مقاله بررسی فرآیند تغذیه در سیستمهای مدیریت گله گاو شیری

خلاصه مطلب	زمان مطالعه	تاریخ	گردآورنده
بررسی فرآیندها در تغذیه صنعت گاو شیری در شرکت کشت و دام فضیل اصفهان	۲۰ دقیقه	۱۴۰۰/۱۰/۰۱	حمیدرضا رادمهر، شهره یعقوبی، سجاد فرقانی، ابراهیم کرمی، نیما بهارلویی، میثم اسعدی
دوره دکترای حرفه ای کسب و کار			استاد محترم   جناب آقای دکتر سعید امامی

 مقاله بررسی فرآیند تغذیه در سیستمهای مدیریت گله گاو شیری (بخش ۱) را از اینجا مطالعه کنید

اتلافها در تغذیه گاو شیری :

سه منطقه کلیدی وجود دارد که خوراک اتلاف می شود و کمتر از آن استفاده می شود : در حین انبار کردن، هنگام تغذیه دامها و داخل بدن گاو.

نتایج آخرین مطالعه آزمایشی Alltech در مزرعه نشان داد که این تلفات ترکیبی می‌تواند برای کسب‌ وکارها ۲۱۶ پوند برای هر گاو در سال هزینه داشته باشد. ایان لیچ از آل‌تک می‌گوید: «برای یک گله گاو ۲۰۰ راسی، این مسئله می‌تواند منجر به زیان مالی تا ۴۳۲۰۰ پوند در طول ۱۲ ماه شود.»

با این حال، واقعیت این است که این رقم بسته به سیستم موجود می تواند بسیار بیشتر باشد. بنابراین مقابله با ضایعات خوراک فرصت بزرگی برای افزایش سود است.

در زیر، نگاهی به هر یک از این سه مرحله می اندازیم تا ببینیم کجا می توان از اتلاف جلوگیری کرد.

• در حین انبارکردن :

تلفات خوراک در طول انبار کردن می تواند قابل توجه باشد، با میانگین تلفات ۵۷ پوندی برای هر گاو در سال. بنابراین دامداران باید بر روی موارد زیر تمرکز کنند:

• تراکم توده: بر روی فشرده سازی یا پرس کردن به صورت یکپارچه تمرکز کنید تا به تراکم توده با چگالی ۷۲۰-۷۵۰ کیلوگرم در متر مکعب ماده تازه یا ۲۲۰-۲۵۰ کیلوگرم در متر مکعب ماده خشک دست یابید تا خطر فساد هوازی را کاهش دهید.
• تنظیم پوششهای پلاستیکی گیره دار در طول شب : هر شب پس از برداشت خوراک پوشش پلاستیکی را با وزنه‌های مناسب، ترجیحاً دیواره‌های جانبی، تایر یا پرس های کاه در جای خود محکم کنید.
• جمع کردن یا تا زدن گیره : از جمع کردن یا تا زدن گیره در صبح قبل از قرار دادن محصول تازه در گودال خودداری کنید، زیرا این کار می تواند باعث مکش اکسیژن شود زیرا فرآیند تخمیر از قبل شروع شده است.
• سیلو کردن :
  • در سیلو کردن علوفه هدفهای زیر مد نظر قرار دارد:
    • افزایش ارزش غذائی علوفه از طریق افزودن مواد مختلف به آن( مثل افزودن املاح معدنی به علوفه سیلو) و همچنین از طریق صورت گرفتن فرآیندها ی تخمیری درآن .
    • به حد اقل رساندن آفت مواد غذائی در مدت نگهداری.
    • افزایش خوشخوراکی علوفه

نکته : در مورد ذرت و ذرت خوشه ای که دارای الیاف و ساقه نسبتا خشکی است، در صورت سیلو نمودن آن اتلاف علوفه خیلی کاهش می یابد زیرا تمام ساقه و برگ و خوشه به مصرف غذائی دام خواهد رسید.

• در صورتیکه هنگام عمل سیلو کردن بی هوازی کردن بدرستی انجام نگیرد علوفه بیشتری در اثر اکسیداسیون از بین خواهد رفت.
• پس از فشرده سازی پوشاندن هر چه سریعتر آن با پوشش پلاستیکی الزامی است تا از ورود هوا به سیلو جلوگیری شود در غیر اینصورت با اتلاف علوفه روبرو خواهیم بود.

• در هنگام تغذیه دامها :

تلفات خوراک ناشی از کاهش مصرف می تواند تحت تأثیر عوامل محیطی مختلف قرار گیرد:

• فضای لانج

باید ۹۰ سانتی متر باشد. اغلب تنها ۳۰ تا ۵۰ سانتی‌متر فضا وجود دارد و در این موارد، تا جایی که امکانش وجود دارد، دیواره ها را جابجا کنید تا به فضای مورد نظر برسید.

• فضایی برای دسترسی به خوراک

باید ۶۵ سانتی‌متر برای یک گاو، یا دو ردیف اطاقک در یک آخور خوراک با همان طول باشد.

• دسترسی به آبشخور و میزان جریان مورد نظر

هدف ۱۰ سانتی متر برای یک گاو و جریان ۲۰ لیتر در دقیقه است.

• ارتفاع آخور

سطح آخور خوراک می‌تواند از پاهای جلویی گاو ۱۰/۱۶ تا ۲۰/۳۲ سانتی‌متر بلندتر باشد.

• رابطه افزایش طول عمر خوراک آخور  و کاهش اتلاف خوراک

تغذیه به دفعات مکرر، وجود سایه در محل خوراک‌دهی دام‌ها و افزودن افزودنی‌هایی که حاوی اسید پروپیونیک هستند سرعت گرم شدن خوراک را کند می‌کند و خوش‌خوراکی را افزایش می‌دهند.که باعث کاهش اتلاف خوراک میگردد.

• دستگاه فیدر :

فیدر میکسر مناسب باعث افزایش کیفیت خوراک دام و در نتیجه افزایش مصرف خوراک توسط دام می‌شود. نکته‌ی مهم ، ظرفیت میکس دستگاه است که حدودا ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت مفید استوانه است ولی تا ۹۶ درصد هم امکان بارگیری دارد اما با توجه به این تعریف مشخص است که نمی‌توان فیدر را کامل پر کرد چرا که در این صورت هزینه‌های تعمیر و نگهداری آن صرفه‌ی اقتصادی استفاده از فیدر را از بین می‌برد. یکی دیگر از عواملی که برای انتخاب ظرفیت فیدر باید مورد توجه قرار گیرد سیستم تغذیه‌ای دام و نوع و وضعیت آن است. به عنوان مثال گروه گاو‌های انتظار زایمان، کم تولید یا پرتولید، گوساله پرواری و … میزان خوراکشان متفاوت است پس برای به حداقل رساندن ضایعات خوراک باید به این نکته توجه نمود. پر نمودن بیش از اندازه ظرفیت فیدر در میکس کردن TMR نقش بسیار مهمی دارد به صورتی که نتیجه نهایی جیره‌ای ناهمگن و هدر رفت خوراک است.

• استرس گرمایی:

استرس گرمایی به عنوان یکی ازمشکلات اصلی در گاوداری های ایران به خصوص در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری می باشد. گاوهای شیری به استرس گرمایی بسیار حساس هستند. استرس گرمایی  از طریق کاهش مصرف خوراک توسط دام و در نتیجه افت تولید و افزایش اتلاف خوراک بر درآمد تولید کننده اثر منفی میگذارد.

• داخل بدن گاو

 علائم کلیدی که باید به آنها توجه کرد و ممکن است نشان دهنده استفاده کم از خوراک در داخل گاو باشد عبارتند از:

• دانه و الیاف در سرگین یک غربال سرگین می تواند به طور دقیق سطح دانه و فیبر را در سرگین ارزیابی کند. این اندازه‌گیری نشان‌دهنده سطح استفاده کمتر از بهینه خوراک است که می‌تواند منجر به راندمان تبدیل خوراک ضعیف(FCE) شود.
• دسته بندی جیره سیلاژ توپی و عناصر نخورده جیره می تواند نشانه ای از مرتب سازی جیره باشد. ترتیب مخلوط کردن، زمان میکس، بیش از حد/کم پر کردن و تخلیه ماشین، همه نقش مهمی در رسیدگی به این موضوع دارند.
• سطوح باروری گاوهای سالم تر و بارورتر، بهره وری بیشتری دارند و از نهاده های خوراک خود به طور موثرتری استفاده می کنند. بنابراین، برای دستیابی به فاصله زایش ۳۶۵ روز برای گله‌های کم‌محصول و حدود ۳۹۰ روز برای گله‌های با محصول بالاتر که دوره‌های انتظار داوطلبانه طولانی‌تری وجود دارد، سطح باروری باید پایش شود.
• عدم تعادل جیره های مورد استفاده :

در حال حاضر احتیاجات غذائی گاوهای شیری توسط سیستم های مختلفی بیان می شود. این احتیاجات شامل انرژی، پروتئین، فیبر، مواد معدنی، ویتامین ها و .. می باشد. عدم تأمین حداقل انرژی و هر یک از مواد مغذی ضمن کاهش میزان تولید حیوان، سبب می گردد تا راندمان استفاده از خوراک مصرفی کاهش یابد. عدم تأمین احتیاجات میکروارگانیسم ها شکمبه به‌عنوان یک فرمانتور طبیعی میزان تخمیر خوراک های فیبری غیرقابل استفاده در تغذیه انسان را کاهش می دهد. در حال حاضر جیره نویسی برای دام های مزارع پرورش گاو شیری امری بسیار حساس و دقیق می باشد که ارتباط مستقیم با تولید شیر و گوساله و در نتیجه بازدهی و سود دارد.

راه حلهای تکنولوژیک برای از بین بردن اتلافها و استفاده حداکثری از خوراکها

• با استفاده از سنسورهای اولتراسونیک ، غلات موجود در سیلوها را اندازه گیری و پارامترهای ارزش غذایی آن ها را مورد بررسی قرارداده تا بتواند براساس ارتباط ابری با داده های تجربی دیگر فارم ها ، نتایج لازم برای کیفیت و کمیت غلات و درنهایت میزان ارزش غذایی برحسب حجم را بدست آورد. این روند موجب افزایش بهره وری در تغذیه دام می شود.

• افزایش بهره وری با استفاده از پیاده سازی iot در دستگاه های شیردوش

با استفاده از این روش ، میزان شیر تولیدی برحسب وزن و میزان آب مصرفی دام قبل از شیردوشی و همچنین بیماری های پستان مانند ورم پستان و زخم سطحی یا تغییرات سطحی پوست دام و… می توان کارایی یا مشکلات دام را مورد بررسی قرار داد

براین اساس میزان نسبی مصرف خوراک دام از شیردوشی قبلی تا امروز و حجم آب مصرفی دام قبل از شیردوشی و همچنین وزن دام و شیر استحصالی، به عنوان پارامترهای سنجش و با استفاده از سنسورهای مربوطه ، اندازه گیری و به سیستم مرکزی ارسال می شود. برحسب محاسبات انجام شده برروی داده های مذکور ، مشخصه های مدیریتی برای دام ارائه می گردد.

• راه حل اینترنت اشیا (IoT) برای بهینه سازی زنجیره تامین خوراک دام

سیستم مدیریت منابع ذخیره سازی خوراک دام را ارائه می کند که براساس آن میزان خوراک دهی دام با برآورد خطای کمتر از ۵% و سیستم توزین با تخمین ۱.۱۵% را ارائه می کند. استفاده از سنسورهای کنترل حجم بخصوص در جیره های ترکیبی و همچنین کنترل پسماندها با استفاده از خط لوله های تفکیک کننده ، موجب کاهش اتلاف مواد می شود.

• پابند الکترونیک (حسگر):

موقعیت زمانی و مکانی دام را آنالیز میکند و مدت زمان ایستادن دام پای آخور و مصرف خوراک، مدت زمان نشخوار و میزان خواب و بیدار بودن دام را مشخص می نماید.

• استفاده از الک پنسیلوانیا و الک غله

بهترین روش برای تعیین اندازه ذرات استفاده از الک دانشگاه پنسیلوانیا است.

شکل سمت چپ : یک نمونه الک پنسیلوانیا(Penn State Particle Separator; PSPS).    شکل سمت راست: الک پنسیلوانیا پس از استفاده و نحوه توزیع بخش های مختلف یک نمونه TMR. خوراک اولیه روی سبد زیرین قرار دارد.

• استفاده از اندیکاتور محاسبه مقادیر جیره و اندازه گیری دقیق آیتم های آن

این دستگاه روی فیدر میکسر نصب میشود وبه اندازه گیری دقیق و ثبت اطلاعات زمانی، مقداری و خوراکها می پردازد که در نهایت به تولید گزارشهای دقیق زمان ساخت و توزیع جیره کمک شایانی می کند.

• استفاده از نرم افزارهای جیره نویسی

نرم افزار جیره نویسی به مهندس تغذیه دامداری در بالانس کردن جیره کمک میکند. نمونه ایرانی این نرم افزار وجود ندارد برخی نمونه های خارجی این نرم افزارها عبارتند از : CNCPS، NRC، SPARTAN

• استفاده از نرم افزارهای مدیریت تغذیه و مصرف

با استفاده از نرم افزارهای مدیریت تغذیه می توان گزارشات متعدد مدیریتی و آماری از سیستم گرفت همچنین می توان به تحلیل مصرف و میزان بازدهی و عملکرد جیره های تدوین شده پرداخت. این نرم افزارها علاوه بر اینکه سوابق مصرف را نگهداری میکنند می توانند پایه بسیار قوی و محکمی برای محاسبه قیمت تمام شده دامداری باشند.

شرکتهای ایرانی که برای دامداری ها نرم افزار ارائه کردند :