مولتیپل اسکلروزیس، یکـی از بیماریهـاي التهـابی سیستم عصبی مرکزي اسـت و عقیـده بـر ایـن اسـت کـه بواسـطه سـلولهاي T خودواکنشگر ایجاد میشود. در این بیماري، غلافهاي میلین که براي انتقـال مـؤثر پیامهاي الکتریکی در سلولهاي عصبی مغزي مورد نیازنـد در اثـر التهـاب خـراب میشوند. تخریب غلاف میلین باعث نقص در ورود پیامهاي حسی بـه مغـز و در نهایت منجر به فلج میشود. احتمالاً، لنفوسیتهاي T با ترشح سایتوکاین هـایی، ماکروفاژها را تحریک و بعداً ماکروفاژها نقش اصلی را در ایجـاد التهـاب دارنـد. یک قسمت مهم از غلاف میلین بنام پـروتئین پایـه میلـین، هـدف احتمـالی ایـن لنفوسیتهاي T میباشد. لنفوسیتهاي T جدا شده از این بیماران، قادر بـودهانـد علاوه بر شناسایی پپتیدهاي مشتق از پـروتئین پایـه میلینـی، پپتیـدهاي مشـتق از پروتئینهاي ویروس هرپس و یا اپتستین بار ویروس را نیز شناسایی کنند. برخـی از لنفوسیتهاي T ،احتمالاً داراي گیرندههایی بـوده کـه بـا پـروتئین پایـه میلـین واکنش متقاطع میدهند. لنفوسیتهایی که بدین ترتیب فعال شدهانـد بـا عبـور ازسد خونی- مغزي، به غشاء میلین حمله و باعث بیماري فوق میشوند. اطلاعات موجود نشان میدهد که الزاماً تمام افراد مبتلا به عفونت هرپس(تـب خـال) و یـا ایشتاین بار ویروس(عامل منونوکلئوز عفونی) دچار بیمـاريS.M نخواهنـد شـد. لذا، تشابه آنتی ژنی بین میکروب ها و آنتی ژن خودي بعلاوه فاکتورهاي ژنتیکـی از عوامل قوي و آشکار در ایجاد بیماري میباشند.

از عوامل مهم ّی که تحت تأثير سيستم عصبی مرکزی و سيستم هيپوتالاموس ــ هيپوفيز، در توليد هورمونهای مهم مثل دخالت دارند، به شرح زير میباشد. هورمونهايی که از غده هيپوفيز ترشح می شوند، از دو بخش هيپوفيز پيشين و پسين، آزاد میشوند. الف) هورمونهايی که از ّغدۀ هيپوفيز پسين (خلقی)، آزاد میشوند،عبارتنداز: ١ــ اکسیتوسين: اين هورمون برای انقباضات ماهيچه صاف رحم در هنگام زايمان و تحريک پستان و ّ ترشح شير، بسيار مؤثر میباشد. ٢ــ هورمون آنتیديورتيک (ADH :(بر روی واحدهای نفرونی در کليه اثر کرده و سبب بازجذب بيشتر آب و در نتيجه کاهش حجم ادرار میشود. اين هورمون در توليدمثل هيچگونه دخالتی ندارد. ب) هورمونهای ّ مترشحه ازهيپوفيز پيشين عبارتنداز: ٔ رشد فوليکول، که باعث رسيدن و : يا هورمون تحريک کننده ١ F.S.H هورمون ــ١ آمادهشدن فوليکول در دام ماده و در دام نر، سبب توليد اسپرماتوزوآ می شود. : اين هورمون سبب آزاد شدن تخمک از فوليکول گراف روی تخمدان ٢ L.H هورمون ــ٢ میشود. همچنين سبب تحريک فوليکول گراف برای ّ ترشح استروژن دردام مادهو ترشح تستوسترون در دام نر میشود. ٣ــ هورمون لاکتوژن: که باعث آماده کردن پستان حيوان برای توليد شير می شود. اين هورمون همچنين سبب تحريک جسم زرد به منظور ترشح پروژسترون میشود. ج) هورمونهای ّ مترشحه از تخمدانها: تخمدانها، علاوه بر توليد تخمک، هورمونهای ّخاصی به شرح زير ّ ترشح میکنند: ٔ رحم، مهبل ولولههای رحمی ونيز بروزعلائم ١ــاستروژن: اين هورمون سببرشدديواره فحلی در دام ماده میشود. ٢ــ پروژسترون: رحم را برای رشدو نگهداری جنين، آماده میسازد. ٣ــريلاکسين: اين هورمون، در موقع زايش سبب شل شدن ليگمان دو استخوان لگن و در نتيجه گشاد شدن لگن خاصره میشود. ١ :اين هورمون از هيپوتالاموس ترشح شده و به قسمت هيپوفيز پيشين د) هورمون آزادکننده آمده و موجب ترشح FSH و LH میگردد. هـ) هورمونهای مترشحه از بيضه: بيضهها، علاوه بر توليد اسپرماتوزوآ، موجب ّ ترشح هورمونهايی مثل تستوسترون میشوند. اين هورمون سبب بروز رفتارهای جنسی در حيوان نر میشود.