برّه یا بزغاله ماده م یتواند در سن حدود هشت ماهگی به بلوغ جنسی برسد اما لازمه آن، دو شرط اساسی است: 1 1 در فصل تولی دمثل یعنی اواخر تابستان تا آخر پاییز )در نهایت اوایل زمستان(،
به سن حداقل هش ت ماهگی رسیده باشد. 652 2 درصد وزن بلوغ جسمی را کسب کرده باشد. در غیر ای نصورت، پاییز اول را از دست داده و تا فصل تولیدمثلی بعدی )شهریور سال بعد( یک سال آبستنی آن به تأخیر م یافتد. به همین دلیل در ایران اولین آبستنی معمولاً در سن 18 الی 24 ماهگی اتفاق م یافتد )چیزی شبیه به گاو( که اصلاً این موضوع اقتصادی نیست و موجب م یشود که سن غیرتولیدی حیوان یکسال اضافه شود. به عبارتییکسال بیشتر برای نگهداری حیوان هزینه م یشود، بدون اینکه تولیدی داشته باشد.

در صورت تغذیه دستی، پس از آبستنی شیش کها و گیس هها و نیز پس از زایش در طی دوره شیردهی، بهتر است آنها را جدا از می شها و ماد هبزها تغذیه کرد؛ چراکه شیش کها و گیس هها هنوز در حال رشد هستند و علاو هبر احتیاجات نگهداری و آبستنی یا شیردهی، باید احتیاجات غذایی رشد آنها نیز تأمین شود و اگر همراه با می شها و ماد هبزهای بزر گتر از خود تغذیه شوند، در رقابت با آنها شکست خورده و خوراک کمتری نصیبشان م یشود و در اینصورت، حتی اگر در زمان آبستنی 65 درصد وزن بلوغ جسمی را به دست آورده باشند، ولی به سبب تغذیه ناکافی در زمان آبستنی یا شیردهی یا هردو، رشدشان به تعویق افتاده،غر خواهند شد.

ا مدیریت صحیح م یتوان رشد شیش کها را به گونه ای تنظیم کرد تا آذر ماه که اوج فصل تولیدمثل است به 65 درصد وزن بلوغ جسمی برسند و سپس از ابتدای آذر ماه، زیر قوچ یا نر بز بروند. وزن بلوغ جسمی در هر نژاد متفاوت بوده و عبارت است از میانگین وزن میش بالغ حدود سه الی چهار ساله )میشی که دیگر استخوان بند یاش رشد ندارد(. برای مثال: در نژاد شال که وزن بلوغ جسمی میش حدود 55 الی 60 کیلوگرم )میانگین 58 کیلوگرم( است، چنانچه شیش کها به وزن حدود 38 کیلوگرم ) 65 درصد وزن بلوغ جسمی( برسند، م یتوانند زیر قوچ بروند و اگر به این وزن نرسیده باشند، نباید جف تدهی شوند. بنابراین برای نژاد خود، وزن بلوغ جسمی میش یا ماده بز را ب هدست آورید و با ضرب کردن آن در عدد اعشاری 65 / 0 م یتوانید وزن مناسب برای اولین آبستنی شیشک یا گیسه آن نژاد را محاسبه کنید. با مدیریت صحیح رشد برّ ههای ماده م یتوان به این معیار دست یافت و عمر اقتصادی گله را یکسال بهبود بخشید و از نگهداری و تغذیه ب یثمر ماد ههای جوان ب همدت یکسال اضافی پرهیز کرد. این امر حدود 20 درصد بهر هوری اقتصادی گله را بهبود م یبخشد. برای این منظور، چنانچه برّ هها در بهمن ماه متولد شوند، در سه الی چهار ماه اول، برّ ههای ماده را به هی چ عنوان با هدف تسریع رشد، با سطوح بالای انرژی تغذیه نکنید؛ چراکه سطوح بالای انرژی در این سن ب هخصوص در دو ماه اول زندگی، موجب ازدیاد سلو لهای چربی در پستان شده و این سلو لها جای سلو لهای اپیتلیال که مسئول ترشح شیر در آینده خواهند بود را م یگیرند. این برّ هها در آینده شیر زیادی تولید نخواهند کرد و مادران خوبی نخواهند بود.