سیستم تنفسی تلمبه ای

)پمپ مضاعف(: اغلب ماهیان استخوانی برای عبور آو از روی تیغه های آبشش از پمپ مضاعف حفره دهانی – حفره آبششی استفاده می کنند . ظرفیت حفره دهانی از طریق حرکات آرواره و به ویژه در اثر کشیده شدن کف دهان به سمت پائین زیاد می شود . زائده پوستی لبه سرپوش آبششی هم از بازگشت آو به داخل حفره آبششی ممانعت می کند وسبب افزایش ظرفیت حفره آبششی می گردد . طی عمل تنفس همیشه فشار حفره دهانی بیشتر از فشار حفره آبششی است.

سیستم تنفسی تهویه فشاری: بعضی ماهیان نظیر تن ماهیان و کوسه ماهیان سیستم تنفسی تلمبه ای ) پمپ مضاعف دهانی –آبششی ( ندارند. این ماهیان همیشه و بدون وقفه با دهانی نیمه باز شنا می کنند تا آو از روی آبشش آن ها بگذرد. چنین تهویه ای را تهویه فشاری )ventilation ram )می گویند. بعضی ماهیان در سرعت کم از تهویه تلمبه ای و در سرعت زیاد از تهویه فشاری استفاده می کنند. قورباغه ماهی )grunniens Batrachus )که از ماهیان خلیج فارس است استثنا دارای سه جفت کمان آبششی می باشد. در ماهیان خاویاری، سرپوش آبششی یکپارچه است ولی در ماهیان استخوانی می توان 4 قطعه آن را بعد از پختن سرپوش و قرار دادن آن در محلول پتاس از هم جدا کرد. دهان گردان، کوسه ماهیان وسپر ماهیان ، سرپوش آبششی ندارند. در دهان گردان دریای خزر، المپری)wagneri Caspiomyzon )هفت جفت سوراخ آبششی در طرفین سر وجود دارد که هر کدام حاوی یک عدد آبشش است . در دهان گردان آو از راه سوراخ های آبششی وارد و از همین طریق هم خارج می شود ) استثنا در عده ای از دهان گردان)Agnatha )موسوم به Mixini نظیر هگ فیش ها)Hagfishes ) آو از سوراخ بینی وارد حفره آبششی می شود(. کوسه ماهیان 7-5 جفت شکاف آبششی در طرفین سر دارند که داخل هر کدام یک عدد آبشش قرار دارد؛ بنا براین کوسه ها 7-5 جفت آبشش دارند. سپر ماهیان 5 جفت شکاف آبششی در زیر سر در سطح شکمی دارند. زیر سر پوش آبششی ماهیانی نظیر خاویاری و تن ماهیان اندامی به نام نیم آبشش )Hemibranchi )قرار دارد که نصف یک آبشش کامل است.رشته های آبششی در نیم آبشش دوتایی یا Divergen نبوده و تک رشته ای است. پائین سرپوش آبششی، تعدادی چین پوستی وجود دارد که دارای اسکلت می باشد و به آن ها Branchiostegal می گویند. کار آن ها باز و بسته کردن سرپوش آبششی است