استفاده از بیوشیمی خون به منظور ارزیابی و تشخیص وضعیت تغذیه اي و تعیین پروفایل متابولیکی از اوایل سال 1990 میلادي آغاز شد و به تدریج به کیفیت و پیچیدگی و پیشرفت هاي این روش آزمایشگاهی افزوده شد ،اما بعضا از نظر اقتصادي هزینه بر بوده و تفسیر نتایج حاصله از آن با دشواري هایی رو به رو است . آزمایش هاي فاکتور هاي خونی در سطح انفرادي و یا گله جهت تشخیص بیماري و مشکلات دام ها انجام می شود و دامپزشکان ، مشاوران تغذیه و تولید کنندگان با تفسیر نتایج این آزمایشات نسبت به وضعیت سلامت و تغذیه دام ها آگاهی پیدا می کنند . الف) هدف : - ارزیابی وضعیت تغذیه اي دام ها در سطح گله - تعیین و تشخیص بیماري ها در مراحل ابتدایی - تعیین ریسک و احتمال ابتلا به بیماري هاي متابولیکی در آینده . - ارزیابی علل احتمالی و عوامل مسبب بیماري . ب) نحوه انجام ،انواع و اصول : در این آزمون ها فقط به دنبال کمبود مقادیر برخی عناصر بیوشیمیایی نیستیم ، بلکه افزایش آن ها نیز می تواند در مواردي بسیار با ارزش باشد . دامنه طبیعی مقادیر متابولیت هاي خونی اغلبا در گاو هاي شیري براساس اواسط تا اواخر دوره شیرواري سنجیده شده است و لذا بررسی وضعیت گاو هایی که دوره انتقالی و حول و حوش زایمان هستند چندان مناسب نیست . در این آزمون سه اصل اساسی وجود دارد : 1 (انتخاب دام 2 (زمان انجام آزمایش 3 (جمع آوري اطلاعات الگوهاي مختلفی در منابع و مقالات جهت انتخاب دام بیان شده است که دو مورد از آن ها را در اینجا با هم مرور می نماییم. 1- Far – off dry (early dry) (Ed) زایمان از قبل روز 30 از بیش 2- Close-up dry (CUD) (روز 21 تا 7) خشکی از قبل روز 21 تا 3 3- Fresh cow (FR) (روز 21تا7) زایمان از بعد روز 30 تا 3 4- Lactational period از روز زایمان تا روز 49 بعد از زایمان lactation Early- a روز 50 تا 109 بعد از زایمان lactation Peak- b c- Mid lactation زایمان بعد 202 تا 110 روز از روز 210 تا زمان خشکی (انتهاي شیرواري) lactation Late- d دوره انتقالی (period transitional (به 3 هفته انتهایی آبستنی و سه هفته ابتدایی پس از زایمان دوره انتقالی اطلاق می شود، چرا که دام آبستن سنگین در عرض 6 هفته به یک دام شیروار تبدیل می شود و بسیاري از اختلالات متابولیکی در این بازه زمانی اتفاق می افتد . الگوي شماره 1 :17 راس گاو را در دوره هاي مختلف تولید انتخاب می کنیم، شامل ؛ 7 راس گاو در ابتداي شیرواري، 5 راس گاو در اواسط شیرواري و 5 راس گاو در دوره خشکی. الگوي شماره 2 : دام ها را به 5 تیپ مختلف تقسیم می کنیم، شامل؛ 8 راس گاو در دوره خشکی،8 راس گاو در اوایل شیرواري، 8 راس گاو در اوج شیرواري، 8 راس گاو در اواسط شیرواري و 8 راس گاو در اواخر شیرواري، یعنی مجموعا 40 راس دام انتخاب می شود. پ)روش انجام : 1 -انفرادي : حداقل 8 تا از هر جمعیت انتخاب می شود. البته بهتر این است که 12 یا 13 نمونه اخذ شود. 2 -pooling) مخلوط کردن نمونه ها): نمونه خون 5 تا 20 راس دام اخذ و بعد از سانتریفیوژ سرم جدا شده و با نسبت مساوي با یکدیگر مخلوط می شود. در نتیجه آن نمونه نماینده یک جمعیت 5 تا 20 نفره است. براي روشن تر شدن موضوع یک مثال می زنیم: آزمایشگاهی جهت انجام آزمون متابولیک پروفایل اعلام کرده که نیاز به 5ml/2 یا 2500ml سرم دارد تا به روش pooling این تست ها را انجام دهد. مشخص نمایید نمونه سرم از 8 دام با چه نسبتی باید مخلوط شود تا اختلالی در تفسیر نتایج آزمون پروفایل پیش نیاید ؟ 2500 گاو8 = 312/5 ج) هزینه : به ازاي هر دام بین 7 تا 50 دلار بسته به تست هایی که انجام می شود در روش انفرادي می باشد. در صورتی که از روش pool استفاده شود قیمت به 3 تا 10 دلار به ازاي هر نمونه کاهش می یابد. چ) آزمون هایی که باید انجام شود و تکرار آزمون : متابولیک پروفایل باید 3 بار در سال، شامل تابستان، پاییز و زمستان انجام شود. نمونه هاي خون باید توسط لوله هاي خاصی اخذ شود . بدین صورت که از هر دام یک نمونه خون در لوله حاوي لیتیوم هپارین و یک نمونه خون در لوله حاوي فلوراید – اگزالات و یک نمونه خون در لوله لخته (بدون ماده ضد انعقاد) می ریزیم.