یک بیماري بعد از زایش می باشد که در آن هموگلوبینوري مشاهده می کنیم. این بیماري یک بیماري متابولیکی است که در گاو میش ها هم مشاهده می شود با این تفاوت که در انتهاي آبستنی اتفاق می افتد. مهمترین علت بیماري کمبود فسفر است اما به درستی علت آن مشخص نیست. بیماري در ردهي گاوسانان است، به شدت وابسته به میزان تولید، سن و هفته هاي سپري شده ي بعد از زایمان است. چون هر چه از زایمان فاصله می گیریم، میزان تولید افزایش می یابد، در نتیجه از هفته ي 3 تا 6 بعد از زایمان بیشترین پیکی است که رخداد این بیماري را می توانیم ببینیم چون شیر بسیار زیادي تولید می کند و فسفر زیادي از طریق این شیر دفع می شود. از سن 5 سالگی به بعد شانس دیدن بیماري افزایش می یابد چون هر چه سن افزایش پیدا می کند، ذخایر کلسیم و فسفر بدن کاهش پیدا می کند و از طرف دیگر بازجذب کلسیم و فسفر از روده ها کاهش پیدا می کند چون که کفایت عمل سلول هاي روده در جذب کاهش پیدا می کند و اثر VitD3 بر روي استخوان ها کممیشود و میزان ذخیره ي کلسیم و فسفر استخوانی بعد از هر زایمان کاهش پیدا می کند.پس هر چه گاو پر شیر تر و مسن تر باشد شانس رخداد بیماري در آن بیشتر است. علت بروز هایپوفسفاتمی،کمبود انرژي است و یکی از عواملی که باعث تخریب RBC و همولیز می شود که این ها در کنار هم یا به تنهایی می تواند اآغازگر بیماري باشد.

اپیدمیولوژي: این بیماري در بیشتر کشورهاي جهان دیده شده است. یک فرم جهانی دارد که در همه ي کشورها دیده می شود.فرم نیوزلندي بیماري که در نیوزلند دیده می شود که تلفات زیاد دارد.فرم دیگر در تلیسه هاي 2 ساله دیده می شود که یک آنمی خفیف و هایپوفسفاتمی خیلی خفیف وجود دارد و درجاتی از کمبود مس در این بیماري دیده شده است.یک فرم تک گیر و انفرادي وجود دارد. بروز بیماري در مناطق مختلف در فصول مختلفی رخ می دهد ،مثلا در کشور مصر بیشتر در بهار، در ایران بیشتر در زمستان و در آمریکا بیشتر در تابستان رخ می دهد. دلایل مختلفی میتواند روي زمان بروز بیماري تاثیر بگذارند، یکی از آن ها جیره است،در بهار چون علف سبز جیره بالا می رود، در زمستان مربوط به دریافت انرژي جیره می شود. یک لیتر شیر حدودا 100 میلی گرم فسفر را از بدن خارج می کند که در آغوز حدودا 10 برابر این میزان است. این عارضه به دو شکل قابل مشاهده است، یکی این که فسفر در جیره کم است، که این در دام داري هاي غیر صنعتی و چرا در سطح مرتع رخ می دهد چون اگر دامداري صنعتی باشد کنسانتره فسفر کافی دارد. خانواده ي کلم سانان، یونجه، شلغم، ترب، کلم بروکلی و چغندر قند فسفر خیلی پایینی دارند در نتیجه روي رخداد بیماري تاثیر دارند.دام اگر به مدت طولانی از این جیره ها استفاده کند می تواند باعث بیماري شود. بالانس کلسیم – فسفر باید بر قرار باشد، یعنی کلسیم به فسفر 2-1 باشد، این نسبت نباید کمتر یا بیشتر از این باشد چون روي جذب فسفر اثر منفی دارد. ترکیباتی که فسفر زیاد دارند شامل غلات، جو، گندم، ذرت و سبوس می باشند که اگر در جیره وجود داشته باشند این بیماري معمولا دیده نمی شود.

کمبود انرژي جیره بیشتر در فصول سرد در دام هایی که در سطح مرتع هستند دیده می شود ، یا زمانی که برف روي علوفه را پوشانده یا دام پر تولید می باشد یا خشکسالی است ، یا وقتی که دام آب سرد زیادي می نوشد . در داخل خون تغییر رقت خون را مشاهده می کنیم ،که این آب زیاد می تواند بر روي غشاي RBC تاثیر بگذارد و این غشا که آسیب ببیند به سمت لیز شدن پیش می رود و حاصل آن هموگلوبینوري است . عوامل سمی همولیز کننده مانند سیستئین،S متیل سولفوکساید، اگزالات، متیونین و ... می تواند باعث ایجاد این بیماري شود. در کلم ماده اي به نام متیل سیستئین وجود دارد که در دستگاه گوارش به Sمتیل سیستئین تاثیر می گذارد که خود می تواند روي RBCتاثیر بگذارد. این عوامل روي غشاي RBC تاثیر می گذارد که باعث می شود یا ATP مورد نیاز به RBC نرسد، به دلیل این که فسفر (P (کم است، یا این که به طور مستقیم به غشاي RBC آسیب می زند به این صورت که عوامل همولیز کننده روي غشاي RBC می نشینند و باعث لیز RBC می شوند یا این که آنزیم هایی که نقش ساختاري در تامین انرژي در غشاي RBCرا دارند مختل می کنند. نهایتا این عوامل روي دیواره ي RBC می نشینند و باعث می شوند که هموگلوبین در یک نقطه جمع شود که به این ساختار هینز بادي گفته می شود. به صورت اتوماتیک سیستم رتیکولو اندوتلیال به رهبري طحال تمام هینز بادي ها را جمع می کند و داخل سیستم رتیکولو اندوتلیال می برد و در نهایت بعد از لیز شدن از کلیه دفع می شود،کلیه تا یک حدي هموگلوبین را به خون باز می گرداند، از یک نقطه به بعد هموگلوبین وارد ادرار می شود و رنگ ادرار در اینجا به سمت قهوه اي،قرمز یا شکلاتی پیش می رود. ویتامین E یک ویتامین آنتی اکسیداتیو است، یعنی از عملکرد اکسیداتیو و یکسري ترکیبات مانند پروکسید هیدروژن که آسیب رسان است جلوگیري می کند. اگر ویتامین Eکم باشد این ها می توانند به غشا RBCآسیب بزنند و باعث لیز RBC شوند. مس هم یک میکروالمنت دیگر است. مس مهمترین ساختار است که در فعالیت هاي آنزیمی دخیل است. آنزیم هاي زیادي به مس وابسته هستند که در بافت استخوانی و غیر استخوانی در متابولیسم تاثیر دارند، در دیواره ي RBC و محافظت از غشاي RBC نقش دارند، وقتی مس کم باشد آنمی ها اتفاق می افتد. SODیا سوپر اکسی دسموتاز که در کنار ویتامین E یک عامل آنتی اکسیداز است، که وجودش وابسته به مس است