بیماریهاي میکروبی:

مشمشه مشمشه یکی از قدیمیترین و خطرناکترین بیماریهاي تک سمی ها به خصوص اسب بوده و در ردیف بیماریهاي مشترك بین انسان و دام نیز قرار دارد. عامل بیماري پزودوموناس مالئی است. چنانچه اسبی مبتلا به بیماري مشمشه شود به راحتی باکتري عامل بیماري را از طریق طریق ترشحات خود به خارج دفع و سایر حیوانات حساس و انسان را مبتلا می سازد. میکروب مشمشه از راه تنفس و خراش ها و زخمهاي جلدي قابل سرایت است. علایم بیماري در فرم حاد عبارت از تب شدید، کاهش اشتها، سرفه، ریزش زرد رنگ از بینی و ایجاد التهاب در بعضی از نقاط بدن و تورم طناب لنفاتیک می باشد. فرم مزمن بیماري ممکن است با اختلالات ریوي و یا بدون عوارض مشخص دیده شود.

کـــــزاز کزاز از بیماریهاي حاد و عفونی انسان و دام می باشد و با تاثیر زهرابه باکتري در روي سلسله اعصاب مشخص می شود. باکتري عامل بیماري (کلستریدیوم تتانی) از راه خراش و زخمهاي جلدي وارد بدن می شود و در بافت هاي مجروح رشد کرده و تولید زهرابه می نماید. تمام حیوانات به بیماري کزاز مبتلا می شوند ولی تک سمیها بیشتر از سایر حیوانات به بیماري حساس هستند. علایم بیماري با سفت شدن عضلات شروع و درجه حرارت بدن به سرعت بالا می رود و گاهی به 42 تا 43 درجه می رسد. حیوان در اثر انقباض عضلات گردن از خوراك می افتد. گوشهاراست و تمام بدن خشک و حالت صلابت به خود می گیرد. بزاق زیادي از دهان حیوان جاري می شود و ادرار و مدفوع حبس می گردد. پلک سوم بیرون آمده و روي قسمتی از چشم را می پوشاند. در شکل حاد بیماري حیوان در مدت کوتاهی دچار انقباضات شدید و عضلانی و قطع حرکات تنفسی شده و به زودي تلف می گردد. حیوانات بیمار میکروب را به وسیله مدفوع خود به خارج پراکنده و به راحتی بستر و لوازم خود را آلوده می سازند. انسان هایی که در تماس با حیوان بیمار و ابزار و وسایل او هستند از راه خراشهاي جلدي و یا در اثر زمین خوردن در معرض آلودگی قرار می گیرند.

سیاه زخم (شاربن) evetpub e-learning veterinary publisher سیاه زخم یا شاربن از زمانهاي قدیم در بیشتر نقاط دنیا وجود داشته و مشترك بین انسان و حیوانات علفخوار می باشد. عامل بیماري باسیلوس آنتراسیس است. اسب نسبت به بیماري حساس بوده و از طریق زخمها و خراشهاي جلدي و یا بلع میکروب (از طریق خراشهاي موجود در دهان) و یا در اثر نیش حشرات آلوده به بیماري مبتلا می شود. علایم بیماري در حیوان گاهی به حدي شدید است که با سایر بیماریها مثل پیچ خوردگی روده اشتباه می شود. در این حالت ادرار و مدفوع خونی بوده و کف همراه با خون از دهان و بینی جاري می شود و حیوان در مدت 3 تا 6 روز تلف می گردد. در کالبدگشایی، طحال حیوان بزرگ و رگها پر خون و سیاه می باشد. در صورتیکه بیماري از طریق نیش حشرات وارد بدن شود تب، نفس تنگی و دل درد در حیوان دیده می شود. اورام گرم در ناحیه گلو و جلو شانه ظاهر و به تدریج به حجم آنها اضافه می گردد. انسان در اثر تماس با دام مبتلا و یا لاشه آن از طریق خراشهاي جلدي و مخاطی بیمار می گردد. شاربن روده اي در انسان با مصرف گوشت و اعضا آلوده حیوان بیمار حادث می شود. چنانچه لاشه حیوانات شاربنی در زمین پراکنده شود خاك آن نواحی تا مدتها حاوي باکتري بوده و در انتقال بیماري نقش دارد. به همین دلیل توصیه می شود لاشه حیوانات شاربنی حتما" باید در عمق زیاد و همراه با چند لایه آهک دفن شود.

بیماریهاي ویروسی

هـــــاري بیماري هاري یکی از خطرناکترین بیماریهاي واگیر و مشترك بین انسان و کلیه حیوانات پستاندار می باشد. عامل بیماري ویروس می باشد که در کلیه حیوانات خونگرم ایجاد بیماري کشنده می نماید. سگ و گربه بیشتر از سایر حیوانات نسبت به بیماري هاري حساس می باشند. ویروس عامل بیماري در بزاق فراوان بوده و گازگرفتن توسط حیوانات هار عادي ترین راه انتقال بیماري به انسان و سایر دامها می باشد. ویروس این بیماري تمایل به دستگاه عصبی دارد و جراحاتی در این بافت ایجاد می کند. اولین نشانه هاي بیماري در اسب وجود خارش در محل گازگرفتگی است. اسب بیمار مضطرب بوده، غذا نمی خورد و مرتب محل گزش را با دندان خود گاز می گیرد، به پرستار و افرادیکه به او نزدیک می شوند حمله می کند و اگر فرار نکنند آنها را به شدت گاز می گیرد. به تدریج نشانه هاي فلجی در عضلات گلوي دام ظاهر شده و حیوان با وجود تشنگی مفرط نمی تواند آب بخورد. فلجی کم کم به پاها رسیده، حیوان به زمین می خورد و در مدت کوتاهی تلف می شود.

آبــــــــله آبله اسب قابل سرایت به انسان و گاو می باشد. نشانیهاي بیماري در اسب عبارت از وجود جراحات و دانه هایی در سطح داخلی دهان، زیر زبان، لثه ها و لب می باشد. دانه ها کم کم چرکی شده و حیوان دچار تب می شود. بزاق از گوشه دهان جاري شده و میل به غذا ندارد. جراحات به تدریج وسعت یافته و به مخاط بینی نیز سرایت می کند. کره اسبها به بیماري حساس تر بوده و گاهی تلف می شوند. در صورتیکه دانه هاي آبله در روي پاهاي حیوان و در ناحیه بخلق ظاهر شود اندکی لنگش ایجاد کرده کم کم دانه ها چرکی شده و روي آنها را دلمه خشک می پوشاند و حال حیوان بهبود می یابد.

آنسفالیت ویروسی اسب آنسفالیت ویروسی از بیماریهاي عفونی است مه اسبها را مبتلا ساخته و موجب ابتلا انسان نیز می شود. آنسفالیت ویروسی داراي انواع مختلف بوده و از آن جمله آنسفالیت ویروسی ونزوئلایی می باشد. نشانیهاي بیماري در اسب اختلال در شناسایی، عوارض عصبی، عدم تعادل، تب و فلجی می باشد. دفع مدفوع و ادرار مشکل شده، حیوان دایره وار راه می رود و کم کم فلجی ظاهر می شود و حیوان زمین گیر و در مدت 2 تا 4 روز تلف می گردد. تعدادي از اسبهاییکه فلج نمی شوند زنده می مانند. ناقل اصلی بیماري پشه ها می باشند ولی انتقال از اسب به اسب نیز امکان پذیر است. آنسفالیت ویروسی آمریکاي شمالی، شرقی و غربی و آنسفالیت ژاپنی نیز وجود دارد که کمتر اسب را مبتلا می سازد. آنسفالیت ژاپنی در حقیقت یک بیماري انسانی است که در بیشتر موارد انسان عفونت را به حیوانات منتقل می سازد.

آنفولانزاي ویروسی اسب آنفولانزاي اسب بیماري مسري بوده که در شرایط طبیعی تک سمی ها بیشتر به آن مبتلا می شوند. در نقاطی که تعداد زیادي اسب در مجاورت هم قرار گیرند بیماري به سرعت در بین آنها اشاعه می یابدو اسبهاي جوان به بیماري حساس تر می باشند و زمانی که بیماري شیوع پیدا کند اسبهاي مسن نیز به آن مبتلا می شوند. علایم بیماري در اسب عبارت است از تب شدید، بی اشتهایی، ریزش اشک، هجوم الدم بافت چشم و ریزش از بینی. در بعضی از موارد ذات الریه و کور شدن چشم نیز دیده می شود که در این صورت منجر به مرگ حیوان می شود. امکان وجود یرقان و نفریت نیز در اسب گزارش شده است. بیماري از طریق ترشحات بینی، عطسه یا سرفه به خارج پخش و سبب ابتلا سایر اسبها و دیگر موجودات مهره دار و از جمله انسان می گردد.

تورم دهان طاولی این بیماري قابل سرایت به اسب، گاو، خوك و انسان می باشد. دوره کمون بیماري 1 تا 3 روز است. علایم بیماري تب و افزایش بزاق در هنگام غذا خوردن است که به تدریج دانه هایی در سطح زبان و روي لبها ظاهر می شود. دانه ها طی 48 ساعت پاره شده و تمام سطح زبان و لبها را فرا می گیرد و حیوان از خوراك می افتد. ویروس عامل بیماري از طریق ترشحات آلوده حیوان و گاهی از طریق حشرات انتقال می یابد. بیماري معمولا" خطرناك نیست و دامهاي مبتلا به زودي بهبود حاصل می کنند.

بیماریهاي قارچی و انگلی

کوکسیدیوئیدومیکوز انسان و حیوانات در اثر استنشاق هاگ قارچ کوکسیدیوئیدیس ایمی تیس که در زمین رشد می کند مبتلا به بیماري می شوند. علایم بیماري در اسب عبارت است از لاغري، تب متغیر، خیز در پاها، کم خونی و ازدیاد گلبولهاي سفید خون که در بعضی از موارد دل دردهاي متناوب نیز وجود دارد. پارگی کبد در بعضی مواقع دیده می شود که به تلف شدن حیوان منجر می گردد.

کچـــــلی کچلی از بیماریهاي قارچی پوستی می باشد که این قارچ به بافتهاي پوششی و شاخی و الیاف مو حملخ می کند. در اسبها بیماري با ایجاد لکه هاي گردي در پوست شروع می شود و پس از چند روز موها فاسد شده و می ریزند. سطح پوست خاکستري رنگ و شوره هاي ریزي در پوست ظاهر می شود. سپس پوسته پوسته شده و خارش شدید در حیوان ایجاد می کند. در صورتیکه مراقبتهاي لازم انجام شود پس از مدت 25 تا 30 روز بهبود حاصل می شود. در صورتیکه محل کچلی در زیر زین یا تنگ اسب باشد در اثر تحریک بهبودي به تاخیر می افتد و ممکن است به سایر نقاط بدن نیز سرایت کند. بیشتر کچلی هاي انسان از حیوانات سرایت می کند، به خصوص در نقاط روستایی و جاهاییکه تماس نزدیک با اسب و گاو وجود دارد.

لنفانژیت واگیر(مشمشه کاذب) لنفانژیت واگیر از بیماریهاي مزمن اسب بوده که توسط یکی از انواع قارچها به نام هیستو پلاسمافارسی می نوزوم به حیوان سرایت می کند. این قارچ از راه خراشهاي پوستی و از طریق لوازم آلوده مثل زین، عرق گیر و لوازم تیمار وارد بدن اسب می شود. زمانیکه این قارچ به بافتهاي زیر پوست می رسد، قرحه هایی در امتداد عروق لنفی به وجود می آورد. این قرحه ها کم کم ضخیم شده و سرباز می کند. جراحات و ورم بیشتر در اطراف مفصل خرگوشی و یا در تمام قسمتهاي پا مشاهده می شود، که اغلب بدون درد می باشد. این عوارض ممکن است در سایر نقاط بدن و یا مخاط بینی نیز دیده شود که در این صورت با بیماري مشمشه قابل اشتباه می باشد ولی باید توجه داشت که در این بیماري تست مالیین منفی است. این بیماري قابل سرایت به انسان و گاو می باشد.

جـــــــرب اسب جربهاي مختلفی در اسب ایجاد بیماري می کنند که مهمترین آنها عبارتند از جرب دمودکس اکویی، جرب سارکوپتیک، جرب پزوروپتیک و جرب کوریوپتیک می باشد. جرب پزوروپتیک در اسب ایجاد دلمه هایی در قاعده یال و دم کرده، دلمه ها کم کم بزرگ شده و تولید خارش شدید می نماید و حیوان بدن خود را به در و دیوار می مالد. گاهی اوقات ممکن است جراحات در قسمتهاي فاقد مو مثل زیر بغل، پستان و بیضه نیز دیده شود. جرب از طریق تماس مستقیم و یا از طریق استفاده مشترك از وسایل مثل زین، عرق گیر، افسار و ... قابل انتقال است. جربهاي اسب قابل انتقال به انسان می باشد.