 بروسلا آبورتوس: معمولا در آبستنی با سن 9 -6 ماهگی

 نئوسپورا کانینوم: در آبستنی با سن 8 -3 ماهگی و به صورت میانگین 5/5 ماهگی

 لپتوسپیرا: معمولا در آبستنی با سن 9 -6 ماهگی

 باسیلوس لیچنی فورمیس: از حول و حوش 5 ماهگی به صورت سقط هاي انفرادي افزایش می یابد

 سالمونلا ( خصوصا سالمونلا دابلین): سقط هاي ناشی از آن معمولا در حوالی ماه هفتم آبستنی می باشد هرچند می تواند در هر سنی از آبستنی موجب سقط جنین شود.

 لیستریا مونوسیتوژنز: اپیدمی هاي گاه و بیگاه در آبستنی با سن 9-6 ماهگی

 کمپیلوباکتر فتوس فتوس: در آبستنی با سن 7 -5 ماهگی

 تریکوموناس فتوس: قبل از 5 ماهگی

 آرکانوباکتریوم پیوژنز: به صورت تک گیر باعث سقط در هر سنی از آبستنی می شود ولی معمولا بعد از آبستنی 6 ماهه اتفاق می افتد.

 مایکوباکتریوم توبرکلوزیس: در هر سنی از آبستنی می تواند موجب سقط جنین شود.

 عوامل قارچی نظیر آسپرژیلوس، آبسیدیا، گروه موکورال، مورتیلا: از آبستنی 4 ماهه تا انتهاي آبستنی.

 اسهال ویروسی گاوان (BVD :(در هر سنی از آبستنی می تواند موجب سقط جنین شود. 

1-BHV,IPV,IBR :در آبستنی 9-4 ماهه باعث سقط می شوند

الف)کمبود ویتامین D

• ویتامین D3 تنها شکلی از ویتامین D ا ست که براي طیور قابل ا ستفاده و ضروري ا ست. ویتامین D به جذب کل سیم و ف سفر از روده کمک میکند و در واقع ضروري می با شد. این ویتامین به انتقال و جذب کلسیم و فسفر از روده براي معدنی شدن غضروفها (Mineralization (و تشکیل طبیعی استخوان و شکل گیري نوك هاي محکم و پوسته آهکی تخم با مقاومت مناسب کمک میکند. نکته قابل توجه اینکه در صورت نامنا سب بودن ن سبت کل سیم به ف سفر وجود مقادیر زیاد ویتامین D در جیره غذایی اهمیت بیشتري می یابد. • در صــورتی که مقدار ویتامین D ورودي به بدن پرنده کافی نباشــد رســوب مواد معدنی یا معدنی شــدن ا ستخوان هاي پرنده ناقص صورت گرفته و نرمی و همچنین پوکی ا ستخوان به ترتیب در شترمرغ هاي جوان و بالغ به وجود میآید. در این حالت تغییر شکل استخوان بندي به ویژه در پاها به صورت سستی و تورم زانوي پا م شاهده خواهد شد. نوك و پنجه پرنده نیز مانند ا ستخوانها، نرم و انعطاف پذیر میشوند. علاوه بر این، ر شد پرنده نیز به تعویق افتاده و پر درآوري به کندي صورت میگیرد. در پرندگان بالغ نیز تولید تخم و توانایی جوجه درآوري کاهش و تولید تخم هاي با پوسته نرم افزایش مییابد

• همانگونه که ذکر شد از علایم کمبود ویتامین D می توان به شیوع عارضه نرمی استخوان اشاره کرد. در این حالت ممکن اســت کمبود این ویتامین علاوه بر کاهش رشــد باعث کجی، تحلیل اســتخوانها و یا کمانی شدن پاها شود. علاوه بر این، کمبود ویتامین D باعث کاهش کلسیمی شدن استخوانهاي نازك، شکستن آسان آنها و بر آمدگی و بزرگ شدن غضروف بین دندهاي شود.

ب) کمبود ویتامین هاي گروه B

ریبوفلاوین (ویتامین B2( کمبود ریبوفلاوین در جوجه شــترمرغ ها باعث میشــود پنجه بزرگ پا هنگام راه رفتن یا استراحت به پایین و رو به داخل پیچ خورده و تغییر حالت دهند. بعضــی از شــترمرغها ممکن اســت بدون بروز پیچش پنجه به فلج شــدیدتري دچار شــوند. اولین علایم کمبود ریبوفلاوین در شترمرغهاي جوان خم کردن سر از حالت راست و طبیعی آن و پایین انداختن بالها است. ب

یوتین (ویتامین H( ضـــعف، فلجی، پیچ خوردگی پا و لغزش تا ندون از علایم کمبود بیوتین میباشـــ ند. بیوتین و منگنز در واکنشهاي بیو شیمیایی م شابه در ساخت ا سکلت نقش دارند. کمبود بیوتین در جوجه شترمرغها علاوه بر شَلی یا پروسیس(perosis (موجب ابتلاي آنها به سندرم کلیه و کبد چرب نیز میشود.

نیاسین کمبود نیاسین در طیور نیز باعث پیچ خوردگی پاها و همچنین تورم مفصل خرگوشی میشود.

پیریدوکسین (ویتامین B6( کمبود ویتامین ب6 در برخی مواقع علاوه بر ایجاد عوارضی همچون کاهش رشد، کاهش پردرآوري و مشکلات بینایی باعث فلجی و عوارض استخوانی در پرندگان جوان و درحال رشد خواهد شد.

ج) کمبود عناصرمعدنی

منگنز (Mn( منگنز عنصر ضروري در کنترل میزان گلوکونئوژنز و همچنین در فعال سازي سیستمهاي آنزیم هاي حیاتی دخیل در شــکل گیري اســتخوان و بافتهاي پوســته تخم میباشــد. بدین ترتیب میتوان گفت که ابتلا به نواقص ا سکلتی مانند پرو سیس و نقص در کیفیت پو سته زمانی رخ میدهد که مقدار ورودي منگنز به بدن پرنده کافی نیست. لازم به ذکر است منگنز و بیوتین اثرات مشابهی در فرایندهاي شیمیایی درون بدن دارند. منگنز گاهی با منیزیم که عملکرد پایینی در تشکیل استخوان دارد اشتباه گرفته میشود. کمبود منگنز باعث بدشکلی برخی اعضاي بدن به خصوص دررفتگی تاندون هنگام پیچ خوردگیهاي استخوان و ایجاد سندروم پروسیس یا دررفتگی وترآشیل میشود. جوجه ها و شترمرغ هاي جوانی که با جیره هاي غذایی داراي کمبود منگنز تغذیه می شوند از ر شد ناکافی برخوردار بوده و به پرو سیس مبتلا میگردند. کمبود منگنز را میتوان با ر شد بیش از حد و تورم مفا صل پا تشخص داد که منجر به جا به جا شدن تاندون عضله دوقلو از کندیلهاي آن در پشت مفصل میشود و پاهابه داخل یا کناره ها کشیده می شود. در صورتی که هر دو پا مبتلا شوند، جوجه ها از بین خواهند رفت چرا که نمیتوانند به آب یا غذا دسترسی داشته باشند.

کمبود کلسیم و فسفر یا عدم تعادل نسبت آنها کل سیم و ف سفر به همراه ویتامین D3 براي معدنی شدن ا ستخوان ها ضروري ه ستند. ویتامین D و سایر عوامل مثل روي و pH محتویات دوازدهه ممکن است حتی اگر کلسیم به اندازه کافی در جیره وجود داشته با شد بر جذب کل سیم اثر بگذارند. از ن شانه هاي کمبود کل سیم و ف سفر میتوان به احتمال تغییر شکل در اعضاي بدن به خصوص نرمی استخوان یا پاهاي پرانتزي اشاره نمود.

روي (Zn( کمبود روي می تواند در اثر ناکافی بود آن در جیــــره یا افزایش غلظت کلسیم موجود در جیره غذایی پرنده باشد. بدشکلی استخوان و بزرگ شدن مفاصل (به نظر میرسد در جوجه مرغ و بوقلمون باشد اما در شترمرغ نیز دیده شده است) و ضخیم شدن پوست پاها از دیگر علایم کمبود روي است

به طور خلاصه ایجاد مشکلات پا در شترمرغ می تواند به دلایل زیر باشد: 1 -کمبود ذخایرمواد معدنی و یا ویتامین هاي بدن به خصوص ویتامین هايD وگروهB 2 -بسترهاي لغزنده یا بیش از حد سفت 3-کمبود فضاي باز و گردشگاه مورد نیاز براي پرنده 4 -عدم رعایت و توجه به نکات ایمنی در زمان جابجایی و انتقال شترمرغ ها 4 -تنش ناشی از یک محیط نامناسب یا تغییر غیر منتظره محیط 5 -جراحات ناشی از لبه هاي تیز، حصارها و غیره. البته بروز این عارضه به فصل نیز بستگی دارد زیرا موارد بروز آن در شترمرغ هاي پرورش یافته در تابستان کمتر از زمستان می باشد.

در ابتدا به معرفی عوامل تأثیرگذار بر صنعت زنبورداری میپردازیم. این عوامل عبارتاند از: الف( زنبوردار، ب( نهادهای صنفی، ج( نهادهای دولتی سیاسگذار و مجری، د( نهادهای علمی و تحقیقاتی دانشگاهها، ه( صنایع وابسته، و( نژاد زنبور، ز( بیماری، راههای پیشگیری و درمان، ح( سرزمین و کوچ، و ط( کندو و ابزار. عوامل یاد شده حلقههای به هم پیوسته صنعت زنبورداریاند که سستی و کاستی در هر یک، در کار این صنعت خلل وارد خواهد کرد. این نوشتار با هدف بررسی کندوی زنبورعسل مدرن در ایران به رشته تحریر درآمده است . کندوی مدرن زنبورعسل پس از ورود به ایران برخی از ویژگیهای خود را که حاصل تجربیات چندین ساله زنبورداران بوده از دست داده است . گرمایش کره زمین و همچنین ایران طلب می‌کند که افزون بر سیستمهای عایق بندی کندوهای مدرن روش جدیدی برای حفاظت از کلنی در گرمای تابستان طراحی و به کار گرفته شود . یکسان نبودن اندازه کندو در ایران با برهم زدن سیستم داخلی کندو تولید را کاهش داده و کار با کندو را وقت گیر و دشوار کرده است.استفاده از ابزارهای مدرن استحصال عسل با هدف کاهش هزینه و رعایت بهداشت نیازمند قابهای یک اندازه است که امکان کاربست آن در زنبورداری ایران وجود ندارد.کندو ابزار سرمایه ای برای زنبوردار است، استحکام و طول عمر آن نقشی جدی در اقتصاد این صنعت دارد و ضروری است که تکنولوژیهای رایج را در تولید آن به کار گرفت. زنبور حشره ای النه ساز است و همین کار سبب گردیده است که زنبورداران رفع برخی کاستیهای کندو را به خود کلنی واگذار نمایند، در شرایطی که هدف از زنبورداری بهدست آوردن عسل و فرآوردههای کندو است، النهسازی و یا فعالیتهای جبرانی زنبور جهت برطرف کردن نقایص کندو سبب کاهش شهدآوری به کندو شده و همچنین مصرف بیشتر عسل را سبب میشود. هنر زنبورداری در آن است که زنبور هر چه کمتر به کار النهسزی پرداخته و در کار زادآوری، جمعآوری عسل یا اهداف زنبوردار باشد. ُراهمیت است که سرزمین تالش در راه بهبود صنعت زنبورداری از آنرو پ چهار فصل ایران ویژگی‌‌‌های الزم برای رشد و گسترش این صنعت را داراست ) مزیت نسبی( و زنبور نیز به عنوان حشره گردهافشان نقش حیاتی در چرخه زیستی و افزایش تولیدات کشاورزی دارد.

1 -دماي محیط: کاهش دماي محیط باعث افزایش مصرف خوراك و در نتیجه بالا رفتن سوخت و ساز میشود و نیاز به اکسیژن را افزایش میدهد. کنترل دماي سالن و حفظ آن در محدوده ناحیه راحت به کنترل آسیت کمک میکند. 2 -تراکم جیره: استفاده از جیرههاي متراکم از لحاظ انرژي و پروتئین به دلیل افزایش رشد زمینهساز آسیت میباشد. 3 -بافت خوراك: مصرف خوراك پلت و کرامبل در مقایسه با نوع آردي امکان بروز آسیت را افزایش میدهد چون باعث رشد بیشتر میگردد. هنگام استفاده از پلت می توان تراکم آن را اندکیکم کرد و یا در مقایسه با نوع آردي هم انرژي و هم پروتئین آن اندکی از مصرف سرانه کاست. 4 -کمبودها: کمبود کلسیم، فسفر و ویتامین D3 چون رشد اسکلت را کم و راشیتیسم ایجاد میکنند به بروز آسیت کمک میکنند. چون در پرندگان حجم شش ها تابع حجم قفسه سینه است و در این شرایط حجم آنها و ظرفیت اکسیژنگیري شان کاهش می یابد. مصرف سدیم زیاد باعث میشود که انژیوتنسین2 به وسیله آنزیم رنین کلیوي به انژوتنسین که یک ترکیب منقبض کننده عروق است تبدیل شود و سبب بالا رفتن فشار خون و در نتیجه تاثیر منفی بر فعالیت قلب و بروز آسیت دارد. 5 -تهویه: تهویه نامناسب اولا باعث میگردد که اکسیژن کافی در اختیار پرنده قرار نگیرد به خصوص اگر تراکم سالن هم بالا باشد و ثانیا موجب افزایش گرد و غبار به ویژه در شرایط خشکی سالن میگردد. چون احتمال وجود اسپور قارچ هم در فضا وجوددارد ورود آنها به مجراي تنفس و ششها توام با گرد و خاك باعث ایجاد نقاطی سفت (Nodules (در ششها میشود وتوان اکسیژنگیري ششها را کم میکند. به علاوه، تهویه نامناسب باعث افزایش گازهاي سمی مثل آمونیاك، دياکسید ومونوکسید کربن میشود.آمونیاك در غلظت 10 PPM آسیب به بافت پوششی دستگاه تنفسی را آغاز میکند و در غلظت 20 PPM سبب التهاب آن میگردد و آن را مساعد به بیماريهاي تنفسی میکند و در نهایت توان اکسیژن رسانی شش ها کم میشود. گاز منو و دياکسید کربن توان اکسیژن گیري و انتقال اکسیژن خون را کاهش میدهند واکسیژن کمتري به بافتها میرسد. توضیح این که زیادي کلسیم نیز باعث رسوب نقطهاي آن در ششها و احتمالا در عروق میشود که در هر دو صورت به توان تامین اکسیژن براي بافتها آسیب میرساند. 6 -بیماريهاي تنفسی: بیماريهاي تنفسی مثل سیآردي، برونشیت، نیوکاسل تنفسی و غیره که سبب کاهش فعالیت ششها میشوند میتوانند در بروز وتشدید آسیت موثر باشند.در این راستا، ناتوانی کلیهها که در بسیاري از موارد موجب بروز برونشیت میگردد (و بالعکس) نیز میتواند موثر باشد. 7 -فعالیت: افزایش فعالیت به دلیل بالا بردن نیاز به اکسیژن به بروز و تشدید آسیت کمک میکند. 8 -ترکیب بدن: این که رشد بدن چربی یا پروتئین باشد احتمال بروز آسیت نیز فرق میکند. افزایش چربی لاشه بیشتر به بروز آسیت کمک میکند. بنابراین، هر عاملی که سبب افزایش چربی بدن و چربی محوطه بطنی شود موثر است. با این که نیاز هر واحد پروتئین براي سوخت و ساز بیشتر از نیاز یک واحد چربی است ولی چون وزن مطلق چربی در بدن (گرم) بیشتر از وزن مطلق پروتئین است لذا سوق به طرف رشد چربی نیاز بیشتري به اکسیژن دارد. تغییر در فعالیت تیرویید میتواند به بروز آسیت کمک کند. در صورت کمکاري تیروئید چون چربی بدن بالا میرود بنابراین احتمال آسیت بیشتر است. اگر تیروئید پر کار شود چون سوخت و ساز افزایش مییابد نیاز به اکسیژن نیز بالا میرود

عوامل مختلفی سبب بیرون زدگی و بیرون کشیدگی مقعد می شوند که برخی از آنها نیز به راحتی قابل تفکیک نمی باشند . به عبارت دیگر تعدادي از عواملی که موجب بیرون زدگی مقعد می شوند سبب بیرون کشیدگی آن نیز شده و بر عکس عواملی که موجب بیرون کشیدگی می شوند می توانند بیرون زدگی مقعد را نیز ایجاد کنند . با این وجود عواملی نیز وجود دارند که قابل تفکیک بوده، موجب بروز یکی از این دو حالت شده درحالیکه بردیگري تأثیري ندارد. این عوامل عبارتند از: 1 -نوك چینی به طور نا صحیح 2 -مشکالت موجود در نور سالن هم از نظر شدت و هم از جهت برنامه هایی که سبب تحریک گله می شوند. 3 -وزن، ترکیب و شکل ظاهري بدن 4 -بزرگ بودن اندازه تخم مرغ و تولید تعداد زیادي تخم مرغ هاي دو زرده. 5-تورم روده )Enteritis )و یا هر عامل دیگري که موجب اسهال و خاك آلوده شدن پرهاي مقعد شده و به دنبال آن نوك زدن به ناحیه مقعد را تحریک نمایند.بهتر است هر یک از این عوامل را بطور جداگانه بررسی کرده و راههایی را که این عوامل سبب بیرون زدگی و بیرون کشیدگی مقعد می شوند، بیشتر روشن نمائیم.

عوارض پنی سیلین ها : هر چند که پنی سیلین ها در مقایسه با سایر داروهای ضد باکتری جزء ایمن ترین داروها محسوب می شوند یعنی Safty آن ها خیلی باال می باشد و آن هم به دلیل این که عوارض آن ها محدود است اما مهمترین عارضه ای که مصرف این داروها را می تواند محدود کند آلرژی نسبت به این داروهاست که در حیواناتی مثل سگ، گاو و انسان دیده می شود. در سگ آلرژی به پنی سیلین می تواند همراه با عالئمی از قبیل بروز کهیر، افزایش بزاق و حالت استفراغ در گاو به صورت افزایش تنفس، افزایش بزاق و تورم پوست ناحیه سر می باشد و در انسان هم می تواند از یک آلرژی پوستی ساده مثل دانه های روی پوست یا کهیر و یا در حد وسیع تبدیل به شوک آنافیالکسی که افت شدید فشار خون را به دنبال دارد می تواند منجر به مرگ شود و راه اصلی درمان این آلرژی اپی نفرین می باشد که اختصاصی ترین دارو برای کنترل آلرژی به پنی سیلین می باشد و به عنوان یک آنتاگونیست فیزیولوژیک با هیستامین عمل می کند چون در حالت آلرژی مشکلی که وجود دارد این است که هیستامین زیادی آزاد می شود و عالئمی را به وجود می آورد و اپی نفرین به عنوان یک آنتاگونیست فیزیولوژیک اثرات هیستامین را برعکس می کند. هیستامین باعث افت فشار خون و اپی نفرین باعث افزایش فشار خون می شود. به جز آلرژی در استفاده ی خوراکی پنی سیلین ها ممکن است infection super را داشته باشیم که همان عفونت ثانویه می باشد مثال در دام های جوان تغییراتی در فلور دستگاه گوارش ممکن است ایجاد شود و یا مثال در مصرف پنی سیلین g پتاسیم که اگر زیاد استفاده شود می تواند منجر به هایپرکالری شود که باعث آریتمی قلبی می شود و یا مثال مصرف پنی سیلین پروکائین در بعضی از گونه های حیوانی مثل الک پشت، خوکچه هندی، پرندگان، مارها باعث ایجاد آلرژی به پروکائین می شود. پنی سیلین جزء کم عارضه ترین داروهای ضدباکتری محسوب می شود.

کاربرد : برای درمان عفونت هایی مثل ورم مفاصل، عفونت سم، پنومونی یا عفونت دستگاه تنفسی، کزاز و دیفتری و برای پیشگیری از عفونت بعد از اعمال جراحی می توان استفاده کرد که پنی سیلین های وسیع الطیف را مخصوصا در عفونت های گرم منفی مثال برای کلی باسیلوز طیور و یا در گوساله ها و یا حتی در پنومونی ناشی از مصرف نفت در حیوانات می توان استفاده کرد خصوصا در نشخوارکنندگان احتمال آسپیره شدن و در واقع نفوذ نفت به داخل ریه ها چون یک ترکیب آلی سبک است احتمال عفونت های شدید ریوی وجود دارد که در این مواقع پنی سیلین ها می توانند موثر باشند در واقع پنی سیلین ها جزء پرکاربردترین داروهای ضد باکتریایی در دامپزشکی محسوب می شوند. * در عفونت داخل رحمی یا metrit هم استفاده می شوند چون نفوذ خوبی به داخل رحم دارند.

1 عوارض نامطلوب آنتي بيوتيك به گروه هاي عمومي تري دسته بندي مي .شود a .3 گروه اول (يعني عوارض آلرژيك، سمي و ايديوسنكراتيك) در مورد داروهاي ديگر نيز عموميت دارند. b .تغيير در فلور نرمال بدن تنها در اثر مصرف آنتي بيوتيك ها ممكن است ايجاد شود. )

2 واكنش هاي ايديوسنكراتيك : واكنش ها يي هستند كه ارتباطي به پاسخهاي ايمني و يـا خـصوصيات دارويـي شناخته شده ندارند. در انسان بهتر و بيشتر از حيوانات مطالعه شده است. a .مثال يك : هموليز متعاقب درمان با سولفوناميدها در بيمـاران انـساني دچـار كمبـود آنـزيم گلـوكز -6 (G-6-PD) دهيدروژناز فسفات b .مثال دو: نوروپايي محيطي پس از مصرف ايزونيازيد در بيماران انساني كه بصورت ژنتيكي استيلاسيون را به كندي انجام مي دهند )

3 تغيير در فلور نر مال ب :دن معمولاً به تغييراتي كه در دستگاه گوارش رخ داده است اشاره دارد. a .بطور معمول روده ميزبان داراي باكتري هاي مفيدي است كه در هضم غـذايي كـه مـي خـورد كمـك مي كنند. اگر يك داروي آنتي ميكروبيال بصورت خوراكي تجويز شود، ممكن است اين بـاكتري هـاي مفيد را نيز از بين ببرد. b .در اين صورت باكتري هاي ديگري كه در برابر دارو مقاوم هستند رشد بيش از حدي داشته و در واقـع جمعيت باكتري هاي دستگاه گوارش را به نفع خود تغيير مي دهند. c .از چنين عفونت ثانويه اي گاهي اوقات با نام «عفونت اضافه شونده (» superinfection (ياد مي .شود i .مثال: شايعترين مورد رشـد بـيش از حـد بـاكتري كلـستريديوم ديفيـسيله ( Clostridium difficile (است. اين باكتري توكسيني توليد مي كند كه باعث ايجاد اختلالي مي گـردد كـه «التهاب كولون همراه با غشاي كاذب » ناميده مي شود. چنين اختلالـي در حيوانـاتي ماننـد اسب و خرگوش به دنبال مصرف تتراسايكلين امكان وقوع دارد

1 عوارض نامطلوب آنتي بيوتيك به گروه هاي عمومي تري دسته بندي مي .شود a .3 گروه اول (يعني عوارض آلرژيك، سمي و ايديوسنكراتيك) در مورد داروهاي ديگر نيز عموميت دارند. b .تغيير در فلور نرمال بدن تنها در اثر مصرف آنتي بيوتيك ها ممكن است ايجاد شود.

2 واكنش هاي ايديوسنكراتيك : واكنش ها يي هستند كه ارتباطي به پاسخهاي ايمني و يـا خـصوصيات دارويـي شناخته شده ندارند. در انسان بهتر و بيشتر از حيوانات مطالعه شده است. a .مثال يك : هموليز متعاقب درمان با سولفوناميدها در بيمـاران انـساني دچـار كمبـود آنـزيم گلـوكز -6 (G-6-PD) دهيدروژناز فسفات b .مثال دو: نوروپايي محيطي پس از مصرف ايزونيازيد در بيماران انساني كه بصورت ژنتيكي استيلاسيون را به كندي انجام مي دهند

3 تغيير در فلور نر مال ب :دن معمولاً به تغييراتي كه در دستگاه گوارش رخ داده است اشاره دارد. a .بطور معمول روده ميزبان داراي باكتري هاي مفيدي است كه در هضم غـذايي كـه مـي خـورد كمـك مي كنند. اگر يك داروي آنتي ميكروبيال بصورت خوراكي تجويز شود، ممكن است اين بـاكتري هـاي مفيد را نيز از بين ببرد. b .در اين صورت باكتري هاي ديگري كه در برابر دارو مقاوم هستند رشد بيش از حدي داشته و در واقـع جمعيت باكتري هاي دستگاه گوارش را به نفع خود تغيير مي دهند. c .از چنين عفونت ثانويه اي گاهي اوقات با نام «عفونت اضافه شونده (» superinfection (ياد مي .شود i .مثال: شايعترين مورد رشـد بـيش از حـد بـاكتري كلـستريديوم ديفيـسيله ( Clostridium difficile (است. اين باكتري توكسيني توليد مي كند كه باعث ايجاد اختلالي مي گـردد كـه «التهاب كولون همراه با غشاي كاذب » ناميده مي شود. چنين اختلالـي در حيوانـاتي ماننـد اسب و خرگوش به دنبال مصرف تتراسايكلين امكان وقوع دارد

از ضايعات مربوط به دندان، مي توان به عارضة عدم رشد كافي دندان كه منجر به ايجاد دندان هاي هيپوپالستيك مي شود، اشاره نمود. اين حالت، اغلب در نتيجة توكسين عوامل ويروسي كه در مراحل رشد دندان بر روي سلول هاي سازندة مينا تأثير مي گذارند، ايجاد مي شود. به عنوان مثال ويروس مربوط به بيماري MD-BVDبر روي سازندة مينا در دندان هاي گوساله ها تأثير گذاشته و باعث ايجاد دندان هاي هيپوپالستيك در گوساله ها مي شود. در بيماري ديستمپر يا ژوناژ يا بيماري سگ هاي جوان نيز كه عوارض آن پس از تولد در توله سگ ها ظاهر مي گردد، ويروس مربوط در مرحلة اودونتوژنز دندان هاي شيري و يا دائمي، بر روي آملوبالست ها اثر كرده و در نتيجه اين سلول ها فعاليت طبيعي خود را از دست مي دهند و نقايصي در ساختار دندان و به ويژه ميناي دندان ظاهر مي شود. در اين حالت، در ساختار دندان، مينا يا Enamelدر بخش هايي از بين رفته و عاج دندان مشاهده مي گردد. اين عارضه در اصطالح hypoplasia Enamel Segmental خوانده مي شود. در برخي از حالتها نيز ممكن است دندان در خارج از محوطه ي دنداني طبيعي )مثالً در وسط كام( رشد نمايد. به چنين عارضه اي، جابه جايي دندان ها يا نابه جايي دندان ها گفته مي شود. گاهي مواقع نيز در اسب ها دندان هاي تيز و بلندي )مشابه دندان هاي نيش گوشتخواران( رشد مي كند، كه به نام دندان هاي گرگي يا teeth wolfyخوانده مي شود. در تعدادي از گونه ها همانند موش و گوسفند نيز حالت فقدان يا نبود دندان ها ديده مي شود كه عارضه اي نسبتاً شايع است. رشد بيش از حد سلول هاي توليد كنندة مينا و در واقع توليد بيش از حد ميناي دندان كه در انسان و سگ مشاهده مي گردد منجر به ايجاد عارضة مرواريدهاي مينا يا pearl Enamel مي شود .

اخته يكي از رايج ترين اعمالي است كه در باشگاههاي ســواركاري صـورت مـي پذيـرد و مـي تـوان آن را بـه روش جراحي و غير جراحي (پنس برديزو) انجام داد. علي رغم غالب بودن روش جراحي، در بعضـي مـوارد (مثـلاً كـاهش هزينه عمل) ممكن است اخته به روش غير جراحي، اعمال شود. اين مقاله ضمن گزارش يك مورد اختــه نـاموفق بـه روش غير جراحي به شرح عوارض احتمالي اين روش نيز مي پردازد. يك رأس نريان ٥/٣ ساله دو خون كه هشت روز قبل توسط صاحبش با پنس برديزو اخته شده بود به كلينيك دانشگاه ارجاع شد. در معاينه باليني يك زخم باز به طور تقريبي ٣٠ سانتيمتر اسكروتوم هر دو بيضه را درگير كرده و بيضه هـا از درون آن نمايان بود، رويت شد. زخم فاقد هر گونه ترشحي بوده و وضعيت عمومي و علائم حياتي (به جز افزايش جزئي درجه حرارت) در محدوده نرمال بود. پس از انجام مقدمات ضروري با اسـتفاده از تركيـب سـه گانـه ديـازپـام .شد عمومي بيهوشي به اقدام) 2/2 mg/kg كتامين و) 1/1 mg /kg) زايلازين) 0/22 mg/kg) در ابتدا اسكروتوم كاملاً برداشته شده و اخته به روش جراحي صورت گرفته و مراقبت هاي بعد از عمل (شامل تجويز آنتي بيوتيك هاي وسيع الطيف، داروي ضد التهاب غير استروئيدي و ويتامين هاي گروه ب) صورت پذيرفت. در پيگيري به عمل آمده هيچ گونه عوارض بعد از عمل بروز نكرد. ١ـ مزاياي اين روش عبارتند از: سهولت كاربري، استفاده كمتر از داروها، كاهش هزينه و زمان عمل. ٢ـ معايب اين روش عبارتند از: مقيد كردن كامل فيزيك حيوان، له شدن نامناسب و ناكافي عروق خون رسان بيضه و نيز بارور باقي ماندن حيـوان كـه موجب حفظ حس شرارت و انجام جفت گيري هاي ناخواسته احتمالي خواهد شد ، پارگي عروق بند بيضه و تشكيل هماتوم متعاقب آن، پارگي پوست بند بيضه توسط پنس و نهايتاً ايجاد زخم كه مخاطرات خاص خود را در پي خواهد داشت. با توجه به دلايل فوق امروزه استفاده از پنس برديزو كمتر استفاده ميگردد.

بیــش از 137 نــوع میکروارگانیســم مختلــف بهعنــوان عامــل ً در پاسـخ بـه ورم پسـتان شناسـایی شـده اسـت. ایـن بیمـاری معمـوال عفونتهــای باکتریایــی در داخــل پســتان رخ میدهــد، امــا عوامــل مایکوپالســمایی، قارچهــا و جلبکهــا نیــز در ورم پســتان دخالــت دارنــد. از عوامــل باکتریایــی رایــج میتــوان بــه باکتریهــای گــرم مثبــت ماننــد اســتافیلوکوکوس و اســترپتوکوکوس، باکتریهــای گــرم منفـی ماننـد گونههـای اشرشـیاکالی اشـاره کـرد. بهطورکلـی عوامـل ایجادکننـدهی ورم پسـتان بـه دو دسـتهی عوامـل واگیـردار و عوامـل محیطــی تقســیمبندی میشــود: 1 _عوامل واگیردار شـامل: اسـتافیلوکوکوس اورئوس، اسـترپتوکوکوس آگاالکتیـه و اسـترپتوکوکوس دیـس آگاالکتیه، مایکوپالسـما بوویس 2 _عوامــل محیطــی شــامل: کلیفرمهــا )گونههــای اشرشــیاکالی و...(، اســترپتوکوکها و... اپیدمیولـوژی عوامـل محیطـی و واگیـردار تفـاوت بسـیاری باهـم دارنـد کـه بـه شـرح زیـر اسـت: اپیدمیولوژی عوامل واگیردار 1 _غــده پســتان و یــا پوســت سرپســتانک مخزنهــای عفونــت هســتند. 2 _میکروبهــا از گاو ناقــل و یــا کاریتــه گاو ناقــل بــه سرپســتانک گاو و یــا کاریتههــای غیرعفونــی گاوهــای دیگــر در حیــن کار شیردوشــی منتقــل میشــوند. 3 _کلنیهــای میکــروب در نــوک سرپســتانک تشــکیل و بــا رشــد تدریجــی، خــود را در طــی 1 تــا 3 روز بــه کانــال سرپســتانک میرســانند. 4 _برنامــه درمانــی گاوهـای خشـک و ضدعفونـی بعـد از دوشـش ابزارهـای مهـم کنتـرل ورم پسـتان واگیـردار هسـتند. 5 _گلههایـی کـه دارای مـوارد شـیوع بــاالی عفونتهــای واگیــردار هســتند، اغلــب دارای شــمارش ســلولی بـاال میباشـند، امـا بـار میکروبـی آنهـا طبیعـی اسـت. 6 _گلههایـی کـه فقـط دچـار مشـکل عفونتهـای واگیـردار هسـتند، اغلـب شـیوع ورم پســتان بالینــی کمــی دارنــد )بلوئــی و ادموندســون، 2010.) اپیدمیولوژی عوامل محیطی 1_محیــط مخــزن عفونــت اســت. 2 _میکروبهــا در بیــن فواصــل شیردوشــی از مخــزن بــه سرپســتانکها منتقــل میشــوند. 3 _نفــوذ میکروبهـا بـه کانـال سرپسـتانک بـا رانـدن آنهـا بـه داخـل کانـال از طریــق جریــان برعکــس شــیر رخ میدهــد. 4 _برنامــه درمــان گاوهــای خشــک بــرای حــذف عفونتهــای کلیفرمــی موجــود، از ارزش کمــی برخــوردار اســت. چــون عفونتهــای محیطــی بهصــورت تحتبالینــی باقــی نمیماننــد، لــذا نمیتواننــد از یــک دوره شــیردهی بـه دوره بعـدی شـیردهی منتقـل شـوند. 5 _بسـیاری از عفونتهـای جدیـد در حیـن دوران خشـکی رخ میدهـد. بـه همیـن دلیـل درمـان گاوهـای خشـک و اسـتفاده از پلمـپ داخلـی سرپسـتانک از اقدامـات مهـم پیشـگیری محسـوب میگـردد. 6 _ضدعفونـی سرپسـتانک قبـل از دوشــش در کنتــرل آن بســیار مهــم بــوده ولــی ضدعفونــی بعــد از دوشـش بـرای آنهـا از اهمیـت کمـی برخـوردار اسـت. 7 _گلههایـی عوا مــل ا یجادکنندهی بیماری ورم پســتان سیده زهرا موسوی، دانشجوی دکتری اصالح نژاد دام کـه دارای شـیوع بـاالی عفونتهـای محیطـی هسـتند، ممکـن اسـت شـمارش سـلولی شـیر آنهـا در حـد قابلقبـول باشـد، امـا میـزان بـار میکروبـی بـاال و مـوارد ورم پسـتان بالینـی زیـادی دارنـد. عوامل باکتریایی رایج بیماری ورم پستان اســتافیلوکوکها از گروههــای عمــده باکتریایــی هســتند کــه موجــب ایجــاد بیمــاری ورم پســتان میشــوند. ورم پســتان اســتافیلوکوکی در ‌‌گاو اغلــب بــه شــکل مزمــن و تحتبالینــی اســت امــا میتوانــد بــه شـکل حـاد نیـز بـروز کنـد. ایـن نـوع ورم پسـتان رایـج بـوده و اهمیت اقتصــادی زیــادی را دارا اســت. ایــن باکتریهــا کــروی، گــرم مثبــت و فاقـد هـاگ و حرکـت هسـتند کـه در مجـاورت و یـا در غیـاب هـوا رشــد میکننــد و در چــرک و محیطهــای جامــد دســتهجمعی کنــار یکدیگــر قرارگرفتــه و تــودهای شــبیه بــه خوشــهی انگــور بــه وجــود میآورنــد. بدینجهــت آنهــا را اســتافیلوکوک نامیدهانــد )در زبــان یونانــی اســتافیلو بــه معنــی خوشــهی انگــور اســت(. در محیطهــای مایــع اغلــب بهصــورت کوکسهــای مجــزا و یــا زنجیــره کوتــاه رشــد میکننــد. اســتافیلوکوکها بــر مبنــای توانایــی لختــه کــردن ســرم خــون خرگــوش بــه دو گــروه تقســیمبندی میشــوند. _گونــهی اســتافیلوکوک کوآگــوالز مثبــت )CPS )کــه مهمتریــن آنهــا اســتافیلوکوکوس اورئــوس اســت

کربوهیدرا ت : (هموستازی هلوکز)

• هلیکوژنز  یند سنتز فرا هلیکوژن ن کهدر ا مولکول های هلوکزبهزنجیر هلیکوژن برای رخیر تبدیل میهردند.

• چربیها : سنتزتری هلیسیریدو فسفولیپیدوکلسترول

• اکسیداسیون چربیها

• سنتزلیپوپروت ی ها

• پروت ی ها

• ویتامی ها: فعال کردن ویتامینهای B, A و سنتز ویتامی C

• هض )اسیدهای صفراوی(: هض و جذب چربیها و جذب ویتامینهای محلول چربی

• سنتز : لبومی و فاکاتورهای انعیادی

• ذخیره : هلیکوژنرعناصرمثل :ه ا – مس – روی – منگنز و ویتامینها A, D مان

• سم زدایای : مواد اصل از متابولیس داروها و سموم

کربوهیدرا ت : (هموستازی هلوکز)

• هلیکوژنز  یند سنتز فرا هلیکوژن ن کهدر ا مولکول های هلوکزبهزنجیر هلیکوژن برای رخیر تبدیل میهردند.

• چربیها : سنتزتری هلیسیریدو فسفولیپیدوکلسترول

• اکسیداسیون چربیها

• سنتزلیپوپروت ی ها

• پروت ی ها

• ویتامی ها: فعال کردن ویتامینهای B, A و سنتز ویتامی C

• هض )اسیدهای صفراوی(: هض و جذب چربیها و جذب ویتامینهای محلول چربی

• سنتز : لبومی و فاکاتورهای انعیادی

• ذخیره : هلیکوژنرعناصرمثل :ه ا – مس – روی – منگنز و ویتامینها A, D مان

• سم زدایای : مواد اصل از متابولیس داروها و سموم

يكي از مهمترين علل كاهش باروري در ماديان آندومتريت مي باشد كه در حالت حاد، نفوذ سلولهاي چند هسته اي به آندومتر رحم در پاسخ به عامل التهابي را در بر ميگيرد. اين عامل يا عفوني است كه معموال" در اثر عوامل باكتريايي ايجاد مي شود و به آن آندومتريت حاد عفوني گويند و يا عامل بوجود آورندة التهاب، غير عفوني است، و در اثر حضور اسپرم يا پروتئينهاي همراه مني يا تركيباتي كه همراه رقيق كنندة مني هستند)در صورت تلقيح مصنوعي( ايجاد مي شود كه به آن آندومتريت حاد غير عفوني گويند و در سيتولوژي رحم، نفوذ سلولهاي نوتروفيل و ائوزينوفيلي را داريم ولي كشت ما منفي است. آندومتريت مزمن كه شامل نفود سلولهاي تک هسته اي در اپيتليوم آندومتر، همراه با تغييرات كيستيک، دژنره شدن غدد آندومتر و ايجاد فيبروز مي باشد و عموما" بدنبال عدم موفقيت در درمان 4 آندومتريتهاي حاد، التهاب و عفونت مزمن شده و باعث تغييرات مزمن تحليل برنده ، در رحم شده و آندومتريت مزمن ايجاد مي شود. مخمرها و عفونتهاي مقاربتي ناشي از گونه هاي كلبسيال و سودوموناس بيشتر دخيل هستند.عفونتهاي قارچي بيشتر در اثر استفادة طوالني از آنتي بيوتيكها ايجاد ميشود و معموال"كانديديا و آسپرجيلوس در ايجاد عفونت نقش دارند.در ماديانهاي جوان و سالم عفونت قارچي ظرف 3 الي 4 هفته،بدون نفوذ به رحم دفع ميشود، ولي زمانيكه مكانيسم هاي دفاع رحمي ساپرس شده باشد يا درمانهاي آنتي بيوتيكي بيش از حد بكار رود، بويژه در موارديكه عفونتهاي مقاومي مثل سودوموناس يا كلبسيال نيز در رحم باشد،سبب تسريع رشد قارچ ميشوند.قارچها در ماديانهاي آبستن در اواخر دورة آبستني سبب سقط ميشوند كه باز در ماديان جوان و سالم ،بعد از سقط بهبودي خود به خودي استنكته: در ماديانهاي مسن وچند شكم زا تغييرات مزمن تحليل برنده، در اثر كهولت و افزايش سن در 1 آندومتر رحم ايجاد ميشود، و به آن آندومتريوز گفته ميشود. براي درمان آن نيز عموما" با استفاده از كورتاژ يک آندومتريت حاد درماديان ايجاد كرده و سپس اين حالت را درمان مي كنند. بطور طبيعي در ماديان، بدنبال جفت گيري همواره يک آندومتريت حاد ايجاد مي شود، ولي در ماديانهاي جوان و سالم، ماديانهايي كه مكانيسمهاي دفاعي رحم آنها باالست، فراخواني نوتروفيلها بخوبي صورت گرفته و رحم نيز بخوبي جمع شده و ترشحات و التهاب پس از جفت گيري را رفع مي كنند. )معموال" بعد از 2 تا 4 روز عفونت رفع مي شود( مشكل زماني است كه اين آندومتريت پايدار مانده و در روز 5/5 كه رويان وارد رحم مي شود، بعلت عفونت، آبستني خاتمه يابد كه اين حالت را در ماديانهاي حساس به آندومتريت متعاقب جفت گيري داريم. علت حساس بودن، عدم توانايي در دفع ميكروارگانيسمها و التهاب ايجاد شده است و در اين ماديانها آندومتريت مقاوم پس از جفت گيري ايجاد مي شود. 

گرم مثبت يا گرم منفي بودن باكتريها: )1 ناشي از اختلاف درتركيب ديواره سلولي است . )2 باكتريهـاي گـرم مثبـت داراي ديـوارة ضـخيم خـارجي متـشكل از تعـدادي لايـههـاي پپتيـدوگليكان هـستند. آنتي بيوتيكهائي كه با سنتز پپتيدوگليكان تداخل ميكنند در باكتريهاي گرم مثبت آسان تر به محل عمل خود ميرسند. )3 باكتريهاي گرم منفي داراي غشاء خارجي محلول در چربي هستند كه يك لايه نازك پپتيدوگليكان را محافظـت مي .كند )4 منافذ غـشايي در باكتريهـاي گـرم منفـي : بـه مولكولهـاي كوچـك آب دوسـت اجـازة عبـور مـي دهنـد . بعـضي آنتيبيوتيكهاي درشت مانند گليكوپپتيدها در بيرون باكتريهاي گرم منفي مي مانند و ن ميتوانند از آن منافذ عبور كنند. a .برخي باكتريها ي گرم منفي مثل پزودموناس به صورت ژنتيكي قطر منافذ را براي محـدود كـردن ورود آنتيبيوتيكها تغيير ميدهند .

هوازي و بيهوازي بودن باكتريها : )1 حساسيت آنتي بيوتيكي در باكتريهاي هوازي و بيهوازي متفاوت است . )2 ارگانيسمهاي هوازي آنزيمها و سمهاي متنوعي را ميسازند كه م يتواند باعث نكروز وسيع بافتي يا محدود كردن نفوذ باكتري به محل عفونت و يا غيرفعال كردن آنها بشود. ٤ )3 عملكرد برخي از آنتي بيوتيكها ممكن است وابسته به حضور اكسيژن باشد و به همين خاطر روي اجرام بيهـوازي بي تأثير باشند.

قابل پيش بيني بودن يا نبودن الگوي حساسيت: )1 باكتريهاي با الگوي حساسيت قابل پيش بيني بالا: a .مثال يك، پاستورلا ريكتزيا توانايي كمي در كسب مقاومت از خود نشان ميدهد. b .مثال دو: استافيلوكوكوس بتالاكتاماز + مقاومت پايدار ي از خود نشان ميدهد . )2 باكتريها با ي الگوي حساسيت غير قابل پيش بيني : در اكثريت هستند و براي اين پاتوژنها بسيار مهـم اسـت كـه نمونهاي براي كشت باكتريائي و آزمايش حساسيت آنتيبيوتيكي در محيط آزمايشگاهي بدست آورد. a .تست حساسيت آزمايشگاهي حداقل غلظت مهاري ( MIC (را مشخص ميكند كه حداقل غلظتي از يك آنتي بيوتيك است كه از رشد قابل رويت باكتري بعد از 18 ساعت انكوبه كردن جلوگيري مي .كند

• ریختن فضولات، مدفوع و ادرار

• دفع غیربهداشتی اجساد دامهای بیمار

• فاضلاب کارخانه ها

• مقاوم بودن بعضی میکروبها در خاک (عامل بیماری کزاز یا هاگ عامل شاربون)

• تغییرات میزان رطوبت یا خشکی زمین، شدت نور خورشید و میزان اکسیژن هوا

• میزان pH زمین (pH بین 5تا 6 سبب حفظ میکروب ها می شود)

جراحات ، بسیار متنوع می باشد که بسته به گونه های مختلف طیور ، محل و شدت ضایعات ، نوع ، حدت و بیماریزایی ویروس ،آلوده کننده و حضور عوامل بیمازیزای ثانویه ، در اشکال مختلفی قابل مشاهده است.علایم کالبد گشایی در HPAI و MPAI
الف( ) آنفلوآنزای فوق حاد( HPAI :
در صورت مرگ و میر ناگهانی و سریع ، جراحات واضح و مشخصی مشاهده نمی شود.
در صورت مشاهده ، جراحات موجود شامل موارد زیر می باشد:
1 ضایعات ادماتوز به همراه پرخونی ، خونریزی ، تغییرات ترشحی ) - TransudativeTransudative ( و نکروتیک با درجات مختلف ) به طور مثال حضور کانون های نکروزه در لوزالمعده ، طحال ، قلب و گاهی در
کبد و کلیه ها(
2 خیز و سیانوز در اندام های مختلف به ویژه مناطق بدون پر همانند تاج و ریش -
3 اکیموز در احشا -
4 پتشی بر روی سطوح مختلف سروزی و مخاطی به ویژه در مخاط پیش معده نزدیک محل اتصال به -سنگدان
5 نکروز واضح ، پرخونی و خونریزی در ساق پاآتروفی بورس، کلواک و تیموس -
6 متراکم شدن ریه ها به همراه خونریزی و گاهی حضور پنومونی بینابینی منتشر -
7 گهگاه حضور ضایعات کلیوی به همراه رسوب اورات -
8  خونریزی واضح در اپیکارد ، عضلات سینه و اطراف بطن ها -
ب ( ) آنفلوآنزا با بیماریزایی متوسط ( MPAI :
در صورت همراهی آلودگی های باکتریایی و ویروسی همزمان و عوامل محیطی ، علایم بیماری تشدید می شود. جراحات موجود در این شکل از بیماری شامل موارد زیر است :
1 تورم سینوس بالای چشمی و التهاب سینوس ها شامل نزله ای ، فیبرینی ، سروزی فیبرینی ، موکوسی – - چرکی و فیبرینی چرکی .

2ادم مخاط نای همراه با ترشحات سروزی یا پنیری و گاهی خونریزی -
3 ریزش از بینی به شکل موکوسی تا چرکی -
4 بروز برونکوپنومونی فیبرینی چرکی در صورت حضور عوامل بیماریزای ثانویه همانند پاستورلاامولتوسیدا - ( Pasteurella multocida) ( و یا اشریشیاکلی ) Esherichia coli )
5 افزایش ضخامت کیسه های هوایی که دارای ترشحات فیبرینی یا پنیری می باشند. -
6 حضور پریتونیت نزله ای تا فیبرینی در روده ها به ویژه روده کور ) در بوقلمون ها ( و حفره بطنی -

7تجمعات زیاد ترشحات و اکسودا -
8 حضور کانون های نکروز ریز بر روی پوست ، تاج ، کبد ، کلیه ، طحال و ریه -
9 اغلب مشاهده ادم و خونریزی در بسیاری از بافت ها

دوره کمون این بیماری در اشکال مختلف متفاوت است و به عواملی همچون تیپ ویروس ، حدت ویروس ، راه آلوده شدن ، دزویروس ، آلودگی های همراه با بیماری، جنس و سن و گونه پرندگان ، عوامل محیطی مانند گرد وغبار و آمونیاک بستگی دارد. در شکل انفرادی ، این دوره از چند ساعت تا 3 روز و در گله حدود 11 روز به طول می انجامد. علایم بالینی در LPAI , MPAI , HPAI به شرح زیر است :

الف ( HPAI ) آنفلوآنزا با بیماریزایی فوق حاد ( : بیماری فوق ، شروعی ناگهانی دارد و دارای دوره ای کوتاه ، حداکثر 3 تا 5 روز می باشد. آمار مرگ و میر ) به ویژه مرگ های ناگهانی ( بسیار بالا و گاهی تا 111 درصد نیز گزارش شده است. خیز )ادم( در سر و صورت پرنده به شکل تورم سر، سینوزیت و تورم اطراف چشم ) تورم سینوس زیرچشمی( مشهود است. تاج و ریش ، سیاه نوزه )به رنگ آبی متمایل به ارغوانی( شده ، گاهی جراحات اکیموتیک و نکروتیک مشاهده می شود. تورم و احتقان ملتحمه نیز به همراه ریزش وجود دارد. پلک ها ملتهب شده گاهی جراحات نکروزه شده بر روی آنها ایجاد می گرددعلایم تنفسی به شکل سرفه و عطسه ، جیغ کشیدن ، بلع هوا و اشکال در تنفس به همراه رال های تنفسی مشاهده می شود. گاهی پرندگان بیمار دچار اسهال به شکل مدفوع سبز ، شل و کف آلود می شوند. تورم و احتقان ملتحمه نیز به همراه ریزش وجود دارد. پلک ها ملتهب شده ، گاهی جراحات نکروزه شده بر روی آنها ایجاد می گردد. خونریزی نقطه ای در اندام های احشایی و خونریزی زیر جلدی به شکل قلم مویی به ویژه در ساق پاها و پاها از نشانه های بارز بیماری است. همچنین علایم عصبی شامل لرزش ) Tremor ( سروگردن ، عدم توانایی در ایستادن و حالت ستاره نگری ) targazing ( وجود داردسکوت غیر طبیعی پرندگان، بدون هرگونه فعالیت و سروصدا، به همراه کاهش مصرف غذا و دان نیز از علایمی است که در گله بیمار مشهود است. لازم به ذکر است که علایم ذکر شده ، مربوط به آسیب حاصله ازهجوم ویروس به اندام های احشایی ، قلب، عروق و اعصاب می باشد.

ب( MPAI )آنفلوآنزا با بیماریزایی حاد و متوسط( :
آمار مرگ و میر در این بیماری بالا است. در این شکل از بیماری ، پرها ژولیده شده ، افسردگی و بی حالی شدید تا حالت خواب آلودگی در پرنده ها ، به همراه کم تحرکی در گله کاملا مشهود است. کپه شدن پرندگان روی هم از علامت دیگر مشاهده شده در این شکل از بیماری است. عدم تعادل در هنگام حرکت که گاهی با علایم عصبی همراه می شود، نیز رخ می دهد. بی اشتهایی سبب کاهش ناگهانی و شدید مصرف آب و غذا شده، در نهایت کاهش وزن و لاغری پرندگان را در پی دارد. در صورت پیشرفت بیماری، پرندگان توانایی ایستادن را نیز از دست می دهند. در صورت خاموش شدن چراغ ها صدای تنفسی پرندگان شنیده می شود. تولید تخم مرغ نیز کاهش می یابد. علایم بالینی مربوط به این شکل از بیماری، به علت اثرات نامطلوب بیماری فوق بر اندام های تنفسی، هاضمه، ادراری و تناسلی می باشد

.ج( LPAI )آنفلوانزا با بیماریزایی خفیف(:
در شکل LPAI ، افسردگی واضح پرندگان به صورت سکوت و عدم آواز خواندن نمود پیدا می کند. این حالت به مدت یک هفته بدون هیچ گونه علامت واضح در پرندگان باقی می ماند. در صورت خاموش شدن چراغ ها صدای تنفسی پرندگان شنیده می شود.

• عالئم اولیه کاهش رفلکس مکش،تب یا هیپوترمی،لتارژی ، زمینگیری و پر خونی در مخاط دهان وصلبیه ،داخل بینی و پوزه میباشد.لکوپنی بهمراه نوتروپنی برجسته ترین عالمت هماتولوژیک sepsis است. تاکیکاردی وتاکی پنه از دیگر عالئم بیماری میباشد.درجه حرارت متغیر بوده گاهی تب وزمانی هیپوترمی دیده میشود. • پتشی در گوش،صلبیه و در • مخاطهای دهان و واژن دیده • میشود.عدم درمان سبب اختالالت • قلبی عروقی، کالپس و سیانوز • مخاطات میشود.درانتها حیوان با • شوک عروقی تلف میشود.از دیگر • عالئم میتوان از ادم وتوبم مفاصل • که با یا بدون لنگش میباشدنامبرد.اسهال از عالئم اولیه بوده که متعاقبا با ایلئوس و اتساع شکم همراه است. اوئیت،تشنج واختالل تنفسی از دیگر عالئم سپتی سمی است.

درمان • اولین قدم در درمان سپسیس آگاهی ازوضعیت FPT کره میباشد. میزان ایمونوگلوبولین سرم باید بیشتر از dL/mg 800 باشد و اگر کمتر بود باید به کره پالسما تزریق شود.دومین اقدام استفاده از یک آنتی بیوتیک باکتریسید بصورت وریدی میباشد.در کشت خون کره های دچار سپسیس عمدتا اشریشیا کلی،کلبسیال وآنتروبا کتر یاسه که همگی گرم منفی اند جدا میشود.همچنین باکتریهای غیرگوارشی گرم منفی نظیرPasteurella and Actinobacillus • گاهی از خون جدا میشود.باکتریهای گرم مثبت نظیر: Streptococcus, Enterococcus, and Staphylococcus • • در بروز سپسیس نیز گاهی دخیل میباشند

بيماری به سه فرم ديده میشود:

فرم حاد ⇐ دام از چرا کردن دست میکشد. انقباض و انبساط آنی ماهيچهها و گوشها را از خود نشان میدهـد و گوشش را مرتباً میچرخاند. دام بسيار تحريك پـذير اسـت و در اثـر وارد کـردن تحريک نعره میکشد و به اين طـرف و آنطـرف ديوانـهوار فرار میکند. همچنين دام دچار دندان قروچه و عدم تعادل است و روی زمين افتاده و دچار تتانی در دست و پاهـا میشود. در اين مدت دام دچار opistotonus ، نيستاگموس، ترشح کف در دهان، پوشـانده شـدن چـشم بوسـيله پلـک سـوم، انقباض پلکها (چشمها از حدقه بيرون زده) و سيخ شـدن گوشها میشود. بين حملات تشنج، دام کاملاً آرام روی زمين دراز مـی- کشد ولی در اثر تحريک يا لمس حيوان، دچار تشنج شـده و ممکن است در طی يکی از اين حملات ،تلف شود. تعداد تنفس و پالس قلبی افزايش مـیيابـد و دمـای بدن به علت انقباضات عضلانی ممکن است به 40 تا 41 درجه برسد. اين فرم بيماری به درمان خوب جواب میدهد.

فرم تحت حاد⇐ در اين نوع بمدت 3 الی 4 روز حيـوان کم اشتهايی مختصری را نشان میدهد. سپس حرکـات پاهـای حيوان ناموزون میشود و دچارعدم تعادل مـیگـردد و در مقابل تحريک برای واداشتن حيوان به حرکت، مقاومـت مـی- کند. حيوان مرتباً سرش را تکان میدهـد و تعـداد دفعـات ادرار و مدفوع افزايش و ميزان توليـد شـير و حرکـات شکمبه کاهش میيابد. دام دچار لرزش عضلانی و تتانی خفيف در پاها است و حيوان دچار Trismus) چفت شدن فکها) است. تتانی در دام بصورت خفيف ديده میشود و حيوان سرش را عقب نگـه مـی- دارد. ايجاد صدا يا حرکات ناگهانی و يا لمـس دام، منجـر به بروز تشنج در دام میشود. حيوانی که علائم فرم تحت حاد را نشان مـیدهـد ممکـن است طي چند روز بهبود يافته و يا زمينگير شـده و بـه فرم حاد بيماری گرفتار شود. اين فرم بيماری به درمان جواب میدهـد ولـی تمايـل زيادی به عود بيماری دارد.

فرم مـزمن ⇐ در تعـداد زيـادی از دامهـای گلـه، ميزان منيزيم سرم کمتر از حد طبيعی است ولی علائمی را نشان نمیدهند. فقط تعداد کمـی از دامهـای گلـه علائـم مبهمی مثل گيجی، تنبلی، تغير اشـتها و برخـی مواقـع تعدادی از علائم اصلی بيماری را نشان میدهند.