به آبستن کردن حیوان ماده، بدون جف تگیری طبیعی تلقیح مصنوعی اطلاق می شود. برای این منظور از حیوان نر اسپرم گرفته شده و با تفنگ تلقیح، به بخشی از دستگاه تولیدمثلی دام ماده )انتهای واژن، سرویکس یا رحم( منتقل م یشود

روش واژینال
به این روش تلقیح کور نیز گفته م یشود. در این روش اسپرم در واژن تخلیه شده و با توجه به غلظت پایی نتر اسپرم رقیق شده نسبت به جف تگیری طبیعی، نرخ باروری برای اسپرم مایع بسیار کم و برای اسپرم منجمد تقریباً صفر می باشد

روش سرویکال
در این روش نیمه عقبی میش، روی خرک یا میل های قرار داده شده به نحوی که واژن در دسترس باشد. با استفاده از اسپیکولوم، واژن باز شده و با کمک منبع نور، سرویکس پیدا شده و نوک تفنگ تلقیح تا حد امکان وارد سرویکس شده و اسپرم تخلیه م یشود  در این روش نرخ باروری با اسپرم مایع در گوسفند حدود 30 الی 60 درصد و در بز حدود 40 تا 70 درصد است و با اسپرم منجمد برای گوسفند حدود صفر الی 3 درصد، ولی برای بز بین 20 تا 60 درصد است. به دلیل ساختار سرویکس گوسفند، نرخ باروری در این روش برای گوسفند به مراتب کمتر از بز است.

روش سرویکال عمیق ) deep cevical ( یا ترانس سرویکال برای حل مشکل پیچیدگی و غیرقابل نفوذ بودن ساختار سرویکس گوسفند، در این روش با استفاده از تزریق هورمون اکس یتوسین 15 الی 20 دقیقه قبل از تلقیح، سرویکس باز شده و میزان نفوذ تفنگ تلقیح به سرویکس بیشتر خواهد شد. بنابراین امکان تخلیه اسپرم در بخ شهای جلوتر سرویکس و حتی در رحم وجود دارد. برخی محققین عقیده دارند این روش نرخ باروری بهتری به همراه دارد. اما برخی محققین بر این عقید هاند که اثرات منفی اکس یتوسین بر حرکت اسپرم به سمت محل لقاح، مزیت باز شدن سرویکس را از بین م یبرد، به طوری که برآیند اثر مثبت و اثر منفی آن باعث م یشود که نرخ باروری در این روش، تفاوتی با روش سرویکال نداشته باشد. لذا قضاوت در این زمینه را به خود تکنیسی نها و کارشناسان محترم واگذار م یکنیم تا بر اساس تجربه خود عمل کنند.

روش لاپاراسکوپیک
در این روش از دستگاه لاپاراسکوپ برای انتقال اسپرم به رحم استفاده م یشود. با خواباندن و مهار میش یا ماده بز، روی تخت لاپاراسکوپی ) )Dorsal recumbency و ایجاد دو سوراخ توسط تروکار در ناحیه شکمی جلوی پستان، در فاصله 5 سانتیمتری دو طرف خط میانی ) Midline (، دسترسی به محوطه شکمی حیوان میسر م یشود. از یک سوراخ اندوسکوپ وارد م یشود و از دیگری سرنگ تلقیح با گاز خنثی محوطه شکمی باد م یشود تا فضای لازم جهت دید و انجام تلقیح ایجاد شود )تصویر 4(. سوزن سرنگ تلقیح دوبار و هر بار به یکی از شا خهای رحم وارد و بخشی از اسپرم در آن تخلیه م یشود.

جیرههاي خاصی باعث کاهش قابل توجه تولید چربی شیر در نشخوارکنندگان میشوند که معمولاً به افت چربی شیر(MFD ( شناخته میشود، مکانیسم آن شامل ارتباط بین فرآیندهاي میکروبی شکمبه و متابولیسم بافت می باشد. نظریههاي متعددي در جهت تشریح این رابطه پیشنهاد شدهاند و تحقیقات، حمایت کمی را براي نظریههاي بیوهیدروژناسیون اسیدهاي چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه و مهار ویژه سنتز پستانی چربی شیر مطرح می- متکی بر محدودیت در منبع پیش سازهاي لیپوژنیک ارائه میدهند. در حالیکه، اساساً تغییرات درگیر در باشند. نظریهي بیوهیدوژناسیون پیشنهاد میکند که تحت شرایط غذایی معین، مسیرهاي معمول بیوهیدروژناسیون شکمبه تغییر یافته که حدواسطهاي اسید چرب منحصر به فردي تولید میشوند که سنتز چربی شیر را مهار میکنند. اسید لینولئیک مزدوج ترانس-10 ،سیس- 12) CLA (یکی از نمونه هاي شناسایی شده است که با کاهش چربی شیر در ارتباط است. تحقیقات روي ایزومرهاي خالص نشان دادهاند که ترانس-10 ،سیس-12) CLA (یک مهار کنندهي قوي سنتز چربی شیر است (شبیه به جیره القاء کننده افت چربی شیر)، مکانیسم آن شامل کاهش هماهنگ فراوانی mRNA براي آنزیم هاي کلیدي درگیر در مسیرهاي بیوشیمیایی سنتز چربی میباشد. شناسایی کاملتر این بازدارندههاي تولید شده طبیعی سنتز چربی و شرح مکانیسمهاي سلولی میتوانند، فرصتهاي وسیعی را براي استفاده و فهم تنظیم متابولیسم لیپیدها ارائه دهندچربی، بخش مهم انرژي شیر بوده و مسئول بسیاري از خواص فیزیکی، ویژگیهاي تولیدي وکیفیت شیر و محصولات لبنی میباشد. در همهي پستانداران چربی شیر غالباً از تري گلیسیرید ها( بیش از 95 (%تشکیل شده است، اما میزان چربی شیردر بین گونه ها به طور گسترده متفاوت می باشد. به عنوان مثال دامنه میزان چربی شیر در خانوادهي شیر دریایی و وال ها بیش از 50 درصد و کرگدن ها کمتر از 1 درصد می باشد. تولیدکنندگان محصولات لبنی از مدتها پیش به چربی شیر نشخوارکنندگان به دلیل ارزش اقتصادي آن علاقمند بودهاند و تحقیقات نیز به سمت درك بیوسنتز چربی شیر و عوامل تأثیرگذار بر مقدار و ترکیب اسید چرب هدایت شـــده- اند. این تحقیقات علمی متابولیسم را در غدد پستانی مشخص و مسیرهاي بیوشیمیایی سنتز چربی و تنظیم این فرآیندها را در سنتز چربی شیر شناسایی کرده اند. نتایج این تحقیقات ارزش فوق العاده اي داشته اند چون بینشی را به سوي بیولوژي تولید شیر در همه ي گونه ها فراهم میکنند. مقالات کلاسیک در حوزه ي چربی شیر توسط آنیسون ، داویس ، فولی ، کینسلا ، لینزل و پانون به عنوان نمونه انجام شده است. میزان چربی و ترکیب شیر می تواند به میزان زیادي تحت تأثیر جیره باشد. این موضوع به طور گسترده در نشخوارکنندگان مورد بررسی قرار گرفته است و چندین مقاله اثرات جیره را مورد بررسی قرار دادهاند. هر چند، اختلافات گونه اي وجود دارند و نویل و پیسیاتو اخیرا ً مقاله اي را براي طیفی از گونه ها از جمله انسان به مورد ٣ بررسی قرار داده اند. در بسیاري از گونه ها ترکیب اسیدهاي چرب چربی شیر شدیداً تحت تأثیر ترکیب اسیدهاي چرب جیره است. در این ارتباط نشخوارکنندگان یک استثناء هستند، چون لیپیدهاي جیره به میزان زیادي با متابولیسم باکتریایی در شکمبه تغییر می یابد. یکی از این تغییرات مهم بیوهیدوژناسیون اسیدهاي چرب غیر اشباع با چند پیوند دو گانه (PUFA (است. برآورد شده که چربی شیر نشخوارکنندگان داراي بیش از 400 اسید چرب مختلف است و این خود با بخش اعظمی از لیپیدهاي متابولیسم شده که در شکمبه رخ میدهند مرتبط است. به هر حال، جیره ي غذایی می تواند به طور مؤثري بر جمعیت باکتریایی و فرآیند هاي میکروبی شکمبه مؤثر باشد، و به صورت یک پیامد جیره و تغذیه، اثرات مؤثري بر میزان چربی و ترکیب اسید چرب شیر، حتی در نشخوارکنندگان دارند. دیویس و براون یکی از برجسته ترین مسائل را تحت عنوان سندرم شیرکم چرب، که معمولاً به افت چربی شیر منسوب است را مشخص کردند. افت چربی شیر زمانی رخ می دهد که جیرههاي خاصی که عموماً باعث کاهش میزان چربی شیر شده و ترکیب اسیدهاي چرب شیر را تغییر می دهند. افت چربی شیر براي اولین بار در سال 1885 تشخیص داده شد، زمانی که بوسینگولت متوجه شد زمانی که گاوهاي شیري با چغندر تغذیه می شوند تولید چربی شیر کاهش مییابد و افت چربی شیر در موارد متعددي در اوایل قرن بیستم گزارش شد، زمانی که دامداران در پی تغذیه ي علمی براي فراهم کردن احتیاجات تغذیه اي گاوهاي شیري بودند. این وضعیت منجر به تمرکز مطالعات زیادي بر بیولوژي افت چربی شیر( خصوصاً در نیمه دوم قرن حاضر) گردید، وضعیت غذایی که باعث افت چربی شیر(MFD (میشود اکنون میتوان آن را با اطمینان بیشتري پیشگویی کرد، اما مبناي بیولوژیکی نامشخص باقی است. سندرم شیر کم چرب یک چالش و مسئله بیولوژیکی مخل در ارتباطات بین فرآیندهاي گوارشی متابولیسم بافت را نشان می دهد. در ادامه ي بخش ها ما در ابتدا پیش زمینه اي در مورد سنتز چربی شیر و سبب شناسی افت چربی شیر بحث خواهیم کرد. تعدادي نظریه براي تشریح افت چربی شیر پیشنهاد شده اند و این نظریات به طور گسترده مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در نهایت در مورد سیر تکاملی اخیر در بیولوژي افت چربی شیر بحث خواهد شد و چارچوب مبناي جهانی براي تشریح سندرم شیر کم چرب مورد بررسی قرار میگیرد .

• افزایش تولید و ترشح صفرار بهبود هض و جذب

• افزایش  انرژی در دسترس بدن پرند

• کمک به باالنس و تنظی و تیویت متابولیس کبد

• حفاظت از کبد در برابر سموم

• فیلتر کردن ترکیبا سمیر باقی ماند های دارویایر مایکوتوکسی هایای که توسط توکسی بایندر های جذب نکد اند و ... .

• سیب ها و استرس های اکسیداتیو

انسان تنها میزبان نهائی کرم است و میزبان واسط آن گاو می باشد. تینا ساژیناتا یک کرم سفید و نیمه شفاف می باشد. که طول آن 10-4 متر می باشد. تعداد بندها به 2000 می رسد. اسکولکس کرم گالبی شکل و بروی آن 4 بادکش دیده می شود و فاقد رستلوم و قالب است رنگ بادکشها به علت وجود رنگدانه تیره است. محل زندگی انگل در میزبان نهائی روده ی کوچک انسان است و انگل با بادکشها خود به مخاط روده می چسبد. سوراخ تناسلی به صورت نا منظم در کناره ی جانبی بند بارو قرار دارد. تعداد بیضه ها 400- 300 تا می باشد. تعداد شاخه های جانبی رحم در هر طرف بند بارو 35-14 تا می باشد. بندهای بارو بصورت تکی با جدا شدن ازکرم در مدفوع دفع می شوند. بند ممکن است کامالً دفع شده یا پاره شده و تخم ها پراکنده در مدفوع دفع می شوند. تخم های دفع شده از بدن میزبان نهائی بالفاصله برای میزبان واسط یعنی گاو و عفونی هستندتخم کرم در تمام اعضای خانواده تنیده به یک شکل و به صورت دو جداره و قهوه ای رنگ دیده می شود یکسری خطوط شعاعی بین دو جداره دیده می شود مانند چرخ درشکه که به غشای خارجیEmbryophore و داخل تخم جنین 6 قالبه آنکوسفر قرار دارد. تخم با خوردن علوفه وارد دستگاه گوارش میزبان واسط که معموالً گاو است می شود در آنجا از روده ی کوچک وارد جریان خون یا لنف شده و به عضالت مخطط می رسند و به شکل سیستی سرکوس بوویس در می آید. بیشترین عضالتی که گرفتار می شوند شامل عضالت مخطط شانه، گردن، زبان، سرین و قلب گاو است. سیستی سرکوس به صورت فعال 3-1 سال در عضالت می ماند و بعد بتدریج آهکی می شود انسان با خوردن گوشت حاوی سیستی سرکوس به صورت فعال به این کرم مبتال می شود با هضم گوشت اسکولکس آزاد شده خود را به مخاط روده ی کوچک می چسباند و سپس بند بند بتدریج رشد می کند زمان الزم برای بارور شدن کرم 10-8 هفته است. در 3/1 بیماران درد شکمی، حالت تهوع و استفراغ وجود دارد. عالوه بر آن ضعف، بی خوابی سوزش، خارش در اطراف مقعد که بر اثر خروج بندهای تنیا می باشد نیز گزارش شده است. تخم معموالً در مدفوع دیده نمی شود اما به روش چسب اسکاچ می توان نمونه گیری کرد. بند بارور شدیداً متحرک بود . و گاهی بدون اراده ی شخص خارج می شود. برای بررسی بند بارور می توان آن را بین دو الم شیشه ای قرار داده و در نور کافی به بررسی شاخه های جانبی رحم پرداخت. یکی از راههای افتراق sa .T از sol. T این است که با یک سرنگ حاوی مرکب چین به آرامی در منفذ بند تزریق می کنیم تا رحم و انشعابات آن معلوم شود سپس با توجه به تعداد شاخه های رحمی نوع کرم را مشخص می کنیم.sal.T انتشار جهانی دارد و ابتال به آن در نقاط مختلف ایران گزارش شده است که حداکثر آلودگی در مازندران و گیالن است. درمان: پرازی کوانتل و نیکلوزامید.

اکی نوکوکوس گرانولوزیس:کوچکترین کرم نواری با اهمیت در پزشکی  میزبان اصلی و نهائی سگ سانان می باشد و انسان میزبان تصادفی انگل می باشد. میزبان واسط معمول آن گوسفند می باشد. بیماری که در انسان ایجاد می کند تحت عنوان هیداتیدوزیس نامیده می شود. کرم بالغ آن 9mm-3 می باشد. اسکولکس آن کروی دارای 4 بادکش 2 ردیف قالب کردن کرم بسیار باریک و معموالً 6-3 بند دارد. بند اول نارس، بند دوم رسیده و بند سوم یا چهارم بند بارور است . سوراخ تناسلی به صورت نامرتب در قسمت جانبی کرم قرار دارد. تخمدان دو قسمتی می باشد. تخم کرم آن شبیه سایر تنیاها می باشد. تخم اگر توسط میزبان مساعد مثل گوسفند یا به صورت تصادفی توسط انسان خورده شود انکوسفر از داخل تخم در روده آزاد شده و با ورود به خون به سایر قسمت های بدن می رود. مرحلۀ الروی انگل کیست هیداتید نامیده می شود. به طور کلی طبقات مختلف ساختمان کیست هیداتید از خارج به داخل عبارتند از : 1 -غشای خارجی هیالین بدون هسته)layer Laminated)  2 -غشای داخلی یا غشای زایا  3 -کیسه های زایا یا کپسولهای جوانه ای که هر کدام تعداد زیادی پرتواسکولکس دارند به علت فراوانی و رسوب پرتواسکولکس ها به آن ها شن هیداتید نیز می گویند.  4 -یک سری کیستهایی مشابه کیست مادر تحت عنوان کیست های دختر نیز درون کیست وجود دارد.  5 - مایع صافی حاوی آلبومین، پروتئین، نمک و امالح مختلف می باشدیک کیست بارور متوسط حاوی 2 میلیون پرتواسکولکس است.اکثر کسیتهای هیداتید یعنی 70 %آن در کبد یافت می شود 20-15 %موارد در ریه مشاهده شده است. کیست می تواند در مغز، استخوان، ستون فقرات ، کلیه ها چشم و قلب تشکیل شود. اگر کیست بر اثر ضربه یا عمل جراحی یا خود به خود پاره شود مقداری از پرتو اسکولکسها به وسیلۀ جریان خون به سایر اعضاء رفته و کیستهای ثانویه را ایجاد می کند. پاره شدن ناگهانی کیست سبب ایجاد واکنش آنافیالکسی می شود که ممکن است کشنده باشد. عالئم : بزرگی کبد، درد سمت راست شکم و استفراغ می باشد. سگ به عنوان میزبان نهائی با خوردن احشاء گوسفندان که حاوی کیست است مبتال می شود.ا استفاده از سی تی اسکن و MRI می توان کیست را تشخیص داد. کشیدن مایع کیست با سرنگ به علت عفونت ثانویه و ایجاد شوک توصیه می شود. تست پوستی کازونی که بر اساس ازیاد حساسیت فوری می باشد یکی دیگر از تستهای تشخیص کیست هیداتید می باشد که در این تست 0cc/5 از ماده ی آنتی ژنیکی کیست هیداتیک را داخل پوست تزریق کرده و پس از حدود 25-15 دقیقه از نظر ایجاد واکنش پوستی به صورت لکه ی قرمز و سفت بررسی می شود. این تست حساسیت باالئی دارد اما اختصاصی نیست. از تستهای IFA،ELISA و IHA و ایمنو بالتینگ هم می توان استفاده کرد.  درمان اصلی جراحی و در آوردن کیست می باشد.

نام سولیوم به این جهت روی این کرم گذاشته شده که اگر از باال به اسکولکس آن بنگریم رستولوم آن دارای قالب های به شکل خورشید می باشد شکل کرم شبیه به ساژنیا تا است منتها طول کرم کمتر است و حدود 4-3 متر می باشد. تعداد بندها 1000-800 تا و ناحیه گردن نیز کوتاهتر است. تخمدان تناسولیوم سه قسمتی می باشد. اسکولکس کرم دارای 4 بادکش ، رستولوم آن کوتاه و دارای 2 ردیف قالب است. بندهای بارور بصورت 5-6 تایی از روده از روده دفن می شود. پس از خروج از بدن میزبان در محیط خارج خشک و متالشی می شود. تخم توسط میزبان واسط نهائی که معموالً خوک و تصادفاً انسان است بلعیده می شود. تخم کرم در روده باز شده توسط عروق خونی- لنفاوی به عضالت مخطط مختلف و گاهی به مغز و کبد می رسد. در این محل ها جنین رشد کرده و قالب خود را از دست می دهد و در عرض 3-2 ماه به شکل سیستی سرکوس در می آید که به آن سیتی سرکوس سلولوزه می گویند. زمانیکه انسان گوشت آلوده به سیستی سرکوس فعال را به خورد سرالرو در داخل روده از کیسه خارج شده و به ایلئوم می چسبد و در عرض 3 ماه به کرم بالغ تبدیل می شود. کرم بالغ نسبت به نوع ساژیناتا عالئم کمتری ایجاد می کند.  انسان عالوه به ابتال به کرم بالغ به مرحلۀ الروی کرم در اثر خوردن تخم مبتال می شود. یعنی انسان هم می تواند میزبان واسط باشد و هم میزبان اصلی. ابتالء انسان به مرحلۀ الروی آن سیستی سرکوزیس می گویند. وجود الرو در عضالت و مغز تقریباً 2 ماه پس از خوردن تخم کرم یا بر اثر انحالل کرم در روده و رسیدن تخم به عضالت بیماری سیستی سرکوزیس را ایجاد می کند. اگر الرو در مغز باشد به آن سیستی سرکوس با عالئم عصبی مانند صرع را ایجاد می کند و در بعضی مواقع باعث هیدروسفالی می شود. عالوه بر آن در قلب ، ریه، و عضالت مخطط نیز مستقرر می شود. جایگزینی الرو در چشم به علت واقع شدن آن در جلوی شبکیه باعث اختالالت بینائی می شود. مرگ الرو در احشاء داخلی سبب پاره شدن جدا رو خروج مایع می شود که ممکن است واکنش های آلرژیک، کهیر و آسم را به همراه داشته باشد.

اصول تهیه جیره گوسفند و بز

جیره متعادل، جیره ای است که مواد مغذی مورد نیاز دام را به صورت متناسب و به مقدار کافی برای مدت معین تأمین نماید. از آنجایی که یک ماده خوراکی قادر به تأمین کلیه نیازها نیست، از این رو جیره متعادل با مصرف چند ماده خوراکی امکان پذیر است.

مراحل تهیه جیره متعادل برآورد احتیاجات گوسفند و بز بر حسب وزن، سن، تولیدو نژاد با استفاده از جداول تغذیه دام )ترجیحاً NRC2007)؛

انتخاب مواد علوفه ای اقتصادی و قابل دسترس؛ استخراج ترکیبات مواد خوراکی مصرفی با استفاده از جداول استاندارد تغذیه دام ) ترجیحا ً NRC2007)؛ محاسبه نسبتهای اجزای جیره و مخلوط نمودن به روش صحیح تا ضمن تأمین احتیاجات متناسب با حجم دستگاه گوارش، در شرایط مختلف نیز فیزیولوژیک باشد. )ماده خشک جیره بیش از 2 تا 3 درصد وزنی گوسفند و بز بیشتر نباشد(

کلاژن پروتینی است که 3.% بخش الی استخوان را تشکیل میدهد) 03 %استخوان کامل ازمواد الی است( واین پروتین ارزا تغذیه ای برای دام ندارد. کلاژن را می توان از طریق تخمیر میکروبی به پروتین با ارزشی تبدیل کرد که از نظرتعادل اسیدهای امینه مناسب است و ارزا تغذیه ای بالایی برای دام دازد. این تخمیر میکروبی به وسیله باکتری به نام Bacillus megatrium انجام میشود. این باکتری به مقدار زیادی درمحیط حاوی کلاژن رشد می کند ومیتواند از کلاژن به عنوان تنها منبع ازت و انرژی استفادگ کند. ترتیب اسیدهای آمینه محدود کنندگ در MBM Order of amino acid limited in the MBM

IBR بيشتر در دامهای بالای 6 ماه بروز مـيکنـد. هـر چند که اين بيماری جزء بيماريهای فصلی محـسوب نمـیشـود ولی بيشتر در پاييز و زمستان، گاوان را درگير ميکند. در گاوان شيری ميزان واگيری در حدود 8 درصد و در گاوان پرواری و گوشتی تا حدود 4 درصد هم می رسد. عامل بوجود آورنده ايـن بيمـاری يـک نـوع هـرپس ويروس ميباشد و دوره کمون آن در دامداریهـا در حـدود 20-10 روز است. علت اصلی تلفات، نفوذ باکتريها و توليد برونشيت و برونکوپنومونی ميباشد. منبع عمده عفونت، ترشحات بينی و قطراتی اسـت کـه ذر هنگام سرفه به خارج پرتاب ميشوند. همچنـين ترشـحات مهبل، اسپرم و ترشحات بافتهای جنينی سـقط شـده دارای اين ويروس ميباشند. در نتيجه اين بيماری به هـر دو طريـق تنفـسی (از طريـق هـوا) و تناسـلی (از طريـق جفـت گيـری) منتقـل ميشود. تزريــق کورتيکواســتروئيدها باعــث فعاليــت بيــشتر ويروسها و عود بيماری ميشود. پاتوژنز: در شکل تنفسی، در اثر تکثير و افزايش ويروسها در بينی و قسمتهای ابتدايی دسـتگاه تنفـسی، موجـب تـورم بينی و حلق وحنجره و نای ميشود و مژکهـای ياختـههـای نای به طور وسيعی از بـين مـيرونـد. در نتيجـه تـنفس دشوار ميشود و ميزان Co2 در خون افزايش مييابد که آن هم باعث افزايش بيشتر تعداد تنفس ميشود. انتقال ويروس از بينی به چشم از طريق مجاری اشـکی صورت ميگيرد و باعث ورم ملتحمه همراه با ادم ميشود. همچنين ممکن اسـت در اثـر انتقـال ويـروس از طريـق اعصاب به مغز، آنسفاليت غير چرکی بـروز نمايـد. گـاهي ممکن است ويروس به جفت برسد و به جنين نيز منتقل شـود آه باعث سقط جنين مي گردد. علائم بالينی: در فرم حاد، علائم عبارتند از پرخـونی شـديد مخـاط بينی و خروج ترشـحات لـزج از چـشم و بينـی و افـزايش بزاق و تب و بی اشتهايی. تعداد تنفس افزايش مييابد ولی عمق آن کم ميشـود و صدادار است. ناراحتیهای تنفسی معمولا پس از حرکـت و فعاليت ، بيشتر به چشم ميخورد. اغلب بيماری در گاوهای گوشتی طولانی تر است و تـب دوام بيشتری دارد و ترشحات بينی زيـاد و چرکـی اسـت و دوره نقاهت طولانی تر است و در بعضی اوقات تورم بافـت ملتحمه چشم وجود دارد. گاهي يکي و گاهی هر دو چشم مبتلا ميشـوند و ممکـن است بـه تـورم قرنيـه و ملتحمـه واگيـر (کـه در اثـر مورکسلا بوويس ايجاد ميشود)، بسيار شـبيه باشـد. ولـی در IBR تورم ملتحمه به بافت قرنيه سرايت نمیکند. گوسـالههـای جـوان کمـتر از 6 مـاه ممکـن اسـت بـه آنسفاليت دچار شوند که از علائم مشخصه آن عـدم تعـادل و وجود حالت تحريک اسـت کـه منجـر بـه نـاتوانی و بـی حالی، نعره کشيدن و تشنج ميشود. سقط جنين از عوارض عادی اين بيماری است وبيشتر در 3 گاوان در اواخر آبستی ديده ميشود کـه پـس از سـقط 1 اغلب جفت ماندگی هم وجود دارد. در شکل تناسلی بيماريی، تورم عفونی فـرج و مهبـل چرکی (IPV (رخ مي دهد که بيشتر در گـاوان شـيری بـروز مينمايد و علائم آن با تب، بی اشتهايی، ضعف و بی حـالی آغاز ميشـود و اغلـب دام، دم خـود را بـه طـوری نگـه ميدارد که به فرج مجروح خود تماس پيدا نكند. دفع ادرار مکرر و دردناک است. لبهای فرج متورم و ترشحات مختصری در گوشه آن وجود دارد. مخاط مهبل قرمز و حاوی تعداد زيادی قرحههای کوچک است که در اغلب مواقع بـه علـت چـسبندگی آهنـا، غـشاء کاذب فيبرينی توليد ميشود. در گاوان نر جراحات به صورت تورم قضيب و غـلاف آن ديده ميشود. تشخيص تفريقی: بيماری IBR را ميبايست از موارد زير تفريق داد: 1ـ ذات الريه پاستورلايی؛ 2ـ اسهال ويروسی گاو و تب نزلهای بدخيم؛ در اين دو عارضه علاوه بر جراحـات بينـی، جراحـات دهانی نيز وجود دارد. 3ـ کراتيت عفونی؛ 4ـ ديفتری گوسالهها؛ 5ـ ذات الريه ويروسی گوساله؛ پيشگيری: مهمترين وسيله پيشگيری، واکسيناسيون ميباشد. دو نوع واکسن وجود دارد: الف) واکسن داخل عضلانی که در اثر کشت مکرر ويروس به دست ميآيد. ب) واکسن که داخل بينی چکانده ميشود. در عمل بيـشتر از واکـسنهای داخـل بينـی اسـتفاده ميکنند زيرا واکسنهای عضلانی ممکن است ايجاد سقط جنـين بکند. گوسالههای گوشتی را 3-2 هفتـه قبـل از گـرفتن از شير مادر و تليسههاو گـاوان نـر را دو هفتـه قبـل از جفت گيری واکسينه مي نمايند. همچنين گوسالههای پرواري را حداقل يک هفته قبل از ارسال به محل پرواربندی ميبايست واکسينه کرد. درمان: به طور کلی اين بيماری فاقد درمان خاصی مـيباشـد ولی به طور کلی استراتژی درمان به شرح زير است: 1ـ تجويز يک داروی ضد التـهاب: ماننـد فلونيکـسين مگلومين به مدت 3-4 روز

تورم صفاق عبـارت اسـت از رونـد آماسـی در محوطـه صفاقی که سطح سروزی آن و پريتونيوم را درگير ميکند. تورم صفاق ميتواند به علت سـوراخ شـدن (در اثـر ضربه مانند جراحی ـ جفتگيری در تليسههـا، بـه دنبـال تورم ضربه نگاری و صـفاق يـا ورود جـسم خـارجی و يـا ساير زخمهای نافذ باشد) و يا بـه علـت پـارگی احـشايی (در اثر زخم شيردان يا پـارگی رکتـوم ناشـی از توشـه رکتال) و يا در اثر عوامل متفرقه ديگر (مانند نکـروز چربی) و يا متعاقب بيماریها (مانند سل و يا پستی سمـی و...) رخ دهد. ـ پريتونيت را به دو گونه طبقه بندی ميکنند: در روش اول طبقه بندی بر اساس علائم بالينی انجام ميشود و بيماری به دو فـرم حـاد و مـزمن دسـته بنـدی ميشود. در روش دوم که بر اساس عامل ايجـاد کننـده طبقـه بندی ميشود، بيماری به چهار فرم عفـونی ـ شـيميايی ـ اوليه و ثانويه تقسيم بندی ميشوند. علائم بالينی: علائم بالينی به صورتی است کـه بيـانگر وجـود يـک وضعيت غير عفونی ميباشد. اين علائم از ناراحتی ملايم (به علت وجود يک آبسه کانونی) تا بروز علائم شديد و حاد توکسمی و کاهش حجـم خون (که پس از پـارگی ناگهـانی يکـی از انـدامها کـه سريعا باعث مرگ ميشود) متغيير است. در فرم حاد علائم بيماری مشخصتر و تشخيص آن آسانتر است ولی در فرم مزمن تشخيص بـسيار مـشکل و نيـاز بـه لاپاراتومی اکتشافی مي باشد. از جمله علائم تورم صفاق ميتوان به سختی و دردنـاک بودن شکم، اتساع ناحيه شکمی، پرخونی صلبيه، تـب، بـی اشتهايی و کاهش ناگهانی توليد شير اشاره نمود. شکمبه در فرم حـاد فعـاليتش رااز دسـت مـيدهـد و کيفيت و کميت مدفوع غير طبيعی ميشود. معمولا در فرم حاد مقدار مدفوع کم ميشـود و اغلـب خشک است. ولي در فرم مزمن مـدفوع معمـولا بـه حالـت اسـهالی ميباشد. ـ در هـر دو فـرم پريتونيـت، تعـداد ضـربان قلـب افزايش مييابد. گاوانی که مبتلا به درد شکمی قـدامی هـستند حالـت کمانی به خود ميگيرند و در مقابل فشار به ناحيه پـشت (جهت برگشتن بـه حالـت طبيعـی) از خـود مقاومـت نـشان ميدهند. در اين تست و همچنين انجام تست ميله، حيـوان نالـه ميکند. جهت تأييد تشخيص ميتوان از يافتههای خـون شناسـی در ارتباط با تورم صفاق از تـابلوی خـونی طبيعـی تـا لكــوپنی شــديد همــراه بــا انحــراف بــه چــپ دژنراتيــو نوتروفيلهای سمی متغير است، استفاده نمود. در موارد شديد، علائم توکسمی ديده ميشود و تعـداد سلولهای خونی افزايش و مقدار پروتئينها کاهش مييابد. در موارد کمـتر لکوسـيتوز، نـوتروفيلی و افـزايش فيبرينوژن خون ممکن است وجود داشته باشد. درمان: استراتژی درمان به صورت زير است: 1ـ آنتی بيوتيک تراپی که به محض متوجه شدن بيماری ميبايست اقدام به درمـان بـا آنتـی بيوتيکهـای وسـيع الطيف کرد. استفاده از ترکيب آمينوگليکوزيـدها و عامـل ضـد ميکروبی بتالاکتام، استفاده از تتراسـيکلين و يـا پنـی سيلينها و يا کينولون در درمان پريتونيت بسيار مـوثر است. 2ـ در صورت امکان جراحی و برداشتن بافتهای مرده و زايد و شستشوی ناحيه.

تورم مثانه هميشه همراه پيلونفريت به وجود مي آيـد ولی عکس اين حالت هميشه صادق نيست.

عوامل مستعد کننده و علائم بيماري: اين عوامل عبارتند از زرديهاي ادراری ـ تروما ـ کاتر زدن ـ زايمان و مسموميت با سورگوم. مهمترين علامت تـورم مثانـه، تکـرر ادرار و خـروج ادرار به صورت قطره قطره ميباشد که اين دامها مرتبـا دمشان را تکان ميدهنـد و در آزمـايش رکتـال، مثانـه دردناک است. تورم يوريترا عموما همـراه بـا پيلونفريـت و تـورم مثانه اتفاق ميافتد ولی به صورت مجـزا نيـز ممکـن اسـت بروز نمايد که مهمترين علت اين حالت سوند زدن ناشـيانه و تروما ميباشد. از مهمترين علامت تورم يوريترا ميتوان به کاهش دفـع ادرار، اتساع مثانه، تکـرار ادرار و حـتي گـاهی ادرار خونی اشاره نمود.

درمان: جهت درمان اين بيماری ميتوان از پنی سيلين G بـه ميزان 15000 واحد به ازای هر کيلوگرم وزن بدن به مدت 14-7 روز استفاده نمود.

رادیولوژی صدها سال قبل یک تالش قهرمانانه نه تنها برای بیماران بلکه برای پرسنل نیز بود؛البته مفاهیمی نظیر حفاظت در مقابل خطرات تابش های یونیزان به طور عمده ناشناخته یا نادیده گرفته می شد. وحشت از جنگ، دوران قابل توجهی از پیشرفت تکنولوژیکی در عرصه تصویربرداری پزشکی را در بر داشت.تعداد و آمار تلفات و زخمی هایی که هروزه گزارش می شد باعث تغییر و توسعه به نحوه کارگیری سیستم های رادیولوژی شد.به طور واضحی نیاز به درمان سریعتر سربازان زخمی احتمال دوباره سرپا شدن و جنگیدن آن ها را بسیار باال می برد ؛ اما برای رسیدن هزاران تن از سربازان زخمی به بیمارستان های سنتی نظامی که در پشت خطوط قرار دارند مشکالت بسیاری فراوانی نظیر وقت گیر بودن وجود داشت. توسعه ی واحد های رادیولوژی همراه )mobile )که توانایی نزدیک شدن به میدان های جنگ را داشتند از بهترین راه حل ها بود در نتیجه باعث تالش و رقابت برای ساختن دستگاهایی که بهترین کارکرد را داشتند و از مشکالتی نظیر شکننده بودن رنج نمی برند شد.)فرانسوی ها توی این زمینه بسیار فعال و با مهارت بودند(.الزم به ذکر است که بیست سال پیش از جنگ جهانی اول رونتگن در سال 1895 اشعه ایکس را کشف و مردم و دانشمندان از قدرت ها و کاربرد های وسیع و مرموز آن مانند نشان دادن تصویر استخوان ها و اندام های داخلی مطلع شدند. جالب توجه است که ارتش یکی از اولین افرادی بود که توانایی روش جدید اشعه ایکس را درک کرد؛ بدین ترتیب تنها یک سال پس از کشف ابتدایی رونتگن؛ گزارش استفاده از رادیولوژی توسط جراحان نظامی در آکادمی کایزر ویلهلم در برلین وجود دارد. بنابراین، تا زمان آغاز جنگ جهانی اول، توانمندی رادیولوژی برای بررسی زخمهای سربازی توسط مقامات نظامی به خوبی شناخته شد. برنامه اصلی به طرز عجیبی ساده بود )و خطرناک البته!(. صد ها سال قبل هیچ کس به دنبال ضایعات بافت نرم یا سرطان نبود؛ در عوض هدف اصلی رادیولوژی شناسایی مکان های فلزاتی مانند پرتابه ها در بدن سرباز بود تا جراح بتواند آنها را در اسرع وقت آزاد کند )چون جسم های فلزی خارجی یک منبع بالقوه برای عفونت هستند(. تکنولوژی دستگاهای رادیولوژی به قدری پیشرفت کرد که حتی در پایان جنگ سیستم های رادیولوژیک همراه برای هواپیما هم وجود داشت. یکی از مشهور ترین افرادی که درگیر این فعالیت ها بودند ماری کوری و دخترش ایرن کوری بودند.

توكسوپلاسما گوندئي توزيع جهاني دارد. اين تكياخته در كنار گونههاي كمپيلوباكتر مهمترين عامل سقط در نيوزلند ميباشد. بر اساس اطلاعات اداره بررسيهاي دامپزشكي انگلستان، دومين عامل متـداول سقط ميشها در اين كشور توكسوپلاسما گوندئي است. به هـر حـال، خسـارات ناشـي از توكسوپلاسـما گوندئي بسيار زيادتر از آن چيزي است كه فقط در مورد بـروز سـقط عنـوان مـيشـود. آلـودگي بـه ايـن تكياخته تظاهرات ديگري مانند عقيمي ميشها، موميايي شدن جنينها و مـردهزايـي را بـه دنبـال دارد. همانند بسياري از عوامل سقط جنين گوسفند در اين مورد نيز خطر زئونوتيك مطـرح اسـت و ايـن خطـر براي كودكان، زنان حامله و افرادي كه دچار نقص ايمني مي باشند، دوچندان ميباشد.

۱ (القاء زايمان در گاو زمان زايمان از روز ۲۷۰ آبستني به بعد مي باشد بهترين روش القاء زايمان زودرس در گاو استفاده توامان از كورتيكواستروئيد ها و پروستاگلاندين ها مي باشد. به اين صورت كه اگر پس از ۴۰ ساعت از تزريق ۲۰ ميليگرم دگزامتازون زايمان ايجاد نشد ، از يك دوز لوتئوليتيك پروستاگلاندين استفاده مي شود.

۲(آنستروس: علائم: تخمدان ها در حال سكون، بدون هيچ گونه فعاليت چرخه اي احتمالا در اثر عدم توليد و يا ترشح كافي گنادوتروفين ها يا در اثر نقص در پاسخ تخمدان ها به اين هورمون ها. در بازرسي ركتال، تخمدان ها كوچك، پهن و صاف و مشخصه اصلي آن عدم وجود جسم زرد بر روي تخمدان است. نكته:آنستروس واقعي اغلب در گاوهاي پرشير و تليسه هايي كه اولين زايمان خود را انجام داده و در حال رشد هستند ديده مي شود. پروتكل درماني: ۱ (بهبود وضعيت تغذيه حيوان بخصوص انرژي جيره ۲ (درمان هرگونه بيماري در صورت وجود ۳ (بهبود وضعيت نگهداري حيوان ۴ (استفاده از مواد معدني و ويتامين ها و استفاده از داروهاي ضد انگل ۵ (جلوگيري از شير خوردن گوساله از پستان مادر ۶ (استفاده از ecG) ۵۰۰۰ – ۱۰۰۰: Folligon (جهت تحريك تخمدان فعاليت تخمدان توجه :دوز مورد استفاده ۴۵۰۰-۳۵۰۰ IU مي باشد اما باعث سوپراوولاسيون مي شود و به همين خاطر معمولا تلقيح در اولين استروس ايجاد شده توصيه نمي شود. ۷ (معمول ترين روش درمان آنستروس استفاده از تركيبات GnRH است، كه ۱ تا ۳ روز بعد علائم استروس را نشان مي دهند.

۳(فحلي خاموش : اين حالت معمولا به دلايل زير در اولين و دومين چرخه بعد از زايمان اتفاق مي افتد: ۱ (عدم تشخيص فحلي گاو در گله (بزرگي گله يا ناوارد بودن كارگر) ۲ (ژنتيك ۳ (در مناطق گرمسيري در فصل گرم و در مناطق معتدل در فصل سرد سال ۴(كمبود مواد معدني (كبالت - مس - فسفر)و ويتامين ها (A vit(و بتاكاروتن و وزن زياد تشخيص: با لمس قوام رحم و تشكيلات روي تخمدان ها. جسم زرد روي تخمدان بايد از كيست لوتئال و جسم زرد آبستني تفريق داده شود. جهت اطمينان بيشتر مي توان ۱۰ روز بعد معاينه را تكرار نمود. درمان: در صورت وجود جسم زرد حساس به PGF۲α: استفاده از پروستاگلاندين ، ۵-۳ روز بعد علائم فحلي مشاهده خواهد شد. در صورت عدم نتيجه تزريق دوم PGF۲α به فاصله ۱۱ روز بعد.

۴(جسم زرد مقاوم: علت:حضور عفونت در رحم و التهاب آندومتر منجر به باقي ماندن جسم زرد خواهد شد. در نتيجه عدم درمان منجر به پيومترا خواهد شد. درمان :تزريق يك دوز لوتئوليتيك PGF۲α ، ۵ -۳ روز بعد علائم فحلي مشاهده خواهد شد.

۵ (اختلالات تخمك گذاري: علت: ۱(دير آزاد شدن اووسيت (تخمك گذاري با تاخير)، Ovulation Delayed درمان:GnRH به ميزان ml ۵/۲ به صورت عضلاني در اوايل يا اواخر استروس يا در اوايل جفت گيري نكته :در تلقيح مصنوعي بهتر است كه تلقيح دومي ۲۴ ساعت بعد از تلقيح اول انجام شود. ۲(عدم تخمك گذاري : تشخيص مشكل و بر اساس تاريخچه و بازرسي متوالي دستگاه تناسلي از راه ركتال و وجود فوليكول بر روي تخمدان صورت مي گيرد. درمان: استفاده ازGnRH۳(عوامل مكانيكي همچون چسبندگي بورس تخمداني۴(نقص در عدم تعادل هورموني۵(اختلال در ايجاد گيرنده هاي هورموني

۶ (كيست تخمداني: عوامل ايجاد كننده : ۱(ژنتيك ۲(توليد زياد ۳(پروتئين بالاي جيره ۴(بتاكاروتن كم جيره ۵(عفونت رحمي علائم:يك يا تعداد بيشتري تشكيلات پر از مايع و بزرگتر از فوليكول(بزرگتر از ۵/۲ سانتيمتر)و بيش از ۱۰ روز بر روي تخمدان باقي بماند. 

۷(موميايي شدن جنين در گاو:در ماه هاي ۳ تا ۸ آبستني به علت عدم بالانس هورمون ها و استروژن بالاي خون اتفاق مي افتد. علائم:در ملامسه راست روده اي سختي در رحم قابل تشخيص و هيچ گونه كارانكل يا كوتيلودني قابل لمس نمي باشد.

۸ (له شدن يا گنديدگي جنين ( Maceration Fetal :( علائم:ترشحات آبكي قرمز خاكستري از فرج به مدت چندين هفته تا چندين ماه –كاهش تدريجي وزن درمان: تزريق توام PGF۲α و استروژن ( ۱۰ ميلي ليتر يك روز قبل از استفاده از PG (

۹(آب آوردگي پرده هاي جنيني( Hydrops Fetal : ( تشخيص: ۱(محوطه بطني از خارج كاملا برآمده و به شكل گلابي است ۲(تنفس مشكل و اشتها كاهش – دام دهيدراته و به سختي راه مي رود ۳ (در ملامسه راست روده اي دست به سختي وارد ركتوم مي شود و عدم لمس كوتيلدونها درمان: ۱(اگر دام زمين گير است ، كشتار شود ۲(در موارد غير زمين گيري: الف)دگزامتازون ب)PGF۲α + دگزامتازون ج)دگزامتازون + استروژن د)PGF۲α و يك تزريق دوم پس از ۲۴ ساعت

(پرولاپس واژن: اكثرا قبل از زايمان و در اواخر آبستني به علت ضعف عضلاني و معمولا از ۲ ماه تا چند روز مانده به زايمان اتفاق مي افتد.

جھت اینکار غالبا از دستگاھھای جوجھ کشی استفاده می شود، البتھ بلدرچین در کوتاه مدت بھ بلوغ جنسی می رسد. جنس ٢ ماده – ماده در ۴٢ روزگی شروع بھ تخم گذاری و در بلدرچین نر از ٣۶ روزگی تولید اسپرم می کند و اگر بازاء ٣ باید یک نر در نظر گرفتھ شود شانس نطفھ دار بودن تخم ھا افزایش می یابد. جھت تکثیر و تولید مثل از بلدرچین مادر و تخم ھای بدست آمده از آن نیز می توان بھره جست. ۶٠ بھ اوج تخمگذاری خود می رسد و در صورت افزایش مدت زمان روشنایی از - بلدرچین ھای مادر در روزھای ۵۶ ١ ماھھ می شوند. در پرورش مدرن / ۵٠ تخم می گذارند پس از این مدت وارد تولک ۵ - فروردین لغایت شھریور ١٠٠ ٢۵٠ تخم برداشت می شود. – و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعھ بلدرچین ٣٠٠ ١۴ ساعت در روز می باشد. در انتخاب تخم ھا جھت استفاده – شرایط ایده ال نوردھی و ایجاد روشنایی در سا لن ١٨ در جوجھ کشی باید بھ نکاتی ھمچون پاکیزگی، سالم بودن و وزن تخمھا توجھ نمود. اگر مجبور بھ ذخیره تخم ھای بدست آمده از مادران مولد باشیم باید در شرایط مناسب یعنی در دمای ٧۵ % نگھداری کرد . اگر تعداد تخم تولید شده کمتر از ظرفیت ماشین – ١۶ درجھ سانتی گراد و رطوبت ٨٠ – ١٨ ١٠ روز در شرایط محیطی فوق الذکر ذخیره و نگھداری – جوجھ کشی باشد می توانیم تخم ھای بدست آمده را تا ١۵ نمائیم. تخم ھا در روی راک بھ طور افقی یا بشکلی کھ نوک تیز آن در قسمت پائین قرارگیرد گذاشتھ می شود، درصورتی کھ
تخم بلدرچین بیشتر از یک ھفتھ جھت جوجھ کشی ذخیره و نگھداری شود باید ھر روز با جابجا نمودن، وضعیت آنھا را تغییر داد. در تولید جوجھ بلدرچین توسط ماشین جوجھ کشی رعایت ۴ شرط دما، رطوبت و تھویھ مناسب و جابجا کردن الزامی است.٧ درجھ سانتی گراد باشد اما دو روز آخر درجھ حرارت ماشین جوجھ کشی کاھش / دمای ماشین جوجھ کشی بایستیداده می شود.
٢ ساعت یکبار و یا حداقل روزی ۵ بار جابجا می شوند. اگر – در ١۴ روز اول تخم ھای داخل ستری بلافاصلھ ھر ۴ این کار توسط دستگاه و بھ صورت اتوماتیک باشد بازاء ھر یک ساعت یکبار انجام خواھد گرفت و در دو روز آخر تخم ھا بھ ھچری انتقال داده می شوندروز ھچ می شوند. تعداد جوجھ ھای ھچ شده بازاء ھر یکصد تخم راندمان ھچ را – تخمھای بلدرچین بعد از ١٨-17 مشخص م یکند. تعداد تخم ھای بارور بازاء ھر یکصد تخم نیز میزان باروری را تعیین می کند. بھترین موقع تعیین درصد ( باروری و راندمان ھچ )در زمان انتقال تخم ھا از ستری بھ ھچری می باشد.

غلب مارها بوسیله تخمگذاري تولید مثل میکنند. تخم مارها بسیار سفت می باشد و حالت چرم مانند دارد بگونه اي که در برخی موارد نوزادان بدون کمک مادر نمی توانند از تخم بیرون بیایند. دلیل نرم بودن پوسته تخم آن است که مارهاي ماده براي حفاظت از تخم ها اغلب آنها را در بدن خود تا هنگام تولد نوزادان نگاه می دارند. جالب است بدانید که اغلب بچه مارها در قسمت جلوي سر خود به هنگام بیرون آمدن ازتخم دندان خاصی دارند که به Tooth Egg معروف است و توسط آن قاعدتا باید بتوانند پوسته تخم را پاره کنند.

در صورتي كه آميلوبالستهاي دنداني دچار تومور گردند آن Amyloblastomaگفته ميشود كه در تمامي سنين و به ويژه در دندانهاي فك پائين اسب و گاو و سگ و گربه ديده ميشود. )اين ضايعه را بايستي بتوان از اپوليس تفريق داد( تومور ديگري نيز كه ادونتوبالستها را درگير ميسازد در اصطالح odentoblastoma گفته ميشود اين نوع تومور، جزء تومورهاي نادر بوده و بيشتر فك پائين گاو اسب را درگير ميسازد. سومين نوع تومو نيز مربوط به كارسينوم بدخيم سلولهاي خاردار بافت لثه است كه به دليل مجاور بودن با دندانها، جزء ضايعات دنداني طبقه بندي ميشود كه عمدتاً در گربهها و سگها مشاهده ميگردد

نگهداري از پرندگان زينتي، بخصوص طوطي سانان، در دنيا و كشورمان روبه افزايش بوده و تقاضا براي تشخيص و درمان بيماريهاي آنان باعث استفاده از روشهاي تشخيصي جديد شده است. طوطي طوقي دم دراز (طوطي ملنگو) يكي از طوطي ساناني است كه گفته شده در مناطقي از ايران بطور طبيعي زندگي مي كند. هدف از انجام اين تحقيق ارائه تصاوير مقاطع عرضي توموگرافي كامپيوتري (سيتي) احشاء حفره سينهاي- شكمي اين پرنده مي باشد. كه ميتوانند به عنوان مقاطع مرجع براي متخصصين راديولوژي، آناتومي، دامپزشكان طيور و دانشجويان استفاده شود. تاكنون گزارشهاي كمي در خصوص سي تي پرندگان در دنيا منتشر شده است. در اين تحقيق از دوازده قطعه طوطي كه برطبق معاينات معمول و راديوگرافي سالم بودند، استفاده شد. هر پرنده به مدت ٢ ساعت قطع غذا شده و با تزريق عضلاني كتامين و زايلازين توام بي هوش شدند. پس از حالت گماري بر تخت سي تي ، تصوير مرجع براي تنظيم خطوط راهنما و محدوده برشها تهيه و با فواصل ١ يا ٢ ميليمتر پيوسته، سي تي اسكن انجام گرفت. از يك قطعه از طوطي ها نيز، سي تي با ماده حاجب خوراكي تهيه شد. جهت شناسايي و مقايسه مقاطع سي تي، دو قطعه از طوطي ها پس از مرگ بي درد و قرار دادن آنها در سردخانه، برشهاي آناتومي همسان با سي تي با فواصل ٥ ميليمتر تهيه و يك قطعه از طوطي ها، طبق روشهاي معمول تشريح شد. تصاوير سي تي عرضي حفره سلومي، به گونه اي نمايش داده شده اند كه ناحيه دورسال پرنده بالا و سمت چپ آن سمت راست بيننده قرار دارند. ناي، سيرينكس ، ريهها، كيسههاي هوايي، قلب، آئورت ، عروق ريوي، چينه دان، مري، پيش معده ، سنگدان ، روده ها، كلوآك، كبد ، طحال، كليهها، تخمدان و بيضه ها در تصاوير بخوبي مشاهده ميشوند، پانكراس و آدرنال ديده نشدند. در منابع تاكنون گزارش راجع به آناتومي سي تي اين پرنده منتشر نشده است. نتايج حاصل از برشهاي آناتومي يا تصاوير سي تي مطابقت دارند و از تصاوير بدست آمده ميتوان به عنوان مقاطع سي تي مرجع استفاده نمود.

ديورتيـك هـاي تيازيـدي (شـامل هيدروكروتيازيـد، كلروتيازيـد، تـري كلرومتيازيـد ) جملگـي مـشتقات سولفاناميدي هستند كه توسط مهار باز جذب سديم در لولهيها ديستال عمل مي كنند (تـصوير را نگـاه كنيد . ) آنها به عنوان ديورتيك هاي ضعيف در نظر گرفته مي شوند، از آنجائيكه قسمت اصلي سديم فيلتـر شده قبل از زمانيكه به لولة ديستال برسد باز جذب شده است . ديورتيكهاي تيازيدي باعث افزايش بـاز جذب كلسيم و كاهش جذب پتاسيم و منيزيوم در لوله هاي ديستال مي شوند آنها بيشتر بـراي كنتـرل ادم همراه با CHF) نارسائي احتقاني قلب )به صورت ملايم يا متوسط ، يا براي كنترل افـزايش فـشار خـون سسيستميك، درمان ادم غده پستاني در گاوها در بعد از زايمان استفاده مي شود آنها همچنين مي توانند در كنترل بيماراني كه سنگها اگزالات كلسيم در كليه شان دارندو همچنين دچار افزايش دفـع كلـسيم از ادرار هستند استفاده شوند داروهاي اين دسته به شكل خـوراكي در د سترسـند . باندشدنـشان بـا پـروتئين هـاي پلاسما به ميزان زيادي مي باشد و قسمت اعظم آنها به شكل تغييرنيافته توسط ترشح توبولي در ادرار دفع ميشوند. اثرات جانبي آنها شامل كاهش پتاسيم خـون، آلكـالوز متابوليـك هيپوكلرميـك، كـاهش سـديم خون، كاهش منيزيم خون، افزايش گلوكز خون ( همراه با كاهش ترشح ثانويه انـسولين بـه علـت كـاهش پتاسيم خون و همچين افزايش گليكوژنوليز كبدي ) ميباشد. از اين اثر آنها روي هموستاز گلـوكز بـراي درمان تومورهاي مترشحه انسولين استفاده ميشود

عامل اين بيماری تک ياختهای کوچک به نام تيلرا ميباشد که دارای دو گونه تيلريا پاروا و تيلريا آنولاتا است. حيوانات حساس نشخوار کنندگان ميباشند و دامهای اصيل معمولا حساسترند. تيلريوز مهمترين بيماری انگلی خونی است و توسط کنه- های سخت منتقل ميشود. اين بيماری جزء بيماریهای مشترک بين انسان و دام نمی باشد.

پاتوژنوز: از طريق گزش کنهها، تيلرياها وارد لنفوسيتها ميشوند و درون آهنا تکثير مييابند و سپس وارد جريان خون شده و RBC ها را درگير و متلاشی ميکنند. اگر از غدد لنفاوی نمونه گيری شده و به روش متيلن بلو رنگ آميزی شود، اجسام کخ را مشاهده ميکنيم که همان شيزونتها ميباشند.

علائم بالينی و کالبدگشايی: تب شديد (42 ـ 40 درجه) ـ دپريشن ـ ضعف ـ بی اشتهايی ـ عدم نشخوار ـ کاهش توليد شير ـ بزرگ شدن عقدههای لنفاوی Prescapular - افزايش ضربان قلب (140 ـ 80 بار در دقيقه) ـ کم خونی ـ پتشی در مخاطات (بدليل توکسمی) از جمله علائم اين آلودگی ميباشند. در آغاز تب ، مدفوع دام سفت است و يکهفته پس از آن گاو به اسهال مبتلا ميشود که اکثرا مخلوط با خون و بلغم است. دوره کمون به طور متوسط 13 روز مي باشد. در کالبدگشايی خونريزی و پتشی در مخاطات دهان و چشم و اندامهای داخلی مانند کليه ـ کبد ـ قلب و چادرينه مشاهده ميشود. غدد لنفاوی پيش کتفی بزرگ شده است و زخمهايی شبيه به کوه آتشفشان در شيردان مشاهده ميشود.

طرز تشخيص: 1ـ سابقه بيماری بسيار مهم است. 2ـ تهيه گسترش خونی از حيوانات مشکوک 3ـ تهيه نمونه از غدد لنفاوی متورم و رنگ آميزی نمونه- ها به روش متيلن بلو و مشاهده اجسام آبی کخ

تفاوت بابزيا و تيلريا: 1ـ بابزياها فقط گويچههای قرمز را مورد حمله قرار ميدهند و در آهنا ازدياد مييابند و سپس وارد جريان خون ميشوند و دوباره گويچههای قرمز را مبتلا و متلاشی ميکنند. ولی تيلرياها لنفوسيت ها را مبتلا ميکنند و درون آهنا ازدياد مييابند و سپس وارد جريان خون شده و بعد گويچههای قرمز را مبتلا و متلاشی ميکنند. 2ـ بابزيا در کنهها دارای انتقال عمودی است يعنی از نسلی به نسل ديگر (در کنهها) انتقال مييابد ولی تيلريا در کنهها فقط دارای انتقال افقی مي باشد.

پيشگيری: اصول پيشگيری شامل موارد زير ميباشد: 1ـ جلوگيری از ورود دامهای آلوده 2ـ بيماری يابی و درمان دامهای آلوده 3ـ مبارزه با ناقل (کنهها) بوسيله سموم و حمامهای متوالی 4ـ استفاده از واکسن

درمان: 1ـ استفاده از داروهای ضد تيلريوز: الف) بوپارواکن (Buparvaqune ،(1 ميلی ليتر به ازای هر 20 کيلوگرم وزن بدن فقط يکبار به صورت داخل عضلانی در ناحيه گردن که اين مقدار را به دو قسم، تقسيم کرده و در دو طرف گردن تزريق ميشود. در صورت لزوم ميتوان 48 ساعت بعد تکرار کرد. ب) Parvaqune يا Clexon ،1 ميلی ليتر به ازای هر 5/7 کيلوگرم وزن بدن فقط يکبار به صورت داخل عضلانی که در صورت لزوم ميتوان 48 ساعت بعد تکرار آرد. 2ـ آنتی بيوتيک تراپی مانند استفاده از اکسی تتراسيکلين 10% 3ـ تجويز آهن به همراه ويتامين B12 4ـ استفاده از سموم وحمام دادن دامها