـود تبـديل بـه متاسـركرمـي شـود كـه از طريـق خـون وارد چـشم مـاهي شده و از لنز تغذيه مي نمايند. 2 -وضـعيت بيمـاري در ايـران : اغلـب ماهيـان آب شـيرين ايـران در نقـاط مختلـف كـشور نظيـرتـالاب هـامون , آبگيرهــاي گــيلان و مازنــدران, درياچــه هــاي مركــزي و غربــي, آذربايجــان و خوزســتان بــه ايــن انگــل آلــوده انــد. در اســتخرهاي پرورشــي ماهيــان ســردآبي در اســتان آذربايجــان غربــي ايــن بيمــاري رو بــه گــسترش بــوده و آلـودگي تـا 100 درصــد در برخـي از مــزارع آن ديـده شــده اسـت (عبـدي, اطلاعــات منتـشرنــشده). ايـن بيمــاري از چــشم اكثــرماهيــان پرورشــي كــشور ماننــد كپــور معمــولي, آمــور, كپــور نقــره اي و كــاراس و نيــز گونــه هــاي شـيزوتوراكس هــامون (روحـاني, 1374 ,(قــزل آلاي رودخانـه بــا رانـدوز آذربايجــان غربـي، ســياه ماهيـان رودخانــه هــاي آذربايجــان, مهابــاد و زرينــه رود (عبــدي, 1375 ,(ماهيــان كپــور و بيــاح تــالاب هــورالعظيم (مغينمــي,1374 ( گــزارش شــده اســت. شــدت آلــودگي لاي ماهيــان تــالاب انزلــي 3/1 ) درصــد مخيــر و همكــاران, 1379 (گــزارش شده است. 3 -بيمــاريزايي: بــا تغذيــه انگــل از لنزهــا در صــورت آلــودگي شــديد چــشم بــه طــور كامــل ســفيد مــي شــود . گـاهي مواقـع چـشمها دچـار اگزوفتـالمي شـده و حتـي بـه بيـرون ريختـه و عفونتهـاي قـارچي آنهـا را فـرا مـي گيرنـد. ماهيـان بـه علـت كـوري بـه غـذا دســت نيافتـه و رشـد شـان بـه تعويـق مـي افتـد و يـا مـرده و يـا بـه وسـي له مرغـان ماهيخوار صيد مي شوند.

 پيـــشگيري: حـــذف حلزونهـــا بـــا ا ســـتفاده از مـــواد شـــيميايي از قبيـــل ســـولفات مـــس بـــا غلظـــت ppm 3/5 , اصــلاح شــرايط محيطــي ماننــد جلــوگيري از رويــش گياهــان, كنتــرل زيــستي ماننــد اســتفاده از لاي ماهي و ماهي همي كروميس بينا كروميس بيناكولاتوس و كپور سياه.

ذرمـــان : بهتــرين تركيــب پــرازي كوانتــل يــا درونــ يس ت مــي باشــد. در ماهيــان گرمــابي مــي تــوان از غلظت ppm 1 آن به مدت 24 ساعت به صورت حمام استفاده كرد.

ساير ديژنهاي موجود در ايران : از جــنس پوستوديپلوســتومم گونــه كوتيكــولا از عــضلات مــاهي ســفيد رود جداســازي شــده اســت. متاســركر پوستوديپلوســتومم در پوســت و بالــه هــاي ماهيــان آلــوده ايجــاد كيــست هــاي ســياه رنگــي مــي كنــد (بيمــاري لكــه سـياه). از جـنس بونوكوتيـل گونـه سـينگولاتا از روده اسـبله مـاهي مـرداب انزلـي و سـياهي مـاهي رودخانـه تجـن و سـه گونـه كيلكـاي دريـاي خـزر گـزارش شـده اسـت. از راسـته فاسـيولاتا گونـه اپيـستوركيس فلينئـوس از نـواحي مختلــف بــدن مــاهي شــلج, گطــان و حمــري و بــسياري از ماهيــان ديگــر گــزارش شــده اســت (مغنينمــي, 1374 .( كـرم بـالغ ايـن انگـل در مجـاري صـفراوي و بنـدرت پـانكراس انـسان، گربـه, روبـاه و سـايرپـستانداران وجـود دارد. ميزبــان واســط اول آن عمــدتاً حلــزون leachi Bithynia مــي باشــد كــه ســركرها پــس از آزاد شــدن از حلــزون وارد بــدن گونــه هــاي مختلــف كپــور ماهيــان شــده و در عــضلات و يــا ســاير انــدامهاي داخلــي آنهــا تبــديل بــه متاسركر مي شود. ميزبان قطعي با خوردن ماهي خام يا نيم پز به آن آلوده مي شود. از خــانواده كلينوســتوماتيده نيــز گونــه كلينوســتوموم كمپلانــاتوم بــه صــورت متاســركر از عــضلات مــاهي شــاه كــولي، كــولي, عــروس مــاهي و ســياه مــاهي رودخانــه شــير رود (ملــك, 1371 (و آفــانيوس از آبگيرهــاي جنــوب تهــران (حــسيني, 1366 (و عــضلات و روده مــاهي شــلج و عــضلات مــاهي قمــري در هــورالعظيم گــزارش شــده اســت (مغنينمــي , 1374 .(در چرخــه زنــدگي ايــن انگــل حلــزون ميزبــان واســط اول , مــاهي ميزبــان واســط دوم و حواصـيل سـفيد معمـولي ميزبـان قطعـي مـي باشـد. همچنـين گونـه هـايي از آلوكرئـاديوم ايزوپـوروم از روده مـاهي خياطـــه گرگـــان رود و روده عـــروس مـــاهي زاينـــده رود, يـــك جـــنس از خـــانواده هاپلوپوريـــده از ماهيـــان آب شـيرين ايـران، يـك گونـه از جـنس سـاكوكوئليوم اُبـسوم از روده مـاهي كفـال دريـاي خـزر, از جـنس آسـيمفيلودو را گونـــه هـــاي كوبـــانيكوم و ماكراســـتابلوم از روده مـــاهي ســـفيد دريـــاي خـــزر و روده ماهيـــان شـــيربت و بنـــي جداسازي شده اند.

اين بيماريها بدليل آندومتريت، زايمان زودرس ، سقط، تولد كره هاي ضعيف و بيمار كه طي دوران نوزادي تلف مي شوند، باعث كاهش باروري در ماديان و نريان مي گردند.

عوامل ايجاد كننده بيماريهاي مقاربتي: 1 -تايلورال اكويي جنيتاليس: اين عامل باعث ايجاد متريت واگير اسبي مي شود. اولين همه گيري در منطقه نيوماركت انگلستان در سال 1777 در فصل توليد مثلي رخ داد. عامل بيماري يک كوكوباسيل كم هوازي گرم منفي است كه در ابتدا به اسم هموفيلوس اكوئيجنيتاليس نامگذاري شده است. درسال 1778 در كنتاكي آمريكا همه گيري آن رخ داد و علت آن واردات دوتا سيلمي از فرانسه به اين منطقه بوده است. و دو تا سويه از آن جدا شده است كه حساس و مقاوم به استرپتومايسين مي باشند. البته سويه هايي كه بعدا" جدا شد بيشتر مقاوم به استرپتومايسين بوده اند.بيماري زايي: راه اصلي انتقال از طريق جفت گيري است. اگرچه در صورت بي دقتي و يا استفاده از وسايل آلوده در زمان معاينه و كار روي دستگاه تناسلي نيز منتقل مي شود. ماديانها عموما" خود بخود درمان ميشوند. منتهي تعدادي از آنها بصورت ناقل در گله باقي مانده و باعث انتشار بيماري مي شوند و معموال" در اين ماديانها عامل در ناحية كليتوريس )در گودي و سينوسهاي جانبي و مركزي كليتوريس( جايگزين مي شود. در نريان نيز عامل در ناحية فرورفتگي پيشابراه جايگزين مي شود. البته عامل را از دستگاه تناسلي كره هاي نر و ماده نيز جدا كرده اند كه در زمان زايمان و يا آبستني اين كره ها آلوده شده اند. روند ايجاد بيماري به اين صورت است كه در عفونتهاي تجربي طي 2 هفتة اول پس از آلودگي ارگانيسم از مجاري رحم و سرويكس و به ميزان كمتري از مهبل، دهليز، گودي كليتوريس و سينوسهاي جانبي و مركزي كليتوريس و اويداكت جدا مي شود. مابين هفته سوم و چهارم پس از آلودگي تجربي تايلورال تنها از سطح تخمدان، اويداكت، رحم، سرويكس و واژن بصورت تصادفي جدا مي شود ولي از سينوسها و گودي كليتوريس به دفعات و مكرر مي توان عامل را جدا كرد. بنابراين گودي و سينوسهاي كليتوريس نقش مهمي در ناقلين مزمن بيماري دارند. عالئم باليني: چهرة بارز بيماري ترشح سفيد خاكستري فراوان از فرج دام، 8 الي 12 روز پس از جفت گيري با نريان آلوده بوده و معموال" به مدت 13 الي 17 روز ادامه دارد. البته بعضي از ماديان ها عاليمي نداشته و فقط طول مرحلة لوتئال كوتاه مي شود. معموال" ماديان يا نريان مبتال عالئم سيستميک ندارند. ماديانها اغلب بطور خودبخودي بعد از چند چرخه بهبود يافته منتهي عامل به مدت چندين ماه در مجاري تناسلي حضور دارد،عود مجدد بيماري گزارش نشده است. در نريان باكتري در قسمت خارجي دستگاه تناسلي خصوصا" در گودي پيشابراه، پوست آلت و قسمت داخلي غلفه حضور دارد. و احتماال" در غدد ضميمه نيز جايگزين مي شود. در موارد نادر از نظر باليني ترشحات چركي پيشابراه را دارد و معموال" يک التهاب حاد در حشفة آلت نريانهايي كه به تازگي مبتال شده اند، ديده مي شود به هر حال تعداد زيادي از نريان ها بصورت ناقلين بدون عالمت مي توانند عامل را انتقال دهند. تشخيص: بر اساس روشهاي سرولوژيكي و كشت و جداسازي عامل صورت مي گيرد. عموما" بيشترين روش تشخيص، كشت سوآبهاي دستگاه تناسلي )آندومتر، سرويكس، گودي و سينوسهاي كليتوريس و در نريان گودي پيشابراهي( مي باشد. به دليل حساسيت عامل بيماري نمونه ها بايد بالفاصله به محيط كشت انتقالي) media transport Amies )منتقل شود كه همراه زغال فعال شده است و تا قبل از انتقال به آزمايشگاه در يخچال نگهداري مي شود. محيط كشت معمول باكتري آگار شكالتي با 12 %سرم اسبي است. تمامي مراحل آماده سازي براي كشت بايد سريع باشد تا نتيجة منفي كاذب مشاهده نشود.باكتريهاي فرصت طلب محيطي خصوصا" پروتئوس سريعا" در محيط كشت آلوده ظاهر مي شوند پس عالوه بر سرعت عمل محيط كشت بايد حاوي استرپتومايسين، كليندامايسين، تري متوپريم و تركيبات ضد قارچ مثل آمفوتريسين B باشد. ظروف كشت بايد در انكوباتور 37 درجه سانتگراد، دي اكسيد كربن به ميزان 5 الي 12 ، %به مدت 48 ساعت كشت داده شود. در ابتدا پرگنه هاي سرسوزني كوچک خاكستري با كناره صاف مشخص مي شود پس از 72 ساعت كلوني ها برجسته تر و درخشان تر شده و قسمت مركزي آن مات و كدر به نظر مي رسد.نمونه هاي كليتوريس و ماديانهاي حامل،خيلي به آرامي رشد ميكند و مدت زمان بيشتري بايد انكوبه شوند. براي آزمايشات غربالگري عالوه بر آزمايشات سرولوژيكي تهيه سوآب از سينوسهاي كليتوريس در ماديان غير آبستن در هر مرحله اي از سيكل و در ماديان آبستن در هر مرحله اي از آبستني مفيد است. در نريان با بيرون كشيدن آلت، از گودي پيشابراه، چين هاي غلفه و پوست آلت نمونه گيري انجام مي شود و اگر امكان پذير بود از مايعات پيش انزالي نيز مي توان نمونه گرفت. تمامي آزمايشات سرولوژيكي بر اساس تشخيص آنتي بادي بر عليه اين بيماري در سرم انجام ميشود CFT -1 :شامل كه 1 : بطور موفقيت آميزي براي تشخيص عفونتهاي مزمن ماديانهاي مبتال به كار ميرود ولي براي ناقلين خيلي قابل اعتماد نيست، چون انجام اين كار در ماديانهايي كه 12 روز از عفونت آنها گذشته است امكان پذير است و موارد عفونتهاي كاذب قابل رديابي نيست. 2 -SAT : يكي از تستهاي كامال" مفيد براي تشخيص موارد حاد بيماري است و اين تست موارد مثبت يا منفي كاذب ندارد. 3 -االيزا: با اين آزمايش IgG قابل رديابي است ولي حساسيت كمتري براي IgM دارد و IgA هم با اين تست قابل رديابي نيست. البته از روشهايي مثل هم آگلوتيناسيون و ايمنو فلورسانس هم مي توان استفاده كرد.

نیوکاسل نوعی بیماری ویروسی است که درگونه های مختلف پرندگان اعم از اهلی و وحشی دیده می شود. ازخصوصیات آن، وجود تنوع در: میزان واگیری، مرگ و میر، نشانه ها و جراحات بیماری می باشد. نشانه های بیماری نیوکاسل ناشی از سویه های بیماری زای ضعیف ) لنتوژن( که در ماکیان ممکن است خفیف یا بدون علامت باشد و موجب مرگ و میر اندکی شود یا بدون مرگ و میر باشد .
بیماری نیوکاسل ناشی از سویه های بیماری زای متوسط )مزوژن( در جوجه های جوان عوارض تنفسی و در پی آن یا بطور همزمان عوارض عصبی و نیز مرگ و میر ایجاد می نماید. بروز این بیماری در مرغهای تخمگذار با کاهش چشمگیر و ناگهانی تولید تخم مرغ همراه با نشانه های خفیف یا بدون نشانه، مرگ و میر کم یا بدون مرگ و میر مشخص می گردد. سویه های بیماری زای حاد )ولوژن( نیوکاسل در مرغها معمولاً موجب بیماری با دوره کوتاه و نشانه های مشخص تنفسی، اسهال، فلجی می شوند و در انتها اغلب پرنده های مبتلا می میرند. بیماری در اغلب پرندگان وحشی و زینتی به طور واضح دیده نمی شود. نشانه ها در صورت ظهور، متفاوت بوده ولی اغلب شامل تنفس با دهان باز، اسهال و متعاقب آن عوارض عصبی می باشد. اغلب اوقات مرگ ناگهانی از اولین نشانه های بیماری نیوکاسل
محسوب می گردد. عامل بیماری نیوکاسل یك پارامیکسوویروس است. قدرت بیماریزایی سویه های متعدد وشناخته شده این ویروس، بسیار متفاوت است. ترشحات حاوی ویروس که از پرندگان مبتلا دفع می شوند، موجب آلوده شدن غذا، آب، کف کفش، لباس، وسایل، لوازم و محیط می شود. در صورتی که پرندگان حساس در معرض هریك از منابع فوق قرار گیرند، بیماری به آنها منتقل می گردد.ممکن است تخم مرغهای حاصل از مرغهای مبتلا، حاوی ویروس باشند .ویروس واکسنهای زنده ممکن است به عنوان یك منبع ویروس نیوکاسل عمل نمایند

کلی باسیلوز طیور یکی از بیماری های عفونی پرندگان است که باکتری اشرشیا کلی عامل بیماری زای اولیه یا ثانوی آن است. بیماری های ناشی از این عامل شامل : بیماری هجرز ، کلی گرانولوما، تورم صفاق، تورم مجرای تخم ، التهاب غشای مفاصل ، ورم ناف وتورم کیسه های هوایی می باشند. کلی باسیلوز در تمام انواع و سنین مختلف طیور وهمچنین در سایر پرندگان و بسیاری از پستانداران بروز می کند. واگیری های گزارش شده در طیور غالباً در ماکیان، بوقلمون و اردک بروز کرده است. عفونت در پرندگان جوان رایج تر از بالغ ها است. این بیماری در سرتاسر دنیا شایع می باشد. بیماری از طریق آب وغذای آلوده به مدفوع وترشحات پرندگان بیمار منتقل می شود ورعایت اصول بهداشتی وایمنی زیستی می تواند از انتشار بیماری جلوگیری نماید.

فقدان ژنتيكي آنزيمي كه سبب تبديل اسيد آمينه فنيل آلانين به تيروزين مي شود، موجب دفع مشتق اكسيد شده اين اسيد آمينه از راه ادرار و بروز بيماري به نام فنيل كتونوري مي گردد.غلظت اسيد آمينه فنيل آلانين در خون كودكان بالا رفته و سبب بروز وقفه در پيشرفت رشد سيستم عصبي مركزي مي گردد، كه در صورت عدم درمان در زمان كودكي، عقب ماندگي ذهني را به دنبال دارد.گسترش و مطالعه بيوشيميايي اين مساله سبب گرديده است كه در صورت تشخيص به موقع و بلافاصله پس از تولد با تجويز رژيم غذايي كه حاوي مقادير بسيار اندكي فنيل آلانين باشد از پيشرفت اين بيماري جلوگيري بعمل مي آيد.

بروز اختلالاتي در واكنش هاي متابوليسمي گلوكز سبب افزايش غلظت قند در خون مي گردد. دو نوع ديابت 1 ( وابسته به انسولين و 2 (غير وابسته به انسولين وجود دارد. شناخت و درمان اين بيماري نيز نيازمند شناخت كافي و كامل از واكنش هاي متابوليسمي گلوكز و نيز نحوة تاثير هورمون انسولين در بدن است. كه علم بيوشيمي چگونگي موارد ذكر شده را بررسي مي نمايد. پنج تركيب اصلي بدن انسان و ساير حيوانات عبارتند از: 1 (پلي ساكاريدها (هيدراتهاي كربن) 2 (پروتئين ها 3 (ليپيدهاي مركب 4 (DNA – RNA 5 (ويتامين ها ين تركيبات كه به ملكول هاي درشت نيز معروف اند، خود حاصل پيوند يافتن ملكول هاي ساده تري به نام بيوملكول ها مي باشند. - دو نوكلئوتيد، دي اكسي نوكلئوتيدها و ريبونوكلئوتيد ها به ترتيب بيوملكولي هاي سازنده اسيدهاي نوكلئيك يعني .هستند DNA, RNA - اسيدهاي آمينه، بيوملكول هاي سازنده پروتئين - كربوهيدراتها، بيوملكول هاي سازندة پلي ساكاريدها - اسيدهاي چرب، بيوملكول هاي سازندة چربيها مي باشند. بيوشيمي يا Biochemistry در اصل به معني بررسي شيميايي سلول هاي زيستي است كه از دو بخش 1 (بررسي ساختاري تشكيل گرديده است. 1 2 (متابوليسم در مبحث بررسي ساختمان و ساختار تركيبات آلي، ساختمان شيميايي قندها، ليپيدها، آمينواسيدها و پروتئين ها، ويتامين ها و اسيدهاي نوكلئيك مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد. در بحث متابوليسم (آنابوليسم و كاتابوليسم) نيز به ترتيب زير مباحث مطرح مي گردند. 2 2-1(در مبحث قندها = گليكوليز 4) A.C.T(يا چرخه اسيد سيتريك،مسير پنتوزفسفات 3 ، چرخه كربس ، 5 گليكوژنز، گليكونئوژنز ، گليكوژنوليز، چرخه انتقال الكترون،چرخه گلوكز- آلانين و چرخه اسيد لاكتيك بررسي مي گردد. 2-2 (در مبحث ليپيدها= بيوسنتز اسيدهاي چرب(ليپوژنز)،كاتابوليسم اسيدهاي چرب، واكنش هاي بتااكسيداسيون و بيوسنتز كلسترول و تجزيه آنها به اسيد هاي صفراوي بررسي مي گرد2-3 (در بحث پروتئين ها = تركيبات حد واسط، سيكل اوره، بيوسنتز و متابوليسم تركيبات ازت دار مطالعه مي گردد. 2-4 (اسيدهاي نوكلئيك مجموع عناصر موجود در بدن موجودات زنده به بيش از يكصد عنـصر مـي رسـد، كـه در حـدود 22 عنـصر در ساختمان تركيبات موجود زنده نقش دارند و در بين آنها 4 عنصر 1 (هيدروژن (H ، (2 (كربن (C (3 (نيتـروژن (N (و 4 (اكسيژن (O (بيشترين سهم را داشته كه بيش از 90 %وزن تودة بافت ها را تشكيل مي دهند.عنـصر كربن توانايي ايجاد چهار اتصال با ساير كربنهاي ديگر را دارد، و مي تواند با حالت كـاملاً احيـايي در تركيبـات ديگر شركت كند. اين چهار عنصر با هم يك مولكول ساده و بعد ملكول پيچ يده و بعد يك سلول را بوجود مي آورند. كربن، هيدروژن ، اكسيژن و نيتروژن عناصر پاية تشكيل دهنده اسيدهاي آمينه واحدهاي سازنده پروتئين ها، منوساكاريدها واحـدهاي سازنده پلي ساكاريدها، اسيدهاي چرب تشكيل دهندة ليپيدها و اسيدهاي نوكلئيك واحدهاي سازنده DNA, RNA هستند. 

ك بيماري انگلي است اين انگل از خانواده كرمهاي گرد است اين انگل در بسياري از حيوانات از جمله انـسان قادر به ايجاد بيماري است در سگ و گربه دو گونه توكسوكارا كتي و توكسوكارا كنيسس مي تواند سـبب ايجـاد بيماري شود . يكي از بيماريهاي مشترك بين انسان و حيوان خانگي از جملـه سـگ و گربـه ، بيماريهـاي انگلـي مـي باشـد. در اين مقاله به بيماري توكسوكاريازيس كه در اثر كرمهاي اسكاريس ايجاد مي شود پرداخته خواهد شد.

توكسوكاريازيس يك بيماري انگلي است اين انگل از خـانواده كرمهـاي گـرد اسـت ايـن انگـل در بـسياري از حيوانات از جمله انسان قادر به ايجاد بيماري است در سگ و گربه دو گونه توكسوكارا كتي وتوكسوكارا كنيـسس مي تواند سبب ايجاد بيماري شود. توله سگها از طريق بند ناف در دوران جنيني و نيز خوردن شير مادر پس از تولد آلوده مي گردند . اما گربـه هـا فقط از طريق خوردن شير مادر آلوده مي شوند. اين انگل نه تنها در سگ و گربه باعث بيماري مي گردد ، بلكـه مهاجرت لارو انگل در بدن انسان خصوصاً بچه ها ايجاد بيماري مي كند.درايالات متحده تخمين زده مي شـود كه سالانه هزار مورد از آلودگي در انسان مشاهده مي شود.

●علائم

دو شكل عمده اين بيماري وجود دارد: - فرم چشمي: توكسوكاريازيس مي تواند منجربه بيماريهاي چشمي گردد كه درنهايت موجب كوري مـي گـردد. فـرم چـشمي زماني ايجاد مي گردد كه انسان و يا حيوان تخم انگل را ببلعد تخم انگل در داخل روده باز مي شود و تبديل بـه لارو مي شود اين لارو مي تواند با مهاجرت به ساير نقاط بدن از جمله چشم سبب بروز مـشكلاتي بـراي چـشم شود كه در نهايت منجر به التهاب و زخم شبكيه شود.هر ساله حدود هفتصد نفر از كودكان مبتلا به فرم چشمي توكسوكاريازيس در جهان بينايي خود را از دست مي دهند. - فرم احشايي: آلودگي شديد ومرتبط با توكسوكاريازيس اگرچه به ندرت اتفاق مي افتد ، امـا مـي توانـد منجـر بـه ايجـاد فـرم احشايي توكسوكاريازيس شود . پس از اينكه تخم توكسوكاريازيس توسط انسان بلعيده شـود در داخـل روده بـه لارو تبديل مي شود. اين لاروها در داخل بدن شروع به مهاجرت مي كنند تا اينكه خود به خود بميرند. اين امـر ممكن است چندين سال به طول بيانجامد. ارگانهايي كه بيشتر درگير مي شوند ، شامل: مغز ، كبد ، ريه يا چشم مي باشند. علائم بيماري شامل: تب ، سر درد ، سرفه ، درد يا ناراحتي معده ، آسم يا پنومـوني مـي باشـد. در بيـشتر مـوارد آلودگي به توكسوكاريازيس خيلي جدي نيست و بيشتر افراد خصوصاً افراد بالغي كه بـه تعـداد كمـي لارو انگـل آلوده شده اند ، علائم خاصي را نشان نمي دهد. موارد بسيار شديد اغلب نادر است ، اما بيشتر در بچه هـايي كـه در مناطق آلوده شده با مدفوع سگ يا گربه بازي مي كنند ديده مي شود. 

متداول ترين انگل كه در انسان خطرساز مي باشد توكسوكاراكانيس مي باشد. اگر چه مواردي از توكسوكاريازيس گربه اي نيز در انسان ديده مي شود ، اما به دليل عادت رفتاري گربه در دفـع مدفوع ، موارد آن نادر است. انگل از طريق بند ناف يا شير مادر به توله ها منتقل مي شود. لاروها به سـرعت در روده توله سگها ، بالغ مي شود. وقتي توله سگها به سن سه يا چهار هفتگي مي رسند شروع به دفع تعداد زيادي تخم انگل مي كنند كه از طريق مدفوعشان موجب آلودگي محيط مي گردند. تخمها به سـرعت تبـديل بـه لارو عفوني مي گردندشما و فرزندانتان مي توانيد در صورت بلع ناگهاني تخمهاي عفوني توكسوكاريازيس كه در خاك يا ساير سـطوح آلوده وجود دارند (حتي اگر سگ يا گربه هم نداشته باشيد) آلوده شويد. تخم اين انگل مي توانـد تـا دو سـال يـا بيشتر در خاك زنده بماند.

ه تشخيص

در صورت احتمال آلودگي به توكسوكاريازيس با پزشك در مورد احتمال آلودگي صحبت كنيد. در صـورت بـروز علائم ، انجام آزمايشات خاص جهت تشخيص آلودگي ضروري است.

●درمان

فرم احشايي آلودگي ، با داروهاي ضد انگل كه معمولاً همراه با داروهاي ضد التهاب داده مي شوند درمان مـي گردد. درمان فرم چشمي مشكل تر است و معمولاً تلاش مي شود تا از پيشرفت جراحت چشم جلوگيري شود.

●راههاي پيشگيري از توكسوكاريازيس

1 -جهت اطمينان از نداشتن آلودگي توله ها سعي نماييد توله هايي خريداري نماييد كه مادرانـشان طـي دوران بارداري بطور كامل تحت درمان ضد انگلي قرار گرفته اند. ضمناً توله ها را بطور منظم از سن دو هفتگي هرسـه هفته طبق توصيه دكتر دامپزشك مورد درمان ضد انگلي قرار دهيد. 2 -دستهايتان را پس از بازي با حيوان خانگي (تازه خريداري شده و بطور كامل خودتان درمان انگلـي را انجـام نداديـد) يـا فعاليـت در خـارج از خانـه بخـصوص قبـل از خـوردن غـذا بخـوبي بـا صـابون شستـشو دهيـد. 3 -به بچه هايتان بياموزيد هميشه دستها يشان را بعد از بازي كردن با سگ يا گربـه و بعـد از بـازي كـردن در خارج از خانه شستشو دهند. 4 -به بچه ها اجازه ندهيد در مكانهايي كه بوسيله مدفوع حيوانات خانگي يا ساير حيوانات آلوده شده است بازي كنند. 5 -هرگز بچه هاي كوچك را با سگها تنها نگذاريد مگر اينكه سن سگ بيش از شش ماه باشـد ضـمناً مـانع از اين شويد كه نوزادتان چهار دست و پا روي زمين حركت كند. 6 -دور محـــل بـــازي كودكـــان را محـــصور نماييـــد تـــا مـــانع ورود ســـگها بـــه آن شـــويد. 7 -تا حدي كه امكان دارد از تماس نوزادان با توله سگها و بچه گربه ها قبل از تكميل برنامه ضـد انگلـي آنهـا جلوگيري نماييد. 8 -هرگــز بچــه هــاي كوچــك را مقابــل درب ورودي ســاختمانهاي عمــومي روي زمــين نگذاريــد. 9 -فوراً پس از مدفوع كردن سگ محل آن را تميز نماييد و پس از جمع آوري مدفوع آنرا بطور دقيـق و كامـل معدوم نماييد. حداقل هفته اي يكبار محل زندگي حيوانات خانگي را تميز نماييد و سرانجام اينكه دقت نماييد تـا سگتان در محلهاي عمومي مدفوع نكند.

بيماري بروسلوزيك بيماري مشترك شايع درسراسر جهان مي باشدكه توسط باكتري بروسلا ايجاد مي شود كه از نوع كوكوباسيل هوازي وداخل سلولي مي باشدوسقط جنين يا زايمان پيش از موعد ،نازايي وعقيمي، تورم بيضه ، جفت ماندگي وازدست رفتن ارزش اقتصادي دام هاي مبتلا از علائم عفونت ناشي از بيماري دردام مي باشد.مواجهه با حيوانات بيمار و مصرف محصولات آلوده باعث انتقال بيماري به انسان مي شود.دامهاي مبتلا به بروسلوز معمولادراولين دوره آبستني سقط جنين نموده ودر هنگام سقط و تا مدتي پس از آن با دفع ترشحات بشدت آلوده رحمي باعث آلودگي محيط شده وزمينه آلودگي را براي ساير دامها و انسان فراهم مي آورند.علائم بيماري در انسان بصورت تب متناوب و نامنظم، سردرد، ضعف، تعريق شديد، كاهش وزن ودرد مفاصل مي باشد .درميان گونه هاي متعدد باكتري موارد بروسلا سوئيس ،آبورتوس، ميلتنسيس و كانيس شايعترين گونه هاي بيماري زا مي باشند.تشخيص قطعي بيماري از طريق كشت و تكنيكهاي سرولوژي امكان پذير مي باشد.مبارزه وكنترل اين بيماري بدليل كثرت گونه اي عوامل و تنوع حيوانات ميزبان و دوام عامل بيماري با مشكلات عديده اي مواجهه مي باشد.در حال حاضربرنامه كنترل و مبارزه بابيماري سازمان دامپزشكي بصورت واكسيناسيون ، انجام تست و كشتار و مقررات بهداشتي و قرنطينه اي و آموزش وترويج استواراست. سيرهفت ساله بيماري بروسلوز گاو درشمال استان كرمان : دريك بررسي آماري انجام شده از موارد راكتور بروسلوزگاو و گوساله شهرستانهاي شمال استان كرمان طي سالهاي89-83 مجموعا 936 مورد راكتوربروسلوز برآورد گرديده است.اين مواردازشهرستانهاي كرمان، سيرجان، بردسير، رفسنجان، شهربابك، بم ،فهرج،كوهبنان، زرند، راور وانار گزارش گرديده است(نمودار شماره 1.(بيشترين تعداد موارد راكتور گزارش شده از شهرستان كرمان با 498 مورد راكتور (بيش از 50درصدكل موارد گزارش شده ) بوده وكمترين موارد را شهرستان فهرج داشته است. دربررسي سير ساليانه بيماري كمترين ميزان موارد راكتور بروسلوز در سال 83 وبيشترين موارد طي سالهاي 84 و 85 گزارش گرديده است.دليل افزايش چشمگير موارد ابتلاي بروسلوز درسالهاي 84و85 ابتلاي گاوداري رشيد فرخي كرمان (6000راسي ) به بيماري بوده است كه با انجام تست و كشتارمستمر و واكسيناسيون بروسلوز بيماري مهار گرديد.پس از آن بيماري از سال 85 روند نزولي يافت و هرچند طي سال 87 افزايش مختصري نسبت به سال گذشته آن مشاهده گرديد اما هرگز به ميزان سالهاي 84و 85 نرسيد

فرم هاي باليني كريپتوركيديسم عبارتند از: كريپتوركيدهاي شكمي ، كريپتوركيدهاي شــكمي نـاقص، كريپتوركيدهـاي مغابني (flankers high (و كريپتوركيدهاي زير جلدي (flankers Low . (در اين مطالعه فرم نادري از كريپتوركيد به شكل كريپتوركيد كانال راني (محل عبور شريان راني و عصب سياتيك) گزارش شده است.اسب ارجاعي به دانشــكده دامپزشكي شيراز نريان ٥/٦ ساله با وزن ٤٥٠ كيلوگرم و نژاد آخال تكه بود. تاريخچة حيوان لنگش در حيــن سـرعت گيري و پرش از موانع را نشان مي داد. البته قبـل از ارجـاع بـه كلينيـك دانشـكده دامپزشـكي تحـت درمـان بيمـاري ناويكولار قرار گرفته بود ولي هيچ علامتي از بهبودي در حيوان ظاهر نشده بود. در معاينه باليني، علائم حياتي حيوان، نرمال بودند و عدم حضور بيضه چپ در اسكروتوم مشاهده و ملامسه مــي شـد كـه از علائـم بـارز كريپتوركيديسـم ميباشند. ملامسه از راه ركتوم مشخص كرد كه بيضه ها خارج از محوطة بطني قرار گرفته اند. بنــابراين بـا توجـه بـه تاريخچه، حيوان به جراحي ارجاع داده شد. به مدت ٢٤ ساعت پرهيز غذايي شد و براي جراحي بي هوشــي عمومـي ايجاد و باهالوتان ادامه داده شد. ناحية مغابني براي جراحي آسپتيك آماده سازي گرديد. رهيافت اوليه، رهيافت مغـابني چپ بود ولي چون از اين رهيافت تفريق بين طناب اسپرماتيك چــپ از راسـت مشـكل بـود رهيـافت ديگـري مثـل رهيافت نزديك خط وسط (١٠ سانتي متر جلوتر از رهيــافت مغـابني) انتخـاب شـد. از طريـق ايـن رهيـافت طنـاب اسپرماتيك بيضه چپ گرفته شد و با دنبال كردن آن مشخص شد كه بيضه در كانال رانــي طـرف چـپ گـير افتـاده و منشاء درد در حين سرعت گرفتن و پريدن حيوان مي باشد. بنابراين بعد از بيرون كشيدن بيضه از اين كانال بــه روش جراحي بسته اخته شد و عضلات برش خورده شكم با نخ جذب شونده صناعي (ويكريل) و پوست به روش رايج بــا نخ غير قابل جذب بخيه شدند. دارو درماني بعد از عمل شامل، درمـان آنتـي بيوتيـك بـه مـدت ٤ روز و ورزش آرام حيوان روزي ٢ بار به مدت ٢٠-١٥ دقيقه بود كه بعد از ٢ روز بستري در بيمارستان وضعيت حيوان بهبود يــافت و از بيمارستان مرخص گرديد و بعد از يك ماه بعد از عمل لنگش اسب برطرف شده بود.

بیحسی و بیدردی موضعی به فراوانی در طب انسانی جهت مدیریت درد پیرامون جراحی استفاده میشوند. این تکنیکها عالوه بر ایجاد بیدردی در حین جراحی و پس از آن، میتوانند موجب کاهش مصرف داروهای بیهوشی و دفعات نیاز به تجویز سیستمیک داروهای ضد درد در زمان پس از عمل گردند. در سالهای اخیر و همزمان با تاکید بر مدیریت درد در حیوانات، استفاده از بیحسی و بیدردی موضعی در سگ و گربه نیز مورد توجه قرار گرفته است. بیشتر روشهای بیحسی و بیدردی موضعی ساده بوده و نیاز به وسایل پیچیده و اختصاصی ندارند، با این حال استفاده از داروهای متنوع، تجهیزات پیشرفته و روشهای گوناگون موجب مدیریت بهتر درد خواهد شد. مطالعه حاضر با هدف مروری کوتاه بر داروها، تجهیزات و روشهای رایج بیحسی و بیدردی موضعی در سگ و گربه، ارائه شده است.

'بوتولیسم یک بیماری ناشی از توکسین تولید شده توسط باکتری Clostridium Botuliniumمی باشد. این بیماری در طیور بر اثر خوردن مواد غذایی آلوده به سم باکتری ایجاد می شود. این باکتری می تواند در الشه های گیاهی و جانوری تکثیر و سم تولید کرده وطیور با تغذیه از این مواد الوده به این بیماری دچار شوند. تحقیقات نشان داده است که در بعضی موارد این باکتری می تواند در سکوم خود حیوان تکثیر شده و سم تولید کند. واین سم می تواند در همان جا جذب خون شده و باعث بروز بیماری در طیور شود.این بیماری بیشتر در ماکیان، قرقاولهای اسیر و پرندگان آبی به خصوص اردکهای وحشی ) به خصوص در آبهای کم عمق قلیایی که دارای مقدار زیادی الشه گندیده گیاهان هستند( بروز می کند. انسان وپستانداران دیگر نیز به این بیماری مبتال می شوند. و میزان بروز آن در ماههای گرم سال به خصوص بر اثر مصرف مواد کنسروی آلوده بیشتر است.شیوع بوتولیسم در برخی از مزارع پرورش مرغهای گوشتی ممکن است به طریقی با سوسکهای بستر آلوده به سم بوتولیسم در ارتباط باشد. )سم بوتولیسم در بسیاری از سوسکها به شناسایی شده است( . تا به حال حداقل هشت نوع توکسین مختلف برای باکتری Clostridium Botuliniumشناسایی شد است. که به صورت H – A نامگذاری شده اند. که در طیور رایجترین این سموم نوع C آن است. اگرچه ندرتاً سموم نوع A و B نیز باعث بروز مسمومیت می شوند.

عالئم: ازعالئم تیپیک این بیماری ضعف عمومی بدن همراه باعدم تعادل پیشرونده میباشد. که ابتدا در پاها و سپس در بالها و گردن ایجاد می شود. در اتدا فلجی موقت و به دنبال این عالئم فلجی دائم ایجاد می شود. در برخی از خروسهای مبتال در مراحل اول بیماری پرهای ناحیه گردن و پشت سیخ می شود. در مراحل پیشرفته تر در اغلب ماکیان بجز بوقلمون پرهای گردن شل شده و به راحتی کنده می شوند. در برخی موارد بروز اسهال مشاهده می شود.در کالبد گشایی در چیندان مواد فاسد و بد بو و در بعضی موارد الرو حشرات دیده می شود.

تشخیص: در تشخیص این بیماری عالئم کمک می کنند. ولی در برخی موارد ممکن است این عالئم با نشانه های سایر مسمومیت های طیور مثل مسمومیت با موننسین در بوقلمون اشتباه شود. که در این موارد می توان با تزریق سرم یا عصاره محتویات روده پرندگان مبتال به صفاق موشهای آزمایشگاهی ،این باکتری را تشخیص داد.

پیشگیری و کنترل: برای پیشگیری از این بیماری دو عامل مدیریت صحیح و بهداشت مناسب بسیار مؤثر است. تهیه مواد غذایی سالم و انبارداری مناسب برای جلوگیری از رشد Clostridium Botuliniumوتولید سم در پیشگیری از این بیماری بسیار مؤثر است. حذف مکرر الشه ها از سالن و کنترول حشرات نیز عامل مؤثر دیگر در پیشگیری از این بیماری است. همچنین می توان از توکسوئید نوع C برای ایجاد ایمنی در پرندگان استفاده کرد. ولی این روش چندان متداول نیست. در گله هایی که بتولیسم به صورت بومی حضور دارد، مصرف سلنیم و آنتی بیوتیک برای پیشگیری وهمچنین درمان مؤر است. برای کنترول بیماری اغلب پس از بروز همه گیری باید از ضد عفونی کننده های کلره یا یده استفاده کرد. و در صورتی که الشه های طیور برای تولید مواد خوراک طیور استفاده شود، باید کامالً استرلیزه شوند.

درمان: درمان بجز در مواردی که مسمومیت خفیف ایجاد شده است، مغموالً بی تأثیر است. ولی استفاده از پادزهرهای مناسب، ) معموالً نوع C آن مصرف می شود هرچند که نوع پلی والن آن ارجح تر است. ( و شستشوی دستگاه گوارش با آب غیر قلیایی به مقدار زیاد، میتواند مؤثر باشد. در مواردی که کلسثریدیوم در حال تکثیر در روده باشد،درمان از طریق پنی سیلین به روش خوراکی می تواند مفید واقع شود. گاهی برای درمان گله های مشکوک، به این بیماری سولفات دو سود ) مسهل ( به غذای انها افزوده می شود. )یک پوند برای هر ۱۰۰ – ۷۵ پرنده ( و پرندگان از ان تغذیه می شوند

عامل اين بيماری يک باکتری بیهـوازی از خـانواده باسيلاسه بنام کلستريديوم بوتولينـوم مـي باشـد. ايـن عارضه در واقع نوعی مسموميت است آه پرنـدگان بـسيار به آن حساسند. پاتوژنز: پس از بلع عامل بيماری، زهرابه از جـدار رودههـا میگذرند و وارد جريان خون و لنف میشوند. هماگلوتينين موجود در زهرابه آنرا در برابر آنزيمهای گوارشی حفظ میکند. از طريق خون، زهرابه به اعصاب سطحی میرسد و عضلات شل و فلج میشوند و در اثـر فلـج شـدن عـضلات تنفـسی، بيمار میميرد. علائم بالينی: در اين بيماری تب وجود ندارد و بيماری منظره فلج رو به پيشرفت را مجسم مـیکنـد. ضـعف و فلـج عـضلات از پاهای عقب شروع میشود و تا پاهای جلو و سـر و گـردن توسعه میيابد. تلوتلو خوردن ـ لغزيدن ـ نـاتوانی در برخاستن از آثار اين بيماری است. دام مبتلا روی جناغ سـينه مـیخوابـد و سـر را روی زمين و يا به لوی خود تکيه میدهد که بی شـباهت بـه فلج پس از زايمان نيست. زبان فلج شده و از دهانش خـارج مـیشـود و حيـوان قادر به جويدن و بلـع غـذا نيـست و بـزاق از دهـانش سرازير میگردد. فلج عضلات سينه در اواخر بيمـاری منجـر بـه تـنفس شکمی میشود. در اين بيمـاری شـاهد کـاهش حـساسيت و هوشـياری حيوان نيستيم. اين بيماری را بايد از بيماری فلج پس از زايمـان و بيماری هاری تفريق داد. درمان: جهت درمان میتوان از مسهلها جهت خـروج زهرابـه و برخی از داروهای محرک اعصاب اسـتفاده کـرد کـه گـاهی موثرند.

معرفـي بيمـاري: يكـي از بيماريهـاي شـايع مـزارع پرورشـي ايـران مـي باشـد كـه هـر سـاله تلفـات عمـده اي را در بچـه ماهيـان كپـور و آمـور و يـا كـاهش رشـد در ماهيـان يـك و دو سـاله ايجـاد مـي كنـد. بوتريـدياي آن بيـضي شــكل و اســترو بــيلا داراي بنــدهاي مجــزا اســت. چرخــه زنــدگي انگــل كوتــاه بــوده و داراي يــك ميزبــان واســط اسـت. تخمهـا بـا مـدفوع وارد آب شـده و 2-5 روز ديگـر جنـين موجـود در آن آزاد مـي شـود كـه در ايـن حالـت بــه آن انكوســفريا كوراســيديوم مــي گوينــد. كوراســيديوم شــناور در آب توســط ســخت پوســتان كوپــه پوديــد از قبيــل ســيكلوپس اســترنوس و ســيكلوپس ابيــسروم بلــع و وارد حفــره بطنــي ســخت پوســت مــي شــوند كــه در ايــن مرحلـه پروسـركوئيد ناميـده مـي شـوند. پروسـركوئيد بـا بلـع سـيلكوپس وارد بـدن مـاهي (ميزبـان نهـايي) شـده و در روده بـالغ مـي شـود. ايـن انگـل مـي توانـد خـانواده كپـور ماهيـان ماننـد كپـور معمـولي، علفخـوار, كـاراس، كلمـه, لاي ماهي و از خانواده سيلوريده اسبله ماهي را آلوده كند.

پيــشگيري: نــصب فيلتــردر ورودي آب جهــت جلــوگيري از ورود ماهيــان آلــوده و ســيلكوپس , خــشك كـردن و ضـد عفـوني كامـل اسـتخرها، قـرار دادن اسـتخردر مجـاورت سـرماي زمـستان (انگـل بـه حرارتهـاي پـايين حساس است).

درمان : الف) نيكلوزاميد يك گرم بازاي هر كيلوگرم وزن زنده ماهيان در روز به مدت 6 روز متوالي ب) Carp Zesto : روز اول kg/g 20 و روز دوم kg/g 10 به صورت خوراكي ج) فنوتيازين : kg/g 4/5 به صورت خوراكي, 3 روز متوالي روزي يكبار

• قابل ضدعفونی بودن جایگاه

• کافی بودن نور و تهویه جایگاه

• دور بودن محل جایگاه از دود و گرد وغبار

• سهولت در جمع آوری کود و فضولات دام از جایگاه

• در دسترس بودن کافی آب تمیز و بهداشتی

• مناسب بودن کف جایگاه

خصوصیات آب آشامیدنی سالم:

• داشتن منظره ای صاف و زلال • بی بو و مطبوع بودن • در عمق کم بی رنگ و در عمق زیاد آبی رنگ • فاقد املاح مضر مثل آرسنیک و سرب باشد • دارای گاز محلول (گاز کربنیک و اکسیژن) باشد

 منابع تامین کننده آب:

• آب های جوی (برف، باران و رطوبت جو) • آب های سطحی (رودخانه، دریاچه و دریا) • آب های زیرزمینی (قنات، چاه و چشمه)

رزش آب از لحاظ بهداشتی از روی منبع:

• آب های سالم (چشمه عمیق، چاههای عمیق) • آب های مظنون (آب باران ذخیره شده، چشمه های سطحی، چشمه های متناوب) • آب های خطرناک (رودخانه ها، چاههای کم عمق)

طبقه بندی آب از نظر مواد معدنی:

• آب سخت • آب سبک  طبقه بندی آب از لحاظ سختی • آب باران • آب مزارع و مراتع • رودخانه ها • چشمه ها • چاه های کم عمق • چاه های عمیق

مضرات آب سخت از نظر بهداشت:

• اختلالات دستگاه گوارش (سوء هاضمه) • رسوب املاح آب در داخل لوله های آب و ظروف • مایعات شوینده مثل صابون به خوبی در آب سخت کف نمی کنند

مواد معدنی مضر آب از نظر بهداشت:

• سرب (لوله های سربی) ایجاد مسمومیت 1 -خوداری از بکاربردن ظروف و لوله های سربی 2 -خنثی کردن آب های اسیدی با آب آهک یا سیلیکات سدیم 3 -استفاده از آب سبک (اکسیژن و گاز کربنیک، سرب را در خود حل می کنند)

بندپایان از دو واژهی Arthron( مفصل( و Pous( پا( گرفته شده است. از خصوصیات آنها چند قسمتی و بند بند بودن بدنشان است. این موجودات، بیش از 80 %گونه های شناخته شده جانوری را تشکیل می دهند و تقریبا در تمامی زیستگاه های حیاتی زندگی می کنند. بندپایان به عنوان انگل های خارجی شناخته می شوند ولی برخی از آنها در داخل بدن مهرداران زندگی میکنند. برخی از صفات عمومی بندپایان به شرح زیر می باشد. 1-واجد یک پوشش کیتینی خارجی هستند. در واقع این پوشش در حکم اسکلت برای بندپان به حساب می آید که Exoskletone نامیده می شود. 2-بدنی بند بند به خصوص در پاها دارند. 3-تقارن دو طرفی دارند. 4-سیستم عصبی شامل گره های عصبی و طناب عصبی است که در سطح شکمی بدن قرار دارد. 5-سیستم گردش خون باز دارند و برخالف مهره داران نقشی در تبادل گازهای تنفسی ندارد. تعداد زیادی از بیماری های عفونی توسط بندپایان به انسان و دام ها منتقل می شود که بسیاری از این بیماری های شدید و حتی کشنده می باشند. آسیب های ناشی از بندپایان بخصوص در مناطق گرمسیری و در کشورهای در حال توسعه محسوس تر و قابل توجه تر می باشد. کنترل بسیاری از بیماری های عفونی منتقله از بندپایان disease borne- Arthropod در مناطق مختلف جهان مرهون کنترل موفقیت آمیز ناقلین بوده است. لذا شناخت دقیق ریخت شناسی، بیولوژی و اکولوژی ناقلین گامی اساسی در شناخت اپیدمیولوژی و نهایتا کنترل موفقیت آمیز بیماری ها می باشد.