اسپرماتوژنزدرماهيان ٔ لوله های کوچک بيضه تکثيرمیشوند. ّ ليه، از طريق تقسيم ميوزدرديواره اسپرماتوگونیهایاو ّ ليه به وجودمیآيدکه هريک ازآنهادو اسپرماتوسيتثانويه را از سلول اسپرماتوگونی اسپرماتوسيتاو هدواسپرماتوزوآ بهوجودمیآيد. اسپرماتوزوآهای ّ توليدمیکنند، ازهريک ازاسپرماتوسيتهای ثانوي ّال ٔ (خواب) غيرفع ٔ لوله های کوچک بيضه ذخيره میشوند و در آن جا در مرحله توليدشده، در حفره ٔ باقی میمانند. با پيدايش شرايط مناسب محيطی به فرمان گنادوتروپين (H.S.F و H.L ،(ماهی نر آماده شکل ٣٨ ــ٩ــ دستگاه تناسلی ادراری درکوسه ماهی نر اپيديديم مجرای کليه ميانی کليه وزيکول سمينال کيسه اسپرم زايده مشترک ادراری تناسلی بيضه ١٩١ خارجکردن اسپرماتوزوآ همراه با مايع منی میشود.

توليدمثل در ماهيان به سه شکل صورت میگيرد: ٔ بالغ، در فصول ١ــ دوجنسی: اغلب ماهيان به اين طريق توليدمثل میکنند. ماهيان نر و ماده تخمريزی، اسپرماتوزوآ و اوول (تخمک) خود را در مجاورت هم در آب میريزند و عمل لقاح در خارج از بدن حيوان انجام میگيرد. ٢ــ هرمافروديت: در اين شکل از توليد مثل، هر دو اندام توليدمثلی نر و ماده در يک فرد وجود دارد. دراين نوع ماهيان، اسپرماتوزوآواوول به طورهمزمان برای لقاح آماده میشوند. ازنظر تکاملی اين نوع توليدمثل مفيدترين شکل توليدمثل است. ٣ــ بکرزايی: دراين روش، توليدمثل در جنسماده بدون دخالت جنس نرصورت میگيرد. بچه ماهيان حاصل از بکرزايی بدون داشتن هيچ اثری از اختصاصات پدری، هميشه دارای صفات ٔ اين مبحث، از توليدمثل دوجنسی صحبت ١ .در ادامه جنسی ماده هستند، مثل ماهی آمازون مولی به ميان آورده میشود.دستگاه توليدمثل الف) دستگاه توليدمثلی ماهی نر: اين دستگاه، شامل بيضهها (گنادها) ومجاری آنها،غدد ضميمه و در بعضی از انواع ماهيان آلت تناسلی میباشد. بيضهها: در ماهيان، بيضهها به دو صورت ديده میشوند: ١ــ بيضههايی که از تعدادی لوبول تشکيل شدهاندو اسپرماتوزوآ توليدمیکنند. ٢ــ بيضههايی که لولهای هستند و اسپرماتوزوآ در اين ماهیها در ته لوله ساخته میشوند، و سپس رها میگردند. : در بعضی از ماهيان، اسپرماتوزوآهای توليدی در اپيديديم جمع شده، سپس ١ مجرای تخمبر به ساير قسمتهای دستگاه توليدمثل، هدايت میشوند. در بعضی ديگر، مجرای منی بر، قسمتی از ٔ اسپرم در بعضی از ماهيان، مجرای ّصل میگردد. کيسه ٔ اسپرم مت کليه را نيز شامل میشود و به کيسه ّايی دارد و به خارج از بدن هدايت میشود. در حالی که اغلب ماهيان، مجرای تخمبر از طريق مجز ٔ ادراری به خارج از بدن هدايت میشود. مخرج و حفره آلتتناسلی: ماهيان، اغلبفاقداندامهای تناسلی خارجی میباشند. فقطدربعضی ازماهيان غضروفی و ماهيان استخوانی، بالههای شکمی و مخرجی به صورت اندامهای تناسلی خارجی تغيير شکل داده،عمل میکنند. غدد ضميمه: غدد ضميمه، در دستگاه توليدمثلی ماهی نر با ّ ترشحات خود مايع منی را ّال است

شکل : تنوع زیست محیطی ماهیان ، انعکاسی از تنوع شکل و روش های گوناگون حرکت در آنهاست. برخی فقط در آو شیرین و برخی فقط در آو شور زندگی می کنند، برخی نیز بین آو شیرین وشور مهاجرت می کنند. ماهی ها اشکال متفاوتی دارند ولیکن شکل غالب آنها دوکی می باشد.

اشکال مختلف بدن ماهیان: 1 -دوکی شکل)Fusiform :)مقطع عرضی بیضی شکل و ساقه دمی باریک است که از نظر کاهش اصطکاك بسیار مناسب است این شکل بدن بیشتر در ماهیان شکارچی و ماهیانی که دارای شنای سریعی هستند دیده می شود مثل کپور، قزل آال وتن ماهیان. 2 -از دو پهلو فشرده شده ) Compressiform : ) که در این حالت یا دارای تقارن هستند) مثل حلوا سفید، حلوا سیاه، ماهی سیم( و یا تقارن ندارند. در حالی که تقارن نداشته باشند اگر هر دو چشم در سمت راست باشد، آن ها را راست رو واگر هر دو چشم در سمت چپ باشد، آن ها را چپ رو می گویند مثل کفشک ماهیان. این شکل بدن بیشتر در ماهیانی دیده می شود که بطور مداوم تحرك ندارند بلکه بصورت آنی ) لحظه ای ( سرعت می گیرند شامل شانک ماهیان، خورشید ماهیان)centrarchidae ، )سرخو ماهیان ) لوتیانیده Lutjanidae ،) کفشک ماهیان) پلورونکتیده(. 3 -از باال به پایین فشرده )depressiform : )بیشتر در ماهیانی که در ناحیه بستر)کف( آو زندگی می کنند دیده ملی شلود. ایلن ماهیلان معموالً دارای تحرك کمی هستند و شامل سپرماهیان )Rajidae ،)آنگلرفیش ها )Lophiidae،) کوسه ماهیلان فرشلته ای )squatinidae )و قورباغه ماهیان )باتراکوئیدیده( . 4 -ماری شکل (Angiliform :(سطح مقطع بدن آنها گرد یا بیضوی است ، اما بدن باریک ودرازی دارند: هلگ فلیش ، المپلری و مارملاهی Anguilla anguillaمهاجر 5 -نخی شکل )Filiform : ) مثل مارماهی نوك دراز 6 -نواری شکل )Taeniform : ) مثل گانل )Pholidae) 7 -سهمی شکل )Saggittiform : )مثل اردك ماهی )Esocidae ) و گار)Lepisosteidae) 8 -دایره ای شکل )Globiform :) مثل خورشید ماهی و mola Mola( fish sun) 9 -جعبه ای شکل : مثل جعبه ماهیان )fish box )یا ostracidae

ماهی شناسی (Ichthyology (شاخه ای از علم جانورشناسی است )متشکل از دو واژه یونانی Ichthys : ماهی+ logous: دانش ( که به مطالعه و بررسی ماهیها می پردازد. ماهی ها جزو شاخه طنابداران و زیر شاخه مهره داران می باشند. امروزه ماهی به مهره داران آبزی خونسردی اطالق می شود که واجد آبشش بوده، بسیاری از آنها ضمائمی به نام باله دارند و معموال واجد فلس در پوست خود هستند. ماهی ها حدود 40 درصد مهره داران را به خود اختصاص می دهند و موفق ترین مهره داران در زیستگاه های آبی مختلف شامل دریاها، دریاچه ها و رودخانه ها هستند. حدود 28500 گونه ماهی در آبهای جهان زندگی می کنند که حدود 108 گونه ماهیان بدون فک )هگ فیش و المپری(، 970گونه به ماهیان غضروفی )کوسه و سپرماهیان( و بیش از 27000 گونه به ماهیان استخوانی اختصاص دارد. ماهی ها از ارتفاعات حدود 4500 متری باالی سطح دریا تا عمق حدود 10900 متری اقیانوس ها دیده شده اند، به عبارت دیگر پراکنش عمقی یا ارتفاعی ماهی ها حدود 15000 متر است. ماهیان در مناطق وسیعی از آبهای شیرین و شور ونیز لب شور جهان پراکنش دارند . که از بین کلل ماهیلان 58 %آنهلا در دریلا و 41 %در آبهای شیرین و 1 %بقیه در بین دو محیط مهاجر هسلتند. ماهیلان دریلایی 44 %آنهلا در آبهلای سلاحلی )فلالت قلاره ( و 13 %در آبهلای اقیانوسی پراکنش دارند که از این 13 - %1 %در ناحیه اپی پالژیک ، 5 %در ناحیه فروتلاکی سلتون آو و 7 %در ناحیله کلف ) Benthic ) هستند . البته بیشتر ماهیان هم در آبهای شور و هم شیرین در جایی که نوسانات حرارتی سالیانه حداقل است ) مناطق گرمتر( یافلت ملی شوند. ماهیان ایران در سه حوزه تقسیم بندی می شوند:1-ماهیان خلیج فارس و دریای عمان،2-ماهیان دریای خلزر و3-ماهیلان آو هلای داخلی که تنوع ماهیان در خلیج فارس و دریای عمان نسبت به ماهیهای دریای خزر و آبهای داخلی بیشتر است.

خصوصیات ماهیان: 1-ماهیان خونسرد (Poikilotherm (هستند، یعنی درجه حرارت بدنشان ثابت نبوده و با محیط تغییر می کند و بر این اساس فعالیتهای فیزیولوژیک و متابولیک ماهی نیز تنظیم می گردد یعنی با کاهش درجه حرارت فعالیتهای ماهی کاهش و با افزایش درجه حرارت فعالیتهای ماهی افزایش می یابد. 2-وزن مخصوص ماهی برابر محیط می باشد در نتیجه ماهی ها برای حفظ خود در محیط نیاز به صرف انرژی قابل توجهی ندارند. 3-ضریب تبدیل غذایی(FCR:Ratio Conversion Feed (آنها نسبت به سایر حیوانات کمتر است یعنی تبدیل غذایی یا خاصیت ترمیمی در ماهیان بیشتر است. 4-میزان انرژی مورد نیاز ماهی نسبت به سایر حیوانات کمتر است.

ماهی تیلاپیا یکی از مهمترین گونه هاي پرورشی آبزیان در جهان بوده و نقش مهمی در اقتصاد شیلاتی بسیاري از کشورها دارد. بهدلیل وجود خصوصیات ویژه اي از جمله امکان سازگاري با محیط جدید، تولید مثل سریع و رشد مناسب در بیش از 100 کشور جهان بهعنوان ماهی پرورشی پذیرفته شده است. در این میان وجود بیماريهاي مختلف عفونی از جمله بیماريهاي باکتریائی و ویروسی بهدلیل بروز تلفات گسترده و ایجاد خسارات اقتصادي قابل توجه، یکی از چالش هاي اساسی در روند توسعه آبزي پروري این گونه مهم محسوب میگردند. مطالعات محققین مطرح بر روي بیماريهاي ماهی تیلاپیا ثابت کرده 1هفته) پس از معرفی بچه ماهیان به استخرها، احتمال آلودگی به انواع باکتريها و انگلها - استکه در زمان کوتاهی ( 2 (منوژنها و تک یاختهها) افزایش مییابد، همچنین آلودگی به ایریدو ویروسها موجب تلفات سنگین ماهیان در ابتداي دوره پرورش میشود. بیشترین خطر تلفات ماهیان در اواسط و اواخر دوره پرورش ناشی از وجود باکتريهاي بیماريزا نظیر گونههاي ،Streptococcus استرپتوکوك ها ،Aeromonads و به ویژه آئروموناس ها Flavobacteriums فلاووباکتریومهامیباشدکه در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و اصول بهداشتی میتوانند (S.agalactiae) و (S.iniae) ،(S.dysgalacti) موجب سپتی سمی، مننگوآنسفالیت، کاهش اشتها، لاغري، بی حالی، خونریزيهاي منتشره جلدي واندامهاي داخلی، اگزوفتالمی،شناي مارپیچی و زمینه ابتلا به بیماريهاي توام با مرگ و میر را ایجاد نمایند. بیماريهاي ویروسی ماهیان تیلاپیاي پرورشی از اهمیت بیشتري برخوردار بوده و میزان ابتلا و مرگ و میر به سن، درجه حرارت آب و دیگر شرایط پرورشی بستگی دارد؛ از در دوره لاروي، همچنین بیماري ایریدو ویروسی Herpes-like virus جمله درکشورهاي پیشرو، برخی هرپس ویروسها
این صنعت را با (VNN) یا Viral Nervous Necrosis و بیماري نکروز عصبی ویروسی Iridoviral disease (IVD) تهدیدهاي جدي در دنیا مواجه نمودهاند.