نامهای ديگـر ايـن بيمـاری، زکـام قانقاريـايی ـ تيفوس انفرادی و کريزای عفونی میباشد. اين بيماری بسيار عفونی و کشنده اسـت و تنـها در گاوان ديده مي شود و به صورت انفرادی اتفاق میافتد. عامل اين بيماری هرپس ويروسها میباشند که مربوط به سلولهای لنفاوی هستند. گوسفند ميزبان اين ويروس است و نگهداری گوسفندان در جــوار گاوهــا (کــه دارای آبــشخور و غــذای مــشترکی هستند)، باعث بروز تب نزلهای در تعدادی از گاوان می- شود. بيماری بيـشتر در فـصل زايـش ميـشها بـه گاوهـا منتقل میشود.

علائم بالينی: بیحالی ـ بی اشتهايی ـ قطع شير ـ تب بسيار شـديد و بادوام (تب بادوام يکی از مهمتريـن مشخـصههـای ايـن بيماری است) ـ افزايش فوق العـاده سـريع ضـربان قلـب (در حدود 120ـ 100 بار دقيقه) ـ تنگی نفس شديد همـراه با تنفس شکمی از جمله علائم اين بيماری میباشند. همچنين ترشخات مخاطی و چرکی فراوانی از چشم و بينی به همراه خيز پلـک و چـسبندگی پلکهـا و پرخـونی عـروق قرنيه و پرخونی مشابه همراه نکروز و زخمهـای سـطحی در اطراف و داخل سوراخهای بينی ديده میشود. ضمنا هـوايی که از ريه حيوان خارج میشود بسيار متعفن است. ترس از نور شديد و کدر شـدن قرنيـه همـواره وجـود دارد و جراحات مشخص در هر دو چشم ديده میشـود. ضـمناً غدد لنفاوی سطحی بزرگ میشود که همراه با درد است. نشانيهای عـصبی بيمـاری عبـارت اسـت از لرزشـهای عضلانی پشت شانه و جلوی ران ـ فـشار سـر بـه ديـوار ـ نيستاگموس ـ ضعف در يکی از پاها ـ عدم تعـادل حرکـات (که در اثر تحريک به خوبی مشاهده میشوند). ـ بيشترين زمان وقوع بيماری بين 6 مـاه تـا 4 سـال است. ـ مشخص ترن و دائمیترين آثار مخاطی در بيني بوجـود میآيد يعنی ابتدا مخاط بينی قرمز رنگ و متورم و حـساس میشود و ريزش زرد مخاطی از آن جلب نظر میکنـد. بـزودی ريزش مخاط فراوان غليظ و چرکـی و بـا بقايـای سـلولهای پوششی و مشخص میشود و دام مبتلا به سختی و با زحمـت از دهان نفس میکشد. اگر التهاب مخاط بينی تا سينوسهای پيشانی امتـداد يافته باشند، فشار بر سطح خارجی آهنا ايجـاد درد مـی- کند و پيشانی بيمار داغ است. در مواردی که سير بيماری کند باشد، گاهی التهاب تا قاعده شاخهای حيوان نيز ادامـه مـیيابـد. در ايـن صورت شاخها بسيار حساس و دردناک مـیباشـند و در اثـر ضربهای کنده میشوند. گاهی تورم به مخاط حنجره نيز سرايت میکند کـه بـا سرفه همراه است. اگر بيمـاری بـه نايچـههـا برسـد، در هنگام گوش دادن سينه رالهايی شنيده میشود. آهنگ قلب سريعتر و نـبض در ابتـدا محـسوستـر و در اواخر ضعيف تر احساس میشود. گاهی آنسفاليت هـم ديـده میشود. در فرم فوق حاد دام ظرف 24 ساعت تلف مـیشـود ولـی در فرمهای عادی تلفات میتواند به بالای 90 %هم برسد.

علائم کالبد گشايی: مهمترين جراحات بيماری مربوط به مخاطات ناحيـه سـر حيوان است. فرنيـه کـدر و متـورم و عنبيـه آمـاس دار است. ـ در اثر وجود تومور مخاط بيني، ورقهای از ترشـحات کثيف فيبرينی و چرکی سطح داخلی آنـرا مـي پوشـاند. در زير اين ترشحات اغلب قرحههای کم عمـق و متعـدد وجـود دارد.

تشخيص تفريقی: اين بيماری را میبايست از عوارض زير تفريق داد. 1 (تورم عفونی بينی و نای گاوان يا IBR : IBR،يک بيماری انفرادی نيست و ضمناً کشنده هم نمـي باشد و میتوان آن را درمان کرد و ضايعات ناشـی از آن منحصر به دستگاه تنفس فوقانی است که همـراه بـا تـورم است. 2 (تب برفکی يا FMD: اين بيماری بسيار واگير و عمومی اسـت، طاولهـايی در دهان و بين سمها نيز مشاهده میشود. 3 (طاعون گاوی طاعون گاوی در درجه اول يک بيماری گوارشي است که بسيار واگير مي باشد و تلفات در آن هم بالاست. 4 (اسهال ويروسي گاوان ـ بيماری مخاطی(MD – BVD( در اين بيماری بسيار واگير، ضايعات چشمی و تـورم غدد لنفاوی ديده نمیشود. 5 (ديفتری گوسالهها: در اين بيماری جراحات چشمی وجود ندارد و زخمهـای دهان عميقتر و بدبوتر آه با چرک پنيری همراه است. 6 (پاستورلوز ريوی: در اين بيماری جراحات دهانی و بينی و چشم مشاهده نمیشود و به راحتی قابل درمان میباشد. 7 (آنسفالوميليت انفرادی گاوان: در اين بيماری جراحات بافت پوششی ديده نمـیشـود و هيچ ضايعه مخاطی در دهان و چشم ايجاد نمیکند.

پيشگيری: بايد از تماس نزديک بين ميزبانها و مخـازن بيمـاری جلوگيری کرد واز چرانيـدن و نگهـداری تـوام گاوهـا و گوسفندان ممانعت نمود

 درمان: استراتژی درمان به صورت زير میباشد: 1ـ تجويز آنتیبيوتيکها 2ـ تجويز کورتيزوهنا با دوز بالا 3ـ سرم تراپی روزانه به ميزان 2 تا 3 ليت