براي تشخيص حالتهاي گوناگون تورم مفصل مي توان از روشهاي معاينه باليني ، راديوگرافي ، آرتروسكوپي وتجزيه مايع مفصلي استفاده كرد. با توجه به عدم دسترسي به راديوگرافي و آرتروسكوپي در نقاط گوناگون ، يكي از روشهاي مناسب براي تشخيص ، درمان و پيش آگهي بيماريهاي مفصلي ، استفاده از آزمايش مايع مفصلي است . ازتغييرات پارامترهاي سلولي وبيوشيميايي مايع مفصلي مي توان در تشخيص بيماريهاي مفصلي استفاده كرد. در مدت ١٥ ماه تعداد ٨ رأس اسب مبتلا به تورم مفصل قلمي بند انگشتي مورد معاينه باليني قرار گرفتند. سپس در شرايط كاملا ضدعفوني وبا بي حسي موضعي (با ليدوكايين ١% بصورت حلقهاي در ناحيه بالاي مفصل) از مفصل مبتلا مايع مفصلي گرفته شد. همچنين از اسبهاي مبتلا خون گرفته شد و نمونههاي خون و مايع مفصلي از نظر فيزيكي، بيوشيميايي و سلولي آزمايش شدند. به عنوان گروه شاهد از ده رأس اسب بظاهر سالم كه هيچگونه نشانه باليني عمومي يا اندام حركتي نداشتند نمونههاي خون و مايع مفصلي گرفته شد.
نتايج بدست آمده از آزمايش مايع مفصلي نشان داد كه شكل ظاهري مايع مفصلي از حالتهاي زرد كم رنگ تا زرد تيره ، شفاف و غير شفاف تا كدر و همراه با وجود يا عدم وجود ذرات معلق ، متغير بود.
كيفيت لخته موسين نيز ازحالت طبيعي تا بسيارضعيف متغيربود. تعداد گلبولهاي قرمز از ٦٠٠٠ تا ٥٦٠٠٠ در ميكرو ليتر و تعداد گلبولهاي سفيد از ١٧٥٠ تا ٨٥٢٥٠ در ميكرو ليتر در نوسان بود . ميزان نوتروفيل ها از ٢٠ تا ٨٦ در صد ، لنفوسيتها از ٦ تا ٥٥ درصد ، منوسيتها از ٥تا ٢٥ درصد و ائوزينوفيل ها از صفر تا يك درصد ٥٥ ميلي گرم در - ١ گرم در دسي ليتر و ٩٥ /٤٤ – ٣/ متغير بود. ميزان پروتئين تام و گلوكز مايع مفصلي بترتيب ٨٥ دسيليتر بود. از كشت مايع مفصلي اسبهاي بيمار، تنها در يك مورد باكتري استافيلوكوك ائورئوس جدا شد كه نسبت به پني سيلين حساس بود . تغييردرشكل ظاهري مايع مفصلي مشخصه خوبي براي مقايسه حالتهاي مرضي وطبيعي در مايع مفصلي است.كيفيت لخته موسين كه نشان دهنده طبيعي بودن اسيد هيالورونيك درمايع مفصلي است با افزايش تورم مفصل، كاهش مييابد. تعداد گلبول هاي سفيد مايع مفصلي شاخص خوبي براي تشخيص حالات مرضي در مفصل است ومعمولا بيش از ١٠٠٠٠ در ميكروليتر يك حالت پاتوگونوميك را در مفصل نشان مي دهد.افزايش نوتروفيل وكاهش لنفوسيت و مونوسيت،همچنين كاهش گلولز مايع مفصلي در مقايسه با گلوكز سرم وافزايش پروتئين مايع مفصلي حالتهاي مختلف بيماري مفصل را نشان ميدهد. لذا با اين سنجش و مقايسه پارامترهاي اندازهگيري شده درمايع مفصلي در حالت طبيعي وبيماري، چهار مورد بيماري استحالهاي مفصل، سه مورد آرتريت چركي ايديوپاتيك و يك مورد آرتريت عفوني تشخيص داده شدوبراين اساس درمان مناسب انتخاب شد.