ورم پستان تحت بالیني دام - علائم درمانگاهی و پیشگیري و درمان آن

ورم پستان در گوسفند و بز

مقدمه

ورم پستان دام بطور كلي به التهاب غده پستاني، فارغ از دليل بوجود آورنده آن اتلاق ميشود. ورم پستان بوسيله تغييرات فيزيكي، شيميايي و به طور معمول باكتريايي در شير و همچنين تغييرات آسيب شناسي در غده پستاني مشخص مي گردد. تشخيص زود هنگام و درمان سريع جهت محدود كردن آسيب بافتي و كاهش توليد شير حائز اهميت است. با اين حال از آنجايي كه درمان اغلب بي نتيجه است بايستي هدف اصلي پيشگيري از ورم پستان و كنترل آن باشد.

 شما با استفاده از نرم افزار ورم پستان دام مدیران و نرم افزار مدیریت دام شیری و نرم افزار دام سبک مدیران میتوانید کلیه مسائل مربوط به مشکلات دامهای خود را تحت نظر و کنترل داشته باشید.

 

معاينه اختصاصي و باليني غدد پستاني دام

1. مشاهده و ملامسه كردن
2. مقايسه تقارن دو نيمه پستان
3. درجه حرارت
4. تورم
5. وجود توده
6. ميزان فيبروزه شدن
7. جراحات سرپستانک و بدنه غده پستاني
8. غدد لنفاوي مغابني سطحي

 

دلايل ايجاد ورم پستان

كارتيه هاي پستاني در موارد زير عفوني ميشود:

1. سرپستانکها در معرض عامل پاتوژن قرار بگيرند،
2. عوامل بيماريزا به مجراي سرپستانک نفوذ كنند،
3. عفونت در داخل غده شيري جايگزين شده باشد.

 

دلايل عفوني ورم پستان

بطور كلي شامل: ورم پستان ويروسي راجعه (پستان سفت)، ورم پستان مايكوپلاسمايي، و ورم پستان باكتريايي ميباشد

 

انواع ورم پستان

ورم پستان كلي فرمي

به نظر مي رسد ورم پستان نوع كليفرمي در نشخواركنندگان كوچک در مقايسه با گاوها كمتر رايج است. ايكلاي و كلبسيلا رايجترين باكتريهاي كليفرمي دخيل در ايجاد ورم پستان ميباشند. ورم پستان كليفرمي بيشتر در دوره پس از زايمان دام رايج است و با بيماري شديد سيستمي همراه است. همچنين اين نوع ورم پستان ميتواند بصورت عفونتي ماندگار و يا گذرا باشد.

 

علائم درمانگاهي

حيوانات مبتلا ممكن است داراي تب، بي اشتهايي، افسردگي، بيحالي و افزايش ضربان قلب باشند. شير به ماده كم حجم آبكي با حالت ترشح خونابهاي تغيير حالت ميدهد. هنگام لمس پستان: گرما، التهاب، ادم و درد نمايان ميشود.

اندوتوكسينها و التهاب ميتواند باعث ايجاد ترومبوز عروقي و قانقاريا شود.

 

پيشگيري

باكتريهاي كليفرمي به عنوان عوامل بيماريزاي محيطي ميباشند. بنابراين هدف از پايش بايستي رعايت كامل بهداشت باشد. شیردوشي بايد با رعايت شرايط بهداشتي انجام شود و سرپستانکها خشک شوند. سرپستانکها پس از شيردوشي  بايد ضدعفوني شوند. بستر بايد تميز و خشک نگه داشته شود. واكسيناسيون عليه پروتئينهاي هسته اي  باكتريهاي گرم منفي مفيد است.

 

درمان

داروهاي ضد التهاب:

 فلونكسين مگلومين 1-2 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن،

بصورت داخل عروقي، آنتي بيوتيکهاي سيستمي: اكسي تتراسايكيلين 10 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم بصورت داخل عروقي، سرم درماني داخل عروقي به مقدار لازم بايد انجام شود،

از آنتي بيوتيکهاي آمينوگليكوزيدي نبايد در حيوانات توليد كننده غذاي انسان استفاده شود، تجويز داخل عروقي سرم سالين هايپرتونيک 5 درصد توصيه ميشود.

 

ورم پستان تحت باليني

ورم پستان تحت باليني يكي از دلايل اصلي حذف حيوانات از گله ميباشد.

همانطور كه از نام آن پيداست اين حالت فرمي از ورم پستان يا التهاب غده شيري ميباشد كه در آن قابليت توليد دام به طرز قابل توجهي كاهش پيدا ميكند. ورم پستان تحت باليني در گوسفند و بزها توسط باكتريهاي مختلفي ايجاد ميشوند كه ، شامل گونه هاي باسيلوسها، استرپتوكوكوس اپيدرميديس ، ايكلای  سودوتوبركلوزيس، اومايسزها  و ساير عوامل بيماريزي محيطي ميباشد.

 

علائم درمانگاهي

ورم پستان تحت باليني ممكن است توسط بره ضعيف و يا رشد ضعيف بره، سوء تغذيه نوزادان و مرگ نوزاد ناشي از گرسنگي در نژادهاي گوشتي تشخيص داده شود. در نژادهاي شيري توليد كم شير، معمولترين يافته باليني است.

آبسه غدد شيري با مشاهده تورم، ادم يا پارگي و ترشحات چركي پس از آن مشخص ميشود.

 

پيشگيري

اقدامات پيشگيرانه شامل خشک و تميز نگه داشتن كليه محلهاي نگهداري و اجتناب از گل آلوده شدن آنها است.

در هنگام خشک كردن و يا در زمان از شيرگرفتن، دامدار يا دامپزشک ميتواند براي خشک كردن هر يک از پستانها از تركيباتي كه براي خشک كردن گاو به كار ميرود، استفاده نمايد.

اگر غده پستاني در دوران شيردهي تحت درمان قرار گرفته باشند، بايد براي خشک كردن از خانواده آنتي بيوتيكي ديگري براي خشک كردن استفاده شود.

 

درمان

درمان با پني سيلين

در موارد ورم پستان توكسيک يا قانقاريايي، درمان شامل به تعادل رساندن وضعيت هيدراتاسيون بوسيله مايعات آشاميدني يا سرم داخل وريدي و يا سالين هايپرتونيک 4 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن بصورت داخل وريدي است.

 

تجويز ضد التهاب غيراستروئيدي؛ .

  فلونكسين مگلومين 1-2 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن

شيردوشي و دور ريختن شير هر 2 تا 3 ساعت 

آنتي بيوتيک وسيع الطيف

تزريق داخل كارتيه پستاني

 

ورم پستان فوق حاد يا قانقاريايي

معمولترين عامل ايجاد كننده آن عفونت استافيلوكوكوس اورئوسي كه به دنبال جراحت ناچيز در سرپستانکها در هريک از مراحل شيرواري رخ ميدهد. گاهي نيز ايكلاي در ايجاد اين نوع ورم پستان دخيل است.

 

علائم درمانگاهي

تب در مراحل اوليه كه اغلب در مراحل بعدي با ايجاد حالت توكسمي با افت دماي غيرطبيعي همراه است و به دنبال آن مرگ رخ ميدهد، مرگ ممكن است بصورت ناگهاني رخ دهد، پستان سفت گرم، متورم و دردناک، مايع سروزي خون آلود از سرپستانک  جاري ميشود.

سندرم درد- دندان قروچه و افزايش نبض وجود دارد. .

 

درمان ورم پستان فوق حاد يا قانقاريايي:

از نظر اقتصادي درمان معمولاً مقرون به صرفه نميباشد. در يک بز خانگي و يا در جايي كه بز براي توليد مثل نگهداري ميشود، درمان با دوز بالاي آنتي بيوتيک داخل وريدي تجويز ميشود.

آمپي سيلين 3 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن

 اكسي تتراسايكيلين 1-10 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن

فلوركينولونها  25/2-25/1 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن 

داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي باعث كاهش توليد ميانجي هاي التهابي و بهبود علائم باليني حيوان مي شوند.

كارپروفن 4/1 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن

فلونكسين مگلومين 2 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن

كتوپروفن 3 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن ،

ملوكسيكام 5/0 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن،

مايع درماني داخل رگي  100-200 ميليگرم به ازاي هر كيلوگرم در طي  5-4 ساعت.

نگهداري مناسب از بستر، درجه حرارت مناسب و افزايش نيروي كار مراقبت كننده از حيوانات ميتواند در روند درمان اثرگذار باشند.

 

ورم پستان حاد

بوسيله تعدادي از باكتريهاي مختلف ايجاد ميشود .

 

علائم درمانگاهي

تب

بي اشتهايي

بي حالي

پستان سفت، متورم و دردناک

كاهش توليد شير و تغيير غلظت شير از علائم باليني ميباشد. شير اغلب رقيق و آبكي و داراي لخته است.

 

درمان

الف – آنتي بيوتيك وسيع الطيف تزريقي عضلاني و داخل پستاني:

آنتي بيوتيکهاي وسيع الطيف سيستميک، سفالوسپورين ها، كلوكساسيلين، آموكسيسيلين و تركيبات كلاولينيک اسيد ميباشد.

داخل پستاني: سفاستريت سديم ، سفوپرازون ميباشد.

ب- اكسي توسين

 ج - درمان حمايتي همانند ورم پستان فوق حاد، در صورت لزوم مايعات داخل رگي و داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي

 

ورم پستان مزمن

اين حالت از فرم حاد بيماري سرچشمه ميگيرد. اين فرم سفتي پستان و حضور يک يا چند آبسه در داخل غده شيري و اغلب در لايه زيرجلد مشخص ميشود.

سرپستانک در بعضي اوقات متورم است و كانال پستاني ممكن است داراي هسته هاي سخت چرک غليظ باشد. اين تغييرات در هنگام معاينه پيش از جفت اندازي ميش هنگامي كه غده دچار تغييرات شده به سادگي قابل تشخيص است.( يک يا چند كيست شيري ممكن است با آبسه اشتباه گرفته شوند كيستها بيشتر در قسمت شكمي در ناحيه وسط پستان ديده ميشود، و شير به آساني از آنها بيرون كشيده ميشود.)

معمول است كه موارد ورم پستان مشاهده شده در معاينه پيش از جفتگيري ميشها به عنوان ورم پستان پس از شيرگرفتگي شناخته ميشوند. اين اصطلاح مويد اين نكته است كه صدها ميش در دوره از شير گرفته شدن و در فواصل منظم بعد از آن دچار ورم پستان ميشود و موارد كمي از ورم پستان جديد  بعد از شيرگرفته شدن ايجاد ميشود. اكثر موارد ورم پستان قبل از شيرگرفته شدن، در زمان پس از شير گرفته شدن تشخيص داده ميشوند. كه نشان دهنده عوارض ورم پستان حاد ميباشد كه در طي دوره شيرواري ايجاد شده است.

 

تشخيص

براي تشخيص ورم پستان لازم است كه نحوه تشخيص بين نشانه هاي تيپ هاي مختلف عفونت ورم پستاني فرا گرفته شود نكات كليدي كه بايستي به خاطر سپرده شود شامل موارد ذيل ميباشند:

 

پايش شير:

آزمايش مرتب شير كه با استفاده از يک محفظه فيلتردار كه سه دوشش نخست شير قبل از شستشو در آن ريخته ميشود (قبل از شيردوشي) بدون شک بهترين روش براي تشخيص ورم پستان ميباشد. بايد به دنبال حضور توده، تكه، خون، و غيره بود. شيري كه از حالت عادي درجه حرارت بالاتري دارد ميتواند نشان دهنده عفونت با استافيلوكوكوس اورئوس باشد.

 

ملامسه غده پستاني:

بخصوص بلافاصله پس از شيردوشي زمان مناسبي جهت تشخيص تورم، فيبروز و بافت سفت و جراحت ميباشد.

 

هشيار بودن:

به ساير شواهد و نشانه ها مانند تب، قرمزي و غيره بايستي حساس بود. از آنجايي كه اين نشانه ها اغلب وجود ندارند، بخصوص در موارد ورم پستان تحت باليني، تحت حاد يا مزمن، تنها نيمي از موارد عفونت پستان، در بهترين حالت، توسط مشاهده قابل تشخيص هستند. بنابراين برخي آزمايشات نيز مفيد هستند كه به طور مشخص شامل شمارش سلولي، تشخيص باكتريايي و آزمايش CMT) ) ورم پستان كاليفرنيايي است.

 

 

ورم پستان گوسفند

سبب شناسي

بيشتر موارد ورم پستان گوسفند(90% - 81 %) در اثرر اسرتافيلوكوكوس اورئروس بوجود مي آيند. مواردي از ورم پستان ناشي از استرپتوكوكوس آگالاكتيه، پاسرتورلا هموليتيكا و به ميزان كمتر اشيريشياكلي و هيستوفيلوس اويس نيز مشاهده ميشود.

 استافيلوكسي هاي كواگولاز از عوامل عمده دخيل در ورم پستان تحت باليني در گوسفند مي باشند . گوسفندان نگهداري شده در چراگاه علاوه بر گاوشيري، تنها گونه اي است كه در آن شيوع ورم پستان ناشي از اسرتافيلوكوكوس اورئروس و پاستورلاهموليتيكا رخ مي دهد.

درصد كمي از موارد ابتلا توسط كلستريديوم پرفرينجنس تيپ  A گونه های سودوموناس و اكتينومايس سودوتوبركلوزيس پاتوژنيرک است و مي تواند ورم پستان ايجاد كند . مايكوپلاسما سروتيپ II در موارد تليقح آزمايشي در گوسفند  بيماريزا مي باشد

 

 همه گير شناسي

وقوع:

ورم پستان باليني در ميش ها معمولاً بلافاصله بعد از شير گرفتن بره ها يا نزديكي زمان زايمان رخ مي دهد. در ميش هاي چراگاهي شيوع بيماري كمتر بوده و معمولاً در اثر آلودگي با گونه هاي پاستورلا يا استافيلوكوكوس مي باشد . در ميش هاي جايگاهي، بيشتر موارد عفونت به دنبال ايجاد جراحت در سرپستانک بوجود ميآيد.

بويژه در مواقعي كه ميشها روي بستري خشن از قبيل ورقه هاي فلزي قرار مي گيرند اين عفونت سريع تر ايجاد ميشود.

 براساس نتايج مطالعات محققين بيش از 10 % ميش هاي توليد كننده شير ، دچار ورم پستان تحت باليني ميباشند. معدل ورم پستان باليني در ميش هاي چراگاهي تنها در حدود  2% در هر سال است. ولي ورم پستان باعث مرگ بيش از10 % كل ميش ها را شامل ميشود.

خسارات اقتصادي در گوسفند شيري همانند گاو شيري مي باشد . در گوسفند گوشتي و پشمي ضر اقتصادي ناشي از مرگ حيوانات ميباشد كه معمولاً به دليل ورم پستان قانقاريايي و كاهش رشد در نوزاد ها ميباشد. درمواردي كه بره هاي شيرخوار با غذاي تكميلي تغذيه شده اند، تاثير ورم پستان تحت باليني روي بره ها ،  ناچيز مي باشد.

اگرچه در بيشتر كشورهاي اروپايي گوسفند به منظور توليد گوشت و پشم بكار مي رود، در يونان تقريباً همه گوسفندان بطور تجاري براي توليد پنير فتاي يوناني دوشيده مي شوند. عواملي كه بر روي كيفيت و كميت شيرگوسفندي تاثير سوء داشته باشند، از اهميت اقتصادي زيادي برخوردار مي باشند. نتايج مطالعات نشان داده است كه شيوع ورم پستان تحت باليني در بين گوسفندان در كشور يونان در بين گله ها از 29 % تا 43 % متغير مي باشد.همچنين استافيلوكوكسي هاي كواگولاز منفي و استافيلوكوكوس اورئوس به ترتيب 44 % و 33 % نمونه هاي مثبت شير ، را شامل ميباشند.

 

ورم پستان پاستورلايي

ورم پستان قانقاريايي فوق حاد ايجاد شده توسط گونه هاي پاستورلا، يكي از انواع ورم پستان معمول در ميش ها مي باشد . پاستورلا هموليتيكا را مي توان از كارتيه هاي مبتلا جدا نمود و بيماري مي تواند به طور آزمايشي بوسيله تزريق داخل پستاني كشت هاي ارگانيسم توليد گردد . استافيلوكوكوس اورئوس ، آركانوباكترپايوژنز و استرپتوكوكسي ها اغلب به عنوان مهاجمان ثانويه حضور دارند.

 

ورم پستان پاستورلايي به طور انفرادي در غرب ايالات متحده، استراليا و اروپا در ميش هايي نگهداري شده در سيستم هاي دامپروري، از چراگاه كوهستاني باز تا  آغل هاي محصور، روي مي دهد. اين حالت در ميش هايي كه به بره هاي بزرگ  2-3 ماهه شير مي دهند، معمولتر است. بنظر ميرسد كه عفونت به دنبال آسيب هاي وارده به سرپستانک روي مي دهد و كه احتمالاً مكش قوي توسط بره هاي بزرگ يکی از عوامل ايجاد اين نوع از عفونت مي باشد. وقوع اين عفونت غالباً با بهداشت مرتبط نميباشد، در اغلب موارد شيوع عفونت در گوسفنداني كه در چراگاه مي باشند مشاهده شده است، با توجه به عادت گوسفندان به خوابيدن روي بستر در طي شب، ممكن است كه عفونت در اثر تماس با خاک عفوني يا بستر عفوني رخ دهد.

 

ورم پستان استرپتوكوكي

بيماري مي تواند از طريق القاي استرپتوكوكس آگالاكتيه به غده هاي پستاني ايجاد شود. عفونت به طور طبيعي در گوسفنداني شيرده روي مي دهد . عفونت از يک پستان عفوني سرچشمه مي گيرد و از طريق لاينرهاي ماشين شيردوشي، دست شيردوش ها، حولة شستشو و هر ماده ديگري كه مي تواند به عنوان يک حامل بي حركت عمل كند، به پوست ديگر سرپستانک ها منتقل مي شود. همچنين عوامل بيماري زاي ديگر شامل: استرپتوكوكوس ديس گالاكتيه و استرپتوكوكوس اوبريس نيز ميتوانند در گوسفند باعث ورم پستان شوند.

 

 ورم پستان استافيلوكوكي

شايع ترين پاتوژن ورم پستان در ميش اسرتافيلوكوكوس اروئوس مي باشد وقوع ورم پستان باليني ناشي از استافيلوكوک ممكن است 20 % باشد. ميزان مرگ و مير از 25 % تا  50 % متغير است و كارتيه هاي مبتلا در ميش هايي كه دچار عفونت شده اند، معمولاً از بين مي روند. ورم پستان مزمن مي تواند منجر به 25%--30% کاهش در توليد شير در غدد مبتلاي پستان شود. بيماري در كشورهايي كه شير ميش ها يک ماده اصلي غذايي مي باشد، خيلي مهم ميباشد.

بيماري احتمالاً از بستر عفوني و از طريق جراحت هاي سرپستانک كه توسط بره هاي شيرخوار ايجاد شده، منتقل مي شود.

ديگر ورم پستان استافيلوكوكي در ميش ها شامل ورم پستان ناشي از استافيلوكوكوس اپيدرميديس مي باشد. مطالعات نشان ميدهد اكثر كارتيه هايي كه از نظر باليني طبيعي مي باشند ميزان زيادي از عفونت با استافيلوكوكوس كواگولاز  منفي را نشان مي دهد.

همچنين پژوهشگران نشان داده اند كه عفونت آزمايشي با استافيلوكوكوس كروموژنز موجب بروز ورم پستان باليني ميشود. استافيلوكوكوس سيمولنس نيز موجب بروز ورم پستان تحت باليني مي شود. استافيلوكوكوس زايلوزوس نيز باعث افزايش زودگذر در شمارش سلول سوماتيک مي شود.

 

متن کامل مقاله را در وب سایت مدیران تحلیلگر سپاهان بخش مقالات کشاورزی، دام و طیور مشاهده نمایید.