ایمنی موثر به مایکوباکتریوم ها بواسطه لنفوسیت Th1 صورت میگیرد که بطـور عمده از طریق فعال شدن مکانیزمهاي ضد باکتري ماکروفاژهاي آلوده و به مقـدار کمتر از طریق فعال شدن لنفوسیتهاي +TCD8 میباشد. قسمت عمـده آسـیب بافتی میزبان آلوده به این باکتریها بدلیل فعـال شـدن مکـرر ماکروفاژهـاي آلـوده توسط لنفوسیتهـاي Th1 مـیباشـد. پاسـخ ماکروفاژهـا بـه فعـال شـدن بطـور پیشروندهاي کاهش مییابد و توسط لایهاي از فاگوسیت ها و لنفوسیتهاي T به نام گرانولوها پوشیده میشـوند. گرانولوماهـا سـاختارهایی کوچـک نکروتیـک و + ندولار هستند که در آنها باکتري در نهایت از بین میرود. لنفوسیتهـاي TCD8 نیز احتمال میرود که به لیز ماکروفاژهاي آلوده کمـک کننـد. همچنـین بمـوازاتافزایش تعداد گرانولوماها بافت گرانولوماتوز گسترش مییابد. تخریب بطور غیـر قابل برگشت بوده و منجر به کاهش تدریجی عملکرد طبیعـی ریـه مـیشـود. در افراد بـا ضـعف سیسـتم ایمنـی بـاکتري از ریـه گریختـه و سـبب ایجـاد بافـت گرانولوماتور در مکانهاي آناتومیکی دیگر شامل استخوانها و مفاصل، مغز، روده و ارگانهاي اصلی مانند کبد و طحال میشود. بیماري جـذام بعنـوان الگـویی بـراي شناخت اهمیت تعادل Th1 به Th2 در پاسخهاي سیستم ایمنی انسان بـه بـاکتري عفونت زا میباشد. در جذام توبر کلویید پاسخهاي ایمنـی از نـوع Th1 ،سـطوح بالاي ایمنی سلولی محافظت کنندهاي بوجود میآورد که باکتري را بطـور مـوثري پاکسازي میکند، اما اثر التهاب حار ناشـی از سـلولهاي Th1 تخریـب پوسـت و کـاهش قـوه ادراك و حساسـیت در اعصـاب محیطـی بواسـطه تخریـب عصـب میباشند. در جذام لپروماتوز، بیماران به سمت پاسخهاي Th2 قوي پیش میروند که پیامـد آن عدم توانایی در ایجـاد ایمنـی مـوثر مـیباشـد. در جـذام لپرومـاتوز، باکتریهـا میتوانند با امنیت کامل بخصوص در بافتهـاي سـطحی صـورت تکثیـر یابنـد. تاکنون مشخص نشده که چرا در مقابـل مایکوبـاکتریوم هـا بـا طیـف وسـیعی از پاسخهاي ایمنی مختلف مواجه هسـتیم، اگـر چـه تـوارت آمیـزهاي از آلـلهـاي HLA ،خاص ممکن است تاثیر عمدهاي در این امر داشته باشد.

سل يک بيماری مشترک بسيار خطرناک اسـت و عامـل آن مايکوباکتريوم بوويس است. در جاهايی که پرورش گاو به طور متفرق انجام مـیشـود، ايـن بيمـاری شـيوع زيـادی ندارد. در استاای جنوبی کشور کمتريـن ميـزان شـيوع و در لرستان بيشترين شيوع را دارد (در همدان و کردستان بـه ترتيب دومين و سومين شيوع را دارند)

طرز انتقال بيماری سل: طرز انتقال بيماری سل بيشتر تنفسی است ولی از راه گوارشی و تبادلات جنسی و جلدی هم میتواند منتقل شود

. علائم بالينی: بدليل موضعی شدن جراحات سلی در مناطق مختلف بدن و همچنين مزمن بودن آن، تشخيص درمانگاهی سل مشکل است. لاغری تدريجی (همراه با هيچ بيماری ديگری)، همـواره بايد گمان ابتلا به سل را برانگيزد. کم وزياد شدن اشتها،جلاي غير طبيعي موها و نوسـان گرمای داخلی بدن، اغلب در اين بيماری رخ مي دهد. ابــتلاء ريــوی بوســيله ســرفه مــزمن در اثــر برنکوپنومونی مشخص میشود. سرفه ها، صدادار نيستند و فقط گاهی يکی دوبار عارض میشوند آـه اغلـب آهـسته ، کوتاه و مرطوب مي باشند و به آسانی در اثر فشار ويا در اثر کار و حرکت (مخصوصا صبح زود و در هـوای سـرد) بوجود میآيند. درمراحل پيشرفته که ريه مبتلا مي شود، تنگـی نفـس توام با افزايش تعداد و عمق تنفس آشکار است. بزرگ شدن غدد لنفاوی مدياستن گاها ديـده مـیشـود. گاهی اورام پستان سلی هم وجود دارد آه اکثراً پـس از زايمان اين علائم خود را نشان میدهند.

تشخيص بيماری سل: به علت اهميت بيمـاری سـل در انتقـال بـه انـسان، تشخيص دقيق اين بيماری در دامداریها بسيار مهـم مـی- باشد. جهت تشخيص بيماری سل از تستی موسـوم بـه تـست توبرکولين استفاده میشود. يک دهم ميلیليتر PPD رقيق به صـورت بـين جلـدي در ناحيه گردن تزريق میکنيم. در ابتـدا مـوی قـسمتی از وسط گردن را میتراشند و سپس ضخامت پوست را بـه طـور دقيق اندازهگيری آرده و يادداشت می نمايند. پس از ضد عفونی نمودن محل، مقدار ١/٠ ميلی ليتر PPD را بين پوست تزريـق مـیکننـد و پـس از ۴٨ سـاعت ضـخامت پوسـت را اندازهگيری مینمايند. اگر ضخامت از دو برابر تجاوز کند، واکنش را مثبت و اگر کمتر از ۵/١ برابر باشد ،آن را منفی محسوب کرده و بين اين دو حالت را مشکوک مینامند.

بخش عمدهاي از 60 گونه جنس مایکوباکتریوم، غیر بیماریزا میباشند ولی با این وجود شمار اندکی از آنها عامل بیماریهاي خطر ناکی در انسان و سایر حیوانـات هستند. ایـن بیماریهـا اغلـب شـامل سـل و جـذام بـوده کـه بـه ترتیـب توسـط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و مایکو باکتریوم لپره ایجاد میشـوند. مایکوبـاکتریوم ها عوامل بیماریزاي داخل سلولی اختیاري هسـتند کـه تمایـل خاصـی بـه آلـودهساختن ماکروفاژها دارند و در فاگوزومهاي آنها تکثیر مییابند. مطالعات بـر روي مایکوباکتریوم توبرکلوزیس نشان داده است که این باکتري با کاهش رونـد ادغـام فاگوزوم با لیزوزوم ها شرایط بقا را در محیط نا امن فـاگوزوم فـراهم مـیسـازد. مکانیزم دقیق کنترل ادغام فاگوزوم با وزیکول دیگر در سلول توسط باکتري هنوز بعنوان معمایی جالب توجـه بـاقی مانـده اسـت و از ایـن رو علاقـه خاصـی بـه شناسایی ژنهاي عامل این ویژگی باکتري وجود دارد. این باکتري در مقابل هضم شدن بخصوص توسط ماکروفاژها مقاوم هسـتند، لـذا پایداري آنها منجر به تشکیل بافت گرانولوماتوز و تخریب غیر قابل برگشت ریـه میشود.

بخش عمدهاي از 60 گونه جنس مایکوباکتریوم، غیر بیماریزا میباشند ولی با این وجود شمار اندکی از آنها عامل بیماریهاي خطر ناکی در انسان و سایر حیوانـات هستند. ایـن بیماریهـا اغلـب شـامل سـل و جـذام بـوده کـه بـه ترتیـب توسـط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس و مایکو باکتریوم لپره ایجاد میشـوند. مایکوبـاکتریوم ها عوامل بیماریزاي داخل سلولی اختیاري هسـتند کـه تمایـل خاصـی بـه آلـودهساختن ماکروفاژها دارند و در فاگوزومهاي آنها تکثیر مییابند. مطالعات بـر روي مایکوباکتریوم توبرکلوزیس نشان داده است که این باکتري با کاهش رونـد ادغـام فاگوزوم با لیزوزوم ها شرایط بقا را در محیط نا امن فـاگوزوم فـراهم مـیسـازد. مکانیزم دقیق کنترل ادغام فاگوزوم با وزیکول دیگر در سلول توسط باکتري هنوز بعنوان معمایی جالب توجـه بـاقی مانـده اسـت و از ایـن رو علاقـه خاصـی بـه شناسایی ژنهاي عامل این ویژگی باکتري وجود دارد. این باکتري در مقابل هضم شدن بخصوص توسط ماکروفاژها مقاوم هسـتند، لـذا پایداري آنها منجر به تشکیل بافت گرانولوماتوز و تخریب غیر قابل برگشت ریـه میشود.

عامل بوجود آورنده ميوکارديت ميتواند باکتريـايی، ويروسی و يا انگلی باشد. از جملـــه عوامـــل باکتريـــايی مـــيتـــوان بـــه مايکوباکتريومها، کلستريوم شووای، اسـتافيلاکوک طلايـی و استرپتوکوک اشاره نمود. از جمله عوامل ويروسی ميتوان بـه FMD ، کـم خـونی عفونی اسبان، آنفلوآنزا و طاعون اشاره کرد. از جمله عوامـل انگلـی مـيتـوان بـه توکـسوپلاسما، سارکوسيست و استرونژيلس اشاره نمود. اخيـرا يـک بـاکتری بنـام bergdorferri Borrelia نيـز در نشخوارکنندگان بـه عنـوان عامـل بوجـود آورنـده ايـن عارضه شناخته شده است.

علائم بالينی: علائم عبارتند از تب، تاکی کاردی، مرمر قلبی (بـه علت نارسايی دريچه سـه لتـی و دولتـی)، اتـساع وريـد وداج، علائم CHF ،درد عضلانی و گاهی عدم حرکت.

درمان: در صورت امکان بايد عامل اصلی بيماری درمان شـود و بعد از آن ميبايست اقدام به رفع ناراحتیهـای قلبـی نمود. در گاو از تزريق داخل وريدی ديگوکيسن بـه ميـزان 22 ميلی گرم به ازاء هر کيلوگرم وزن بـدن در روز اول و در روز بعد 11 ميلی گرم بـه ازاء هـر کيلـوگرم وزن بدن اسـتفاده مـي شـود آـه سـه مرتبـه در روز تزريـق ميشود.