تا این زمان هیچ راه حل مناسب و قطعی جهت مبارزه با این انگل خارجی وجود نداشته است. رعایت همیشگی بهداشت و پاکسازی واحد های طیور و وسایل و تجهیزات جزو شرایط اساسی پیشگیری و مبارزه با هرگونه بیماری است. شستشو با آب و مواد شوینده می تواند تا حدی جرب ها و تخم آنها را از محیط مرغداری خارج کند حتی در روش های سنتی استفاده از گازوئیل و یا شوینده ها مرسوم بوده است.

به طور کلی روش های کنترل جرب درمانیسوس به دو دسته روش های سنتی و روش های آلترناتیو تقسیم بندی می شود.

روش های کنترل جرب درمانیسوس: 1 -روش های سنتی 2 -روش های آلترناتیو

روش سنتی خود شامل دو روش فیزیکی و شیمیایی است.

روش فیزیکی : الف: دمای باال دمای باال یکی از روش های فیزیکی مبارزه با این انگل خارجی می باشد. در کشور های چون هلند ونروژ با افزایش دما و رساندن آن به باالی 48 درجه سانتیگراد سعی در از بین بردن جرب شده است. این عمل معموال بین دو سیکل تولید انجام می شود. از معایب این روش عالوه بر هزینه باال و امکان آسیب به تجهیزات سالن مرغداری در حرارت باال، عدم رسیدن یکنواخت حرارت مورد نظر به تمام نقاط سالن خصوصا شکاف ها و درزهایی است که محل اختفای جرب می باشد. ب: روشنایی نوردهی و تاریکی ها پشت سر هم به عنوان مثال 4/1 زمان روشنایی و 4/3 زمان خاموشی به طوری که سیکل تغذیه جرب درمانیس بهم بخورد ولی این روش نیز در شرایط فارمی به صورت عملی غیر قابل انجام است. ج: استفاده از مواد معدنی از دیگر روش ها ی فیزیکی مبارزه با این جرب، استفاده از Silica ،خاک دیاتومه و کائولین چه به شکل پودر و چه به شکل مایع می باشد. استفاده از Silica ها موجب اختالل حرکت در جرب ها می شود. همچنین این مواد موجب جذب لیپید سطح جرب و آسیب به کوتیکول محافظت کننده آن و در ادامه با بر هم زدن باالنس آب و دهیدراته شدن جرب، موجبات مرگ آنها را فراهم می کنند. اما کارآمدی این روش وابسته به کیفیت Silica و همین طور شرایط محیطی است . به طوری که رطوبت باال تاثیر آن را کم می کند که این مورد با توجه به رطوبت باالی سالن های مرغداری دردسر ساز است و یا استفاده از فرم پودری این مواد به صورت گردپاشی در سالنهای در حال تولید غیر ممکن بوده و مشکالت تنفسی و استرس زیادی را ایجاد می نماید.

روش شیمیایی: از دیگر روش های سنتی مبارزه با جرب درمانیسوس استفاده از انواع مختلف سموم شیمیایی است. در صنعت طیور، گاها از سموم کشاورزی نظیر گروه پرمترین ها جهت سم پاشی النه ها و یا موجود زنده استفاده می شود. سمومی از خانواده کاربامات ها ، ارگانوفسفره ها، آمیتراز و Pyrethroids به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. این سموم توانایی از بین بردن تخم انگل را نداشته و پس از مدتی مجددا جمعیت انگل افزایش می یابد. عالوه بر این وجود باقی مانده این سموم و یا متابولیت های آنها در تخم مرغ، گوشت و به تبع آن خطر سالمت انسان ها، موضوعی است که می بایست بسیار جدی تلقی گردد. همچنین گزارشات متعدد از ایجاد مقاومت علیه سموم مختلف شیمیایی وجود دارد و این سموم به دلیل ایجاد مقاومت پس از مدتی کارایی خود را از دست می دهند و عمال بی اثر می گردند. متاسفانه بر طبق گزارشات در سال های اخیر درصد باالیی از مقاومت نسبت به این سموم مشاهده شده است. به عنوان مثال سم سنتتیک جدیدی به نام فوکسیم که در برهه ای از زمان مدعی اثر بخشی علیه جرب ها تا 07 %نیزبوده نتوانست راهکار مناسبی باشد. سم فوکسیم در سال 2111 به صورت تجاری گسترده به بازار آمد و در سال 2111 اولین گزارش از ایجاد مقاومت به آن گزارش شد.)0) از روش های دیگر مبارزه با جرب قرمز طیور، روش های آلترناتیو یا روش های جایگزین می باشد.

روش های آلترناتیو: 1 -واکسن تحقیقات زیادی در خصوص یافتن واکسن مناسب و ایجاد ایمنی در بدن مرغان صورت گرفته است. به عنوان مثال تالش هایی در ایمنی زایی درپرندگان علیه آنتی ژن های سوماتیک درمانیسوس گالینه و یا پروتئین های همولوگ مشترک در سایر گونه های جرب انجام شده است اما نتایج حاصل از آنها بسیار متغیر بوده است. به طوری که مرگ جرب ها در شرایط آزمایشگاه هنگامی که جرب ها از خون مرغ های ایمن شده با آنتی بادی های ضد جرب تغذیه کرده اند از 8/7 % تا 0/81 %متغیر بوده است. همینطور هیچگونه مرگ و میر قابل توجهی در جرب هایی که از خون مرغان ایمن شده با پروتئین های جرب صورت گرفته است دیده نشد و تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.)11 )به نظر می رسد راه درازی تا رسیدن به نتیجه مطلوب و تجاری شدن و استفاده گسترده از این واکسن ها در پیش است. :Natural predator -2 از دیگر روش های آلترناتیو، استفاده از دشمنان طبیعی جرب قرمز در فارم ها می باشد. منظور از دشمنان طبیعی، جرب ها و یا قارچ هایی است که از جرب قرمز طیور به عنوان طعمه استفاده می کنند. برخی از جرب هایی که از درمانیسوس گالینه به عنوان طعمه و منبع غذایی استفاده می کنند عبارتند از: Androlaelaps casalis, Hypoaspis aculeifer, Hypoasois miles , Stratoiolaelaps scimitus… استفاده از این جرب های شکارچی نیز سختی های مختص به خود را دارد. به طوری که رفتار این جرب ها نیز مانند جرب درمانیسوس گالینه باید طوری باشد که روزها در درزها و شکاف های سالن مرغداری مخفی شده و شب ها فعال باشند زیرا در غیر این صورت توسط مرغ ها شکار و خورده خواهند شد. همچنین تحقیقات آزمایشگاهی بر روی گونه های خاصی از قارچ ها نیز صورت گرفته است که جرب درمانیسوس در غلظت های باالی conidia های این قارچ ها در محیط آزمایشگاه از بین می رود. این نوع قارچ ها قادر به آلوده کردن و کشتن جرب ها می باشند. اسپور های قارچ بر روی کوتیکول جرب تکثیر و تزاید می یابد، به داخل آن نفوذ می کند و در تمام بدن جرب گسترش می یابد و آن را از بین می برد. برخی از این قارچ ها عبارتند از: Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae, Paecilomyces album, Trichoderma fumosoroseus, ….. نکته اساسی در رابطه با این روش این است که نتایج فیلدی به موفقیت نتایج آزمایشگاهی نبوده است. نتایج نشان می دهد که تنها در دزهای باال این روش اثر بخشی نسبی داشته است و در دزهای پایین عمال این روش ناکارآمد است. همچنین قارچ ها نیاز به شرایط اختصاصی محیطی دارند تا بتوانند عملکرد مناسبی از خود نشان دهند از جمله رطوبت باال و آب . در شرایط فارمی تکثیر قارچ ها در محیط کند است و نمی توانند جلوی تولید مثل و تزاید سریع جرب ها را بگیرند و موثر واقع شوند. 3 این دسته از مواد بر اساس فرآورده ها و متابولیت های طبیعی باکتری ها تولید می شوند. به عنوان مثال Thuringiensin که از باکتری thuringiensis Bacillus تولید می شود، از گذشته دور برای کنترل حشرات استفاده می شود. )11 .)اما این ماده برای مهره داران نیز بسیار سمی است بنابراین نمی توان آن را علیه جرب درمانیسوس گالیناروم به کار برد. در سال 2111 ماده دیگری تولید شد. این ماده بر پایه Spinosad است که در نتیجه یکسری واکنش های تخمیری از باکتری spinosa Saccharopolyspra تولید می شود. نام برند تجاری این ماده (Indiana, Greenfield, Elanco (Elector است که گفته می شود برای پستانداران و پرندگان سمیت کمی دارد. با این حال همچنان بحث بر روی بی ضرر بودن آن برای موجود زنده وجود دارد. همچنین توانایی این جرب در ایجاد مقاومت نسبت به این ماده پس از مدت طوالنی مواجهه و مصرف جای شک و تردید های زیادی را بر جای گذاشته است. در مجموع تمام روش های شرح داده شده در باال محدودیت های مخصوص به خود را دارا می باشند. :Plant derived products -4 عصاره های گیاهی یک روش جایگزین مناسب برای مبارزه با انگل های خارجی به خصوص جرب قرمز طیور است و محصوالت گیاهی در مقایسه با سموم و حشره کش های شیمیایی بی خطر تر هستند. تحقیقات نشان داده است که بیش از 811 گونه انگل خارجی و جرب وجود دارد که به حشره کش های شیمیایی مقاوم شده اند. وقوع مقاومت همزمان به بیش از چند حشره کش شیمیایی نیز رو به افزایش است. با توجه به اینکه استفاده از محصوالت ضد انگل و سموم شیمیایی در دامپزشکی و پزشکی مشکالتی را به طور فزاینده ایجاد می کند، همواره نیاز به یک روش جایگزین کارآمد احساس می شود. به طوری که امروزه مشکالتی چون مقاومت به مواد شیمیایی، وجود باقی مانده در گوشت وتخم مرغ تولیدی، باقی ماندن سم یا متابولیت های ناشی از آن در محیط، ریسک و خطر فراوان برای جمعیت غیر هدف خصوصا انسان، توجهات را به سمت محصوالت گیاهی معطوف کرده است. گیاهان از حشره کش های بسیار قدیمی هستند. گیاهان از دیرباز به خاطر حفظ سالمت و بقای خود در برابر عوامل آسیب رسان از خود متابولیت های ثانویه ای تولید می کنند که موجب محافظت و پایداری آنها در برابر آفات، حشرات و انگل های خارجی می شود. محصوالت گیاهی به دلیل خواص طبیعی ضد انگلی ، تجزیه بیولوژیک سریع در محیط، عدم سمیت یا سمیت بسیار پایین برای انسان و حیوانات بسیار مورد توجه هستند. گیاهان با مصارف دارویی، مواد شیمیایی زیستی فعال دارند. کمپلکس های شیمیایی پیچیده مواد موثره در گیاهان احتمال خطر ایجاد مقاومت نسبت به آنها را بسیار پایین آورده است. تاریخچه استفاده از گیاهان و اثر ضد انگلی آنها به بیش از 3111 سال پیش بر می گردد. اولین محصول تجاری یعنی گیاهی که خاصیت حشره کشی داشته است در قرن 17 ام میالدی بود که نشان از سمیت برگ های نیکوتین و توانایی آن در از بین بردن سوسک های درخت آلو می داد. 9 عصاره های گیاهی در تحقیقات متعدد نتایج بسیار بهتری را نسبت به سموم شیمیایی از خود نشان دادند. با این حال جداسازی و تشخیص ماده ی موثره ی عصاره های گیاهی پروسه ای دشوار و زمان بر محسوب می شود. زیرا این مواد به میزان بسیار جزئی در گیاهان وجود دارند. همین طور مراحل عصاره گیری و خالص سازی گیاهان نیز بسیار پر اهمیت می باشد. محصول حاصل از نظر میزان ماده ی موثره با توجه به روش عصاره گیری و خالص سازی گیاهان بسیار متغیر می باشد و این مسئله بستگی به روش عصاره گیری، بخش مورد استفاده از گیاه مورد نظر ) ریشه، ساقه، برگ، گل( ، سن گیاه، منشا جغرافیایی گیاه، آب و هوا، شرایط رشد و سالمت گیاه دارد. مواد موثره در عصاره های مختلف گیاهی به طور عمده شامل آلکالوئیدها، فنول ها، پلی فنول ها و ترپنوئید ها و ...... می باشد. عصاره های گیاهی علیه برخی انگل های خارجی و کنه ها در شرایط آزمایشگاهی پاسخ بسیار مناسبی داده است. از حدود 17811 گیاه آروماتیک موجود تقریبا بیش از 311 عدد از آنها وارد صنعت داروسازی، حشره کشی، طعم دهندگی یا عطر سازی شده اند. بنابراین این گیاهان از طرف سازمان غذا و دارو به طور کلی بی خطر محسوب می شوند. برای برخی از گیاهان دارویی با سابقه طوالنی ، مکانیسم عمل دقیق آنها در بدن مشخص است اما در مورد برخی دیگر از گیاهان دارویی مسیرهای دقیق واکنش آنها در بدن شناخته نشده است و توضیحات در حد نامطلوب بودن تغذیه از آنها برای انگل خارجی، جلوگیری از تکثیر و تزاید و تخم گذاری انگل ها و جلوگیری از رشد آنها بیان شده است. ماده موثره داخل گیاهان دارویی می تواند به طرق مختلف به انگل حمله کند. همچنین در مورد اثر افزایشی یا سینرژیستی عصاره ها در هنگام استفاده از دو یا چند عصاره گیاهی به صورت همزمان نیز بسیار صحبت شده است. همینطور دانشمندان نتیجه گرفتند که مصرف خوراکی عصاره های گیاهی میتواند تاثیر بهتری داشته باشد . به طوری که مواد موثره موجود در عصاره های گیاهی خون حیوان را برای انگل خارجی غیر قابل قبول می کند و در تغذیه انگل تداخل به وجود می آید. به عنوان مثال فنول ها ترکیباتی هستند که از اتصال یک گروه هیدروکسیل به یک گروه هیدروژن آروماتیک حاصل می شوند. در گروه فنول، فالونوئیدها دارای خاصیت حشره کشی هستند. و یا روغن ها ی ضروری با منشا گیاهی چربی دوست هستند و بنابراین در متابولیک های پایه و عملکردهای رفتاری، فیزیکی و بیوشیمیایی حشرات تداخل ایجاد می کنند. از دیگر مواد موثره موجود در گیاهان تیمول می باشد. تیمول بالک کننده رسپتورهای اکتوپامین و GABA در بدن انگل های خارجی است. 11 در مورد محصوالت این چنینی خصوصا در مورد جرب درمانیسوس گالینه بسیار مهم است که جرب از محیطی که از آن تغذیه می کند دور بماند. چون قسمت اعظم آسیب جرب درمانیسوس گالینه خونخواری از مرغ و سلب آسایش حیوان است که به صورت غیر مستقیم بر روی رفتار پرنده، تولید، وزن گیری و در نهایت بازده گله تاثیر می گذارد. دانشمندان نتیجه گرفتند که مصرف خوراکی عصاره های گیاهی میتواند تاثیر بهتری بر روی انگل های خارجی داشته باشد به طوری که مواد موثره موجود در ترکیبات گیاهی خون حیوان را برای انگل خارجی غیر قابل قبول کرده و در تغذیه انگل تداخل به وجود می آید.

نزديک به 40 درصد گوسـاله هـا در خـلال اولـين مـاه زندگی خود به اسهال مبتلا ميشوند.

ـ عوامل ايجاد کننده اسهال عبارتند از:

الف) عوامل مديريتی: اين عوامل عبارتند از: 1ـ کم و زياد شدن مقدار شير و يا خوردن شير خيلی گرم و يا خيلی سرد 2ـ تغيير در زمـان شـيردهی (بـه طـور معمـول بـه گوسالهها روزی دوبار در صبح و عصر شير ميدهند) 3ـ تجويز داروها همراه با شير 4ـ سخت زايی و هيپوکسی متعاقب آن 5ـ تجويز برخی از آنتی بيوتيکها مانند نئومايـسين و يا کلرامفنيکل 6ـ استفاده از جانشينهای شير زيرا پـروتئين آهنـا قابل جذب توسط گوسالهها نيستند. ـ مقدار شير مورد نياز گوسـالههـا در مـاه اول 12 درصد وزن بدن و در ماه دوم در حدود 10 درصد وزن بـدن مي باشذ. با يک جيره استارتر خوب کـه ترکيبـی از سـبوس ـ کنجاله ـ سويا ـ ذرت و انواع ويتامينهاست ميتـوان از سن 5/1 ماهگی گوسالهها را از شير گرفت. 7ـ کمبود کلستروم

ب) عوامل عفونی: اين عوامل عبارتنداز: 1ـ عوامل باکتريايی: در گوسالهها مهمترين عامل باکتريـايی اشريـشياکولای (Coli.E (و به خصوص سويه K99 آن است که ايجاد اسهال در گوسالههای 1 تا 3 روز (زير 4 روز) ميکند.

متابولیسم انرژي در نشخوار کنندگان پیچیده است و مسیر هاي متابولیک گوناگونی را در بر می گیرد. در این مسیر ها مواد اولیه ي گوناگونی (گلوکز، اسید هاي چرب فرار، اسید هاي آمینه، اسید لاکتیک، اجسام کتونی و اسید هاي چرب بلند ) مورد استفاده قرار می گیرند که در میان آن ها گلوکز برجسته ترین نقش را دارد. وجود گلوکز براي سنتز لاکتوز و گلیسرول چربی شیر و بسیاري از فعالیت هاي بدن مانند فعالیت هاي کبد، دستگاه عصبی و دستگاه تولید مثل ضروري است. نیاز روزانه ي گاو به این ماده زیاد است و گاوي که در شبانه روز 30 کیلوگرم شیر تولید می کند، تنها براي ساختن لاکتوز دست کم به دو کیلوگرم گلوکز نیاز دارد. حتی براي تامین انرژي از منابعی غیر از گلوکز، باز هم به وجود مقداري گلوکز نیاز است. در واقع، هدف از تامین انرژي از دیگر مواد اولیه صرفه جویی در مصرف گلوکز است تا سطح طبیعی آن در خون حفظ شود. با وجود نقش برجسته ي گلوکز در متابولیسم انرژي ،گلوکزي که در روده ي نشخوار کنندگان جذب می شود زیاد نیست زیرا بیشتر آن در شکمبه تخمیر می شود و به اسید هاي چرب فرار ( اسید استیک، اسید پروپیونیک و اسید بوتیریک) تبدیل می شود. نشخوارکنندگان براي به دست آوردن گلوکز بسیار به واکنش هاي گلوکونئوژنز (سنتز گلوکز از دیگر منابع) وابسته هستند و آن را در کبد خود می سازند. اصلی ترین ماده گلوکوژنیک در نشخوار کنندگان اسید پروپیونیک است که حدود 30 تا 50 درصد نیاز دام به گلوکز را فراهم می کند. اسید هاي آمینه ي گلوکوژنیک و لاکتات هم به ترتیب 25 و 15 درصد گلوکز را فراهم می کنند. اسیدهاي آمینه ي گلوکوژنیک از راه غذا و پروتئین میکروبی به دست می آیند و اسید لاکتیک در کبد از مواد دیگر ساخته می شود. نزدیک به 10 درصد گلوکز خون هم گلوکزي است که بدون تغییر از شکمبه می گذرد و در روده جذب می شود. اسید پروپیونیک،به عنوان مهم ترین ماده ي گلوکوژنیک، در برقراري مسیر هاي متابولیسم انرژي برترین نقش را دارد، ولی با جیره هاي عادي نشخوارکنندگان که بیشتر از غذاهاي خشبی تشکیل می شوند تنها 20 درصد اسید هاي چرب فرار اصلی اسید پروپیونیک است. اسید استیک 70 درصد و اسید بوتیریک 10 درصد این اسید ها را تشکیل می دهد. وقتی نیاز دام به گلوکز افزایش می یابد (مانند زمان شیردهی) می توان با افزودن بر مقدار نشاسته ي جیره، نسبت اسید پروپیونیک را افزایشداد. این کار اگر چه اجتناب ناپذیر است چنان چه با دقت انجام نشود می تواند شماري از بیماري هاي متابولیک مانند بیماري هاي وابسته به متابولیسم انرژي را در پی داشته باشد. اسید استیک، فراوان ترین اسید چرب فرار شکمبه میباشد ، گلوکوژنیک نیست اما در متابولیسم انرژي ، ماده ي بسیار مهمی است. این ماده در بیشتر سلول هاي بدن به عنوان منبع انرژي استفاده می شود و نیز با تبدیل به اسید هاي چرب بلند، در سنتز تري گلیسرید هاي بافت چربی و چربی شیر هم شرکت می کند. سنتز تري گلیسرید ها نیازمند وجود گلوکز است تا گلیسرول آن ها را فراهم کند. اسید بوتیریک نیز گلوکوژنیک نیست. این ماده در بافت پوششی شکمبه به بتاهیدروکسی بوتیرات (یک جسم کتونی) تبدیل می شود. اجسام کتونی در برخی از بافت ها مانند ماهیچه هاي قلبی و اسکلتی براي تامین انرژي مصرف می شوند. اسید هاي چرب بلند هم که از تجزیه چربی ها به دست می آیند می توانند در کبد و برخی بافت هاي دیگر مانند ماهیچه ها انرژي فراهم کنند. چنان چه نیاز دام به گلوکز افزایش یابد،در برخی از مسیر هاي متابولیسم انرژي استفاده از دیگر منابع انرژي فزونی می یابد تا در مصرف گلوکز صرفه جویی شود. بدین سان، براي واکنش هایی که حذف گلوکز از آن ها امکان پذیر نیست گلوکز بیشتري باقی می ماند. 

دستگاه تولید مثلی دیرتر از همه دستگاههـا بـه بلـوغ میرسد و زودتر از همه از کار میافتد و بسیار انرژي بر است و جزء سیستمهاي حیاتی بدن نیست. سن بلوغ در ماده بین 6 تا 24 ماهگی اسـت . هرچـه جثه کوچک بلوغ زودتر و هرچه بزرگ تر بلـوغ دیرتـر است. در جنس نر 9 تا 11 ماهگی است و در گربه ممکـن است به نور نیز وابسته باشد. Photoperiodical در جنس مـاده بایـد دو الـی سـه دوره فحلی را بگذراند تا به بلوغ جسمی نیـز برسـد تـا بتواند بارور شود. (فحلی سیکل. (heat cycle- estrus cycle سگ ها monoestrus seasonal NON هستند ولـی در منطقه ما گاهی در یک سال دوبار نیـز ممکـن اسـت فحل شوند. به زایمان سگ whelping گویند. تنها سـگ که سالی یکبار فحل میشود سگ نژاد basenji است. سگهـا معمـولا در نیمـه اول سـال مـیلادي سـیکل میشوند. سه رده هرمون در تولید مثل دخیل است: 1.هرمون هاي هیپوتالاموسی Prolactine -Oxytocine -GNRH مثل 2.هرمون هاي هیپوفیزي FSH- LH مثل 3.هرمون هاي گنادي مثل پروژسترون- استروژن- تستسترون.

درمانیسوس گالینه یا جرب قرمز طیور، از مهم ترین انگل های خارجی تاثیر گذار بر مرغ های تخمگذار می باشد که بیشتر عمر خود را در بین شیارها و شکاف ها به طور مخفیانه زندگی می کند و تنها برای تغذیه در شب بیرون می آید. این انگل با قابلیت تولید مثل بسیار باال قادر به دو برابر کردن جمعیت خود در 6 روز تحت شرایط مطلوب می باشد، اما تعداد کمی از آن ها موفق به بلوغ کامل و قابلیت ایجاد عفونت می شوند. به عالوه، این انگل قادر به ایجاد کم خونی و حتی مرگ، کاهش تولید تخم مرغ و افزایش تخم مرغ های خونی در پرندگان میزبان می شود. مطالعات نشان دادند که جرب قرمز باعث افزایش کانی بالیسم و خودخوری در پرنده میزبان شده بود که متعاقب آن کاهش تولید تخم مرغ را در پی داشت. هم چنین گزارش کردند که شرایط محیطی سالن های پرورش طیور بسیار مناسب برای رشد و تولید مثل این انگل می باشد و اگر شرایط ایده آل نباشد، سرعت تولید مثل این انگل کاهش پیدا کرده ولی قادر است که به مدت طوالنی بین 8 تا 10 ماه بدون غذا در محیط شکاف ها و شیارهای سالن زنده بماند. آقای کوالسکی و همکاران در طی تحقیقات خود گزارش کردند که اثرات منفی جرب درمانیسوس گالینه و کنه طیور بر روی مرغ های تخم گذار بسیار زیاد می باشد و حتی به انتقال غیر مستقیم بیماری های باکتریایی و ویروسی نیز کمک می کند. ایشان گزارش کردند از مهم ترین خسارات ناشی از این انگل ها می توان به کم خونی، افزایش استرس، افزایش کانی بالیسم، کاهش تولید تخم مرغ حتی تا 20 درصد، کاهش پاسخ های ایمونولوژیکی و کاهش تولید آنتی بادی و تیتر پس از واکسیناسیون و هم چنین انتقال بیماری های مهم باکتریایی مانند سالمونال، پاستورال، کالمیدیا و بیماری های ویروسی مانند نیوکاسل اشاره کرد. آنتي آمونيوم اکسترا شامل ترکيبات گياهي، اسيدهاي ارگانيک و ترکيبات معدني خاص در دوزهای مخصوص مي باشد که به دلیل فرموالسیون مخصوص و پروسه تولیدی پیشرفته، عالوه یر داشتن خواص آنتي باکتريال و ضد قارچي خوراک، باعث نامطلوب شدن خون مرغ شده و از چسبیدن کليه ي انگل ها نظير کنه و جرب به بدن مرغ ممانعت کرده و سمپاشي سالن و قفسه ها را آسان تر می کند که بهترین روش جهت کنترل کنه و مایت در مرغداری ها می باشد.

سالمونلا يک باکتری گرم منفی رودهای اسـت کـه انگـل اختياری داخل سلولی مي باشد. تيپهای مختلف سـالمونلا، انـسان و انـواع حيوانـات اهلی را آلوده ميکنند. ـ انساهنا ممکـن اسـت بـه وسـيله حيوانـات آلـوده گردند. ـ حيوانات نيز همديگر را آلوده ميکنند ولی برخـی از سالمونلاها بـرای بعـضی از دامهـا دارای ويژگيهـايی ميباشند. گاوها به سالمونلا تيفی موريوم و سـالمونلا دابلـين حساسند و گوسفندان سالمونلا آبورتـوس اوويـس و سـالمونلا آريزونا حساسند. علائم بالينی: متداولترين علائمی که مشاهده ميشود عبـارت اسـت از تب و اسهال به دنبال يک دوره کمون 1 تا 4 روزه پس از در معرض عفونت بودن يا فعال شـدن شـکل ناقـل بيمـاری است. بيماری در همه سنينی ميتواند اتفاق بيافتد. شکل اسهال از آبکی تا موکوسی همـراه بـا فيـبرين و خون متنوع است. لايههای فيبرينی ممکن اسـت در ظـاهر بـه صورت مخاط کنده شده باشند. مدفوع به علت حضور پروتئينهای پلاسما (آه به علـت روند آماسی شديد روده ميباشـد)، غالبـاً بـوی تعفـن و گنديدگی دارد. گـاهی اوقـات ممکـن اسـت بـاکتری درخـون وارد شـود (باکتريمی) که در نوزادان ايجاد سپتی سمی فوق حـاد تـا حاد مي کند. که در اين حالـت در گوسـالههـای 1 تـا 2 ماهه علائـم عبارتنـد از ديـسپنه، علائـم تنفـسی، مـرگ ناگهانی و اسهال شـديد کـه در 6 هفتگـی بـه اوج خـود ميرسد. در گاوهای بالغ سالمونلا ميتواند باعـث سـقط جنـين شود.

علائم کالبدگشايی: در شکل رودهای، گوسالهها دچار لاغری مفرط ناشی از آتروفی سروزی چربی ميباشـند. مخـاط ايلئـوم و سـکوم و کولون ممکن است ضخيم و دچار خونريزی همراه بـا پلاکهـای چسبنده فيبرينونکروتيک باشند. فيبرين ممکن است به صـورت لايه يافت شود که در نواحی پلاکها، برجسته است. شيردان معمولا حاوی مايع متعفن قهـوهای مـيباشـد. عقدههای لنفاوی مزانتريک غالباً بزرگ و تيره است. در شــکل ســپتی سمــی ضــايعات ماکروســکوپيک عفونــت باکتريمی سالمونلا حـاد و معمـولا نـاچيز اسـت و بـر روی بافتهای سروزی و زير جلدی، پتشی گستردهای وجود دارد. طحال معمولا بزرگ است و ريهها ادماتوز مي باشند. ديواره کيسه صفرا ضخيم شده و ممکن است دارای خـونريزی باشند.

پيشگيری و کنترل: پيشگيری از سالمونلاها عبارت است از درمان بيماران مبتلا و همزمان اقدامات بهداشتی جدی. در بعضی موارد، ميتوان گوسالهها و يـا گاوهـا را واکــسينه کــرد کــه کــاملا ايجــاد ايمنــی نمــیکنــد. واکسيناسيون شامل دو تزريق به فاصـله 15 روز تـا يـک ماه مي باشد که گاهی ممکن است پس از تزريق ايجاد شـوک نمايد که در اين حالت بايد از کورتيکوئيـدها اسـتفاده نمود. اقدامات بهداشـتی عبـارت اسـت از کـنترل کيفيـت آب آشاميدنی، کـنترل بـستر و ضـد عفـونی کـردن جايگاههـا، باکسها و زايشگاهها.

درمان: استراتژی درمان در بيماری سالمونلوز عبارت است از: 1ـ سرم تراپی: 2ـ آنتی بيوتيک تراپی: استفاده از آنتی بيوتيکهايی که بـروی بـاکتریهـای گرم منفی موثرند مانند: a (آليستين هر ساشه 5 گرمی بـرای 500 کيلـوگرم بـه مدت 5 روز b (جنتامايـسين بـا دز 5 ميلـی گـرم بـه ازای هـر کيلوگرم وزن بدن c (تری متوپريم ـ سولفوتاميد با دز 30 ميلـی گـرم به ازای هر کيلوگرم وزن بدن d (کلرامفنيکل به صورت وريدي هر 6 ساعت 3ـ استفاده از داروهای ضد التهاب غير استروئيدی

ز محیطهای کشت برای تعیین حساسیت باکتریها به آنتیبیوتیک )آنتی بیوگرام( و تعیین میزان پاسخاکتریها به این آنتیبیوتیکها استفاده میشود. ولی بسیاری از آنتیبیوتیکهایی که توسط آزمایشگاه برای درمان پیشنهاد میشوند، در محیط شیر کمتر کارایی دارند. برای مثال، این نسبت برای داروی اکسی تتراسیکلین 4 به 1 است. به عبارت دیگر اکسی تتراسيکلین در محیط شیر نسبت به محیط کشت )آزمایش( چهار برابر کمتر کارایی دارد. این نست برای داروی استرپتومایسین 5 به 1 و برای اریترومایسین 7 به 1 و برای تریمتوپریم/ سولفادیازین 500 به 1 است. هرچند که این اعداد نتیجه آزمایشات تجربی است که از شیر کامل )سالم( برای آزمایش استفاده شده است و ممکن است نتایج آن برای شیر ورم پستانی صدق نکند، چون شیر ورم پستانی دارایpH باالتری نسبت به شیر سالم و غیرعفونی است

گـاهی افـراد تمـام پیکـره بـاکتري، ویروس و یا هر میکروارگانیزم دیگري را بعنوان آنتی ژن میشناسـند. در حالیکـه ناحیه اتصال آنتی ژنی در آنتی بادیها(پاراتپ) یا گیرندههاي سطحی لنفوسیتهاي B ،مکمل یک ارگانیزم کامل نیست، بلکه اغلب مکمل یک شاخص منحصر بفرد آنتی ژنیک با اندازه و مولکول مشخصی است. بنابراین هرگاه آنتی باديهایی کـه علیه یک مولکول ایمونوژن سم کزاز تولید شد را مورد بررسی قرار دهیم متوجـه میشویم که علیه توکسین فوق، آنتی باديهاي مختلف در بدن تولید شده که هـر کدام به یک قسمت خاصی از مولکول سم کزاز متصل میشوند. قطعات خاصـی کـه در طــول زنجیـره مولکـول یــک ایمونـوژن توسـط گیرنـدههــاي ســطحی لنفوسیتهاي B,T شناسایی میشود، اپی تپ و یا شاخص آنتی ژنیک مـینامنـد. اندازه یک اپی تپ که با پاراتوپ متصل میشـود، حـدود 7-5 اسـید آمینـه و یـا تقریباً برابر 35×12×7 انگستروم است. در زنجیره پلی پپتیدي پروتئین ها، بعضی از اپـی تـپ هـا از یـک ردیـف اسیدآمینه مختلف، منظم، مرتب و متصل بوجود آمده اند. چنانچه ساختمان اولیـه و سه بعدي اپی تپ بعلت به هم خوردن نظم و ترتیب اسیدآمینه ها، تغییـر کنـد، آنتی بادي اختصاصی تولیـدي قـادر بـه شناسـایی و اتصـال بـه اپـی تـپ تغییـر 1 - Epitope 2 - Anti genic determinant 36 ساختمان یافته نمیباشند. به اینگونه اپی تپ ها، که در پروتئینهـاي رشـتهـاي مثل کلاژن، الاستین، کراتین و پروتئینهاي کروي مثـل هموگلـوبین، میوگلـوبین، اگزوتوکسین و آنزیم ها وجود دارد، اپی تـپهـاي پیوسـته مـیگوینـد. بعبـارتی شاخصهاي آنتی ژنیـک یـک مولکـول را برمبنـاي اینکـه از ردیـف اسـیدهـاي آمینه(ساختمان اول) تشکیل شده و یا بواسطه شکل فضایی خاص مولکول ایجاد شده باشد، به شاخصهاي ترتیبی یا پیوسته و شاخصهاي شکلی(ناپیوسته) طبقه بندي میکنند. زنجیره مولکولی در پروتئین بصورت یـک رشـته و الیـاف طویـل مستقیم نبوده بلکه به صورت کلاف نخ پیچ و تاب خورده است. یعنی اینکه اپـی تپهاي ناپیوسته از تجمع و کنار هم قرار گرفتن چندین اسید آمینه کـه در نقـاط مختلف زنجیره مولکولی قرار دارند بوجود میآید. آلبومین سـرم انسـان یکـی از مولکولهایی است که داراي هر نوع اپی تپ پیوسته و ناپیوسته میباشد. مطلـب را بدین صورت نیز میتوان بیان نمود که اپی تپ ناپیوسته از اسیدآمینههایی تشکیل یافته که از نظر ردیف(ساختمان اولیه پروتئین) از یکدیگر فاصله داشته ولی بدلیل شکل فضایی پروتئین(ساختمان سوم) در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. آنتی بـادي علیه آنتی ژن ممکن است علیه شاخص شکلی و یا ترتیبی تولید شود. در اغلـب پروتئینهاي کروي و اسیدهاي نوکلئیک طبیعی، شاخصهاي آنتی ژنیـک از نـوع شکلی و در اغلب پلیساکاریدها، پروتئینهاي رشتهاي و اسـیدهـاي نوکلئیـک تک رشتهاي شاخص ها از نوع ترتیبی میباشند. بطور کلی تعداد و تنـوع اپـی تپ ها در یک آنتی ژن، عامل قدرت و توانایی در ایجاد پاسخ ایمنـی مـیباشـند. هر چه تعداد اپی تپهاي یک ایمونـوژن زیـادتر و تنـوع و گونـاگونی آن بیشـتر باشد، شدت و یا دامنـه یـک واکـنش ایمنـی در مقابـل آن زیـادتر خواهـد بـود. مولکولهاي بزرگ معمولا از تعداد اپی تپ بیشتري برخـوردار بـوده لـذا قـدرت ایمنی زایی بیشتري دارند. یک ایمونوژن ممکن اسـت هـم داراي اپـی تـپهـاي اختصاصی خود و هم داراي اپی تپهاي مشترك با ایمونوژن دیگر باشد. با توجه به اینکه همه شاخصهاي آنتی ژنیک یک مولکول آشکار و قابـل دسترسی نمیباشند، بنابراین برخی از این اپـی تـپ هـا از ایمنـی زایـی بیشـتري برخوردار بوده و بعضی در حالت نهفتگی بسر میبرند. بدین ترتیب شاخصهاي آنتی ژنیک را به شاخصهاي فعال و پنهان طبقه بندي نموده و به مجموع آن دو، ظرفیت کلی میگویند. لذا، یک فرد ممکن است نسـبت بـه برخـی شـاخص هـا دچار تولرانس شده و در مقابل بعضی شاخص ها پاسخ ایمنی ایجاد کنـد کـه بـه ص این حالت غالبیت ایمنی زایی 1 در شاخ هاي آنتی ژنیک میگویند. 

اگرچه این بیماري همانطور کـه از نـامش پیداسـت، معمـولاً مفاصل را مبتلا میکند، اما سیستمهاي دیگر بدن نیز احتمالا تأثیر پذیري از آن را دارند. از مشخصات اصلی بیماري، التهاب سینوویوم با تجمع لنفوسیتی همراه بـا آسیب غضروف و استخوان میباشد. بعد از آن غشاء سینوویال ضخیم و مملـو از تراکم سلولهاي ماکروفاژي، لنفوسـیتهـاي B,T و سـلولهـاي کشـنده طبیعـی، پلاسماسل و بعضاً فولیکولهاي ثانویه میشود. مکانیزمهـاي پاتولوژیـک بیمـاري، شامل تشکیل کمپلکس ایمنی، فعال شدن ماکروفاژها، فعال شدن کمپلمان و نهایتاً رهایش سایتوکاین ها، آنزیم ها و مدیاتورهایی است که باعث شکست غضـروفو کلاژن م شود. این بیماري هنگامی شـروع مـیشـود کـه لنفوسـیتهـاي B در سینوویوم غشاء فعـال و اتـوآنتی بادیهـایی از کـلاس IgM علیـه قسـمت Fc در مولکـــول IgG تولیـــد مـــیکنـــد. بـــه اتـــوآنتی بـــادي تولیـــدي فـــاکتور روماتوییــدي(RF-Factor Rheumatoid (گفتــه مــیشــود. اتــوآنتی بــادي تولید(فاکتورروماتوییدي) با آنتی ژن(IgG خودي) کمـپلکس ایمنـی تشـکیل داده که در غضروف مفاصل رسوب میکند. برخی از این اتوآنتی بادیهـا علیـه کـلاژن میباشند. همچنین ممکن است به گلیکوز آمینوگلیکانهاي غضروف متصل شوند. در هر صورت همانطور که قبلاً گفته شد، کمپلکسهاي ایمنی باعـث فعـال شـدن کمپلمان، جذب نوتروفیل ها، رهایش آنزیم ها و سایتوکاینهاي شده که منجر به تخریب کلاژن میشوند. بـا پیشـرفت بیمـاري، سـینوویوم هـا متـورم شـده و تکثیـر مـییابنـد. از سینوویومهاي در حال تکثیر برجسـتگیهـایی بـه حفـرههـاي مفصـلی گسـترش مییابد که به آن پانوس گویند. پانوس از بافت فیبروزي عروق تشکیل شده که با نفوذ به حفره مفصلی و آزاد سـازي آنـزیمهـاي پروتئـولیتیکی باعـث فرسـودگی غضروف مفصلی و ساختارهاي استخوانی مجاور مـیشـوند. بـا رونـد پیشـرفت بیماري نوتروفیلهاي ارتشـاح یافتـه مـیتواننـد توسـط لنفوسـیتهـاي TCD4 + جایگزین و منجر به تشکیل ندولهاي لنفوییدي و مراکز ژرمینال شوند. از ویژگیهـاي بــارز بیماریهـاي آرتریــت روماتوییـد، تش ـکیل نــدولهاي زیرجلدي است. این ندلولها اجتماعاتی از بافت مردهاند که توسـط بافـت همبنـدفیبروز احاطه شده و حاوي لنفوسیت ها و پلاسماسل ها میباشند. بعضی اوقات، همراه بیماري آرتریت روماتویید، آمیلوییدوز، آرتریت منتشـر، گلومرولونفریـت و بزرگ شدن بافتهاي لنفوییدي دیده میشود. علت اصـلی بیمـاري دقیقـاً معلـوم نیست، ولی عدهاي عقیده دارند که میکروارگانیزمهایی نظیـر، ویـروس ایشـتاین- بار احتمالاً در آغاز این بیماري دخیل باشد. 

بتائین محصول جانبی فرآیند چغندرقند است که قابلیت دسترسی آن میتواند متغیر باشد. بتائین ترکیبی است که مستقیماً با کولین در ارتباط است و طی اکسیداسیون کولین، اولین محصولی است که تشکیل  میشود. هنگامیکه نیاز کولین از طریق جیره تأمین نشود، حیوان قادر است از متیونین برای تولید کولین جهت فعالیتهای ضروری استفاده کند. در صورت وجود کولین مازاد بر نیاز، چون بدن قادر به ذخیره آن نیست، اکسید شده و به بتائین تبدیل میشود . بنابراین همه کولین در بدن مورد متابولیسم قرار گرفته و در مسیرهای بیوشیمیایی استفاده میشود. اکسیداسیون کولین فرایندی است که تولید انرژی میکند و یکی از منابع عمده گروه متیل در مسیر سنتز متیونین در حیوانات است

نیتروفورانها ترکیباتی هستند که واجد اثر ضد باکتریایی برتعداد زیادی از باکتریهای گرم مثبت و برخی از باکتریهای گرم منفی می باشند برحسب غلظت مورد استفاده ممکن است باکتریسید یا باکتریوستات باشند نحوه اثر انها به خوبی شناخته نشده است ترکیبات این دسته شامل نیتروفورازون ، نیتروفورانتوئین ، فورازولیدون و فورا لتادون می باشند که همراه آب و دان مورداستفاده قرار می گیرند به علت اینکه نیتروفورانها در آب به خوبی حل نمی شوند بیشتر به صورت مخلوط با غذا تجویز میگردند زمان قطع دارو تا ارسال به کشتارگاه 5 روز می باشد فورازولیدون را در پولت های گله مادر با سن بیش از 41 هفته و مرغان تخمگذار نباید مصرف کرد از نیتروفورانها در درمان عفونتهای ناشی از سالمونلا تیفی موریوم بسیار استفاده 44 روز در - 4 درصد درغذا و به مدت 41 / شده است بدین منظور از فورازولیدون به مقدار 41 درمان تیفوئید طیور ناشی از سالمونلا گالیناروم ، پلوروم و همچنین کلی باسیلوز استفاده 4 درصد و به مدت 41 روز در غذا به عنوان یک رژیم /444 – 4/ می شود این دارو با مقدار 422 پیشگیری کننده از عفونتهای سالمونلایی و عفونت های حاد وتحت حاد استرپتوکوکی و نیز تورم روده قرحه ای و نکروتیک ناشی از کلستریدیومها و کمپیلوباکتریوزیس محسوب می گردد این دارو دردرمان عفونتهای  لمونلایی از کلرامفنیکل یا سولفامرازین موثرتر عمل میکند از 4 درصد درغذا در درمان جوجه های مبتلا به سالمونلا گالیناروم و / فورالتادون به مقدار 41 تیفی موریوم و همچنین کنترل سینوویت عفونی با موفقیت استفاده شده است .

عمدتاً راه ورود عفونت به ريه از طريق مجاری هوايی است که وارد برونـشها مـيشـود و از طريـق همـين مجـاری هوايی و به کمک ترشحات خود دستگاه تنفـسی و سـرفه در کل ريه پخش ميشود. معمـولا در ابتـدا برونـشيت و سـپس تورم بافت ريوی اتفاق مي افتد. در بيشتر موارد ما مواجه با برونکوپنومونی هـستيم ولی ميتواند از راه خون هم باشد که ايجـاد آبـسههـای چرکی در ريه ميکند. گاو يکی از حساسترين حيوانات به پنومونی است کـه از جمله دلايل آن ميتوان به موارد زير اشاره نمود: 1ـ کم بودن نسبت ريه گاو بـه کـل بـدن کـه باعـث ميشود تعداد دفعات تنفسی به نسبت زياد باشد. 2ـ کم بودن ميزان ماکروفاژهـای مقـيم در دسـتگاه تنفسی گاو. 3ـ کم بودن اکسيژن رسانی به لـوب Ventral Anterio بـه علت ساختمان خاص آناتوميکی آن. 4ـ کم بـودن ميـزان آنـزيم ليـزوزين و آنزيمهـای توليد شده توسط ماکروفاژها و نوتورفيلها. 5ـــ کــم بــودن تعــداد ســلولهای آنــدوتليال کــه در پاکسازی توکسينها دخالت دارند.

انواع پنومونیها: 1ـ پنومونی پاستروليايی: اين عارضه در اثـر پاسـترولا هموليتيکـا و پاسـترولا مولتی سيدا اتفاق مي افتـد کـه مـيتواننـد بـه همـراه ويروسهايی مانند BVD و پاراآنفلوآنزا باشد. 2ـ پنومونی آنزئوتيک گوسالهها: 3ـ ذات الريه ويروسی در گاوان: ايـن عارضــه در اثــر عفونـت بــا آدنوويروســها و پاراآنفلوآنزای تيپ III اتفاق مي افتد. 4ـ پنومونی و پلورزی واگير گاوان: 5ـ پنومونی آتيپيک بافت بينابينی: ايـــن نـــوع پنومـــونی در اثـــر لارو آســـکاريس و ديکتيوکوکوس وی وی پاروس گاوی رخ ميدهد.

علائم بالينی: اين علائم عبارتند از :سرفه ـ افسردگی ـ تـب (کـه ممکن است باشد و يا نباشد) ــ افـزايش تعـداد تـنفس ـ افزايش تعداد ضربان قلب واختلالات تنفسي . در برونکوپنومونی معمولا سرفه مرطوب و دردناک است ولی در پنومونی بينابينی سرفهها پـشت سـر هـم و خـشک است. ترشحات بينی ممکـن اسـت وجـود داشـته باشـد و يـا نباشد. بسته به مراحل بيماری ميتوانـد در ابتـدا صـدای ويزز و در انتها صدای کراکل وجود داشته باشد. در اثر پرخونی ريهها و يا کبدی شـدن ريـه، صـدای قلب در محوطه وسيعی از قفسه سينه شنيده ميشود.

تشخيص: جهت تشخيص نوع عامل بيمـاری مـيتـوان از ترشـحات بينی نمونه تهيه کرد و آنرا کـشت داد آـه البتـه زيـاد قابل اطمينان نمیباشد. بهترين راه تشخيص بيماری، کشت ترشحات نای است.

درمان: بهتريـن درمـان اسـتفاده از پنـی سـيلين بـه همـراه جنتامايسين يا کانامايسين و يا استرپتومايسين است. همچنين ميتوان از سولفاناميدها به تنـهای يـا بـه همراه پنی سيلين استفاده نمود.

مقدار IgE سرم را معمولا بصورت واحد بين المللي (IU=Units International(بيان ميكنند و هر واحـد بـين المللـي برابر با 3/2 نانوگرم (ng (از مولكولهاي IgE مي باشد. اين ايمونوگلبولين از پلاسنتا عبور نميكند و بنابر اين نوزادان معمولاً فاقـد IgE مي باشند ولي بتدريج در سرم آنها پيدا شده و مقدارش بالا مي رود، بطوري كه مقدار طبيعي IgE در سن سه سالگي حدود 32 واحد بين المللي در يك سانتيمتر مكعب سرم مي رسد . مقدار طبيعي IgE افراد بالغ بسيار جزئي و بطور نسبي حـدود90 واحـد بين المللي در يك سانتيمتر مكعب سرم ميباشد،كه البته اين مقدار بين 29 تا 800 واحد بين المللي متغير است. اندازه گيري IgE با روشهاي معمولي مانند ايمونوالكتروفورز و راديال ايمونوديفوژن كه معمولاIgG ،IgM و IgA را شناسائي واندازه گيري مينمايند امكان پذير نمي باشد. بنابراين با روش حساستري بنـام test)RIST (Radioimmunosorbent مقـدار توتـال IgE و بـا روش test) RAST(Radioallergosorbent مقدار IgE اختصاصي و همچنين نوع آلرژني كه شخص بـه آن حـساسيت I را براي نشاندار كردن آنتـي بـادي ضـد IgE بكـار 125 دارد، اندازه گيري و مشخص مي شود. در اين روشها مواد راديواكتيو مثل مي برند. در سالهاي اخير روش ديگري توسعه يافته كه بجاي مواد راديوآكتيو از آنزيم براي نشانداركردن ايمونوگلبولين استفاده ميـشود. اين روش (ELISA(assay immuosorbent linked Enzyme ناميده ميشود و بجاي دستگاه گاماكـانتر در روشـهاي قبلي از اسپكتروفتومتر استفاده ميشود. مقدار IgE معمولا در بيماريهاي آلرژي آتوپيـك (allergy Atopic (ماننـد آسـم، تـب يونجه (fever Hay (يا آبريزش آلرژيك بينـي (rhinitis Allergic ، (اگزمـا، كهيـر (Urticaria ، (وعكـس العملهـاينافيلاكسي نسبت به مواد غذائي ، داروها و غيره افزايش مييابد. اولين بار ابوبكر محمد بن زكرياي رازي، طبيـب بـزرگ ايرانـي در قرن چهارم ه. ق ، در يكي از مقالات خود، علت زكامهاي بهاري را پراكنده شدن عطر گلهاي سرخ در هوا و بوئيـدن آن دانـسته و عوارض ناشي از آن را توصيف نموده است. اين بيماري نهصد سال پس از رازي، بنام تب يونجه، در طبقه بندي بيماريهاي آلرژيك قرار داده شد. 

عارضه متابولیکی آسیت به بیماري ارتفاع ونیز شکمآبی معروف است. در سویههاي با رشد سریع به دلیل عدم هماهنگی رشد ششها وقلب با رشد توده بدن ایجاد میشود. رشد سریع نیاز اکسیژن را براي تامین سوخت و ساز بالا در این سویهها افزایش میدهد. ترها به دلیل رشد بیشتر حساسترند چون سیستم تنفس وقلب قادر به تامین اکسیژن کافی نیست در نتیجه به دلیل آسیب به قسمت راست قلب ناشی از هیپرتروفی آن بطن راست بزرگ شده و در مجموع حجم قسمت راست به حجم کل قلب افزایش مییابد. به طور کلی میتوان گفت کلیه عواملی که نیاز اکسیژن پرنده را افزایش میدهد دریافت اکسیژن را کم میکنند، انتقال اکسیژن در شش را کم میکنند، توان انتقال اکسیژن توسط خون را کاهش میدهند، آزاد شدن اکسیژن در بافت را کم می کنند، قدرت ماهیچهاي قلب را کاهش میدهد،ویسکوزیته خون را بالا میبرند، تکامل گلبولهاي قرمز را کاهش میدهند، مویرگهاي ششی را باریک میکنند، مسدودي مویرگهاي ششی به وجود میآورند، باعث افزایش تعداد گلبولها وپلیسایتمی(Polycytemia (میگردند در ایجاد آسیت اثر دارند. سرما، فعالیت، پرکاري تیروئید، افزایش ماهیچههاوپرخوري سبب افزایش سوخت وساز پایه ودر نتیجه بالا بردن نیاز اکسیژن در سطح بافت میشوند در نتیجه هیپوکسی به وجود میآید که منجر به افزایش جریان خون بیشتر و نیز افزایش گلبولسازي (Heamatopoisis (میشود. تولید بیشتر گلبولها تحت هورمون هماتوپویتین انجام میشود هورمون کورتیکوسترون و تیروکسین نیز نقش دارند. افزایش گلبولها هماتوکریت را بالا برده و ویسکوزیته خون افزایش میدهد. افزایش جریان خون حجم خون پمپ شده به وسیله بطن چپ را بالا میبرد. افزایش ویسکوزیته و حجم خون به همراه هر عامل دیگري مثل سدیم که باعث بالا رفتن فشار خون میگردد سبب افزایش برون دهی قلب میشوند. افزایش برون دهی سبب بالا رفتن فشار عروقی شش و سرخرگ ششی میشود در نتیجه افزایش فشار به دیواره بطن راست به وجود میآید. افزایش فشار و پرکاري راست قلب سبب هیپرتروفی بطن راست میشود که منجر به افزایش فشار سرخرگ ششی و مویرگها میگردد. نارسایی دریچه بطنی دهلیزي سبب افزایش حجم خون بطنی میشود و در نتیجه بطن راست منبسط میشود و ناکارآمد میشود. افزایش حجم خون در قسمتهاي پایین و در ناحیه شکمی و کبد سبب تراوش پلاسما به محوطه شکمی میشود که در نهایت آسیت به وجود میآید. بعضی پرندگان در مرحله افزایش فشار سرخرگ ششی و مویرگهاي ششی به دلیل تجمع مایع در شش تلف میشوند. جوجههاي گوشتی امروزه براي سرعت رشد بیشتر و ضریب تبدیل بهتر انتخاب شدهاند و از نظر زمانی نسبت به سویه هاي 40 سال قبل 60 درصد زودتر به وزن معین میرسند در صورتیکه ششها و سیستم قلبی عروقی آن ها تفاوت چندانی پیدا نکرده است وتوان تامین اکسیژن در ارتفاع و حرارت پایین را براي رشد سریع و ضریب تبدیل بهتر ندارند. به همین دلیل دچار هیپوکسی (کمبود اکسیژن) میشوند. آسیت نتیجه کمی اکسیژن، افزایش فشار خون قلبی ششی، افزایش ویسکوزیته خون و افزایش بار قلب است. تغییرات ژنتیکی فیزیولوژیکی و محیطی و اثرات متقابل آن ها در ایجاد آسیت نقش دارند. حدود 5 درصد تلفات به خاطر آسیت است و با توجه به 40 میلیون قطعه مرغی که در سال در دنیا پرورش مییابد کنترل آسیت نقش مهمی را از لحاظ اقتصادي ایفا میکند. مقدار ماهیچه سینه، فشارمحتویات شکمی بر کیسههاي هوایی، حجم کم ششها، ساختار دستگاه تنفس پرندگان و به خصوص جوجههاي گوشتی در ایجاد آسیت موثرند. در پرندگان ششها (Parabronchial (هستند در مقایسه با پستانداران کهAlveolar هستند. ششها حجم ثابت دارند واندکی با حرکات قفسه سینه باز میشوند برخلاف پستانداران که کاملا منبسط میگردند. بعلاوه، ساختمان قلب و به خصوص دریچهها با پستانداران متفاوت است و همین باعث برگشت خون از دهلیز راست به بطن راست در اثر افزایش فشار خون می گردد که به نارسایی بطن هنگام مواجه شدن با آسیت کمک میکند. بعلاوه، جوجه هاي گوشتی نسبت به سایر پرندگان و حتی تخمگذارها داراي غشاء تنفسی ضخیمتر هستند. لذا، توانایی آن ها براي مبادله اکسیژن به خوبی سایرین نیست. جوجههاي با رشد سریع نسبت به جوجههاي بارشد کندتر، قدرت اشباع کردن خون از اکسیژن را کمتر دارند (Saturation O2 Low (به همین خاطر به آسیت حساسترند.

بيماری تب برفکی یک بيماری بسيار عفونی و بشدت واگير دام می باشد که به لحاظ شدت خسارات اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامين بهداشت و توليد دام و فراورده های دامی محسوب ميگردد. این بيماری سبب کاهش شدید توليد دام شده و نقش اساسی در تجارت دام و از جمله مهمترین بيماریهای مسری گاوان FMD . فراورده های خام دارد است که باعث خسارات اقتصادی قابل توجهی ميگردد. در گاوان بالغ احتمال کشندگی آن کم است اما در اثر ایجاد ميوکاردیت در کم سن و سال ها کشندگی بالایی دارد.تقریباً تمامی دام های زوج سم از جمله گونه های نشخوارکنندگان اهلی نظير گاو، گاوميش، گوسفند و بز مورد هدف ویروس عامل بيماری قرار می گيرند. شدت واگيری در دامهای حساس بسيار بالا ( % ١٠٠ ) بوده ولی ميزان مرگ و مير پائين و عمدتاً دام های جوان را در برمی گيرد.
ویروس عامل بيماری از جنس پيکورنا ویروسها بوده که در این جنس ٧ SAT و سوشهای آفریقائی و ٣ Asia ١ – C – A – O سروتایپ بنام هایقرار دارند. ماهيت این ویروس که از نوع – SAT ٢ – SAT ١یروس RNAمی باشد، تغييرات شدید آنتی ژنتيکیAntigenic Variantsاست کههمواره در مناطقی که بيماری به فرم آندميک حضور دارد، سبب پيدایش دیگری چرخش ویروس در جمعيت های دامی دارای سطوح ایمنی متفاوت ناشی از ناهمگونی و همزمان نبودن مایه کوبی در آنهاست که شرایط ایجاد موتاسيون را برای ویروس فراهم می سازد. بيشترین زمينه A در بين ویروسهای ٧ گانه بيماری تب برفکی، تيپتغييرپذیری و ایجاد واریانت های جدید را از خود نشان داده و در سالهای تب برفکی در ایران علاوه بر تيپ A اخير حداقل ٣ واریانت تائيد شده از تيپ] A که سالها از ثبات بيشتری برخوردار بوده شناسائی گردیده است A٢٢ A ٩٦ این تحت سویه از سوی موسسه رازی تحت عنوان ٢٠٠ – A٩٩ ( و O سایر تيپ های ویروس از جمله ) A شناسائی و نام گذاری گردید. ٨٧ تغيير پذیری کمترو محدودتری دارند) . Asia Iاگر چه در بين آنها برخی حدت زیادتر و برخی حدت کمتری دارند و بدین لحاظ در زمان استفاده از ویروس های جدا شده، حدت و شدت بيماریزائی آنها بایستی کنترل و همواره ویروسی در واکسن بکار گرفته شود که در بين ویروسهای شایع، بيشترین حدت بيماریزائی را داشته باشد

یکی از عوامل بازدارنده تولیدمثل در گوسفند و بز، شیر دادن مادر به برّه یا بزغاله است، زیرا هرچه مادر بیشتر شیر بدهد، لاغرتر بوده و نمره وضعیت بدنی پایی نتری دارد. در این موارد، نمره وضعیت بدنی زیر 5/ 2، ب همراتب بازدهی تولید مثل کمتری خواهد داشت. از آنجایی که زود از شیرگیری نقش بسیار مهمی در کاهش فاصله دو زایش دارد،از این رو هرچه تولید شیر حیوان سری عتر محدود شود )زود از شیرگیری(، آبستنی بعدی زودتر و موفقی تآمیزتر خواهد بود.

1-آماده شدن سری عتر میش و ماد هبز برای آبستنی بعدی و درنتیجه کاهش فاصله دو زایش و امکان اجرای برنام ههای تولیدمثل مانند سه زایش در دوسال؛
-2 در سن یک الی دوماهگی در بره و بزغاله، ضریب تبدیل غذا به وزن زنده نسبت به شیر بهتر است. پس مناسب است ب هجای اینکه خوراک به مادر داده شود تا تبدیل به شیر شده و سپس به مصرف نوزاد برسد، مستقیماً به بره و بزغاله داده شود.بدین ترتیب ضمن استفاده کارآمدتر از خوراک )مصرف خوراک کمتر ب هازای هر کیلوگرم بره و بزغاله تولیدی(، فشار متابولیکی کمتری به مادر وارد شده و آمادگی بهتری برای آبستنی بعدی پیدا م یکند )و در نژادهای شیری، شیر بیشتری برای فروش وجود خواهد داشت(.
-3 در نژادهای شیری م یتوان بره یا بزغاله را زود از شیر گرفت؛ ولی به دوشش شیر همچنان ادامه داد)تصویر 2(. اثر منفی شیردوشی بر تولیدمثل بسیار کمتر از مکیدن پستان توسط بره و بزغاله است. ضمن اینکه با توجه به قیمت بالای شیر گوسفند و بز، دوشیدن آن در نژادهای شیری سودمندتر از مصرف آن توسط بره و بزغاله است.

گسیل گرمایونی به جریانیافتن حاملهای بار الکتریکی بر اثر گرما از یک سطح یا از روی یک سد انرژی پتانسیل گفته میشود. این پدیده به این سبب رخ میدهد که انرژی دادهشده به حاملها از پتانسیل اتصالدهندهشان )که با نام تابع کارشناخته میشود( بیشتر میگردد. حاملهای بار میتوانند الکترونها یا یونها باشند که در منابع قدیمیتر به آنها گرمایونها گفته میشود. پس از گسیل گرمایونها ، در منطقهای که حامل جدا شدهاست، بار الکتریکی پدید میآید که اندازه آن هماندازه ی بار الکتریکی جدا شده اما با عالمت مخالف خواهد بود. اما اگر گسیلدهنده به یک باتری متصل باشد این بار الکتریکی به وسیله ی باری که باتری فراهم میکند جبران خواهد شد. به پدیده گسیلیافتن الکترونها بر اثر گرما گسیل گرمایی الکترونها نیز گفته میشود. به عنوان یک مثال کالسیک از گسیل گرمایونی میتوان به گسیل الکترونها از یک کاتد داغ به درون خأل اشاره کرد که به آن اثر ادیسون میگویند و در المپهای خأل رخ میدهد. گسیل در خأل از فلزات معموالً تنها در دماهای بیشتر از 1000 کلوین مشخصاً خود را نشان میدهد. علمی که به بررسی این پدیده میپردازد نیز ترمیونیک نام دارد اما این نام رفتهرفته استفاده خود را از دست میدهد

بیمـاران مبـتلا بـه نقص ایمنی شدید، مبتلایان بـه سـندرم و سـیکوت آلـدریچ و یـا بـدخیمیهـاي هماتولوژیک مثل لوسمی پیشرفته از جمله بیماران داوطلب دریافـت پیونـد مغـز استخوان میباشند. این نوع پیوند معمولاً بین یک دهنده بـا سـلولهاي صـلاحیت دار ایمنی و یک گیرنده فاقد سلولهاي صلاحیت دار ایمنی صورت مـیگیـرد. در حالیکه پیوند مغز استخوان بـین دوقلولهـاي یکسـان انجـام شـود، تقریبـاً خطـر شدیدي ندارد. در سایر موارد، بعلت اختلاف در آنتی ژنهاي HLA بـین دهنـده و گیرنده پیوند، سلولهاي صلاحیت دار ایمنی مغز استخوان دهنـده بـه بافـتهـاي میزبان حمله و یک واکنش ایمنی را بوجود میآورند. براي کـاهش احتمـال ایـن واکنش باید با استفاده از آنتی باي منوکلونال ضد سلول T و یا اسـتفاده از اجـزاء کمپلمان، لنفوسیتهاي T را حذف نمود. بنابراین در این حالـت، گیرنـده پیونـد، بدلیل فقدان صلاحیت ایمونولوژیک قادر به دفع پیوند نبوده، بلکه بعلـت تفـاوت 191 ژنتیکی بین آنها، لنفوسیتهاي بالغ و فعال فرد دهنده علیه بافـت گیرنـده پاسـخ بوجود آورده که به آن واکنش پیوند علیه میزبان گویند(GVHD( 1 . بـزرگ شـدن طحال، کبد و گرههاي لنفی، اسهال، کم خونی، کاهش وزن از جمله عـوارض رد میزبان توسط پیوند در انسان است. به این نوع در اصطلاح، دفـع میزبـان توسـط میهمان نیز گفته میشود.

از دست رفتن آبستنی (loss Pregnancy (در میش اگر قبل از روز 12 آبستنی در فصل تولید مثلی صورت گیرد، آن میش می تواند دومرتبه فحل شده و آبستن شود. در غیر این صورت، و اگر از دست رفتن آبستنی در روزهاي بعد از آن وقوع یابد یک یا چند حالت زیر براي دام به وجود می آید:

 برگشت به فحلی

 عدم بره زایی و زایمان، در حالیکه هیچ گونه علائم بالینی دال بر سقط جنین وجود ندارد

 وجود ترشحات خونابه اي از واژن، در حالیکه هیچ جنین یا جفت دفع شده اي مشاهده نشده است

 وقوع سقط جنینی که جنین یا جفت دفع شده مشاهده و مشخص شده اند

 مرده زایی یا تولد نوزاد ضعیف بعد از 142 روزگی آبستنی

انگلهای خارجی گوسفند و بز فراوان هستند. با این حال مهمترین آ نها عبارتند از:کنه، جرب، شپش، کرم، مگس و حشرات. در این جا به تعدادی از این انگلها به طورمختصر اشاره شده است.
جرب جر ها موجودات بسیار ریزی هستند که فقط با میکروسکوپ مشاهده میشوند و عامل بیماری گال یا گری هستند

شپش 1 شپشها انگلهای دائمی حیوانات بوده و بی شتر در قسمتهای کم موی بدن مثل اطراف بیضه، کشاله ران و زیر شکم مشاهده م یشوند. وسایل آلوده مثل ماشین پشم چینم یتواند عامل انتقال از دامی به دام دیگر باشد

کنه

کنه ها مهمترین انگلهای خارجی گوسفند بوده و سبب بروز هزینه های سالیانه چشمگیری به گله داران می شوند. کنه ها در خیلی از مکانها بویژه دامداریها زندگی میکنند و از طریق چسبیدن به بدن دام سبب خسارت می شوند