ویتامینھا از سھم اندک اما بھ شدت تاثیرگذاری در تغذیھ حیوانات تک معده ای برخوردار میباشند. این سھم برای خوک و طیور صنعتی در حدود 50/5 درصد وزنی و 1 تا 2 درصد ھزینھ تمام شده خوراک میباشد. افزودن ویتامینھا بھ خوراک مازاد بر نیاز گلھ، در بسیاری از موارد راھگشا بوده اما در اغلب موارد بھ دلیل دانش کم و عدم تشخیص عامل بروز مشکلا ت در گلھ رخ داده و ھزینھ ھای قابل توجھی را بھ خود اختصاص میدھد. اھمیت تامین سطح مطلوب ویتامینھا در گلھ ھای مادر در مطالعات علمی متعددی تایید شده است اما در مورد اثرات تامین مازاد بر نیاز ویتامینھا اختلاف نظر بسیاری وجود دارد و تنھا اثرات سودمند تامین مازاد بر نیاز ویتامینھای E و D3) بھ ھمراه ترکیبات ھم خانواده آن) از نظر علمی تایید شده است. این اثر در مورد ویتامین E کاملا مشھود است و غلظتھای بالای آن در جیره مرغھای مادر، نھ تنھا سبب بھبود قابلیت جوجھ- درآوری و قدرت بقای جوجھ ھا میشود بلکھ واجد اثرات مثبت بر توان ایمنی پرنده میباشد. در مورد ویتامین A ،اثرات نامطلوب بھ دلیل مصرف مازاد بھ کرات گزارش شده است کھ جدیدترین آن مربوط بھ تشدید پراکسیداسیون چربیھای کبدی در گلھ ھای مادر گوشتی در اثر مصرف سطوح باالی 13555 واحد بین المللی در ھر کیلوگرم خوراک است. در مورد مکمل مازاد بر نیاز ویتامین K در گلھ ھای مادر، اثر قابل توجھی مشاھده نشده است و در مطالعھ ای کھ توسط الول و ھمکاران(1991 (صورت گرفت، تنھا اثر کمبود مختصر ویتامینK ،افزایش زمان انعقاد خون بود. در مورد بیوتین اغلب مطالعات در رابطھ با کمبود آن بوده (کراونز و ھمکاران، 1911 و وایت ھد و ھمکاران، 1950 (کھ علایمی چون مشکلات پا، کاھش رشد و توان بقای جوجھ ھا و وزن پایینتر جوجھ ھا گزارش شده است و تنھا ھارنر و ھمکاران (1999 (نشان دادند کھ مصرف بیوتین مازاد میتواند سبب امتیاز بھتر پا از نظر ابتال بھ FPD شود. مصرف مقادیر باالی ویتامین D) تا Kg/IU 0555 (بھ طور قابل ملاحظھ ای سبب افزایش وزن، کاھش نرخ بروز ریکتز، افزایش ذخیره فسفر تیبیا و کاھش تلفات در جوجھ ھا میشود. در این میان گاه با وجود مکملسازی جیره ھا، علایم کمبود ویتامین ھا مشاھده میشود. فارغ از مبحث تشخیص درست کمبود ویتامینھا و لزوم مکملسازی آن کھ بھ نظر اینجانب نیازمند بررسی موشکافانھ در ایران است و بسیاری از موارد تجویز ویتامینھا بھ علت تشخیص نادرست است مھمترین فاکتورھای موثر بر بروز کمبود ویتامینھا در گلھ شامل موارد زیر است: ١(کیفیت اقالم اصلی خوراک: با وجود اینکھ در اغلب موارد ویتامینھای موجود در اقلام اصلی خوراک منجملھ ذرت، کنجالھ سویا و غیره در نظر گرفتھ نمیشود اما نمیتوان از سھم آنھا در تامین نیاز مواد معدنی و ویتامینھا چشم پوشی کرد. در این ارتباط بھ عنوان مثال ھنگامی کھ غلات در مرحلھ داشت دچار استرس سرمایی میشوند (اتفاقی کھ در مورد ذرت اکراین و گندم قزاق بسیار اتفاق میافتد)، ضمن افزایش رطوبت دانھ ھای برداشت شده، سطوح ویتامینھا بھ خصوص ویتامین E و کریپتوگزانتین دچار افت قابل توجھی می- شود. در این رابطھ، ارتباط بسیار نزدیکی بین دانسیتھ ذرت و مواد مغذی آن بھ ویژه ویتامینھا و انرژی وجود دارد و کاھش دانسیتھ نشانھ افت این مواد مغذی است. ٢ (اثر عمل آوری و انبارداری: بخش قابل توجھی از ویتامینھا میتواند بھ دلیل انبارداری یا عمل آوری نامناسب در خوراک یا پرمیکس نابود شود و لزوم مکملسازی مازاد بر نیاز پرنده را اجتناب ناپذیر کند. عوامل مخرب ویتامینھا شامل رطوبت، فشار (پلت)، گرما، نور، اکسیداسیون- احیا، فساد اکسیداتیو چربیھا، عناصر معدنی کم نیاز، اسیدیتھ، اثرات متقابل با سایر ویتامینھا، آنزیمھا، نوع کریر مکمل و نوع افزودنیھا میباشند. در این ارتباط، رطوبت بیشترین اثر تخریبی را روی ویتامینھای موجود در پرمیکسھا و مواد غذایی دارد و بھ عنوان مثال در مورد ویتامین A سبب افزایش حساسیت آن بھ تخریب اکسیداتیو میشود. اثر تخریبی اسیدھا، بازھا، کولین کلراید و عناصر معدنی صرفا در حضور رطوبت انجام میپذیرد. اثر منفی رطوبت روی ویتامینھای موجود در مکمل خالص، پرمیکسھا و خوراک کامل ادامھ پیدا میکند و با عث تخریب بخش قابل توجھی از ویتامینھای حساس بھ رطوبت بھ ویژه اسیدفولیک، B6 ،A و D3 میشود. این آسیب تا این حد جدی است کھ سطح ویتامین A پس از سھ ماه در پرمیکس ویتامینھای کھ در شرایط مرطوب نگھداری میشود، از 155 بھ کمتر از 2 درصد افت میکند. این در حالی است کھ افت ویتامین A در مدت مشابھ در پرمیکسی کھ در شرایط خشک نگھداری میشود، تنھا 12 درصد است